Katalog

10 AĞUSTOS 1990 • * * * HABERLERÎN DEVAMI CUMHURÎYET/17 KÖRFEZ KRİZİ... KÖRFEZ KRİZİ... KÖRFEZ KRtZL KRİZİ... OLAYLARIN ARDENDAKI GERÇEK (Bajtarafı 1. Sayfada) v. layan bız olmayahm. Uluslara- rası sorunlann barışçı yollarla ve yaptırımlarla çözum yolları- nı sonuna kadar denemeden sa- vaşın kapısını açmak, Turkıye Cumhurıyetı'ne yakışmadığı gı- bı, halkımıza ve genç kuşakla- nmıza göstermek zorunda bu- lunduğumuz yaşamsal guvence- ye ve Ozene de aykırı duşer Hele savaşın kapısını açacak kılıt eltmızde bulunuyorsa, o kı- lıdın anahtanm savaş ısteyen ya- bana guçlerın elıne teslım et- mek, altından kaikılmayacak bır tanhsel sorumluluğun vebalım tistlenmek demektır. Tıirkıye 1923"ten berı savaş- tan uzak kalabdmış, barış ıçın- de yaşamıştır Cumhunyeıın ku- ruluşundan berı bu nıtehğımız- le saygınlaştık, Ikıncı Dünya Sa- vaşı'nın yangını dışında kalabıl- dık. Şımdı dunyada "Soğuk Sa- vaş"ason venlmışken, sılahsız- lanma sürecı yaşanırken, NATO ıle Varşma paktlan ışlevlenm yı- tırırlerken Ortadoğu'ya dönuk ve Basra Körfezı'ne yönelık alevlenn ıçıne bızı çekmek ıste- yenlere karşı ulusça dıkkatlı ol- malıyız. Bınncı Dunya Savaşı'nda Ha- Iıl Paşa komutasındakı 6 Ordu, Basra Körfezı'ne doğru uzanan çöHerı Turk kanıyla bol bol su- lamıştL O günlerden aldığımız derslerle Arap ve tslam dunya- sının ıçıne yönelık uluslararası kavgalardan Cumhunyet Turkı- yesı'nı uzak tutma polıtıkasmı özenle koruyabılmıştık Bugun Arap ulkelerı karma- şık bır çatışmamnfırtması ıçm- dedırler Böyle bır ortamda Turkıye'yı Basra Körfezı'ne "at- lama tahtasV olarak kullanmak ısteyenlenn baskısı altındayız. Bu gerçekleşebılırse yangını bı- ze bulaştırmak ısteyenlere en bu- yükfırsat verılecektır Sonuçlan şımdıden kestırılemeyen bır se- nivene surUklenmek ışten bıle değıldtr Bugıin devletımızın ku- rucusu Ataturk'un savasa ılışkın yargısım bır kez daha ymelemek zorunluluğunu duyumsuyoruz "Millet hayati tehlikeye ma- ruz kalmayınca savaş bir cina- yettir." • * • Irak ordusu ciddi bir güçtür YILMAZ USLUER Emeklı Amıral Körfez krızı Irak'ın Kuveyt'ı ıstılası ıle başla- raış ve fakat Irak, ordusunu Kuveyt'ten çekmeye baslayarak orada kukla bır hükumet kurmuş ve \son olarak Kuveyt'ı ılhak ettığım açıklamıştır \ Sonınun çözumü ıçın yoğun bır dıplomatık ça- ba vardır Krıze çözüm arayışı uluslararası plat- forma kaymış, BM Güvenhk Konseyı, Irak'a eko- nomık yaptırım uygulanmasına karar vermış ve ıbu karaı hemen hemen butün üye devletlerce uy- ıgun karşılanmıştır Bu devletler Irak'tan petrol | alım ve tıcaretını durdurmuşlardır Türkıye de Gu- venlık Konseyı'nın bu kararı ışığında, petrol bo- nı hattım kapatmış ve bu ülke ıle olan tıcaretını dondurmuştur Amenka ve îngıltere, Irak'ın Suudı Arabıstan'a uhtemel bır taarruzuna karşı bu ülkeye yığmak pmaya başlamışlardır Bu duruma göre öncelıkle ekonomık ve sıyası landakı yaptırımlarla sonuca ulaşümaya çalışıl- aktadır Tabu kı bu endırekt stratejıler barışçı ve daha az yıpratıcı, yıkıcıdır Ancak, netıce al- ma uzun sürebılır Bılhassa, gelışmekte olan ülkelenn ek petrol sa- tın alarak ekonomılenne ek yuk getırmelerı so- runun daha kısa surede çözümlenmesı özlemını gundeme getırebıbr Bu durumda hıç arzu edıl- memesıne rağmen askerı bır mudahale söz konu- su olabılır Bızler, Türk kamuoyu olarak, sonınun ekono- mık yaptırımlarla bır sonuca ulaşacağını ümıt et- memıze rağmen, böyle ıstenmeyen bır durumun ortaya çıkmasında bu müdahaienın nasıl yapıla- bıleceğı konusunda da bılgılenmek durumunda- yız. Benım kanaatıme göre- Bu askerı mudahale, 1) ABD asken kuvvetlerınce, 2) ABD kuvvetlen artı, Körfez'de çıkarları ze- delenen Batılı ve bır kısım Ortadoğu ülkelen kuv- vetlerıyle (çok uluslu ku\\et) 3) BM yasasına göre teşkıl edılebılecek bır kuv- vet (Kore örneğı) ıle yapılabılır Bu hareket tarzlanndan üçüncüsu ılk ıkısıne na- zaran daha uygundur Rıskı daha azdır ve bu ne- denle kabul edılebılırlığı daha yüksektır Zaten so- runun çözümu Bırleşmış Mılletler kontrolunde- dır ve devara etmektedır Ancak Irak tarafından Suudı Arabıstan gıbı bır ülkeye karşı bır harekât vukuunda, bır ve ıkıncı hareket tarzları öncehk alabılır Oluşturulacak mudahale kuvvetı, asgan Irak as- kerı kuvvetlennı "notnüize" edebılecek (zararsız hale getırebılecek) çapta, büyüklükte olmalıdır Böyle bır mudahale harekâtında Suudı Arabıs- tan, Israıl, Urdun, Kıbrıs (tngılız uslerı) Turkıye1 nm bır kısmı, Doğu Akdenız ve Basra Körfen ıle Körfez ulkelerı savaş bölgesı kapsamı dahılınde mutaala edılebılır Böyle bır müdahaienın veya savaşın hedeflen, 1) Kuveyt'ın bağırasız bır devlet olarak varlığını tesıs ve ıdamesını sağlatnak, 2) Irak'ın bu ülkeye olan tehdıdıru önlemek olarak saplanabılır Bu sa- vaş hedeflerıne göre ıse 1) öncehkle askerı kuv- vetlerle Kuvyet'te kontrolü teas etmek, 2) Bu kont- rolu engelleyebılecek Irak kuvvetlennı tesırsız hale getırmek olarak saptanabıhr Irak askerı kuvvetlennm yapabılırlığı de gözö- nünde bulundurulduğunda, bu harekâtın asken fmkı hedeflen, 1) Irak Hava Kuvvetlen, 2) Irak "yerden yere" fuze rampalan, 3) Irak kımyasal sı- lah ımal ve depolama tesıslerı, 4) Asken yığınak noktalan, 5) Ekonomık savaş hedeflen olarak pet- rol sahalan, rafinen ve depolama tesıslennın bır kısmı, olarak özetlenebılır Üstün durumda Irak Sılahlı Kuvvetlen, kara kuvvetlenne dayalı, fakat hava kuvvetlen yönünden üstün bır durum- dadır 50 tümen, 5 tugaybk bır kara kuvvetıne kı (tümenlenn 10'u zırhlı ve mekanızedır.) 5 bın 500 tankı mevcuttur Bu tanklann dörtte bınne yakı- nı modern T-72 ve AMX tankıdır tkı bın zırhlı savaş aracı, 5 bın personel zırhlı aracı vardır 2 800 adet tank taşıyıcısı bulunmaktadır. Bılhassa bu tank taşıyıcıları, bırhklenn destek ve manevrasına kolaylıklar kazandırmaktadır Bın kılometre mesafenın üzennde menzıle sahıp, yer- den yere füzelen mevcuttur Ve 600 savaş uçafb var- dır Bunun bır kısmı modem Mırage F-l ve MİG-29 Sovyet uçaklandır Büyük bır kımyasal sılah olanağma sahıptır Ve lran savaşında bılın- dığı kadanyla 5 kez bu kımyasal sılahı çekınme- den kullanmıştır Sılahlı kuvvetlen, personeh, savaş deneyımı, tran savaşı nedemyle uygun düzeydedır Ancak, sılah sıstemlerı asgan 25 ülkeden alındığından lo- jıstık desteğı ve kullanılması oldukça zorluklar göstermektedır Bu bakırndan, bu sayısal ve kalı- te gözönüne alındığında, Irak Sılahlı Kuvvetlen- nın gücu böyle bır askerı harekâtta cıddıyetle dık- kate alınmalıdır Tabıı kı bır sılahlı kuvvetlenn toplam venmlı- lığı veya yapabılırlığı yalruz sayı üstünlUğü ve mo- dern sılahlara sahıp olmakla ölçulemez Bu sıla- hın venmh bır şekılde kullanılması esastır Örne- ğın, Kuveyt'ın son harekâtta, 25'ten fazla modern ucağı, tankları, toplan olmasına rağmen sadece "bır uçak" uçabılmıştır. Harekâtın ıcra tarzı ıse harekât kısa surede, karşı sılahlı kuvvetlen kesın "uotnüize" edecek şekıl- de yapılmalıdır Bu nedenle, taarruz (zafer) stra- tejısı u>gulanması uygun olabılır Harekât, duru- ma göre Basra Körfezı'nde uzak veya yakın ablu- ka ıle başlayabılır Kuveyt'e ıntıkal ettınlen BM kuvvetıne bır mu- dahale olması halınde harekât şıddetlı olarak Irak topraklarına ıntıkal ettınlebılır Veya, Duruma göre, Harekât başlangıçta, Irak topraklarına veya kuvvetlenne karşı, yoğun bır şekılde başlayabılır Bu alternatıfin kabulu halınde Irak Hava Kuvvet- len'nın öncelıkle nötralıze edılmesı, kımyasal sı- lah depolarının ve güdümlü mermı rampalannın ımha edılmesı gerekhdır Bu hususlar, BM Savaş uçakları ve denızden "Toma Hawk" fuzelerı ıle sağlanabılır Hava hâkımıyetı sağlandıktan son- ra kara harekâtı yoğun şekılde devam edebılır De- nızde abluka, harekâtın başından ıtıbaren tesıs edı- lebılır Harekâtın her safhasında, sabotaj, baskın, adam kaçırma gıbı endırekt stratejıler uygulana- bılır Bu harekâtta, Irak'ın kımyasal sılahlan kul- lanabıleceğı daıma göz önünde bulundurulmalı- dır Gönlümüz, bu sonınun barışçı bır yaklaşımla, az ınsan zaşıatı, az ekonomık kayıplarla, bır çö- züme kısa zamanda ulaşılmasındadır BAŞKENTTEN AHMET TAN ANKARA — ABD Dışışlerı Ba kanı Baker dun sabah Baskan Bosb'un selamlannı Cumhurbaşka m'na getırdı Üslenn kullanımı ko- nusunda söz alarak gıttı Baker'ın aldığı sozün sınırlarını NATO kuralları çızıyor 10 saatlık hızlı zıyaretı sırasında Baker, Türkıye'nın üç şapkasına öv güler dızdı "en sadık" ABD dostu, "tn karariı" NATO muttefıkı, "en bilınçlı" Bırleşmı; Mılletler uyesı Baker, Irak knande Turkıye'nm bu ûç ayrı "şapka" ıle sergıledığı perfonmansa teşekkür ettı Konuk Bakan, tesekkürune sun- lan da ekledı "TurVıje'nın BM kararlannı a>- nen. batta daha fazlasını u>gula>a- rak gosterdığı fedakârlıgm >e uğra- dığı ekonomık ka>ıplann farkında- >ız." Bu sözlenn lyımser cev ınsı şö> le "Bonı hatlı gelırinızdekı, itbalat ve ıbracaünızdakı zararian gerekırse ekonomık destekle azaltabüınz " Çankaya, çevırıvı ıyımser yapan- lardan BugUn Brüksel'de toplanacak olan NATO Bakanlar Konseyı'nde ABD, Irak'a karşı asken operasyon duzenlemek ıçın "destnr" ısteyecek Ama toplantımn asıl amacı bu de- ğıl Amaç zayıfladı dıye korkulan, NATO ımanını tazelemek Ortak bıldırı ıfadesıyle "tttifak ulkelen arasındakı dayanışma ve ışbıriığınin bir kez daha teyit edılmesı'' Aslın da ABD ve\a Türkıye ya da bır baş- ka NATO uyesı, Irak'a karşı aske n guç kullanmak ısterse Konsey'den karar çıkartmak zorunda değıl Çünkü NATO uyelennın ıttıfak sınırları dışında güç kullanması ke- sın kurallara bağlanmış değıl Bu konuda "bolge dışı" (out of area) deyımı kullanüıyor Bu deyırn Sovyetler'ın Afganıstan'ı ışgalınden sonra ortaya çıktı Ama NATO'nun kurulduğu yıllardan ben her NATO zırvesınde kavram olarak Uzennde tartışılıyor Bolge dışı deyımı, NATO dışın- dakı ola>lann müttefıklenn çıkar- larını etkılemesını ıfade edıyor "bolge dışı" konusu, Afganıs- tan'ın ışgalınden sonra daha sık ARADABIR Prof. Dr. REŞAT D. TESAL (Baftantfı 2. Sayfada) tereddutsuz kabul ederız Aslında bunu böyle anlamak ve bu yönde hareket etmek her yurtsever vıcdanlı Türkün başta gelen görevıdır Aksı halde dışarıdan baltalanmak ıstenen statüko ıçe- nden de yukselecek çatlak seslerle daha da cabuk bozulabılır Ve Tann korusun, bunun ardından gelebılecek saldırıları ve yi- kımları durdurmak elbette kı kolay olmaz Tann, bu tür nankör- lük gösterenlere yent Çanakkale ve Sakarya gazılerını bır kez daha ıhsan eder mı? Batı çevrelerının dıl uzatmaları sadece üozan Barış Antlaşma- sı'na olsa ınsan buna o kadar aldırış da etmeyebılır Fakat eleş- tırıler çok yönlu ve sıstemlı olmaya başlamıştır Yılan masalına dönüşen Ermenı kıyımı uydurması, Kıbrıs Turklerının ınsan hak- larının kısıtlanması polıtıkasındakı nedensız dırenış, buna kar- şılık bızım aynı hakları esıtlıkle kullanmadığımız ıddıasına daya- lı baskı ve sataşmalar bızzat Lozan Antlaşması ıle de belgele- nen Avrupalılığımızı her vesılede ınkârdan gelen ve Müsluman asıllı olduğumuz ıçın bızı topluluklara almamakia dırenen garıp tutumlar, Turk uyruklulara genışletılerek uygulanan serbest do- laşım kısıtlamalan ve daha nıce benzer tatsız, kaba ve çırkın hor- lamalar elbette kı bırtakım art nedenlere dayanıyordur Ikı şey- den bın Ya bız hatalı tutumlarla Batı âlemının husumetını çekı- yoruz, yahut kı onlar, sankı ortaçağda ımışız gıbı sürdûrulmekte olan Islam-Hırıstıyan-Musevı dıdışmesınde bızım de dınsel bag- lılık nedenı ıle kendılerı ıle aynı safta olmamamızı vesıle bılerek saldırıyorlar Isabetlı bır göruşle nedenlerın bu etmenlerın her ıkısınden de aynı zamanda kaynaklandığına ve bunlara ayrıca önemlı dığer bır nedenın de eklenmesı gerektığıne hukmetmek gerekır Bu son etmen, Türkıye'nın nufus artışına koşut olarak gostermeye başladığı ekonomık ve teknık gelışmedır Turk el emeğı kalıfıye olmaya başlamış ve Batı ya vakı yoğun ışçı akını bu emeğın değerını fazlası ıle gelıştırmıştır Yurdumuzda sana- yının hızlı ılerleyışı, dış tıcaretın ağırlık koyar hale gelışı de pek çok Batı ulkesını düşündurur olmaktadır Bu atılımlardan kuş- kulananlar elbette kı bızı batırmak ıçın elden gelenı yapacaklar- dır Bu bıleşık cephe karşısında bıze duşen, haklanmızı ve değer- lerımızı güçle ve ısrarla korumaktır Lx)zan Barış Antlaşması hu- kümlerı, bu şekılde korunması gereken kazanılmış hakların en başında gelır Onun bıze kazandırdıklarını kuçumsemeye, hor gormeye, haram saymaya devam eder Batılılaşmamız yolunda yarattığı olanaklan teper kapılan kapayıp eskı geleneklere don- meye, Doğu nun yaşamını tuketmış hurafelerıne sapıtmaya yel- tenırsek, Anadolu zafenmızı bır turlu hazmedemeyen kutsal top- raklarımıza yenı saldırılar tasarlayan duşmanların ekmeğıne yağ sürmüş oluruz Ne olur, duşünceyı, basıretı ve hepsının ustunde vatan sevgı- sını elden bırakmayalım gundeme geldı Çünkü, Afganıs- tan'a gıren Sovyetler'ın, Basra Kör- fezı'ne çıkmaları o tarıhlerde kaçı- nılmaz gıbı görunüyordu "Bolge dışı" çerçevesınde NATO toplantı- larında ele alınan konulann hepsı kamuoyuna açık Bu konuda gızlı belgeler düzenlenmıyor Bu deyımının kesın hatlan 1981 tarıhlı Bonn Zırvesı'nm ortak bıldı- nsınde çızıldı Orada şöyle denıyor — NATO sımrlan dışında. yani NATO sınırlannı etküemeyen bir olajda ıttıfakın >aşamsal çıkarian- nın zedeleadığı takdırde. ıttıfak der- hal ısüşareleif geçecekür Mumkun- s« politikalannı koordıne edecektır. lsteyeo ve >eteneğı olan bır uye ul- ke, zarara ugradığı bolgede asken harekita gınşebıhr. Bu asken hare- kâta dığer ujelenn destek vermesı kendı 'ulusal kararları 'yla ger- çekleşir. Buna gore Irak'a karşı bir NATO U)esi olarak Amenka'nın askeri ha- rekat duzenlemesı ıçın konu>u NA- TO'da goruşmesı \etıvor Bu konu- da NATOdan bır karar çıkartması gerekmıyor Ulusal çıkarlannın tehdıdı altın- da oldugunu duşunen bır başka uye ulke varsa o da a>nı bıçımde konu- yu NATO'da gundeme getinyor Ama operasyona geçmek ıçia NA- TO'naa degü, "kendi aloaü karar"ı yetı>or Cumhurbaşkanı özal'm yabancı- lara yaptığı, "Turkiye'yc Saddam'- dan lehdit >ok" yolundakı açıkla- maian, "bolge dışı" kavramını, An- kara'nın ıştetrneye ruyetlı otmadığını vurgulamak ıçın Oysakı Türkıye, bu konuda nıyetı açık olan mOttefîkı Amenka gıbı, konuyu NATO'da danışma duze yınde gundeme getırerek, bölgede asken harekât gerçekleşürebılır Bu nun ıçın NATO'nun kararı değıl, belırttığımız gıbı N\TO ılkelenne göre kendı "ulusal karan" yetıyor Şımdı asıl sorun bu noktada NATO, söz konusu ulkenın "ulu- sal karan"nı hangı organ aracılığı ıle alacağım belırtmıyor Çunkü NATO, bu ulusal karann kım tarafından ve nasıl alındığı ıle ılgılı değıl Bu, söz konusu ulkenın ıç sıyasal ve hukuksal duzenını ılgılendmyor Cumhurbaşkanı özal bölge dışı amaçlarla üslenn kullanılması ıçın Mr Baker'a "yes" dedı mı "> Şımdı sonılması gereklı soru şu Ozal'ın karan "ulusal karar" ola- bılır mı •> Bilgisayar sektörünün önde gelen kuruluşlanndan Eltek Elektronık Teknolojı A Ş Sorumluluk yüklenebilecek, beşeri ilişkileri kuvvetli, genç, dinamik, prezantabl, • İyi derecede İngilizce bilen, • Lise, sekreterlik okulu mezunu (Yüksek okul mezunu tercih edilir.), • Modern ofis araçlarını kullanan, • Tercihan İtalyanca bilen, • Genel müdür sekreteri olarak tecrübeli, GENEL MÜDÜR SEKRETERİ • İyi derecede İngilizce bilen, • Lise, sekreterlik okulu mezunu (Yüksek okul mezunu tercih edilir.), • Modern ofis araçlarını kullanan, • En az bir yıl tecrübeli, YÖNETİCİ SEKRETERLERİ aramaktadır. İlgilenen adayların fotoğraflı özgeçmişleri ile aşağıdaki adrese başvurmaları rica olunur. Başvurular kesinlikle gizli tutulup ücret liyakata göre tesbit edilecektir. Eltek Elektronik Teknoloji A.Ş. Büyükdere Caddesi No. 121 Kat. 3 Gayrettepe/İSTANBUL CUNEYT ARCAYUREK yaz.yor TÖ'nün Son Manevraları ANKARA — Yayın organlannda savaş davullan çalarken VVashıng- ton kavgasız tartışmasız ortamda, sabahın erken saatlerınde Anka- ra'ya ayak basıyor Alanda bekle- şen basın mensuplanna uzaktan bır el selamı, doğru Ankara Hıl- ton'a Orada an fıkırlı Büyükelçı Abramovvıtz ve çevresıyle 'en bü- yük dost Turkıye nın son gelışme- ler karşısındakı eğılımlennı bır kez daha gözden geçınyor Bır kez daha gozden geçınyor, çünkü Baker kuşkusuz daha örtce- den Türkıye'nın belırlı konularda- kı eğılımlennı çok iyi bılıyor Bıçımsel olarak Dışışlen Baka- nı 'mestektaşı Alı Bozer'ı, nezaket gereğı Başbakan Akbulut'u zıya- retten sonra 'en büyük dostu'nu, Çankaya'dakı TÖ yü görecek Alış- venş orada 14 30'da başlayacak, daha sonra Baker pır deyıp uçağı- na atlayıp Brüksel e gıdecek Baker mı Turkıye'ye gelmek ıs- tedı, yoksa TÖ mü Baker'ın NATO Konsey toplanüsmdan önce bura- ya gelmesını dıledı, burası ayrı bır konu Fakat Baker, Türk semala- nna gırer ve 'en büyuk dost ülkeyı' selamlarken uçakta Ankara'dan neler ısteyeceğını kendı basınına çıtlatıyor Bızım Hancıye, Baker'ın neler getirdığını bılmedığını söyleyedur- sun, yeriı yabancı basın çevrelenn- de ABD'nın önde gıden 'taleplen resmı görüşmeler başlamadan bellı" oluyor Yabancı haber ajanstarı ABD'- nın Türkıye'den üslerı kullanma ız- nı ısteyeceğını Baker'ın kısa deme- cıyle duyuruyor Başkenttekı son kırk sekız saattekı hava 'Üslenn kullanılmasını mı ıstıyor ABD, aman efendım başustüne 1 " Ancak Ankara'mn geç vakıt ya- yınladığı açıklamalar dıkkatle ızle- nınce,' başüstüne"nın uzenne bır "acaba" gölgesı düştü Çünkü açıklamalar Çankaya'da masaya yatınlan üs sorununa hıç değınmı- yor tersıne yetkılıler konuya gırme- ye, üzennde konuşmaya hıç ya- naşmıyoriardı Israrlı sorulardan özenle kaçıyortardı Üstüne üstlük Dışışlerı Bakanı Bozer ıle Başba- kan Akbulut'un yanıtlannda Türkı- ye'nın ' üslenn kullanımına kesın dılle karşı çıktığını' gosteren ne bır ışaret ne de küçuk bır dokundur- ma vardı Bu manzara üslerie ılgılı ABD ıs- teğıne karşı çıkmadığımızı ama evet dedığımızın resmen açıklan- masını ıstemedığımızı gösterıyor- du Hke olarak ûs kullanımına kar şı değıldır Ne var kı, Irak'a karşı asken saldırı rtenûz planlama aşa- masındayken Incıriık gıbı önemlı bır ussun ABD buyruğuna verıldı- ğının açıklanması ne yapacağı bı- lınmeyen Saddam'ın husumetını durduk yerde ûzenmıze çekebılır dı Kullanım ıznı resmen duyurul- mayacak, saldırı gerçekleştığı gun ve saatte uygulamaya gırerek Türkıye'nın uzenne duşenı yaptı- ğı kanıtlanacaktı Bu yargıların yanlışlığını ortaya çıkaracak tek yol, hukümetın tez elden bugün veya yann üslenn kul- lanımına asla ızın vermedığımızı ve vermeyeceğımızı resmen açıkla- masından geçıyordu Dun geç sa- atlere kadar sözlü veya yazılı bu ıçenkte açıklama yapılmadı Baker resmen açıklanmayan uzlaşmanın verdığı rahatlıkla Bruksel'e doğru yola çıkmıştı Suudı Arabıstan ı korumak ya da oradan Irak a saldırı duzenle- mek ıçın kurulan çokuluslu askerı guce gelınce Işte bu noktada TÖ de duraksryor BM Güvenlık Kon- seyı ekonomık derken araya bır de ' askerı yaptırım ' sözcuklennı sıkıştırı verseydı uluslararası da- yanışmaya askeıie gırmek Turkıye ıçın öyle kolaylaşacaktı kı Asker vermek TO lukle şımdılık bağdaş- mıyor Parlamentodan geçırmek gere- kıyor ANAP grubu buyruğa hazı- rol ama muhalefetle bııiıkte oluşa- cak kamuoyu belasını hesaplamak gerek Oysa, ne büyük fırsat dıye duşünüyor TÖ ve dar sınırlı çevre- sı Kore savaşına gırdık yıllarbo- yu kredıbılıtemız surdü ABD ve Batı, Turkıye yı yere göğe sığdıra- mıyordu Işte yenı fırsat, hatta 1950'den dahagörkemlı destekler, övgüler ıçın yenı yol Suudı Arabıs- tan ıçın çokuluslu askerı güce ka- tıldık mı, arkası gelır kı gelır AT cepte, kredıler bırbırı ardına Bu görûşler bızım değıl oncekı gece konuştuğumuz Köşk'un sınırlı da- nışmanlar kurulundan bır uyenın NevarkıTÖ asker vermeye ya- naşamıyordu Kamoyunu hazırla- mış değıl, tepkıden çekınıyordu O yüzden uslere yeal ışık yakmak asker konusuna ' fazla ısteklı gorünmemek" havasındaydı dün sabah Baker'ı kabul etmeden ön- ce Dıştan sonra içte TÖ manevraları Baker a söylenecekler, 'ABD yo- rûngesınde en buyük dost'un el- den gelenı yaptığını bır kez daha kanıtlayacak anlamlı sozler sap- tandıktan sonra Çankaya, ıçe dön- du, "Bır de şu muhalefetımıze bakalım ' dedı Basınımızın tek başına bugüne dek hata yapma- dan ışlerı göturüyor, boşverelım anayasayı şımdılık sonradan bakarız ' dıye baslayıp hele dun TÖ ye övgulerını doruk noktasına çıkardıktan sonra, Çankaya, yenı gırışımmı sıyasal kulıse yaydı Genel Sekreter TO nun gozde paşalanndan emeklı Kemal Ya mak, lıderlerı cumartesı saat 12 00 de Koşk te zırveye çağırdı- ğını dün partılere resmen duyurdu Kamuoyundakı eleştırıler TO'nun 'tek adam'hğını perçınlemek, yu- karıdakı meşruıyetını bır kez daha kanıtlamak ıçm Bush'tan El Sa bah'a değın yaptığı goruşmeler, ardından aldığı kararlardan sonra, ıçenyı uyutmanın' zamanı gelmış- tı Muhalefete de bılgı vermek ge- rekıyordu Demokrasıde yaşıyor- duk' Kamuoyundakı ovgulerden sonra muhalefetın söyleyeceklerı -TÖ'ye göre- 1azla önem taşımaz- dı, ama şu demokrası denılen ku- rallar dızısıne kerhen de olsa uy- makta yarar vardı TÖ, dışarıdakı olayları tek başı- na kotardıktan sonra şımdı ıç sıya- sete donuyordu Muhalefet bılgısız dıyodardı Hukümetın fazla bıldtgı de yoktu Öyleyse çağırır lıderlerı, başarılarını bır güzel anlatır, mu- halefetın, demokratık bütûn ku- rumıarın başta Meclıs'ın devre dışı bırakıldığı yolundakı masallannı da tek kulağı ıle dınlerdı Neden cumartesı'' Yanı, her şey olup bıtmış, Baker'la uzlaşmalar sağlanmış, cuma günü NATO Konseyı toplanarak önemlı karar- lar almış ve muhalefetın ısteğıyle Meclıs pazar gunü toplanacak Işlerın bıttığı, parlamentonun go- rev yapmaya hazırlandığı ıkı gün arasında cumartesı çok uygundu Muhalefetın hızını kesmenın bır yo- lu da buydu zaten Çağrıyı öğrenır öğrenmez özellıkle ıkı lıderın Çan- kaya'ya çıkıp çıkmayacağı sorusu- na yanıt aramaya başladık Demırel Istanbul'a gıderayak gelen çağrıya ' hemen yanıt venneyeceğnı" Yamak Paşa'ya söyledı Onun kaygısı Inönü'nün 'devlet söz konusu olunca Koşk • ten gelen çağrıyı derhal kabul edeceğme" dayanıyordu SHP'yı bekleyecek, sonra yanıtlayacaktı Inönü ıse haber duyulduğunda Is- tanbul'da basın toplantısı yapıyor- du Ola kı çağndan habersızdı Şa- yet hem devlet sorunu hem de "ıkı cumhurbaşkanı yok kı reddedeyım" gerekçesıne sığına- rak çağrıya evet derse, Demırel, 'duşünecektı' Zaman ıstemesın- dekı neden buydu Oysa muhalefetın elınde TÖ'nün manevrasını boşa çıkaracak ge- çerlı kozlar vardı Her şey tezgâh- lanırken duyarlı gunlerde Meclıs'ı toplantıya çağırmayı aklının ucun- dan geçırmemıştı TÖ Pazar gün- ku olağanüstu Meclıs toplantısın- dan once lıderten çagırarak bır taş- la ıkı kuş vurmak ıstıyordu Hatta aym taşla üçûncu bır kuş avlamayı amaçlıyordu TÖ'nün çağnsına uyarsa muhalefet, hüku- met ı, parlamerrtoyu devreden çıka- ran anayasayı delıp geçen tek adamlık uygulamalannı onaylamış olacaktı TÖ'nün bır kez daha yap- mak ıstedığı zaten buycu Muha- lefet ne dıyebılırdı'7 Parlamentoda sorumlu hukumetle sorunlan enı- ne boyuna konuşacağını, sorum- suz Çankaya ıle -tabu TÖ ısterse- daha sonrakı bır gun kahve çay uzenne söyleşı ıçın Koşk e gelebı- lecegını bıldırebılırdı Meclıs'ten önce sorumsuzluk sı- nırını zorlayıp geçen TÖ'ye karşı alınacak tavır bu olmalıydı Anaya- sanın meşru zemınınde ılk önce Meclıs'te hukumetle hesaplaşmak gerekıyordu Muhalefet, başta SHP sahıp çıktıkları ılkeler dogrul- tusunda acaba bu mesajı kamuo- yuna, halka duyurabılecek mıydı^ Dıştan içe değişik hava GOZLEM UĞURMUMCU (Baştarafı 1. Sayfada) sılahlı çatışma ıçıne gırmış sayılmayacak mıdır? Irak, Incıriık Ussu'nun kullanılması halınde Turkıye'ye sal- dınrsa NATO ulkelerının asken harekâta gecmesı gerekır. Çünku bu durumda bır NATO ulkesı sılahlı saldırıya uğra- mış demektır Incıriık Ussü'nün NATO ülkelerınce kullanılması Türkıye ıçın tehlıkelı bır başlangıç olabılır Ülkemızı bu sıcak savastan elden geldığınce uzak tutmak- ta Ismet Inönu'nun o unlu deyışı ıle "Sayısız mıllı menfaat vardır" Turkıye, ABD'nın "sınır karakolu" değıldır Turkıye, Batı dunyasının "petrol bekçısı" de değıldır Değıldır ve olmamalıdır Bu koşullarda Türkıye'nın Bırleşmış Mılletler Güvenlık Konseyı'nce alınan "ambargo karan" ıle sınırlı önlemler ıle yetmmesmde sayısız ulusal yarar vardır Turkıye, 1950 yılında TBMM karan olmaksızın Kore sa- vaşına gırmış ve bu savasa gırmesının ödülu olarak da NA- TO ya alınmıştı Acaba şımdı de us kullandırma ve Irak'a askerı mudahaleye katılma karşıhğı "ATye gırış" odülü ve- nlmesı mı beklenmektedır? Ne olursa olsun Turkıye boyle bır savasa gırmemelı ve askerı mudahale kararlannın dışında kalmalıdır Dunya buyuk bır hızla değışıyor Bu değışım surecınde stratejıler, taktıkler, dengeler ve planlar da değışıyor ABD ve Sovyetler, bu başdöndurucu değışme surecınde "soğuk savaş"ı gerıde bırakıyorlar Ikı super devlet, bununla da yetınmeyıp nükleer savaş ıle bölgesel sıcak savaşlara karşı elbırlığı yapıyor Yapılan bu ışbırlığı Ortadoğu bolgesmde yepyenı bır su- reç başlatıyor Bugune kadar Ortadoğu Sovyetler ıle ABD : nın çekışme alanıydı Karşılıklı dengeler ve stratejıler ya Sov- yetler e ya ABD ye ağırlık sağlardı Bugun, her ıkısı de Irak'ın Kuveyt'e saldırısına karşılar Bu bır yenı olgudur NATD ulkelerı bolgeyı "NATO'nun sorumluluk alanı" ıcınde gorup bu gerekçe ıle Incıriık Ussu'nun kullanılmasını ıster- lerse ve us de Irak'a karşı kullanılırsa buna kım karşı çıka- caktır 9 Çıksa bıle kım, hangı yaptırımı, kıme karşı kullana- caktır 7 Bu durum Turkıye'ye bugunlerde kolaylık da sağlayabı- lır Bu koşullarda Turkıye ıçın ıkı yol gorunüyor Bınncı yol, Irak'a karşı ABD ve Batı ulkelerı ıle bırlıkte dav- ranmak Bu yapılmazsa, "Turkıye, Batı dünyasından so~ yutlanır" dıye duşünulebılır Tutulacak ıkıncı yol, Bırleşmış Mılletler Güvenlık Konse- yı'nın "ambargo kararı" ıle yetınmek ve hıçbır asken serü- vene katılmamaktır Bu ıkıncı yol, Turkıye ıçın çok daha guvencelı görünüyor. Bu koşullarda Türkıye'nın stratepk ve coğrafı konumu bu juvencenın kaynağını oluşturuyor Batı, Turkıye'yı hıçbır zaman ve hıçbır koşulda gözden çıkarmaz Türkıye bölgede bır "ıstıkrar unsuru" olacaksa bu "ıstikrar" askerı serüvenlerden uzak durmakla sağlanır "NATO ve Varşova paktlan dağılıyor, öy/eyse Turkıye'nm strateıık önemı azalryor" dıye düşunenlerın yanıldıkları son olaylarla lyıce kanrtlandı Turkıye'nm stratojık önemı azalmıyor, artıyor Bu stratejık onemın daha da artması "asken serüvenlere hayır" dememıze, daha doğrusu dıyebılmemıze bağlıdır YORUM Tür kiyehatayapmamalı ERGUN BALCI Yoksa, özellıkle SHP, TÖ'nün çağrısını ayrıntılarıyla ırdelemeden hemen olumlu yanıt verecek mıy- dı? Ama bu kez, TÖ'nün Guneydo- ğu otaylarını bahane ederek mes- ruıyet arayışlarına muhalefetı alet etmesınden sonra, SHP çok dık- katlı davranmaya karar verdı Istanbul'da bulunan Inönu ıle yaptığımız goruşmede bugun rner- kez yönetım kurulunda 'Arkadaş- larıyla değeriendırmeden sonra" karara varacağını söyledı Özenle seçtığı cumle anlamlıydı ve "Esas mesele olayın —Ortadoğu krızının— kendısı Bunu ızlemeye anlamaya çalışıyoruz Bızımle ko- nuşmuş konuşmamış çok önemlı değıl' dıyordu Oysa geçen zırve- yı duyar duymaz kabul etmış, haylı eleştırı almıştı DYP'ye egemen olan hava, çağ- rıya bu aşamada hele TÖ'nün ko- numunu anayasa dışı zorlamasın- dan sonra olumlu yanıt vermemek- tı Ikı partının üst düzey kulısıne baktığımızda, bınnın ötekınl kont- rol ederek karar vermeye eğılımlı olduklarını saptıyorduk Bır başka önemlı nokta, olumsuz karan hal- koyuna ' cıddı, kabul edilir gerek- çelerle duyurmaktı" Iç polıtıkada bu dalgalanmalar hız kazanırken, Baker başbakan- lıkta beraberınde getırdığı uzman- iara harıtalar açtırıyor, gizlı bılgıler verıyor bugunku durumu olası ha- reketlen anlatıyordu TO'ye cıktığın- da, Turkıye'dekı uslerın kullanımı- na ızın venlmesı noktasına bır par- maklık mesafe kalmıştı Bu arada Brüksel'den gelen NATO kaynaklı haberler ılkede onay veren Turkı- ye'nm "Incıriık gıbı Ctsten NATO ala- nı dışında kullanıma açmak ıçın bugün yapılacak Bakanlar Konse- yı karannı bekledığı' nı bıldınyordu Baker buraya getrken çorba pış- mış, sadece tuz eklemek kalmıştı ABD Dışışlerı Bakam'nın davranış- larını da günün öyküsüne eklemek gerekıyordu Baker, kımı görse BM kararlarını Türkıye'nın herkesten önce uygulamaya almasını öve öve bıtıremıyor, bır gazetecının deyışıy- le' bızımkılenn sırtını sıvazlıyordu' Türkıye'nın ekonomık zararian mı' ABD veremezdı, ama NATO çeroevesınden eskı yönetım gen donerse Kuveyt'ten yıtırdığını yete- nnce alabılırdı alacaktı Bu turden vaatlenn uygulama aşamasında başımıza neler geldığını daha ön cekı yıllar pek çok kez görmuştuk Ya Ermenı ve Kürt sorununda ABD tutumu veya yardım faslı7 Uluslararası dayanışmada on plana geçılır TO'ye ovguler sırala- nırken boyle başağntıcı sorunlan gundeme getırmenın anlamı yok- tui Türk çalış, ABD'ye güven ve ovün1 Huvıyetımı ka>bettım Hukumsuzdür FtUZ AKDAĞL1 Nufus cüzdanımı kaybettım Hukümsuzdur GÜLSEREh TAŞDÖĞEN Görünüm şu ABD 195O'de Bırleşmış MıUetler'ı Kore'de savaşın ıçıne surukledı BM bayragı altında kendı savaşını ver- dı Washıngton gılnümüzde de NA- TO'yu Körfez'de bır savaşın ıçıne sü rükleme çabasındadır Türkıye'nın, ABD'nın Irak'a karşı örgütlemeye çalıştığı bu savasa su- nlklenmesı ve Amenkan uçaklanna tncırlık Ussü'nden kalkıp Irak'ı bombalama ıznı vermesı çok vahım, tanhsel bır hata olur Böyle bır ka- rar ancak BM çerçevesınde ven- lebılır NATO, Ortadoğu gıbı ıttıfakın so- rumluluk dışı bölgesıne mudahale edebılır mı'' Gerçı 1983 yılında bu yolda bır konsensus var tngılızce- de "out of area" (alın dısı) denılen bu bölgelerde asken harekâtlar ıçın üye ülkelenn geçış kolayhklan tanı- maları ılkesı kabul edılmıştır Ancak bu otomatık bır yukumtüluk değıl- dır Geçış kolaylığının sağlanması ıçın, bu kolaylığı verecek ulkenın onayı şarttır "iânı Türkıye NATO'nun ABD'nın baskısı ıle alacağı bu )öndekı bır önenye karşı çıkabüır ve çıkmaııdır da Neden» Bu sonınun yanıtını vermeden ön- ce, basınımızda bu konuda heyecan- la yazılmış ve pek doğru olmayan bazı değerlendınnelere değınmek ıs- tıyoruz Once, "lr»k dikUloriuk de Kuveyt çok mu demoknttk" va da "Bu kriz Turkıye'yı hıç ılgılendınnez" gıbı savlar pek doğru değıldır Çunkü bugün bır dıktatörlüğun başka bu dıktatörluğu yutması karşısında se- yırcı kahnırsa, yann bır dıktatörlü- ğun, bır demokrasıyı yutması ıçın ortam hazırlanmış olur Knzın Turkıye'yı ılgılendırmedı- ğı ve tümüyle Araplararası bır sorun olduğu göruşü de pek sağlıklı değıl- dır Petrol fiyatlarının Saddam Ha- seyın'ın denetımınde yükselmesı, bır noktada Türkıye'yı de olumsuz et- kıler Interoational Herald Tribane gazetesı petrol fiyatlan vanl başına 25 dolara çıktığı takdırde, 6-7 ay sonra Batı dünyasında enflasyon oranmın %2-2 5 vükseleceğım, bü- vüme oranının da 1n2 duseceğıru bıl- dırıvor Başka bır deyışle Batı eko- nomılennı durgunluk ve enflasyon beklıyor Bu olgu da Türkıye'nın Ba- tı'dan yaptığı ıthalatın pahalılanma- sı, ıhracatımn ıse duşmesı anlamma gehr Ama Türkıye bu hesapları yapa- rak, Amenkan uçaklarının Irak'ı bombalamasına ızın verebılır mı7 ABD, Körfez'dekı harekâtında kendı açısından haklıdır Bır süper güç olarak ve geçmıştekı deneyım- lerden de bıldığunız gıbı çoğu zaman kuvvet kullanmaya eğılımlı bır sü- per guç olarak, Körfez'ın ve petrol fiyaılarının denetımını Irak'a bırak- mak ıstemez Turkıye ıse bır süper guç değıldır Olmadığı ıçın de ABD'nın peşıne la kılarak surukleneceğı bır macera kendısıne çok büyuk zarardan baş ka hıçbır şey geürmez Turkıye, Ba- tı'ya yaranma hesapları ıçınde 1957-1958 Cezayır kurtuluş savaşı sı- rasında Batıhlann yanında yer almış, Fransız emperyauzmının genel ku- rula getınlmesı yolundakı önerge aleyhınde oy kullanmış, Asya - Af- nka blokunun Cezayır halkina sdf- determınasyon hakkı verılmesıne ılışkın sunduğu önergeler karşısın- da çekımser kalmıştı Arap dünyası bu olayı 30 yıl unutmadı Türkıye, tncırlık'ten kalkacak Amenkan uçaklarının Iraklılan öldürmesıne ızın venrse, bugün Irak'ın en büyük düşmanı olan Arap ülkelen bıle ge- lecekte bu olayı Turkıye'ye karşı kul- lanırlar Saddam devnlse de Irak halkı ve Saddam'ın yenne ıktıdara gelen yenı yönetım bunu unutmaz. Müsluman Türkıye, Müsluman Araplann Hınstıyanlar tarafından öldürulmesıne katkıda bulunan Ul- ke olarak damgalanır ABD Irak'ı bombalar, ışını bıtınnce gıder Ama Türkıye, Irak ve dığer Arap ülkelen ıle aynı bölgede yaşamaya devam edecektır Türkıye'nın böylesıne bır ulusla- rarası konsensus karşısında kayıtoz kalamayacağı yolunda kımı çevre- lerce öne sünllen görüşü bız pek ge- çerli bulmuyoruz Çünkü NATO'- da sadece 16 üye verdır NATO'dan çok daha buyük ve evrensel örgflt ıse Bırleşmış Mılletler'dır Kaldı kı NATO ıçınde de şımdı- lık bu ışten yan çızmek ısteyenler ol- duğu gözleruvor Fransa, Irak'a karşı gınşılecek bır harekâtın Hınstiyan- lann Muslumanlara karşı bır haçk sefen göruntüsune bürünmesını ıs- temedıgını belırtmıştır Federal Al- manya ABD'nın önderhğınde çoku- luslu guce katılma konusunda ıstek- sızdır Bu ortamda, Türkıye'nın NA- TO'nun şahınlen ABD ıle lngıltereî nın yaıunda yer alması, kraldan faz- la kralcıhk ve uzak göruşten yoksun bır pobtıkadan başka bır şey olmaz. Arap ülkelen dersenız, onlar da Batı'mn Körfez'e müdahalesıne kar- şılar Saddam'ı en sert bıçımde kı- nayan Mısır lıderı Hüsnü Mübarek, Batı müdahalesıne kesinlikle karşı oldugunu açıklarken, F-1H uçakla- nna Irak'ı bombalama ıznı vermek Turkıye'ye duşmez Turkıye böylesıne bır tanhsel ha- ta ışlerse, yann NATO tarafından ül- kemıze ıç kapayıa başka görevler de venlebılır Italya Dışışlen Bakanı Gi- ani de Mkhelıs dört hafta kadar ön- ce Newsweek dergısıne verdığı de- meçte, soğuk savaşın sona erdığı or- tamda NATO'nun lslam dünyasın- dan Hınstıyaıılığa gelebılecek tehb- kelere karşı bır savunma örgütUne dönüşeceğını söylemıştı Bu takdır- de, Müsluman Turkıye'ye tslam dunyasına karşı Hınstıyanhğın jan- darmalığı görevı bıçılebılır Türkı- ye'nın F-111'lere Irak'ı bombalama ıznı vermesı, böyle düşünenlen yü- reklendınr Irak'a asken mudahaleye ancak Bırleşmış Mılletler karar verebılır. Güvenlık Konseyı 42 madde uyarın- ca asken yaptınm karan aldığı tak- dırde, tUm uye ülkeler karara uy- makla yükümludürler Ama bunun dışında ABD'nın baskısı ıle NATO'dan çıkacak bır ka- rar Turkıye'yı bağlamaz, bağlama- malıdır Bu, pısırıklık ya da cesaret değıl, sağduyu sonınudur