Katalog

9 TEMMUZ 1990 EKONOMİ CUMHURİYET/U TOBB'nin siyaset turu • ANKARA (ANKA) — Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB), başta sanayi kesimi olmak Uzere ekonomik sorun ve sıkıntılannı anlatmak için hükümet ve muhalefet liderlerini ziyaret etmeye basuyor. TOBB Başkanı .Yalım Erez, yönetim kumlu : birlikte bugün önce oanayi ve Ticaret Bakanı Şttkrü Yürür'ü, ardından da Başbakan Yıldınm Akbulut'u ziyaret ederek "sonbahar enflasyon beklentisi, para ve özellikle odalar bazındaki kriz ve sanayinin durumu" konusunda görüşlerini açıklayacak. TOBB yetkililerinden alınan bilgiye göre Erez başkanlığındaki birlik heyeti, sab günü DYP Genel Başkanı Sülevman Demirel'i, çarşamba günü de SHP Genel Başkanı Erdal tnönü'yü makamlannda ziyaret ederek hükümete de anlattıklan sorunlan iletecekler. 3. İktisat Kongresi • tZMİR (AA) — Gelecek yıl yapılacak Türkiye 3'üncü lktisat Kongresi'nin hazırlıklanna başlanıldığı bildirildi. Izmir Ticaret Odası yetkilileri, ilki 1923 yılında yapılan lktisat Kongresi'nin ikincisinin 1981 yılında toplandığını hatırlatarak "Her iki kongre de tzmir'de yapılmış ve son kongrenin kapanışında, bu kongrelerin 10 yılda bir aynı yerde —»pılması kararlaştınlmıştı" 4iler. İthal kâğıt hamııru • BANDIRMA (AA) — Kanada'dan ithal edilen kâğıt hamuru Bandırma Limanı'na getirildi. SEKA tarafından ithal edilen 3 bin 734 ton kâgıt hamurunun (selüloz), boşaltma işlemi yann yapılacak. İthal edilen kâğıt hamuru, SEKA Balıkesir tesislerine sevk edilerek burada islenecek. Türk-Tayland • ANKARA (ANKA) — Tayland ile imzalanan Ekonomik ve Teknik İşbirliği Karma Koraitesi Birinci Dönem Mutabakat Zaptı Bakanlar Kurulu'nca onaylandı. Mutabakat zapu, 29 ocakta Tayland'da imzalanmıştı. Protokolle iki ülkenin karşılıkh olarak ihraç edebilecekleri mallar da belirlendi. Ancak bu mallann iki ülke ticaretinde bağlayıcı olmadıgı «rgulandı. uiersin'e 3 yeni rıhtım • MERStN (AA) — Mersin Limanı ve serbest bölge sahasında artan iş hacmini karşılayabilmek amacıyla 3 yeni rıhtım yapılacağı bildirildi. Devlet Liman Hizmetleri Müdürlüğü yetkililerinden alınan bilgiye göre Mersin Limanı ve serbest bölge limanlannda yeni nhtımlann tamamlanmasıyla 3 bin 531 metre olan mevcut nhtım uzunluğu, 4 bin 131 metreye ulaşacak. Yeni nhtımlann kademeli olarak 1991 yılında tamamlanması planlandı. Koza fiyatı dtişüyor • BURSA (AA) — Bursa ilkbahar beslemesi yaş koza piyasasında fıyatlar düşmeye devam ediyor. Fiyatlann 9 bin liraya kadar düşmesi, üreticinin Kozabirlik'e yönelmesine neden oldu. Edinilen bilgiye göre piyasanın açıldığı 4 hazirandan bu yana Bursa Ticaret Borsası'nda 400 ton koza işlem gördü. Piyasanın ilk haftasında 11-14 bin lira arasında değişen fıyatlar, bavramın hemen ardından 9 bin lira ile 11 bin lira arasında uygulanmaya baslandı. Kars'ta altın mudu • KARS (AA) — Maden Tetkik Arama Enstitüsü, Kars ve yöresinde altın arama çahşmalannı başlatacak. Erzurum Maden Tetkik Arama Enstitüsü yetküileri, bir süre önce Kars'ın Kağızman bölgesinde yapılan araştırma sonucu altın ve gümüş rezervleri olduğuna ilişkin bazı bulguların elde edildiğini söylediler. Otoiiıobil ithaline dopingPazann belirsizliği ve maliyetlerin yüksekliği nedeniyle bugüne kadar cesaret edilip Türkiye'ye getirilemeyen otomobiller, bankaların ve büyük pazarlama şirketlerinin yarattıkları pazar ve kredi imkânlanyla büyük partiler halinde ithal edilmeye baslandı.Yılda 2-3 adet satan markalar, bu yüın ilk beş ayında bin adedin üzerinde ithal edildi. Otomobil satışlarında banka-pazarlama şirketi ortaklığı, bankalan da büyük ölçüde memnun ediyor. Oluşturulan bireysel kredi zincirinde bir yandan kredinin riski azaltıhrken, bir yandan da kampanya yoluyla müşteri sayısı artıyor. Bu arada da bazı çok pahalı markaların satışı, bu yöntemle* büyük ölçüde arttınlabiliyor. ESİN SUNGUR Banka ve pazarlama şirketlerinin otomo- bil satışında işbirliğine ginnesi otomobil it- halatına doping etkisi yapıyor. Banka ve pazarlama şirketlerinin ortaklığı, ithal oto- mobillerin büyük partiler halinde satılma- sına olanak verirken otomobil ithalatı rak- kamlarını da şişiriyor. Otomobil ithalatının geçen yıllara göre kıyaslanamayacak ölçüde artış gösterdiği- ne işaret eden Otomobil Ithalatçıları Der- neği yetkilileri, bu artışta bankalar ile pa- zarlama şirketlerinin işbirligiyle düzenle- nen kampanyalann büyük payının olduğu- nu söylediler. "Özellikle Citroen gibi bazı markalarda kampanyalı satışlar çok etkili oldu" diyen yetkililer, Türkiye'de yaygın kullanılma alışkanlıgı bulunmayan kimi markalann bu yolla geniş tüketim olana- ğına kavuştuğunu belirterek şöyle konuş- tular: "Buytla kadar belirsizlik ve ma- liyetJerin yüksekliği nedeniyle birçok mar- ka cesaret edilip de Türkiye'ye getirileme- misti. Banka ve buyük pazarlama şirket- lerinin kurduklan ortakhk butun bu sakın- calan bertaraf etti. Bankalar mali imkâoı Bu yılın ilk 5 ayında ithal edilen otomobil marka ve adedi Marka Mercedes 8enz.. BMW Citroen Atfa Romeo.... Audi VW Peuegot Toyota Mazda Nissan Opel General Motors. Honda 664 ..1007 ...1046 254 124 169 ...1221 ...1204 10 350 15 536 Met Lada Statkm-Jeep. Lada Samara Suruki Aro Jeep Skoda Oacia Ottdt Mostorich Jaguar Subaru Toplam ...1369 . .2117 ...591 .212 24 .1317 ...787 ...337 7 26 . .138 .13527 sunarken pazarlama şirketleri pazar yara- tıyor. Böylece büyük partiler halinde itha- lat yapılabiliyor. Mesela Citroen geçen yıl sadece 2-3 tane ithal edilirken bu yılın ilk 5 ayında 1048 adet getirildi. BMW gibi bazı pahalı otomobillerin satoşında da aynı yön- temden dolayı artış oldu." Otomobil İthalatçılan Demeği yetkilile- rinin verdiği bilgiye göre bugüne kadar HBr- pa ve Milpa aracılığıyla Töbank, Valuf- lar Bankası ve Pamnkbank tarafından Cit- roen, Mazda, Alfa Romeo, BMW. Fiat, Mercedes, Honda için satış kampanyaları düzenlendi. Bu kampanyalarda toplam 2 bine yakm otomobil pazarlandı. Otomobil ithaiatında bir anlamda do- ping olan banka-pazarlama şirketi ortak- lığı, kredi riskini azalttığı için bankalara da cazip geliyor. Pazarlama şirketi, otomo- bil müşterisi adına bankadan bireysel kre- di talep ediyor. Bankamn muhatabı şirket, şirketin muhatabı müşteri oluyor. Geçen yıl ortalarından itibaren tüketici kredisine ağırhk vermeye başlayan bankalar, otomo- bil gibi pahalı bir mal için açılan kredile- rin geri dönüşünü, arada büyük pazarla- ma şirketleri bulunduğu için sağlamlaştır- mış oluyorlar. "Otomobil kredisine büyük talep var" diyen Töbank'ın kredi bolümün- de çalışan bir yetkili, talebi karşılamak ko- nusunda pazarlama şirketleriyle işbirliği yapmanın yararlanm şöyle özetledi: "Her şeyden önce açılan kredinin mu- hatabı pazarlama şirketi olduğu için geri ödemede risk en aza iniyor. Ayhca kam- panya kapsammda çok sayıda satış yapıl- dıgı için müşteri sayımız arbyor. Bizim açı- mızdan tek tek şahıslara kredi vermekten daha avantajlı oluyor. Pazarlama şirketle- ri de zaten lalebi canlı olan otomobilleri kredi destegi 0e daha kolay satabiliyor." Otomobil kredilerinin tüketici kredileri içinde yaklaşık yüzde 60 oranında paya sa- hip olduğunu belirten yetkili, özellikle yıl- başından itibaren bu tip kredi taleplerinin hızlı bir artış gösterdiğini kaydetti. Aylık yüzde 6'lık faizle açılan krediler otomobil bedelinin yüzde 70'i kadar veriliyor. Kre- dinin geri ödemesi de alındıktan 1 ay son- ra başhyor. Kredi 3 aydan 24 aya kadar de- ğişen vadelerde açılabiliyor. Baü'nın Vardurf silaluYedi sanayileşmiş Batı ülkesinin liderleri Houston'da başlayan "Zenginler Zirvesi"nde Sovyetler'e yardım konusunu görüşüyor. Ekonomi Servisi — Sovyetler Birliği, bugün ABD'nin Houston kentinde başlayan zengin ülkeler zirvesinin (G-7 zirvesi) en önemli gündem maddesini oluşturuyor. Batılı yedi gelışmiş sanayi ülkesi- nin (ABD, Kaıiada, Japonya, Al- manya, Fransa, Ingiltere, İtalya) devlet başkanlan, 16. kez düzen- lenen zirvede, Sovyetler Birüği'ne yardım konusunu görüşecekler. Gelişmiş ülke devlet başkanla- n arasında her yıl düzenlenen zir- vede, ilk kez bu yıl, alışılmışın dı- şında gündem yalmzca borçlu Üçüncü DUnya ülkelerinin sorun- lan, tanma yapılan sübvansiyon- lar ve serbest ticaretle sınırh kal- mayacak. Sovyetler Birliği ve Çin, zirvenin en önemli gündem mad- delerini oluşturacak. Gelişmiş ülkelerin başkanlan, bu konuların dışında, yine her yıl yaptıklan gibi Bau dünyasmda ta- nma uygulanan sübvansiyonlann kaldınlması, serbest piyasa eko- nomisinin hâkim olduğu bölgeler- de korumacı önlemlere son veril- mesi ve yoksul ülkelerin borç so- runlan üzerinde de duracaklar. Gündemdeki maddelerden birini de çevTe sorunlan oluşturuyor. SSCB'ye yardım Yedi Batı ülkesinin üzerinde du- racağı en önemli sorun, Sovyetler Birliği'ne yardım konusu. Geçen ay düzenlenen AT zirvesinde Fe- deral Almanya Başbakam Hdmut Kohl, Sovyetler'e 15 milyar dolar- lık bir yardım yapılması yolunda teklifte bulunmuş, bu öneri Fran- sa tarafından da desteklenmişti. tngiltere ise yardım yapılmasının gerekli olduğunu, ancak miktarın kesin biçimde belirlenmesine karşı çıktığını, çünkü Sovyetler Birliği'nde serbest piyasa ekono- misine geçiş doğrultusundaki re- formlann gerektiği gibi uygulan- madığını belirtmişti. Sovyetler'e yardım konusu da G-7 zirvesinin gündemine böylece girmişti. Houston'da yapılacak toplantı- da, ABD ve Japonya'nın da tngil- tere Başbakam Thatcher gibi Sov- yetler'e yapılacak yardıma karşı çıkması bekleniyor. Bu konuda ABD ve Japonya'nın kararlarım siyasi faktörler büyük ölçüde et- kÜiyor. ABD, Sovyetler'e yardım konusunda Küba ve Kızıl Ordu- nun modernleştirilmesi nedeniy- G-7 ZtRVESt — Eşi Denis Thatcher ile birtikle Houston'a gelen tngtttere Başbakam Margaret Thatcher, kendisini karşılayan okul çocuklanna gölümsüyor. Thatcher, ber zaman olduğu gibi bn kez de ABD- nin SSCB'ye yardım konusundaki olumsuz tavnnı onaybyor. le çekingen davrandığım belirti- yor. ABD Başkanı George Bush, Londra'da yapılan NATO zirvesin- den sonra gazetecilere verdiği de- meçte "ABD Ue Sovyetler Biriiği arasında önemli sonınlar oldofu- na" değindi. Bush, ABD'nin Sov- yetler'e ticari kredi verebileceğini, ama her yıl Küba ekonomisine 5 milyar dolarlık yardım yapan bir ulkeye kendilerinin doğrudan yar- dım yapmasının beklenmemesi gerektiğini belirtti. Bush, aynca Gorbaçov*un, Sov- yet millı gelirinin çok yüksek oranda bir bölümünü hâlâ silah- landırmaya ayırdığını da hatırlattı. ABD Dışişleri Bakanı James Ba- ker da Moskova'nın her yıl eko- nomisinin yüzde 18-25'ini askeri harcamalara ayırdığını söyledi. Baker, CNN televizyonuna verdi- ği demeçte şöyle dedi: "Amerikan vergi miikellefleri- nin panüannı Sovyetler Biriigi'ne yollamadan önce, ekonomik re- formlarda önemli bir gelişme olup olraadığım görmeliyiz. Paranın doğru bir biçimde kullanılacağın- dan emin olmalıyız." öte yandan Japonya da SSCB'ye doğrudan para yardımı yapılmasına siyasi nedenlerle karşı çıkıyor. Japonya Başbakam Tos- hlki Kaifu, Houston'a hareketin- den az önce gazetecilere yaptığı açıklamada, "lkinci Dünya Sava- şı'ndan sonraki Sovyet yayılmacH lıgından" söz ederek Stalin'in sa- vaştan sonra Japonya'ya ait Ku- ril Adalan'mn dört tanesini işgal ettiğini hatırlattı. Kaifu, New York Times gazetesine verdiği demeçte on altı adadan oluşan Kuril Ada- lan'mn dört tanesinin (Etorofu, Kunashira, Shikotan ve Habomai) Sovyetler Birliği'nin elinde oldu- ğunu söyleyerek bu sorun çözüm- leninceye kadar "Gorbaçov'a eko- nomik yardımın mümkün olma- yacagııu" beUrtti. Houston'daki zirvede, bir diğer önemli konu da Batı'run Çin'e ver- diği kredilerde uyguladığı kısıtla- malar. Bu konuda Japonya yine başı çekiyor. Geçen yıl Çiır'de baş- layan demokratik hareketin bas- tırılması sonucu Batılı ülkeler, bu ülkeye çeşitli ekonomik yaptınm- lar uygulamaya başlamışlardı. Ja- ponya, uyguladığı yaponmlan da- ha da arttınnak amacında oldu- ğunu açıkladı. ABD Başkanı Ge- orge Bush ise bu konuda Japon- ya'yı istediği gibi davranmakta serbest bırakabileceklerini, ABD 1 nin yaptınmlan arttırmak niyetin- de oimadığım belirtti. Bu arada önceki gün Çin Ko- münist Partisi, Pekin'de yaptığı bir açıklamada yedi sanayileşmiş ülke liderlerini yaptıklan zirve sı- rasında "Çin'in iç işlerine ka- nşmamalan' konusunda uyardı. G-7 zirvesinin diğer bir ilginç gün- dem maddesini de çevre sorunla- n oluşturuyor. Dünyada doğal çevrenin korunması amaayla, Dünya Bankası'mn yönetiminde bir "Yeşil Fon" kurulması konu- su, yedi liderin toplantısında ele ahnacak. Öte yandan her yıl olduğu gibi bu yıl da G-7 zirvesine altematif olarak "Obür Oonomik Zirve" de (TOES) Houston'da toplamyor. Dünyanın en yoksul ülkelerini temsilen dünzenlenen bu zirveye, bu yıl Meksika'dan Cardenas, Brezilya'dan Luis Inario da Sttva ve Kolombiya'dan Carvajal- Salcedo kaulacaklar. İŞADAMININ 1990 TEMMUZ GÜNLÜĞÜ Ha^layan: H. Turgut Anj 10 TemmUZ '90 Sall'ya k a d a r Bankası şubesine verilir ve ödenir. • Boş video ve ses kaseti imal ya da ithalinden geçen ay kesilen vergi kesintisi Ziraat Bankası'na yatınlır, bildirimi Turizm Bakanlığı'na yollanır. • TV satışı bandrol ücreti Ziraat Bankası'na yaürılır, bildirimi TRT Genel Müdürlüğü'ne gönderilir. 16 temmuz pazartesiye kadar • Geçen ayın banka ve sigorta işlemleri beyannamesi, vergi dairesine verilir ve ödenir. • Anlaşmah matbaalarda geçen ay basılan ve dağıtılan fatura, P.S.V. ve reçetelerin bildirimleri vergi daireleri ve defterdarhklara verilir. • Maliye Bakanlığı Vergi Istihbarat Şubesi, Ulus Ankara'ya taahhütlü gönderilecek bilgi ve form bildirimleri: a) Eczaneler, tapu sicil müdürlükleri, mimar ve mühendisler, imalatçı kuyumcu ve mıhlamacılar ile anlaşmalı maatbaalann recete basımmı içeren haziran işleri, b) 50'den fazla işçi çalıştıran imalatçılar, mahkemeler (yüksek dahil) icra-iflas daireleri ve avukatlann nisan-haziran '90 işlemleri, c) 11-50 işçi çalıştıran imalatçı işletmeler ile işçi sayısına bakılmaksızın bitkisel yağ, un ve unlu urünler imalatçılan, çeltik, yem, pamuk, çırçır ve pres fabrikalarının ocak - haziran '90 işlemleri. • Zorunlu Tasarrufu Teşvik kesintilerinin nisan - haziran '90 dönemi bildirim ve icmal formlan düzenlenerek Ziraat 20 temmuz cumaya kadar • Anonim şirketlerce Damga Vergisi Beyannamesi vergi dairesine verilir ve pul bedelleri ödenir. • Ücretlilerin geçen ay alış belge sonuçlan, Vergi Iade Beyannamesi ile vergi dairesine verilir. • Kişi ve şirketlerin temmuz '90 geçici vergisi ödenir. • 10'dan fazla işçi çahştıran işyerlerinde geçen ay yapılan ödemelerin vergi kesintileri, muhtasar beyanname Ue vergi dairesine verilir ve ödenir. • Kendi adlanna reklam yapanlar ve reklamcıların geçen aya ait tlan - Reklam Beyannamesi ile Eğlence, Yangın Sigorta ve Akaryakıt Tüketim Beyannameleri belediyeye verilir ve ödenir. 25 temmuz çarşambaya kadar • Geçen ayın KDV Beyannamesi vergi dairesine verilir, vergi kesintisi fazlası ödenir. 27 temmuz cumaya kadar • Tankerle su taşıyan ve kuyusundan su satan iş sahıplerinin izin belgesi almak için İSKİ Genel Müdürlüğu Sanayi Aboneleri Dairesine başvurmalan gerekir. 30 temmuz pazartesiye kadar • Daha önce satılmış. ama trafîk ve vergi kaydı eski sahipleri adına görünen araçlann yeni sahipleri, noter satış belgesi ile il trafik burosuna cezasız düzeltme işlemi yaptırabilirler. (15. ay - RG 28.4.1989) 31 temmuz sabya kadar • Bağ-Kur'un temmuz '90 aylık primi bankaya, postaçekine, il müdürlük veznesine ödenir. • Haziran '90 Aylık Sigorta Bildirgesi, SSK Bölge Müdürlüp'ne verilir ve ödenir. • Geçen ay 9'dan fazla işçi çalıştıranlarca: a) Konut E.Y. Fonu bildirimi SSK Müdürlüğü'ne verilir, tutan banka ya da sigortaya ödenir. b) Zorunlu Tasarnıf kesintisi yeni aylık bildirim formlan Ziraat Bankası şubesine verilir ve yatınlır. (RG 11.1.1990) • Kurumlar Vergisi'nin 2. taksidi (1/3'ü) ödenir. • özel amaçh yat, kotra, tekne, uçak ve helikopterlerin Motorlu Taşıt Vergisi 2. yarıyıl taksidi, makbuz karşılığı ödenmelidir. • Ticaret ve serbest meslek sahipleri geçen ayın Vergi lade Beyannamesi'ni verirler. • Motorlu kara taşıt sahip ve işleticileri, zorunlu mali sorumluluk sigortası yeni sınırlamalanna uymak için ek (zeylname) poliçelerini düzenletmelidirler. (RG. 16.6.1990) • Emlak Vergisi Beyannamesi belediyeye verilir; ilk yan taksidi vezneye, ilgili bankaya, postaçekine yatınlır. (Son uzatmada 1. ay - R.G. 26.6.1990) • Zorunlu Tasarrufu Teşvik kesintisinde iki yılını dolduranlara toplam tasarruf tutan faizinin (nemanın) 1/3'ü ödenir. (R.G. 22.6.1990) İzmir Ticaret Borsası Tekelci eğilimler önlenmeli'tZMİR (Cumhuriyet Ege Bü- rosn) — İzmir Ticaret Borsası ekonomi sorunlan üzerine ha- zırladığı raporunda, tekelcilik eğilimlerinin hızla yaygınlaşüğı- nı vurguladı. Türkiye'de serbest piyasa dü- zeninin ekonomik kesimlerce tam ve doğru olarak algılandı- ğım, işlediğini söylemenin ola- naksız olduğu kaydedilen rapor- da şu göruşlere yer verildi: "Bnnun ilgi çeldd örnegi, dev- ien'n ekonomideki agııiığıoın artmış olması, faiz ve kur sis- temlerindeki merkezi yönlendir- roe, fiyatlann acık ve gizti tekelci şartlan içinde, maliyet faktörii dikkate almmadan arz fiyatlan olarak tespiti, tüketiciler bakı- mından umut edilen fiyat ve ka- lite avantajlannın gerçekleşme- miş olmasıdır." Bu durumun düzeltilmesi için raporda şu öneriler sıralandı: "Tekelci eğilimler önlenmeli, teşebbbsler, piyasa ekonomlsini 'keyfr bir sistem olarak algıla- mamaiı. Devlet, mal ve hizmet piyasalannın saglıklı işlemesini saglayacak tedbhier almalıdır." Biryılhk zam rekoru CAntep'te ANKARA (ANKA) — Ana harcama grupları dikkate alına- rak yapılan sıralamada zam şampiyonluğımu Gaziantep aldı. Türkiye genelinde tüketici fiyat- lan son bir yılda yüzde 62.6 ora- nında artarken, aynı dönemde Gaziantep yüzde 72.9 oranında fiyat artışına sahne oldu. DİE'nin seçilmiş iller tablosu verilerine göre gıda alanındaki en yüksek fiyat artışlan Trab- zon'da gerçekleşti. Trabzon'da gıda fiyatlan yüzde 82.3 oranın- da artarken, onu yüzde 78-2 ora- nındaki artışla Antalya, yüzde 78.1 oranındaki artışla ise Ada- na izledi. Giyim ve ayakkabı sektörü iti- banyla ise yüzde 92.4 ile Gazi- antep, yüzde 86.8 ile Antalya ve yüzde 84.9 ile Adana ilk üç sı- rayı aldı. Ev eşyalannda fiyat artışlan acısından ilk sırayı da yüzde 77.9 ile Zonguldak'm aldığı belirlen- di. EKONOMİ NOTLARI OSMAN ULAGAY Dış Ticarette ve Dövizde Aysbergin Tepesi ve Gerisi Türkiye'nin dış ticaretindeki gelişmeter ve bunun ödemeler dengesi 'cari işlemler hesabı' üzerindeki etkileri konusunda ays- bergin tepesini gormeye başladık, bütününü önümüzdeki aylarda daha iyi görebileceğiz herhalde. Önce aysbergin ortaya çıkan botümüne, nisan sonu itibarıyla ortaya çıkan tabloya bir bakalım. Nisan ayında ihracatımız 1989 nisanına göre yüzde 10 dola- yında gerileyerek 876 milyon dolarda kalmış, buna karşılık itha- Jatımız yüzde 3.4'lük bir artışla 1 milyar 318 milyon dolar olmuş ve dış ticaret açığı yûzde 4&3 artarak 442 milyon doları bulmuş. Bu yılın ocak-nisan dönemindeki gelişmeleri 1989'un rakamla- rıyla karşılaştırdığımızda ise ortaya şöyle bir tablo çıkıyor: (Ra- kamlar milyon dolar) Ocak-Nisaa Ocak-Nlsaı 1989 1990 FMk İHRACAT —Tarım ürûnleri —Sanayi ürünieri —Maden ürûnJeri İTHALAT —Yatırım maddeleri —Tüketim maddeleri —Hammaddeler • Ham petrol • Petrol dışı DIŞ TİCARET AÇIĞI İHRACAT/İTHALAT ORANI İ781 780 2.864 136 4393 1.177 341 1074 1.002 2.072 812 % 82.3 3.846 658 3.095 93 6.048 1.417 557 4.075 815 1260 2.202 %63£ % 1.7 - % 15.7 % 8.1 - % 31.2 % 31.2 %20.4 %63.0 % 325 -% 18.7 %57.3 % 171.2 Bu tablo bize şunları gösteriyor: • Türkiye'nin tanmsal ürünler ve maden ürûnleri ihracatı bu yılın ilk dört ayında önemli ölçüde geriemiş, buna karşılık sa- nayi ürûnleri ihracatının gösterdiği yüzde 8'lik artış, geçen yılın rakamını biraz aşan bir ihracat rakamına erişilmesini mümkün kılmış. • Buna karşılık ithalatta yüzde 32'ye yaklaşan hızlı bir artış kaydedilmiş, özellikle tüketim malları ve petrol dışı hammadde ithaiatında yüzde SO'leri aşan çarpıcı artışlar görülmüş. • Bu gelişmeler, geçen yılın nisan ayı sonunda 812 mih/on dolar olan dış ticaret açığının yüzde 171'lik bir sıçramayla 1990 nisanı sonunda 2.2 milyar doları aşmasına neden olmuş. ilk dört aylık dış ticaret rakamlarının biraz daha ayrıntısına bak- tığımızda, en çok yakınan sektörler olan tekstil, deri, giyim sek- törlerinin ve cam eşya sektörünün yüzde 20-40 arasında dola- şan ihracat artışlanyla ihracat rakamını ayakta tuttuğunu; itha- lat cephesınde ise yüzde 670'lik artışla dört ayda 122 milyon do- ları aşan kara nakil vasıtası (öncelikle otomobil) ithalatının ve 29 milyon dolardan 277 milyon dolara yükselen buğday ithalatının en çarpıcı artışlan kaydettiğini; alümınyum ürünlerinde, petrol ürünlerinde, suni plastik maddelerde, boyaiarda ve sentetik-suni liflerde de yüzde 50'yi aşan ithalat artışlan olduğunu görüyoruz. Bu gelişmeler akla hemen şu soruları getiriyor: Acaba bu yı- lın ilk dört ayında bir yandan yakınırken diğer yandan ihracatla- rını arttırmaya devam eden kilit sektörler bu tempoyu devam et- tirebileoekler mi? Otomobil ithalatı bu hızda sürecek mi? Sana- yi kesimindeki üretim artışıyla yakından ilişkili olan ara mali ve hammadde ithalatı hızlanarak sürecek mi? Bu soruların yanıtlannı henüz tam olarak bilmiyoruz, ama ma- yıs ayı dış ticaret verileriyle ilgili olarak An kara Büromuzun edin- diği ön bilgiler mayısta ihracatın gene 1 milyar dolar dolayında kalacağını, ithalatın ise yeni bir sıçramayla 1 milyar 850 milyon doları bulacağını gösteriyor. Bu trendin sürmesi halinde ise 1990 yılı sonunda ıtha'atın 20 milyar dolar, ihracatın 12 milyar dolar, dış ticaret açığının 8 milyar dolar, cari işfemler açığının da en az 2.5 milyar dolar dolayında gerçekleşmesi mümkün görünü- yor Şimdi 1990 yılı için öngördüğümüz bu tahmıni rakamları son beş yılın rakamlanyta karşılastıralım, bakalım ne göreceğiz? (Ra- kamlar milyon dolar) ^ U c a n t 1985 1986 1987 1988 1989 1990 (t) 7559 7.457 10,190 11.662 11.628 12.000 11344 11.105 14.158 14335 15.763 20.000 -3.385 -3.648 - 1 9 6 8 -2.673 -4.135 -8.000 -1.013 -1.465 - 806 1.596 966 - 2 5 0 0 Görülüyor ki bu yıl Türkiye'nin dış ticaret açığını ikiye katta- ması, iki yıldır fazla veren cari işlemler dengesi nin de yıllardan beri ilk kez 2 milyar doların üzerinde açık vermesi söz konusu. Acaba Türkiye'ye döviz dengesindeki olumlu gelişmeler nede- niyle iyi puan veren uluslararası kuruluşlar ve finans çevreleri bu tabloyu nasıl değeriendirecek? Bu tablo, dış ticaret açığın- daki hızlı büyümeyi kısa vadeli borçlanarak finanse etme rahat- lığırta erişmiş görünen Türkiye'nin rahatını bir noktadan sonra kaçıracak mı? Aysbergin bûtünü ortaya çıkınca herhalde bu sorulara daha net cevaplar verebileceğiz. Onun için de bir süre daha bekle- mek gerekiyor. DÖVİZ KURLARI Dövizin Cinsi 1 ABD Doları 1 B Alman Markı 1 Avustralya Oolan 1 Avusturya Şilini 1 Belçika Frangı 1 Danimarfca Kronu 1 Fın Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Ftorini 1 Isveç Kronu 1 Isviçre Frangı 100 Italyan Liretj 1 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinan 1 Stertin 1 S.Arabıstan Riyali Döviz Alış 2654.68 1582.97 2107.29 225.89 77.61 419.05 678.60 474.64 1416.43 439.99 1877.83 217.24 17.47 9075.83 4632.95 707.89 Döviz Satış 2660.00 1596.16 2111.51 226.34 77.77 419.89 679.96 475.59 1419.27 440.87 1881.59 217.68 17.50 9094.02 4642.23 709.31 9 TEMMIIZ 1990 Efektjf Alış 2652.03 1591.38 2071.47 225.66 76.29 414.86 667.06 474.17 1415.01 435.59 1875.95 213.55 17.29 8921.54 4628.32 695.86 Efektrf Satış 2667.98 1600.95 2117.84 227.02 78.00 421.15 682.00 477.02 1423.53 442.19 1887.23 218.33 17.55 9121.30 4656.16 711.44 Daktilo veya Muhasebe bilenlere İŞSİZLİK YOK!.. Gerçekten İŞSİZSENİZ GEIİN k AMTLVYUIM!..BONOSt'Z, TAAHHLTSİZ, herhangi bir bağla>icı ödeme zorunluğu yerme HER TLRLİ ÖDEME KOLAYLIKLARJ ve 1ŞE YERLEŞTİRME GARANTlSİYLE; AMPİVON ÖZEL DAKTİLO SEKRETEB VE »<lCrSJtY*R KUBSLAHI SİZLERİ BEKLİYOR. Merkezi Kadıköy Beşiktaş Şişli Bakırköy OkkattaSatfraı Beyazıt, Mithat Paşa Cad. 14/1 Tel Alüyol, Kuşdili Caddesi, 6/8 Tel Çırağan, Asariye Cad. 7/2-3 Tel Abidei Hürriyet C. Hasat Sok. 15 Tel Hiisreviye S. 18/4 (MIÇTOS sırası) Tel 527 55 25 - 522 21 06 338 08 42 - 336 11 50 158 24 97 - 158 24 98 130-90 37 - 175 43 14 571 31 31 - 561 29 06 ı başka ŞAMPtYON adıyte çabjan NçMr Mrtile Sakretv «e Bü|i$ayar kunm fabentz <•»**.