Katalog

17ŞUBAT1990 EKONOMİ CUMHURİYET/13 ABD'nin ticaret açığı • WASHİNGTON (AA) — ABD'nin ticaret açığı geçen yıl 103.6 milyar dolara indi. ABD Ticaret Bakanlığı'ndan yapılan açıklamaya göre, bu rakara, ülkede 1984 yılından beri kaydedilen en düşük ticaret açığmı oluşturuyor. ABD'nin ticaret açığı 1984 yılında 106.7 milyar dolar olarak açıklanmıştı. 1989 yılı ticaret açığı, bir önceki yılın 118.5 milyar dolarlık rakamına göre yüzde 8.4 oranında azalma içeriyor. ABD'nin aralık ayı ticaret açığı da 7.17 milyar dolar olarak kaydedildi. Dolar 2407 lira • Ekonomi Servisi — ABD Doları, dün ilk kez 2400 lirayı aştı. Tahtakale'de 2407 liradan satılan dolar, bir günde -yüzde 0.65 prim yaptı. Berlin Duvarı'nın yıkılmasından sonra uzun süre sessiz kalan ABD para birimi, dış borsalarda yükselmeye başladı. Dolann yükselmesinde ABD dış ticaret açığmın düzelmesi yanında Japonya'da pazar günü yapılacak seçimlerin de etkili olduğu belirtiliyor. DPT operasyonu • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — Devlet Bakanı Işın Çelebi, Devlet Planlama Teşkilatı'ndaki (DPT) son atamaları "kan degişraü" diye nitelendirdi. Çelebi, "Atamalar herhangi bir rapor veya siyasi tercihle ilgili degildir" dedi. Devlet Bakam Işın Çelebi, dün yaptığı yazılı açıklamada, DPTdeki son atamalann bir tür rotasyon olduğunu da belirterek şunları söyledi: "Herkes devlet görevinde rotasyonun önemini kavramalı ve olaylan bu doğrultuda değerlendirmelidir. Opel'e kredi • İSTANBUL (AA) — Manufacturers Hanover, General Motors (Opel) fırmasının "Opel Vectra" binek arabalannı üretmek üzere Türkiye'de yaptığı yatırım için fînansman sağladı. tstanbul'da yazılı bir açıklama yapan Manufacturers Hanover Şirketi'nin Türkiye temsilcisi Atilla Uras, General Motors'a 10 banka tarafından 40 milyon mark tutarında ve 5 yıl vadeli kredi sağlandığını kaydetti. GAP, Brüksel Fuan'nda • Ekonomi Servisi — Belçika'nın başkenti Brüksel kentinde 11 şubat günü açılan Avrupa'nın en buyük uluslararası tarım fuarı AGRIBEX Fuarı'nın ilk iki günü Türkiye tarımı ve GAP'ın tanıtımının yapıldığı "Türkiye: Yatırım Fırsatları Ülkesi" konulu konferansa ayrıldı. Konferansın açılış konuşmasını Tarım Orman ve Köyişleri Bakanı Lütfullah Kayalar yaptı. Demir Çelik'e MESS'ten ihraç • ANKARA (ANKA) — Metal Sanayicileri Sendikası (MESS), Türkiye Demir Çelik İşletmeleri'ni (TDÇİ) ana tüzüğe, genel uygulama ve ilkelere aykırı hareket ederek Çelik-İş Sendikası ile MESS dışında görüşmeleri yürüterek anlaşma imzalaması nedeniyle üyelikten çıkardı. MESS'ten yapılan açıklamaya göre karar bugün toplanan MESS Olağanüstü Genel Kurulu'nda oybirliği ile alındı. Bir dış ticaret şirketi daha • Ekonomi Servisi — Yeni bir dış ticaret şirketi daha doğdu. Küçük ve orta ölçekli 25 imalatçı ve ihracatçı şirketi bir araya getiren Bis Dış Ticaret A.ŞÎnin kuruluşu, Birleşik Ithalatçı ve Sanayiciler Derneği (BİSDER) öncülüğünde gerçekleştirildi. UGUN • KONFERANS Türkiye Sosyal Ekonomik Siyasal Araştırma Vakfı (TÜSES) tarafından düzenlenen "Güncel Konularda Türk- Isveç Perspektifleri" dizisi kapsamında bugün "Devletin Ekonomideki Rolü" ele alınacak. Bo Södersten ve Izzettin Önder'in konuşacağı lstanbul'daki toplantı 10.00'da Etap Marmara'da. Kamufınansmanı için 39 trilyon borç aranıyor Devletin borç çıkmazı EKONOMIDE KULIS MERALTAMER Kamu kesiminin finansmanı için bu yıl toplam 31 trilyon lira iç borç, 7. 8 trilyon lira dış borç aranıyor. Bunun 22 tfilyonu ile eskiborçlar ödenecek, 17 trilyon lirası ile deaçıklar kapatılacak. Teski AVl i r Töne BİLAL ÇETtN ANKARA — Bütçe ve kamu açıklarını, artan oranda yüksek faizli iç borçlanmalarla kapatma politikası tıkandı. Kamu kesimi açıkları her yıl katlanarak artar- ken, iç borçlar da 1989 yılı sonun- da 45.5 trilyon liraya yükseldi. Bu yıl sonunda da toplam iç borç sto- kunun 65.5 trilyon liraya ulaşacağı tahmin ediliyor. Kamu kesiminin finansmanı için bu yıl toplam 31.2 trilyon lira iç borç, 7.8 trilyon lira tutarında da dış borç bulunması gerekiyor. Hazine ve Dış Ticaret Muste- şarlığı'nın verilerine dayanılarak yapılan hesaplamalara göre 1989 yılında 10 trilyon 419 milyar lira açık veren kamu kesiminin, bu yıl da en az 14.8 trilyon lira açık ver- mesi bekleniyor. Kamu açıkları büyük ölçüde iç borçlanma yoluy- la kapatılacağı için vadesi gelen iç borç anapara taksitlerinin ödene- bilmesi ve açığın finansmanı için 31 trilyon 175 milyar liralık yeni borçlanmaya gidilecek. Hazine'nin verilerine göre 1990 bfltçesi 10 trilyon 540 milyar lira açık verecek, yıl içinde aynca büt- çeye bağh olarak 12 trilyon 239 milyar lira iç borç anapara, 5 tril- yon 634 milyar lira da dış borç anapara ödemesi yapılacak. Büt- çe açığı borç ödemelerinin finans- manı için en az 28 trilyon 413 mil- yar liralık yeni borçlanma yapıla- cak. Bunun da 6 trilyon 234 mil- yar lirasının dış borçlanma, 22 trilyon 179 milyar lirasının da iç borçlanma ile karşılanması plan- lanıyor. Bu arada, yıl içinde kamu ikti- sadi teşebbüslerthin fînansman ih- 1 1989 sonunda 45.5 trilyon lira olan iç borç p r stokunun bu yılın sonunda 65.5 trilyon 'liraya ulaşması bekleniyor. İç borçlarınr önemli bölümünü Hazine'nin Merkez Bankası'na olan kur farkı borçlarr oluşturuyor. tiyacının karşılanabilmesi için de bu kuruluşlarca net 6 trilyon 916 milyar lira tutarında iç borçlan- maya gitmeleri gerektiği belirtil- di. Bu borçlanmanın büyük ölçü- de ticari banka kredileri ve finans- man bonosu ihtiyaçlarıyla karşı- lanması ongorüluyor. Kamu dengesine giren fonların da 1990 yılı içinde toplam 1 tril- yon 140 milyar lira tutarında dış borçlanma, 2 trilyon 163 milyar li- ra tutarında da iç borçlanmaya gi- deceği belirtüdi. Buna karşıhk fonlann bu yıl toplam 545 milyar lira dış borç, 2 trilyon 262 milyar lira da iç borç ödemesi gerçekleş- tirnteleri öngörüldü. Yıl içinde belediyelerin de top- lam 206 milyar liralık dış borç geri ödemeleri gerektiği belirlendi. Be- lediyelerin bu yıl almaları bekle- Bayiliksistemi için hazırlıklar tamamlanıyor Sümerbank'ınzararı300 mîlyar Ekonomi Servisi — Sümerbank Yönetim Kurulu Başkanı Ibrahim Çakır, 1989 yılında 977 milyar li- ra ciro yapan Sümerbank'ın zara- nnın 300 milyar lira civannda ola- cağım açıkladı. Çakır, Sümer- bank'ta bayilik sistemine geçilme- si için hazırlıkların son aşamasın- da olduğunu belirtti. tstanbul'da önceki akşam ba- sınla sohbet eden Sümerbank Yö- netim Kurulu Başkanı ve Yaban- cı Sermaye Dairesi Başkanı Ibra- him Çakır, çeşitli konularda şu görüşleri dile getirdi: özelleştlme: Sümerbank veya bir başka KİT'in özelleştiril- mesi sırasında yabancı-yerli ayrı- mından yana değilim. Özelleştir- me, yabancı sermaye olmadan is- tenen boyutta yapılamaz. Ama yöntem tartışdabilir. RasyanaUeşaıe: tşletmele- rin ticari bazda işletilmesine ina- nan bir kişiyim. 38 bin personelli Suraerbank 30 bin kişiyle daha et- kin çalışürüır. Ama Sümerbank'- ın sosyal görevleri var. Bu ikile- mi ortadan kaldırmak insani açı- dan çok pahalı. Birden bire 8-10 bin kişiyi işsiz bırakmak niyetin- de değiliz, ama ana hedefimiz ras- yonalleşme. Üretimi arturabilir- sek, sosyal görevlerimizin olum- suz etkilerini minimize edebiliriz. Bayilik sirteari: Mağazala- rın çalışanlara, bölge eşrafına devrini düşünüyoruz, ilave bayi- liklerle fazla üretimî pazarlayaca- ğız. Bayilik sisteminin politik amaçlar için kullammı söz konu- su değil. Bayilik kriterlerini ka- muoyuna duyuracağız ve bu kri- terlere göre vereceğiz. Y«Hİ Mriüıler: Ürünler pa- zann ihtiyacuıa göre belirleniyor. Vakko-Beymen desenlerinin gü- zelliğinde, çok kaliteli yeni ürün- lere kaymaya başladık. Kâr mar- jı yüksek ürünler hazırlıyoruz. nen dış borç tutarı ise 470 milyar lirayı buluyor. Hazine tedbirli Bu arada, bütçenin finansma- nı için Hazinece yapılması gerek- li 22.2 trilyon liralık iç borçlanma konusunda Hazine'nin şimdiden gerekli hazırlıklan tamamladığı belirtüdi. Hazine, para programı- na destek sağlamak amacıyla Merkez Bankası'ndan çektiği avanslann önemli bir bölümünü geri ödedi. Aynca, özellikle yılın ikinci yarısından itibaren faizler- de bir miktar yukselme olabıleceği ve piyasalarda nakit sıkışıkhğı do- ğabıleceğı de göz önüne alınarak borçlanmanın büyük bölümünün yılın ilk yarısında tamamlanması programlandı. tç borçlar 65.5 trilyona çıkacak 1985 yılı sonunâa 6 trilyon 977 milyar lira olan devletin iç borç- lan toplamı 1989 yılı sonunda 45.5 trilyon liraya ulastı. İç borç stoku- nun bu yılın sonunda da 65 tril- yon 526 milyar liraya yükselmesi bekleniyor. tç borçların önemli bölümünü Hazine'nin Merkez Bankası'na olan kur farkı borçları oluşturu- yor. 1989 sonunda 23 trilyon 994 milyar lira olan kur farkları top- lamının bu yıl sonunda 35 trilyon 71 milyar liraya, bono ve tahvil borçlarının 14 trilyon 478 milyar liradan 21 trilyon 918 milyar lira- ya, kısa vadeli avanslann da 2.5 trilyon liradan 5 trilyon liraya yük- selmesi öngörüJüyor. Lobinin başkanı CaneviBankacılık kesiminden so- rumlu Devlet Bakanımız Güneş Taner, "Yeni banka kunılması- na izin verraeyeceklerini" her fırsatta üstüne basa basa vurgu- luyormuş. Nedeni sorulduğun- da da "Zaten yeterinden fazla banka var" diyormuş. Ancak bankacılık kesiminde iyi koku alanlara göre Taner'in her fırsatta "yeni banka izni vermeyecegiz" demesi, banka kurmak için Hazine'nin önun- de kuyrukta bekleyen ışadamla- rımıza dönük bir taktik olabilir. Bu taktiğin nedeni ise banka sa- hibi olmaya hevesli işadamları- mıza "başka hedefler göster- mek" olarak yorumlanıyor: Ör- neğin Töbank ve Denizcilik Bankası gibi satılmak istenen kamu bankaları ya da örneğin Egebank gibi satışa çıkanlan bankalar ya da zor durumda Taner Canevi olan ve satılması söz konusu olabilecek bazı bankalar... Taner'in "yeni banka izni ke- sinlikle vermeyecegiz" sözleri bu durumda şöyle "tercüme" edi- lebüir: • Eldeki bankaları alın. • Zordaki bankaları alın. • Yönetimi bozuk bankaları alın. Güneş Taner'in bir de yatınm bankalanyla ilgili "ısrariı tavn" var. Yatınm bankacılığıyla dış ticaret bankacüığmın faaliyelle- rini kesinkes ayırmak istiyor- muş. Kulislerde söylenenlere ba- kılırsa, yatınm bankacılığı da yapan dış ticarette uzman bazı bankaJarın "etkili" ve "yetkiü" kişilerinin Taner'e bu yönde "etkileri" ve "tdkinleri" ol- muş. Yatınm bankacıları ise buna karşı gayri resmi bir "lobi" oluşturmuşlar. Lobinin başkan- lığını ise eski Merkez Bankası Başkanı ve Hazine Müsteşan, yeni yatırım bankacısı Yavuz Canevi'ye "havaie" etmişler. Türk-Merchant Bank'ın yöneti- cisi Vural Akışık, Birleşik Yatı- nm Bankası'nın yöneticisi Ay- dın Ulusan, Trans Arabian In- vestment Bank'ın yöneticisi Da- vid Carpila da bu lobinin önde gelen isimlerindenmiş. Ikisi de ayrılmıyor!Genel kurul "mevsiminde- yiz". Bu nedenle ekonomi ku- lislerinin bir numaralı gıindem maddesi "gkJenler ve gelen- ler"... Geçen hafta bir söylenti yayü- dı: Akbank Genel Müdüru Ha- mit Belli emeldiye aynlryonnuş. Arkasından bir söylenti daha... Yapı Kredi Bankası Genel Mü- dürlüğü'nden bir süredir aynla- cağı soylentileri dolaşan Burhan Karaçam'da Belli'nin yerine Akbank'a genel müdür oluyor- muş. Belli'ye de Karaçarn'a da sor- duk. tki söylentinin de aslı- astarı yokmuş. Önce Akbank'- taki durumu "aydınlatalım". Hamit Belli emekliye ayrılmı- yormuş. Hem Akbank gibi 42 yıllık geçmişi olan, bununla övünen, 10 bin kişi calıştıran bir müessesenin kendi bunyesinden bir genel müdür çıkartması ge- Karaçam rekirmiş. Hamit Belli'nin emeklılığıne daha birkaç yıl var. Anlaşılan bu arada da Belli'den boşalacak koltuk için "şanslı bir Akbanklı" yetiştirilecek. Karaçam'a gelince... Kara- çam'ın gerek Yapı Kredi Genel Müdürlüğü'nden gerekse Çuku- rova Grubu'ndan aynlacağı soylentileri yaklaşık 4-5 aydır kulislerde konuşuluyor. Söylen- tilere bakıhrsa Borhan Karacam TEB Bankacılığı'nın Bilançosu İş hacmindeki bü>oimeyle orantılı olarak sermayesini sürekli artıran TEB, 1989 yılında sermayesini 100 milyar TL'ye çıkarttı. TEB, 1989 yılında sermaye piyasası işlem hacmini 3.27 trilyon TL'ye, dövizli işlem hacmini 1.9 milyar dolara yükseltti. 1989 yılının ikinci yarısında TEB'in altın satış hacmi 8.5 tona ulaştı. Bu bilanço TEB Bankacılığı'nın göstergesidir. Genel MOdûrtûk htıklâl Cad 284 Odakııle Btrroglu 80050 Islanbul Tel (1) 151 2121 Teleks 25358 tebu tr Faks (1) 149 6568 Merkez Şubest Mecltsı Mebusan Cad 53 Fuıdıkh 80040 Istanbul Tel (1) 152 676? Teleks. 2484 i tebftr Faks. (1) 149 6310 Garrettepe ftıbesi BüyukdereCad 121 Gavretıepe 80300 Istanbul Tel. (1) 175 9650 Teleks. 39360 tebk ir Faks (1) A K T İ F Kasa ve bankalar Menkul degerler cüzdanı Mevduat munzam karşılıkları Krediler Tahsili gecikmiş alacaklar (net) Yedek akçe karşıhğı devlet tahvilleri Faiz ve gelir tahakkuk reeskontları T.C.M.B Ozel hesaplar İştirak ve kuruluşlar (net) Sabit kıymetler (net) Diger aktifler Toplam aktifler Nazım hesaplar Genel toplam »I A . Ş . 3 1 . 1 2 (BİS TL.) 184.803311 113.264.629 36.697.868 314.059277 : — 3918.368 24.059.009 8.312.841 51.805 10.487.586 9.473.049 705.118.743 1.350.784.000 2.055 902.^43 .1989 TARIHI ITIBARIYLE BİLANÇO P A S İ F Mevduat Kullanılan krediler Faız ve gider reeskontları ' (BIS TL ) 307.514.316 162.487.779 15.165.760 İthalat teminatları transfer emirleri 9.5 52.692 \ergi karşıhğı Diger pasifler Özka\Tiaklar Net dönem kârı Toplam pasifler Nazım hesaplar Garanti ve kefaletler Diger Toplam nazım hesaplar Genel toplam 4.514.272 84.123-778 83175.696 38 584.450 ^05.118.743 330.016.000 1.020.768.000 1350.784.000 2 055902.743 TEB, bilanço ıv kâr zarar hesaplanm 1982 den bu yana milletlerarast bağımsız derıetım kıırulııslanna onavlatmaktadır Harbtye Şubesi Cumbunyel Cad 295 Harbıye 80210 tstanbul Tel (1) 114 1216Teieks 19215tebtr faks (1)131 6467 Ankara Şubesi CinnabCad 1, KavaMıdere 06680 Ankara Tel. (4) 168 1132 Teleks. 46M1tean tr Faks. (4) 167 0149 izmtr Şubesi Cumbunn-t Bulvan 120'6, 15210 Izmır Tel (51) 196 '87 Teleks 5Î704 tebı İr Faks (51) 123 372 tzmit Şubesi üemtryoh, Cad 116, 41300 Jzmıl Tel. (21) 123 600, Teleks. 33194 teım tr Faks. (21) 121 604 TÜRK EKONOMİ BANKASI ya kendi işini kuracak ya Bed- rettin Dalan'ın partisinden po- litikaya atılacak ya da ekonomi bürokrasisinin tepe noktalann- da bir göreve gelecek. Ama bu söylentilerin de aslı astarı yok. Karaçam, "Ben de bir süredir kendim hakkında bu tür dedikodular duvuvorum. Fakal nereden çıktıgını katiyen anlayamıyorum. Sayın Dalan'- la hiç karşı karşıya gelmedik. Ben kendisini fotugraflardan ta- nıyonım. O ise beni tanımaz bi- le... Yapı Kredi'de Ueriye dönük planlanmız, hedeflerimiz var. 5-6'sı aşagı yukan 20 yıldır bir- birini tamyan, uyum içinde ça- lışan bir ekip oluşturduk. He- deflerimizi gerçekleştirmeden hiçbirimizin yerinden kıpırda- ması mıimkun degil. Emin otan, gelecek yıl da sizinle yine Yapı Kredi Bankası Genel Müdiihi olarak konuşacagım" diyor. Biz ikna olduk. Ülkemizin 4 büyük bankasından 2'sinin ge- nel müdürleri en az bir yıl daha görevdeler. Bilgüerinize... Hisse senedi en gözde armağan oldu Yaşadığımız gunlerin en po- püler olayı kuşkusuz borsa. tşa- damlanmızın çoğunluğu, şirket- lerini halka açmaya hâlâ sıcak bakmasalar da borsada oyna- maya "bayıhyorlar". Ama bor- saya gırme izni için Ankara'da kuyrukta bekleyen şirketler de yok değil. Örneğin HaHt Narin'- in sahibi bulunduğu Marmaris'- teki Martı Motel'in hisseleri borsada satılmaya başlamış. Narin'in büyuk kızı lnci Yerlici de her gün borsaya gidip Mar- tı'nın durumunu yakından izli- yormuş. "Halkımmn" borsaya ilgisi baş döndürücü hızla artarken hisse senedi de "en moda bedi- ye" oldu. Örneğin Klasis Ote- li'nde 60. kuruluş yıldönumünü kutlayan Zihni Holding, konuk- larına Erdemir'in hisse senetle- rini armağan etti. Baloda yapı- lan çekilişlerde hediye paketle- rinin içinden hisse senetleri de çıktı. Finansbank'ın sahibi Hnsnii Özyeğin de bankasını halka açarken çalışanlanna bir jest yapmış ve Finansbank hisseleri- ni 10 bin lira gibi çok ucuz bir fiyattan teklif etmiş. Genel mü- dürlere 60'ar milyon, müdurle- re 30-40'ar milyon alabilme hakkı tanımış. Tabii almak is- teyenlere para da ödetmemişler. Ücretlerine'mahsup edikcekmiş. Finansbank yöneticileri, hisse senetlerini ellerine aldıklan gun borsada satmış olsalar, bir an- da yüzde lOO'ün üzerinde kâr edebilecek duruma gelmişler. ŞİRKETLERDEN • PFA Sigorta, kuruluş hazırhklarını tamamtayarak Ankara ve diğer şubelerinde hizmete girdi. • HALK SİGORTA, CMR (Uluslararası Karayolu Emtea İaşıması) nakliyeci sonımluluk sigortası uygulamasına başladı. Şirket, gerek sözleşme gerekse hasar safhasında Alman sigorta şirketleriyle işbirliği yapıyor. • TOSHIBA ELEKTROMAK yetkilileri, özellikle son 4 ay içinde biigisayar satışlannın hedeflenen rakamların çok üstünde olduğunu ve talepleri karşılayabilmek için bilgisayarları gemi yerine uçakla getirdi klerini belirttiler. • TURTEL Turistik Tesisleri'ne bağlı Turtel Side ve lurtel Sorgun tatil köylerinde sezonda yüzde 98 olan doluluk oranının yıllık ortalaması yüzde 77'ye yükseldi. • EMEK SİGORTA, Eximbank ile ihracat sigortası konusunda müşavirlik sözleşmesi imzaladı. • GOTHAER Alman Sigorta Şirketi, 1990 yılı toplam prim istihsalini 6 milyar lira olarak belirledi. 1989 yılı kasım ayında faaliyetine başlayan şirket, Şubat ayına kadar 2 milyarlık istihsal gerçekleştirdi. • İNTERTEKS tarafından düzenlenen "CATERING '90 5. tstanbul Uluslararası Otel, Restaurant, Ekipman, Donarum ve Otomasyon ile Yiyecek Fuan" 21 şubat cuma günü saat 12.00'de Hilton Convention Exhibition Center'da açılacak.