Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 3 ARALIK 1990 BORSA NOTLARIABDURRAHMAN YILDIRIM Düşüş döneminde ne yapmalı? Körfez krizinin başlamasıy- la faalıyete geçtiği 1986 yı- lından beri ikinci büyük düşü- şünü yaşayan Istanbul Menkul Kıymetler Borsası, yatırtmcısı- na kazandırdıklannı bir bir geri alıyor. Geçen yitın aralık ayında endeks 1500 puandayken başlayan "büyük çıkış", 2 ağustosfa yüzde 283 artış ve 5750 puanla sonuçlandı. Bor- sanın yükselme egilimine gir- dtgi döneme bakıldığında her çıkrşı bir inişin izlediği, ama te- pe ve dip noktaların devamlı bir öncekileri aştığı görülüyor. Bu noktaların ortalama eğrisi ise yükselen piyasayı belirliyor. Ağustostan sonra borsanın iz- lediği seyir grafiği de açıkça "düşüş trendinin" yaşandıgn nı ortaya koyuyor Çıkışta oldu- ğu gibi inişte de endeksin te- pe noktalarının bir öncekı te- pe noktasının attında, dip nok- taların da yine bir önceki dip noktasının altında gerçekleş- tiği görülüyor. Ortalama eğri ise bu kez düşüş yönünü gös- teriyor. Çıkışın inişi PUAN OCAK ŞUBAT MART NISAN MAY. HAZ AĞUSTOS EYLUL KASIM Geçen hafta yine bu köşe- de nedenleri sıralanan ve dört aydan beri devarn eden dü- şüş, yılbaşından 2 ağustosa kadar yüzde 160 oranına va- ran borsa kazancını eriterek yüzde 47'ye indirdi. Bir başka deyişle tepe noktada hisse se- nedıne yatınlan her 100 liranın 4a3 lirası kaybedildi. Bu durum karşısında zarar- la yüz yüze gelmemek için borsanın yeni bir yükseliş dö- nemi beklenebilir. Tıpkı 1987 ağustos çöküşünde hisse alanların 1989 veya 1990'a ka- dar bekledikten sonra hissele- rini satmalan halinde çok kârlı çıktıkları gibi... Kenara çekilip beklemek yerine fiyat hareketlerinden yararlanarak zararı azaltmak ya da maliyetleri düşürmek yo- luna da gidılebilir. Hisse senedine yatırımda iki önemli kriterden biri "şlr- ket seçimi" ise diğeri "satma-alma zamanlaması" dır. Yukandaki grafik ıncelen- diğinde hisse senedinin dog- ru seçilmesi halinde dahi "za- manlamadakl yanlışlığın" yatırımcıyı zarara uğratacağı da ortaya çıkar. Fryatlar düşer- ken inişli çıkışlt bir seyir izle- yerek düşecektır. Tepe nokta- larda satıp dip noktalarda al- mak portfoyün zararını azaltır. Endeksin, tıpkıfiyatlanntırma- nış dönemlennde olduğu gibi düşerken de inişli çıkışlı bir se- yir izlemesmdenyararlanarak borsada para kazanmak böy- lece mümkündür. Beklemek yerine "zarar çıkarmaya çalışmaya" ne dersiniz? Bakanların borsa kapışması Hükûmetin kavgalı iki bakanı borsada da kapıştı. Bu piyasaya büyük ilgisiy- ie tanınan Cumhurbaşkanı Özal'a karşı "Özelteştirmeyi asıl ben başannm" de- me hevesinaen kaynaklanan bu kapışma- dan tüm taraflar zararlı çıktı. Köşk'te yapılan ekonomı brifinglerinde Özal'ın sürekli özelleştirmenin hızlandı- rılmasını istemesi üzerine Işırt Çelebi, TKB hisselerinin olumsuz piyasa koşul- larına rağmen satışa çıkanlmasını teşvik etti ve yapılan basın toplantısına bile ka- tıldı. TKB hisselerinin piyasaya çıkacağı- nın acıklanmasından iki gün sonra bu kez Güneş Taner'in sorumluluğundaki özel- leştirme atağı başlatıldı. Sürpriz bir şekil- de ve hazırlık yapılmadığı da açıkça gö- rülen bir basın toplantısıyla THY hisse- lerinin kasım sonunda 3 bin liradan satı- şa çıkartılacağı açıklandı. Öyle ki basın toplantısına, Ankara'da bulunmasından dolayı, THY Genel Müdürü Cem Kozlu bi- le katılamamıştı. THY'nin satışını Tüpraş izleyecek ve bundan sonra hemen he- men her hafta bir satış gerçeklestirilecek- ti. Özelleştirmedeki bu zamansız atak, bi- rinin öncelik alarak diğerinin "piyasası- nı kırması" şeklinde açıklanıyor. İki bakanın arasındaki bu rekabetten zararlı çıkanların başında, hisselerini is- tedikleri oranlarda satamayan TKB ile KOİ ve arza doyan piyasanın düşmesin- den dolayı bütün yatırımcılar geldi. En çok zararı, 22 ekimde borsada endeks 4950 puandayken 115 bin liradan işlem gören Mardin Çimento'nun mevcut ortak- ları gördü. Bu hisselerin, KOİ tarafından 50 bin liraya satılması borsa fiyatını 115 binden 48 bin liraya indırdı. Herkesin zararlı çıktığı bu kavganın bel- ki tek yararlı sonucu, mevcut piyasa şart- larında artık "çok cazip ve çok az miktarlı" olmadıktan sonra, halka arzın başarılamayacağının anlaşılması oldu. Tüpraş'ın halka arzı ertelenebilir0* eşitli etkenlerle hisse se- w nedi piyasasının daral- ması ve cazip de olsa yeni hisselere talep çıkmayışı Tüp- raş'ın özelleştirilmesini ertele- tebilir. KOİ, Birleşmiş Milletler Ör- gütü'nün Saddam'a 15 ocağa kadar süre tanımasının piya- saya etkısini de dikkate alarak "Tüpraş"ın satışını gözden geçirecek. Türkiye'nin en bü- yük sanayi şirketi olma unva- nını yıllarca elinde bulundu- ran Tüpraş'ın yüzde 5 dola- yındaki hissesi, mevcut prog- rama göre 13-14 aralık tarih- lerinde halka arz edilecekti. Bunun için de reklam kam- panyası 5 aralıkta başlatıla- cak. Tüpraş'ın satışının yeniden gözden geçirilmesinde ana etken halka arz edilen hisse- lerin talep görmemesi oldu. Türkıye Kalkınma Bankası 600 milyarlık hisse satışında süreyi bir hafta daha uzatma- sına karşıhk 100 milyarlık hac- me bile ulaşamadı. KOİ tara- fından 18 bankada 29-30 ka- sımda halka arz edilen THY hisselerinde de beklenen sa- tış rakamına vanlamadı. Top- lam 45 milyar liralık satışın ta- mamlanabılmesi için THY'de da bir süre bir hafta uzatıldı. 100 bin lira yerine 50 bin lira- dan satışa çıkarılan Mardin Çimento hisselerinde ise beklenen satışın ancak yarı- dan biraz fazlası gerçekleşti- rilebildi. 46 milyar 234 milyon liralık Mardin Çimento hisse- lerinin ancak yüzde 55'ini oluşturan 25 milyar 463 mil- yon liralık kısmı satılabildi. Kamu Ortaklığı İdaresi'nin özelleştirmeden sorumlu yet- kilisi, "Piyasa koşullannı dikkate alarak 13-14 aralık tarihlerinde Tüpraş'ın halka arz edilmesini gözden geçi- receğiz. Eğer piyasa şartla- rında olumlu bir degişme meydana gelmezse Tüp- raş'ın satışı ertelenecek " dedi. Ve 'soydaş' da grevle taıııştı "Bulgaristan'da grev yoktu. Lafı bile edilmezdi, yasaktı. Ücret de geçime yetmezdi. Ama ekmeğe iki kere zam geldi orada. Biri, paranın değiştiği 1962'de oldu, öbürü 1980'de. Miktarı da aynı kaldı. Orada ev kira değildi." UFUK TEKİN ADANA — 1 arahk tarihini taşıyan gazeteler, Zonguldak'ta yaşamın 30 kasım sabahında durduğunu yazdılar. 42 bin ma- den işçisinden 'bahü karalar' di- ye.söz ediyorlardı. Aynı gün maden aramakla görevli altı bin MTA işçisi de greve başhyordu. TKl'de ve MTA'da çalışanlar 350-550 bin lira arasındaki üc- retlerce dört-beş kat zam istiyor- lardı. Artık ne maden aranacak ne de bulunmuş yerlerden çıkar- tüacaktı. Grevdeydiler. MTA'lı Recep Saraç 17 Tem- muz 1989'da göç etmişti Bulga- ristan'dan. Üzerinde 'grev gözcüsü' gömleğiyle şaşkınlığı- nı henüz atamamış, 'ohnaz gari' diye söyleniyordu. Türkiye'ye gelince bir süre iş aramış, ken- di deyimiyle 'tavuk çekmeye' başlamıştı. Sonunda dayanama- mış, işsizliğe razı olup aynlmıştı tavukçudan: "Orada hep 140 bin lira üc- ret verdiler. Ne kadar çok tavuk taşırsam taşıyayım artmadı ma- aşım, ama fiyatlar da brr türlü durmadı." Bir süre beklemiş, valiliğin gi- rişimiyle MTA'da şoförlük işi bulmuştu. Eline 1 Haziran 1990'daki ilk aybaşında 320 bin lira geçmiş, giderek artan ücre- İlk kez grevle yüzyüze gelen MTA işçisi "soydaş"ın şaşkınlığı giderek öfkeye dönüşüyor. "Soydaş", "Kara yazgılı madenci" başlıklı haberlere de kızıyor ve "Yazgımıza biz karar verecegiz" diyor. ti grev öncesinde en son 'hepsi içinde* 450 bin liraya ulaşmıştı. 1 Mayıs 1990'da MTA'da işe girdiğinde ev kirasını devlet ödüyor, gıda yardımı yapıhyor- du. Ekmeğin 380 gramı 350 li- radan satılıyor, dolmuşa 300 li- ra ödenerek biniliyordu. Greve çıktıkları sırada ekmek küçüi- müş 320 grama inmiş, fîyatı ise 600 liraya çıkmıştı. Dolmuşlar da artık 700 liraya taşıyorlardı. Üstelik evdeki yetişkin iki kızı- na iş bulamamıştı devlet, eşi de çalışamayacak kadar 'emek- li'ydi. "Bulgaristan'da emekli oldu, geldik buraya, ama maaşı gei- medi kaldı orada." Evli, bir çocuk babası Fahri Öztürfc de aynı tarihlerde Bul- garistan'dan göçüp Türkiye'ye gelmiş, geçici işlerin ardındân MTA'da şoför olarak çalışma- ya başlamıştı. 1 kasımda aldığı son maaşı 430 bin liraya evde Ue Ramazan Türkay, devletin bakmakla yükümlü olduğu an- desteğini küçümsüyorlardı. tki nesi, babası, eşi ve bir çocuğu sözün arasma sıkıştırdıklan 'Al- da ortaktı. Valiliğin desteği, ka- sım ayının gelmesiyle bitmiş. 'KiraeılıgY oğrenmek zorunda kalmıştı: "Hane sahipleri kira diye tut- turdular. 1,5 milyon lira peşin ş lah bin bereket versin' sözlerini 'Yedik, içtik, oturduk. Şimdi sallandık, silkinip kalktık' diye bağlıyorlardı: istiyorlar. Bulgaristan'da kira yoktu." Ne Recep Saraç ne Fahri Öz- tiirk ne de Nurettin Sülüşoğlu MALtYE VE GÜMRÜK BAKANLIĞI PERSONEL GENEL MÜDÜRLÜGÜ'NDEN 1—Maliye ve Gümrük Bakanlığı Gümrukler Genel Müdürlüğü'nün merkez ve taşra teşkilatında boş bulu- nan memur kadrolarma sınavla eleman atınacaktır. 2—Sınava katılacak adaylarda aranan şartlar; a) 657 sayılı Devlet Memurlan Kanunu'nun degişik 48'inri maddesinde beürtilen nitelikleri taşımak, b) Trakya Üniversitesi Edirae Meslek Yüksek Okulu Gümrük tşletmecüiği Bölümü ile Gazi Üniversitesi tktisadi tdari Bilimler Fakultesi Maliye Meslek Yüksek Okulu Gümrük Bölütnü mezunu olmak, c) Sınav tarihı ıtibarıyla 30 yaşını doldurmamış olmak, d) Askerlik görevını yapmış veya tecilli olmak, e) Adaylann daha önce Devlet Memurlan Kanunu'na tabi görevlerde bulunmamış olmaları (sonradan bu yasaya tabi görcvde çalıştıkları tespit edilenlerin atamaları cihetine gidilmeyecektir) gerekmektedir. 3— Sınava katılmak isteyenlerin en geç 5.12.1990 Çarşamba günü saat 17.30'a kadar 2 fotoğraf ile birlik- te Maliye ve Gümrük Bakanlığı, Personel Genel Müdürlüğü'ne şahsen başvurmalan gerekmektedir. (Başvu- ru formları Personel Genel Müdürlügü'nden alınacaktır.) Başvunıda bulunanların tasdikli öğrenim belgelerini ibraz etmeleri gerekmektedir. 4—Sınav Konulan: a) Atatürk ilkeleri ve inkılap tarihi b) Temel vurttaslık bilgisi c) Türkiye coğrafyası d) Türk kükür ve medeniyetleri e) Türkçe-kompozisyon 0 Matematık g) Gümrük mevzuatı. 5—Sınav tarihi ve yeri: Yazılı sınav 10 Aralık 1990 Pazartesi günü saat 9.30'da Maliye ve Gümrük BakanlığVnda (llkadım Cadde- si Kara Harp Okulu yanı Dikmen) yapılacaktır. Duyurulur. Basın: 39351 /% NİŞANTAŞI 1 RESTAURANT Düğün Salonlan > Yemekli-Kişi başı 16.300 TL O Mezeli-Yemekli 19.500 TL. Rez. 147 62 39-147 74 40 Salonlırımız klimalı ve 400-1000 kişıliktır. İNGİLİZCE'yi 6 ayda konuşun SİZİ AMERİKALI DOSTLARIMIZLA BULUŞTURALIM Tel: 349 48 57 "Yetmiyo gari yetmiyo, ne yapsak para kalmıyo." Ancak ne söyleseler, ne sor- sak, sohbet tıkanıyor, bir yer- den 'bir.uyan' almışcasına su- suveriyorlardı. Maden-İş'in temsilcisi Durmuş Ydmaz'ın "Yeter gari, söyleyecekseniz söyleyiverin işte" diye takılma- sı da olmasa "elimiz boş dönecektik" soydaşlardan. Re- cep Saraç, aynı yazgıyı paylaş- tığı göçmenler Fahri, Nurettin ve Ramazan'a göre biraz daha rahattı. ilk kez grevle tanışıyor- du. Şaşkıniığına giderek kızgın- lığı da ekleniyordu Saraç'ın. Gazetelerin, 'Kara yazgılı madenciler' diye yazmasına da bozuluyordu: "Yazgı, insanın kendisinin elinde. Bulgaristan'da grev yok- tu. Lafı bile edilmezdi, yasak- tı. Ücret de geçime yetmezdi. Ama ekmeğe iki kere zam geldi orada. Biri, paranın değiştiği 1962'de oldu, öbürü 1980'de. Miktarı da aynı kaldı. Orada ev kira değildi. Bu greve iyi olur di- ye çıktık. Yazgımıza biz karar verecegiz." R E K L A M D U N Y A S I Reklam uzaya çıktı Sovyetler Birliği'nin pazar günü Orta Asya'daki Baykonur merkezinden uza- ya fırlattığı Soyuz TM11 füzesi sayesin- de Japonya'nın üç büyük reklam vereni ilk kez uzayda reklam yapmış olacak. Sovyet Uzay Ajansı ile uzun süren gö- rüşmc ve pazarhklardan sonra Sony, ka- dın sağlık ürünleri firması Yunicharm, ecza firması Obtsuka ve nihayet Tokyo Radyo Televizyon Kurumu TBK, Soyuz TM11 füzesinin dış sathını reklam med- yası olarak kiraladı. TBS'in bu reklam panosunun yanı sıra uzaya giden ilk gazeteci unvanını kaza- nacak olan kurumun dış haberler servis şefı Toyohiro Akiyama'nın (48) müret- Moreira, New York Festivalleri Reklam Yarışması Başkanı McCann-Erickson Worldwide Yönetim Kurulu Başkan Yar- dımcısı ve Uluslararası Yaratıcı Direktörü Marcio M. Moreira- nın 1991 yılı New York Festival- leri Uluslararası Reklam Yarış- malan'na başkanlık edeceği açıklandı. Moreira, 11 ocakta yapılacak olan televizyon reklam fılmleri ve 14 haziranda gerçekleştirilecek olan ba- sın/radyo reklamlan dallannda- ki basan ödüllerinin dağıtım tö- renlerine başkanlık edecelcMor- eira, Brezilya'da 1988 yılında yılın reklamcısı seçilmişti. tebata alınması için yaklaşık 10 milyon dolarlık bir anlaşma yapüdı. Fransız ha- ber ajansı AFP'nin Baykonur kaynaklı bir haberine göre TM11 uzaya fırlatıldık- tan sonra yörüngede MIR uzay üssü ile birleşecek. Uzay gemisinde iki Sovyet kozmonotu bulunuyor. Japon gazetesi her gün radyo için 20 dakikalık, televiz- yon içinse 10 dakikalık programlan uzay gemisinden naklen yapacak. TBS, füzenin atılışını 120 kişilik bir ekiple ve naklen yayımlarken Baykonur üssünden 40 km. uzaklıkta kunılan bir basın merkezinde sadece 5 hath bir te- lefon santralının bulunması gazetecile- re ilginç anlar yaşattı. Medya ztrvesinln tek yafcaneı koHiışmacısı Simon Llo> d Bugün Istan- bul'da başlayan Medya Zirvesi- nin iki günlük çalışmaları bo- yunca bildiri sunacak olan tek yabancı reklamcı Simon Lloyd, "Medya planlaması açısından Avnıpa reklamcısının gündemi" konusunu ele alacak. Cuma gu- nü Istanbul'a gelen Publi- cis/FCB'nin mecralardan so- rumlu başkan yardımcısı olan Simqn Lloyd bildirisinde gunu- müz Avrupası medya dünyasın- daki son gelişmeler hakkında bilgiler verecek. Interflora$ K A l l n ! I r !• İ . . 4 ! ı ) . > H E S Göaecl bir Inglliz reklamı Uluslara- rası çiçek (gönderme) firması Interflora'nın ge- çen hafta başında Ingiliz basınında yayımlanan basın ilanı. "Interflora; Çicekkrin ona gideceğin- den emin olabilirsiniz." GMK .10. Grafik Ürünler Sergisi albümü Grafikerler Meslek Kuruluşu Derneği tarafından 15 mayıs - 17 haziran tarihleri arasında Dolmabahçe, 1. Hareket Köşkü'nde duzenlenmiş olan 10. Grafik Ürünler Sergisi'nin albümü yayımlandı. 23 dalda 144 grafik sanatçısının 1094 yapıtla katıldığı serginin broşüründe 23 dalda ödul kazanan yapıtlara da yer veriliyor. S b e l l i n ç e v r e d u y a r h g ı nimi Reklam Moran, Ogilc> and Mather tarafından gerçekleş- tirilen Shell, "Suçlu Ayağa Kalk" filmi, reklam- cılık dünyasında çevre duyarlığının somut bir ör- neği olarak değerlendiriliyor. Konya'nın Hotamış ve Abant'ın Yedigöller yörelerinde 15 günlük bir çalışma sonucunda yerli yapım ekibi ve Ingiliz gö- rüntü yönetmeninin gerçekleştirdiği Shell kurşun- suz süper benzin TV reklam filminde, Tiınç Oral, doğayı kirleten sanık rolünde oynadı. Filmin Ho- tamış'ta çekilmesinin de ayrı bir önemi olduğu- nu belirten Reklam Moran yetkilileri, bu yörenin korunma alanı ilan edilmediği için çölleşmeye baş- * ladığını hatırlattılar. T E K N O L O J I V I T R I N I Not defteri bilgisayar Compaq firmasının LTE 386s/20 modeli, yeni nesil yüksek performanslı makine- lerin ilk örneklerinden biri. Intel 20 megahertz 386sx mikro-işlemcisiyle, bugun pi- yasada bulunan birçok PC'den daha hızlı ve daha güçlü. Boyutlan ve biçimleri nedeniyle not defteri olarak adlandınlan bu tür PC'lerde, taşınabilirlik özelliği ön pla- na çıkarılmış veri depolama bu nedenle feda edilmişti. LTE 386s/20 yalnızca 3 kg ağırlığında ve yüksek bir bel- lek kapasitesine sahip. 15 bin ve 30 bin daktilo sayfası olan 30 ve 60 megabaytlık hard disk kullanıyor. Aynca F-117A Stealth avcı uçaklan- nın (radara yakalanmayan uçak) elektronik sistemlerinde bulunan devre teknolo- jisi kullanılmış. Buna göre devre tablosu katlanabildiğinden daha az bağlantı bu- lunuyor, hafiflik ve daha az alan kaplama sağlanıyor. LTE 386s/20'nin 30 MB'lik modeli 6500 dolara, 60 MB'lik modeli 7 bin dolara satılıyor. Hızlı robot kolSarcos firmasının geliştirdiği Dextrous Arm, bir süper insanın gücü, hızı ve kesinliği ile çeşitli insan hareketlerini yapabilen bir robot kol. Kol, bir çekiçten anahtara kadar her türlü aleti kulla- nabiliyor. Sarcos firması aynca, uzaktan kuman- da edebilen bir modelini de geliştirmiş. Robot kol- dan kilometrelerce uzakta olsanız bile, özel eldi- veni giydiğiniz zaman, robot kol tüm hareketle- rimizi tekrarlıyor. îlk plastik pul Dünyanın ilk plastik posta pulu ABD'de piya- saya sürüldü. Fakat pullar, postanelerde değil, ATM makinelerinde (automated teller machines: Otomatik para makineleri) satılıyor. Seattle Na- tional Bankası'nm 100 ATM makinesinden 25 sentlik pullan satın almak mümkün. Kendiliğinden yapışan pullar, ABD Posta Ser- visi tarafından imal edildi. Telefonla veri aktarımı Faks makinelerinin per- formanslannı ilk arttıranlar, Japon üreticiler oldu. Alfa Systems. adlı küçük bir In- giliz şirketi de iş dünyasının iletişiminde benzer bir dev- rim gerçekleştirmeyi amaç- lıyor. Alfa Systems, bir dis- kette bulunan tüm bilgileri telefonla aktarmayı sağla- yan bir aygıt geliştirdi. TeV lefon hattının iki ucunda da bu aygıttan bulunması gere- kiyor. Disket takılıp telefon numarası verildikten sonra, birkaç saniye içinde disket- te bulunan bilgiler öteki uçtaki diskete aktanlıyor. Bu tür bir bilgisayardan ötekine bilgi aktarımı mo- dem kullanılarak da yapıla- biliyor, ancak çok zaman alabiliyor. lletişim uzmanla- rımn bile aktarım için siste- mi hazırlaması saatler süre- biliyor. Diskfax'ın kullanı- mı çok baslt olduğu için ve- ri iletişimi hakkında bir bil- gi sahibi olmak gerekmiyor. Alfa Systems, Diskfax'ın sıradan faks makinelerinden 20 kere daha hızlı olduğunu belirtiyor. A4 boyutlannda 40 sayfahk metin bir daki- ka içinde aktanlabiliyor; bu işlemin telefon ücreti de fak- sa göre 25 kez daha az tutuyor.