Katalog

CUMHURÎYET/14 DIŞ HABERLER 22 AGUSTUS 1990 KÖRFEZ KRİZİ...KÖRFEZ KRİZİ... KÖRFEZ KRİZİ...KÖRFEZ KRİZİ... KÖI REHİNEBUNALIMI Irak,Fransa'yı da tehdit ettiIspanya. Körfez'e 4 savaş gemısı gûnderryor. TÛRKİYE Körfez krizinde 20. gün 21 Ağustos 1990 SSCB Tabnn Mısır. Suudi Arabistan'a tank, top ve uçaksavar ftarteri gflnderiyor. Irak, Fransız vatandaşlannı da asten tesislere yerleştreceği tebdidinde buiundu. İRAN Irak, Kuveyt-Suudı Arabtstan sımnna SCUD ve El Hüseyın (ûzeteri yıâıyor. Körfez'de Fransi2 gemileri bır Irak tankerini dufdurarak sorgufadılar. MISIR : Ana yollar •Boru hatları Irak parlamentosu sözcüsü: "Frânsa, Irak'a karşı ablukaya katılırsa Kuveyt'teki Fransızları da Amerikalı ve İngilizler gibi askeri tesislere yerleştiririz" dedi. Thatcher: "Saddam'la pazarhk yok" İtalya Dışişleri Bakanlığı yetkilisi, Irak'ın rehin tuttuğu 7 AT ülkesi vatandaşlannı serbest bırakacağını bildirdi. Dış Haberler Servisi — Irak dün yapüğı açıklamada Fransa'yı uyararak Paris ablu- kaya katıldığı takdirde Kuveyt'teki Fran- sız vatandaşlarının da Amerikalılar ve İn- gilizler gibi askeri tesislere yerleştirileceği- ni bildirdi. İngiltere Başbakanı Margaret Thatcher ise Irak'la Batılı rehineler konu- sunda pazarhk yapmayacağmı söyledi. Ajanslann haberlerine göre Irak parla- mentosunun bir sözcüsü, dün yaptığı açık- lamada, "Fransa Irak'a karşı ambargoya uyulmasını sağlamak için kuvvet kullamr- sa Bağdat'la Paris arasındaki iiişkiler bo- znhır. Fransız vatandaşlanna da Amerika- lı ve tngilizlere yaptıgımız muameleyi ya- panz" dedi. Kuveyt'teki Amerikalı ve İn- gilizler, bilindiği gibi Irak tarafından aske- ri tesislere yerieştirilmiş durumdalar. Paris hükümeti pazar günü yapüğı açık- lamada, Irak'a karşı ABD ve İngiltere ta- rafından uygulanan ablukaya katılacağını ve Fransız savaş gemüerinin ambargoyu del- mek isteyen gemileri zor kullanarak durdu- racaklarım açıklamıştı. Oysa Fransa, baş- langıçta, Irak'a karşı ABD ablukasına ka- tılmayacağını bildirmişti. Irak'ın, bazı Batılı rehineleri askeri tesis- lere yerleştirmesinin yol açtığı sert tepkiler ise sürüyor. ABD Dışişleri Bakanlığı, dün 14 kadar Amerikalımn daha Kuveyt'in başkentinde kaldıklan otellerden ahnarak bilinmeyen bir yere götürüldüğünü açıkladı. Bakanlık sözcüsü Richard Boncber, yap- tığı açıklamada, Irak ve Kuveyt'teki ABD diplomatlannın bu eylemi protesto ettikle- rini kaydetti. Bağdat'ta bulunan bir Fransız gazeteci, KÖRFEZ'DEFÜZE YIĞINAĞI Irak, Kuveyt'e Scud yerleştirdiDış Haberier Servisi — Körfez'de askeri yığınak endişe verici boyutlara ulaşırken Irak'ın, işgali altındaki Kuveyt'e SCUD ve FJ Hüscyin füzeleri yerleştirdiğı bildiriliyor. Mısır, askerlerine ek olarak tank ve zırhlı araçlarını da Suudi Arabistan'a gönderece- ğini açıkladı. Fransa, dün Körfez'de bir Irak gemisini durdurarak sorguladıgını duyurdu. Ispanya da Körfez'e 4 savaş gemisi gönde- riyor. ABD birliklerinde, Irak'ın kimyasal gaz kullanımı olasüığına karşı eğitim ve ha- zırlıklann en üst düzeyde sürdüğü bildirili- yor. Reuter Ajansı'nın haberine göre Irak, Ku- veyt'e yaklaşık 500 kilometre menzilli SCUD füzelerini yerleştiriyor. Savunma alanında dünyanın önde gelen yayın organlarından Jane"s Defence dergisinin yayıncısı Paul Be- aver'ın iddiasma göre Irak, elindeki 26 Ra- mpa ile 10 SCUD füzesini Kuveyt'e yerleş- tirdi. Uzmanlar, Sovyet yapımı 500 kilometre menzilli SCUD füzelerinin Suudi Arabis- tan'daki ABD birlikleri ile hava üslerini vu- rabilecek kapasitede olduğunu kaydediyor- lar. SCUD'lar, nükleer ya da konvansiyo- nel savaş başlıklanyla "alan hedefleri"ni vu- DIŞBASIN THE WALL STREET JOIRNAL Avrupa tehlikedeHollanda'nın Basra Körfezi'ne iki firka- teyn gönderdiği yolundaki haberler, Avru- pa'mn, Kuveyt krizi ile ilgilenme sorumlu- luklanndan kaçmayacağına ilişkin cesaret- leri arttırdı. Ancak tepki şimdiye kadar ya- vaş olmuştur ve ABD, îngiltere ve Türkiye1 nin NATO'lu müttefiklerinden ne kadar ger- çek yardım alabilecekleri ileride görülecek- tir. Kara birlikleri ve karada konuşlandırıl- mış uçaklar göndererek gayretli bir şekilde katılmaktan kaçınmak, Kıta Avrupalılar- ın düşünebildiklerinden çok daha az güvenli olacaktır. Eğer bir sıcak savaş başlar ve ABD askerleri çatışmamn ana yükünü ta- şımak zorunda bıraküırlarsa, ABD'de Av- rupa'ya karşı şiddetli bir tepki gelişebilir. Amerikalılar, Avrupalüar'ın Basra Körfezi petrolüne kendilerinden çok daha bağımlı olduğunu bilmektedirler. Amerikalılar, Av- rupa'yı zor durumlardan kurtarmanın ne- den hep Amerikan askerinden, denizcisin- den ve havacısından istendiğini haklı ola- rak soracaklardır. Böylesi bir tepki, ABD'deki Amerikan kuvvetlerinin Avrupa'dan çekilmesi yönün- deki talepleri körükleyecektir. Böylesi talep- ler ABD basınında, hem sağ hem de sol ka- nattan bazı yazarlar tarafından, son kriz- den çok önce dışa vunılmuştu. ABD'nin, birliklerini Avrupa'dan çeker- ken NATO müttefikliğini sürdürmesi tek- nik olarak mümkünse de böylesi bir durum- da NATO'nun uzun süre ayakta durması kuşkuludur. NATO, Avrupalı bir genel sek- reter ve ABD'li bir Avrupa Müttefik Kuvet- leri Başkomutanı (SACEUR) ile belli bir si- metriye sahiptir. ABD'nin Avrupa'dan çe- kilmesi ile bu simetriyi yitirebilir. Avnıpa- mn savunmasından hangi ülkenin yol gös- tereceğine ve hatta Avrupa ölçekli bir savun- ma sisteminin mümkün olup olamayacağı- na ilişkin sorular yükselebilir. Bu durum, sadece Kuzey Amerika ile Av- rupa'yı farklı güç bloklanna ayıran değil, Avrupa'mn da kendi içinde, NATO öncesi, Kıta'ya güç politikalannın egemen olduğu eski kötü günleri anımsatan bloklar ve itti- faklar olarak bölünmesine bile neden ola- bilecek siyasi parçalanmalara yol açabilir. Bazı Kıta Avrupalı politikacılann, Bas- ra Körfezi ile biçbir ilgilerinin olmadığını söylemeleri bir anlam ifade etraez. Böylesi yonımlarda, savaş gibi kirli işlerin Avrupa- lılar'ın asaletine yakışmadığı yolunda kibirii bir ifade vardır. Bu kibir, sadece başka bi- rilerinin cesareti ile korunabilir. Avrupa'mn güvenliği, ABD'nin arka çıkması olsa bile, garantiye alınmış değildir. Artık bir Sovyet tehdidinin olmadığı genel kabul görmekte- dir. Ancak Sovyet askeri gücü Berlin Du- van ile birlikte çökmemiştir. Hiç kimse Ortadoğu'da, önümüzdeki bir- kaç gün içinde ne olacağına ilişkin kehânet- te bulunamaz. ABD, Saddam Hüseyin'in, Arapları Batı'ya karşı kışkırtmaya yönelik girişimlerinı durdurmak istediği için Suudi Arabistan'ın savunmasında Mısır ve Suri- ye güçlerini olumlu karşüadı. (14 Ağustos 1990) rabilecek düzeyde, çok etkili silahlar olarak tamnıyorlar. Irak bu füzeleri Iran'la savaşı sırasında Tahran'ı vurarak defalarca kullan- mıştı. SCUD füzelerine, kimyasal silah baş- lıkları da takılabileceği bazı uzmanlar ta- rafından öne sürülüyor, ancak Irak'ın he- nuz bunu gerçekleştirip gerçekleştiremedi- ğine ilişkin bilgiler çelişküi. tngiliz The Sunday Times gazetesi de ge- çen pazar günkü sayısında, Sovyet uzman- ların bu füzelere ilişkin bilgileri ABD'li sa- vunma yetkililerine verdiklerini öne sürmüş- tü. AA'mn haberine göre Irak'ın Kuveyt'e yerleştirdiği öğrenilen bir diğer füze de El Hiiseyin'ler. Jane's Defence dergisine göre Irak bu füzelerden de Kuveyt'e 800 adet yer- leştirdi. Yaklaşık 650 kilometre menzilli El Hüseyin füzeleri de SCUD teknolojisi temel ahnarak tran-Irak savaşı sırasında gelişti- rildi ve Saddam Hüseyin'in kendi adı veril- di. Bu arada, Mısır bir süre önce başladığı asker sevkiyatma tank, top ve uçaksavar fü- zelerini de ekliyor. Mısır halen Suudi Ara- bistan'a 5 bin askerini göndermiş bulunu- yor. Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Möbarek de dün yayımladığı "Saddam Hüseyin'e son çagn" niteliğindeki mesajında "kutsal yer- ler, lslam ve Arap milliyetçiligi adına insan- lığı bölgedeki her şeyi tahrip edebilecek bir savaştan kurtarmasını" istedi. Mübarek "Çıkacak bir savaşın sonuçlannı ancak Al- lah bilebüir" dedi. AA'nın haberine göre Mısır televizyonu bu mesajı yayımladıktan sonra normal ya- yınını kesti ve marşlar çalmaya başladı. Körfez'de ABD ve diğer ülkelerin askeri yığjnağı sürerken dün de heyecanlı saatler yaşandı. Fransa, dün Körfez'de bir Irak tan- kerini durdurarak sorguladıgını açıkladı. Ancak olayın ayrıntılanna ilişkin bilgi ve- rilmedi. Reuter Ajansı'nın haberine göre Ispanya hükümeti de bölgeye 4 savaş gemisi ile bir ikmal gemisi göndermeye karar verdiğini duyurdu. Kimyasal silaha panzehir Ote yandan ABD'de kimyasal silahlara karşı panzehir imal eden tek firma olan Sur- vival Technology'nin görevlileri, izinlerini ,yanda keserek Savunma Bakanlığı'run sipa- rişlerini uretmeye koyuldular. Firmanın genel müdürü Frank Harmon, "Finnamız için bu iyi bir durnm, ancak aynı zamanda bu bir yerlerde savaş var anlamı- na geliyor" dedi. Missouri eyaletindeki Brentwood'da bu- lunan fabrikada Batı dünyasımn panzehi- rinin yüzde 95'i imal ediliyor. Son günlerde Amerikan ordusuna bOyük miktarda panzehir imal eden fabrika 2 mil- yon dolarlık yeni bir sipariş almış bulunu- yor. Bu arada VVashington Post gazetesi, Irak'ın Kuveyt'teki birliklerini Kuveyt ken- ti çevresinde savunma pozisyonunda yerleş- ürdiğini, bunun da Bağdat'm yeni kazanıl- mış bu topraklardan kolayca vazgeçmeye- ceğini gösterdiğini yazdı. öte yandan ABD'nin Ankara'daki kay- naklan da, Türk üslerinde Stealt savaş uça- ğı bulunduğuna yönelik haberlen yalanla- dı. Amerikan Basın ve Kültür Merkezi'nden dün yapılan yazılı açıklamada şöyle denil- di: "CNN'de yayınlanmaya devam eden yanlış haberlere karşın, Türk üslerine Ste- allh savaş ucağı yerleştirilmedigı gibi, bu uçaklann Türkiye'de konuşlandınlması yo- lunda bir ricada da bulunulmamıştır." ABD hava saldmlanna hedef olabilecek bir enerji istasyonuna bazı Amerikahlann ge- ürildiğini bildirdi. Fransız TF1 televizyon kanalında konu- şan Catherine JentDe, istasyonun Bağdat ya- kınlarmda bulunduğunu kaydetti. ABD Dışişleri Bakanlığı'na göre şimdi- ye dek 47 Amerikah Irak ve Kuveyt'te bi- linmeyen bölgelere yerleştirildi. AP'ye göre Uluslararası Af örgütü, Irak'- ın Bauhları askeri tesislere yerleştirmesini kınayarak tüm yabancüann derhal serbest bırakılmasını istedi. örgüt, yabancılan re- hin olarak tutmarun tüm uluslararası insan haklan kriterlerine aykırı olduğunu bildir- di. ABD, İngiltere, Fransa, Federal Alman- ya, Belçika ve Avustralya da Irak hüküme- tinin uygulamasım sert bicimde protesto ettiler. Bu arada Irak'ın elinde rehin bulunan Batüüardan 7 AT ülkesinin vatandaşları- nın serbest bırakılacağı bildirildi. AP'nin adını acıklamayan bir îtalyan Dışişleri Ba- kanlığı yetkilisine dayanarak bildirdiğine göre, Irak yetkilileri halya'nın Kuveyt Bü- yükelçisi'ne İtalya, Belçika, Ispanya, Da- nimarka, HoOanda, trianda ve Yunanistan vatandaşlarının Ürdün ve Türkiye üzerin- 500 kilometre menzilli Scud füzeleri, ABD hava öslerini hedef alacak. FÜZELER YÜKLENtYOR — ABD'nin Körfez'deki biriiklerine katdacak olan F/A-18 ncaklan, Sidewinder füzcleriyle yflklenerek öneeld akşam yoto çıktı. (Fotofraf: AP) PARİS Avrupa sertliktenyanaBatı Avrupa Birliği (BAB), Irak'a karşı alınan ambargo kararının uygulanması için kuvvet kullanılmasından yana olduğunu bildirdi. Dış Haberler Servisi — Batı Avrupa Bir- liği (BAB), Irak'a karşı alınan ambargo ka- rarının uygulanması için kuvvet kullanılma- sından yana olduğunu bildirdi. AA'nın haberine göre BAB Genel Sek- reteri VVillem Van Eeklen, Paris'te basına yaptığı açıklamada, "BM Güvenlik Kon- seyi, ambargoya ek önlemler kararlaştırma- sa bile, BAB ambargonun uygulanması için gerektiginde kuvvet kullanılmasından yana" dedi. Genel Sekreter, BAB toplantısında, 9 üye ülkenin, "kuvvet kullanımı" konusunda "flke olarak" anlaştıklarını kaydetti ve "Güvenlik Konseyi'nin ek önlemler alaca- £ını sanıyoruz, ama ek önlemler, ambar- goya uyulmasını sağlamanın 'olmazsa olmaz' koşuln değiller" diye konuştu. Son günlerde her ülkenin "tntumnnnn sertleştigini" belirten Genel Sekreter, geçen hafta ortaya çıkmış gibi görünen görüş ay- rılıklannın, bugünkü toplantıda tamamen giderildiğini kaydetti. Eekelen, BAB üyesi ülkelerle ABD ve Arap ülkelerinin donanma komutanlan arasında bağlantı kurulacağını ve Avrupa- lılann deniz kuvvetlerinin, her ülkenin ken- di komutasında kalacağını belirtti. AT'den ret Bu arada, AT, Irak'ın, Kuveyt'teki bü- yükelçiliklerin 5 gün içinde kapatılması yo- lundaki ultimatomunu reddetti. AT dönem başkanı italya Dışişleri Ba- kanı Gianni de Michelis, Paris'te yaptığı açıklamada, "12 AT üyesi, Kuveyt'teki bü- yükelçiliklerine, Irak'ın istegini reddetme- leri için talimat vermişlir. 12'lerin büyukel- çileri Kuvyet'te kalmaya devam edecekler" dedi. Türkiye ile dayanışma öte yandan Paris muhabirimiz Sabetay Varol'un bildirdiğine göre Türkiye'yi tem- silen toplantıya katılan, gözlemci olduğu için söz almayan tlter Türkmen, toplantı çıkışında gözlemlerini şöyle özetledi: "Konuşan bakanlar özellikle Türkiye Qe dayanışmalannın önemini belirttiler. Ve Türkiye'nin bu toplantıya gözlemci olarak katılmasına verdikleri anlamı vurguladılar. Diger taraftan Batı Almanya Dışişleri Ba- kanı Genscber'in önerisi üzerine ambargo- dan zarar gören devletlere karşı dayamşma duyurusunun basın bildirisinde yer alması saglandı. Ve bu öneri yapıtırken özellikle akla geldigi vurgulandı." Büyükelçi Türkmen, yardım konusunun "prensip" olarak konuşulduğunu, kulisler- de, Fransa Dışişleri ve Savunma bakanla- n, F. Alman Dışişleri Bakanı, BAB Genel Sekreteri'yle temaslaıda bulunduğunu söz- lerine ekledi. Toplantı esnasında Türkiye'den daha fazla bir beklentinin söz konusu olmadıgı- nı vurgulayan Türkmen, "Üsler meselesi sadece Türkiye'de konusuluyor. Başka yer- de konuşulmuyor" dedi. Tüm söz alan de- legelerin, kendi ülkelerindeki liraan, hava- alanı gibi tesislerin Birleşik Amerika'nın hizmetine verildiğini belirttikleri de ifade edildi. den yurtdışuıa çıkmalanna izdn verecekle- rini söytediler. "Harika bir haber" diye tep- ki gösteren italya Başbakanı Gnlio Andre- otti bu gelişmenin, "Irak'ın yabancdara ge- tirdigi kısıtlamalan yumuşatmaya başladt- ğının işareti olmasını umdugunu" söyledi. Körfez krizinin çözümü için alınacak yeni önlemleri saptamak üzere dün toplanması öngörülen Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, gayri resmi görüşmelerde ortak bir taslak üzerinde anlaşmaya vanlamadığı için toplanamadı. Toplantımn bugüne ertelen- diği bildirildi. Thatcher: BM'den yetki almak zorunda defeiliz İki haftadır Cornwall'da tatil yapân Margaret Thatcher, dün sabah Londra'ya dönüşünde düzenlediği basın toplantısında, Batılı güçlerin Körfez'de Iak'a karşı aldık- ları önlemler için "motlaka Birieşrniş Mil- letler'den daha fazla yetki almak zoranda olmadıklannı" da savundu. Ancak Thatcher, yine de Birleşmiş Mil- letler Güvenlik Konseyi'nin askeri eyleme izin veren bir kararına "sahip olmak iste- dikkrini" belirtti. . Thatcher, Ingiliz hükümetinin hedefınin diğer Körfez ülkelerini saldınlara karşı ko- rumak ve Kuveyt'in meşru yönetimi altm- da yeniden bağımsız bir ülke olarak bağım- sızlığım kazanması olduğunu belirtti. Thatcher, Irak ve Kuveyt'te tutulan In- giüzler konusunda Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin ile müzakerelere girme- yeceklerini söyledi. Uygar dünyanın Saddam Hüseyin'in Ba- tıhları "bir insan kalkanı" olarak kullan- ması karşısında şoke olduğunu kaydeden Thatcher, "Sovyetler Birligi'nin, Irak'a önerilerin dikkate alınması gerekrJgini söy- lediği yolunda haberler var. Şunu açıklıga kavuşturayım ki rehineler üzerine pazariık yapılamaz, kendi insanlanmızı kurtanudt için elden gden yapılır, çiinkü bu derletkr bokukuna girer ve bunu yapmak icin d>- yanışma içinde hareket edilir" dedi. Fransa BAE'ye asker gönderiyor Fransa Cumhurbaşkanı François Mitter- rand, Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) asker göndereceklerini bildirdi. Mitterrand dün düzenlediği basın toplantısında, BA- E'ye bir keşif birliği gönderilmesine karar verildiğini belirtti. Suudi Arabistan'a da as- ker eğitimciler gönderileceğini kaydeden Mitterrand, bu kararları bölgedeki çeşitli ülkelerden gelen istekler üzerine aldıidan- nı belirtti. Basın toplantısında, Fransa'mn Kuveyt ve Irak'ta bulunan Fransız vatan- daşlarının kurtanlması için ayrı bir diya- log izledigi yolundaki haberlen de yalan- layan Mitterrand, yabancılar konusunun bir bütün olarak ele aündığını ve bunun ayn oiarak düşünülemeyeceğini söyledi. KADDAFÎ Şaddam'a ilk eleştiriDıs Haberler Servisi — Libya lideri Al- bay Muammer Kaddafî önceki gece düzen- lediği basın toplantısında, hem ABD'yi hem de Irak'ı eleştirdi. Siyasal gözlemciler, Kad- dafi'nin Körfez krizinin başiamasından bu yana Irak'ı ilk kez eleştirdiğine dikkati çe- kiyoriar. AA'ya göre Kaddafi önceki gece düzen- lediği basın toplantısında, BM'nin Körfez krizinin çözümü konusunda girişimi ABD ve müttefiklerine bırakması durumunda ör- gütten çekilebileceklerini bildirdi. BM Güvenlik Konseyi'nin aidığı son ka- rarın, kunıluş sözleşmesinin 41'inci mad- desi uyannca Irak'a karşı ekonomik am- bargo ve diplomatik yaptırımlar öngördü- ğünü hatırlatan Kaddafi, kuvvet yoluyla abluka uygulanmasıru öngören 42'nci mad- denin ise henüz örgüt gündemine gelmedi- ğini bildirdi. Kaddafi, ABD ve müttefıklerinin ise 42'nci maddeyi fıilen uygulamaya başlaya- rak BM sözleşmesini ihlal ettiklerini kay- detti. Libya lideri Kaddafi, sorulan yarutlar- ken de Irak'taki rehinelerin pazarhk unsu- ru olarak kullanılmasına karşı olduklanru, ancak ABD'nin izledigi politika ile Bağ- dat'a bir bahane yarattığını söyledi. YEMEN 'Gemileri engellemeyiz' SANA (AA) — BM Güvenlik Konseyi üyesi tek Arap ülkesi olan ve Irak'a karşı yaptınm konusunda güvence veren Yemen, karasulannda bulunan gemileri durdurma- ya ve Kızıldeniz ile Aden Körfezi'ndeki uluslararası denizciliği engellemeye niyet- leri ohnadığını bildirdi. Yemen Dışişleri Ba- kanlığı Sözcüsü, "Herhangi bir taraftan bu yolda gerçekleştirilecek bir eylemin Yemen tarafından BM Anayasası'nın ihlaü olarak kabul edilecegini" söyledi. Sözcü, son 24 saat içinde bir Irak tanke- rinin Yemen gemileri tarafından yolunun kesildiği şeklindeki haberlen tepki ile kar- şıladıklanm belirtti. Yemen'deki bazı petrol endüstrisi kay- naklan ise daha önce yaptıklan açıklama- larda, Aden Limanı'na bir Irak tankerinin yükünü boşalttığmı bildirmişlerdi. Bu arada, Yemen'in BM'deki temsilci- si, Mnhammed Sallam dün yaptığı açıkla- mada, BM Güvenlik Konseyi'ne, Yemen'- in 661 sayılı ambargo karanna bağlı kala- cağından şüphe etmemeleri yolunda garanti verdiğini söyledi. öte yandan Urdün ve Cezayir parlamen- to heyetleri, Batı'mn Körfeze askeri müda- halesini kınayarak, "Irak'a yönelik herhan- gi bir saldın, Islama ve Arap milletiae ya- pılmıs olarak kabul edilecektir" dediler.