Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
29 EKÎM 1990 EKONOMİ CUMHURtYET/13
EBSOrapora
• İZMİR (Cumhuriyet Ege
Biirosu) — Ege bölgesinde
1990 yılının üçüncü üç
ayında özel kesim imalat
sanayiinin kapasite kullanım
oranının yüzde 65 olduğu
aptandı. Atıl kapasite ile
^alışma nedenleri arasında
talep yetersizliği ve mali
sonlnlar ilk iki sırada yer
alıyor. 1990'ın üçüncü üç
ayhk döneminde kapasite
kullanım oranlannın
tüketim mallan grubunda
yüzde 72, ara mallan
grubunda yüzde 65, yatırım
mallan grubunda da yüzde
58 düzeyinde olduğu
açıklandı. Rapora göre
tüketim mallan grubunda
kapasite kullanım oranlan
artan sektörler gıda,
kundura, giyim, ara mallan
grubunda toprak ürünleri,
metal eşya, yatınm mallan
grubunda da elektrikü
makine ve taşıt sanayii.
Türk-İş gıda
araştıraıası
• ANKARA (Cumhuriyel
Börosa) — Türk-lş
araştınna merkezine göre
dört kişilik ailenin yeterli ve
dengeli beslenebilmesi için
yapılması zorunlu aylık
gıdataarcamasıtutan ekim
ayında 582 bin 45 liraya
ulaştı. YJbaşına göre on
aylık dönem sonunda aile
bütçesine gıda harcaması
nedeniyle gelen ek yük
tutannın 223 bin 459 liraya
yükseldiği ifade edilen
Türk-lş araşürmasında, son
bir yıldaki artıs oranının
yüzde 78.7 olduğuna dikkat
«kilerek "Çalısanlann
tüketiminde önemli bir
agırhğa sahip bulunan ve
bu bakımdan ücret mallan
diye nitelendırilen temel
gıda maddeleri de içeren bu
artıs oranı, çalışanlann
yaşamak durumunda
kaldıfeı olumsuzlugu ortaya
koymaktadır" denildi.
Rıhtmı
ücretleri
• ANKARA (UHA) —
Ulaştınna Bakam Cengiz
TUncer, Körfez krizi
nedeniyle limanlarda
sıkışıklık olmadiğını belirtti
ve "nhtım ücretlerine zam
yapacağız" dedi. Cengiz
Tlıncer, "Sadece
Haydarpaşa limanında
biraz sıkıntımız var. O da
öyle büyük boyutlarda
değil. Körfez krizi nedeniyle
limanlarda yük birikti, bu
nedenle limanlarda iş
yapılmıyor iddiaJarı da
doğru değil. Sözü edilen
olay, boş konteyııerlerdir.
Bazı finnalara ait boş
konteynerler ücretinin
ödenerek limanlardaki
sahada beklemektedirler."
Balıkesir
Dokıuna
• BALDCESİR (AA) —
Üretime 1985 yılının aralık
ayında ara verilen Balıkesir
Pamuklu Dokuma Sanayi
TAŞ'de işçilerin birikmiş
^.5 milyar lira dolayındaki
tlacağı, mahkeme yoluyla
tahsil edildi. Türk-lş'e bağlı
Teksif Sendikası Baiıkesir
Şube Başkanı Hüseyin
Akyüz, Baiıkesir 1. Asliye
Hukuk Mahkemesi'nin 18
ekim tarihli karanndan
sonra işverenin 264 işçiye
ait 3.5 milyar lira
dolayındaki parayı
mahkemeye devrettiğini
bildirdi.
Çimentocular
toplandı
• tZMlR (Cumhuriyet Ege
Börosa) — Bodrum'da
düzenlenen Türkiye
Çimento Müstahsilleri
Birliği toplantısı 40 çimento
fabrikası temsilcisi katıldı.
Toplantıda konuşan Devlet
Bakanı Kemal Akkaya,
Türkiye çimento <
sektörünün dünyadan bir
asır sonra çalışmava
başlamasına karşın
günümüzde Avrupa ülkeleri
arasmda 5. dünya ülkeleri
arasında da 12. sırada yer
aldığını açıkladı. Sanayi ve
Ticaret Bakanı Şükrü
Yürür, çimento sektöründe
eğitmek için Türkiye'ye
yabancı eleman davet
edildiğine dikkat çekti.
Sabancı
konseyi
• ANKARA (ANKA) —
Sanayici Sakıp Sabancı,
Sabancı Holding'i 2000"!!
yıllara hazırlamak için
planJama ve yöntem
belirleme işlerini yapacak
25 kişilik bir konsey kurdu.
Sakıp Sabancı haftalık
Ekonomik Panorama
dergisine verdiği demecte,
25 kişilik konseyin şirketin
geleceğe yönelik çalişma ve
planlarının belirlenmesinde
yarduncı olacağını ifade
etti. Sabancı konseyde
sadece aile mensuplarının
değil, profesyonel
yöneticilerin de
bulunduğunu belirtti.
Yönetici transferî furyası
Sıgorta sektörünün kabuğu kırma çabası, şirketlerarası yönetici trafiğini hızlandırdı
Yeni kurulan ya da yeniden yapılanan şirketler
yeni eleman alıp yetiştirmekten çok, eski ve
tecrübeli elemanlara yöneliyorlar. ^oğunlaşan
yönetici trafiği, sektörde yetişmiş eleman
sıkıntısı olmasına bağlanıyor.
ESER ATtLLÂ
Sigorta sektöründe "üst di-
zey yönetici transferi" furyası,
herkesin birbirini tanıdığı bir
alan olmasına karşın, "filanca
kişi şimdi nerede çauşıyor?" so-
rusunun sektör içinde gitgide
daha sık sorulduğu bir noktaya
ulaştı.
Yaklaşık son 1.5 yıldır hükü-
metçe getirilen yeni düzenleme-
lerle kabuğundan sıyrılıp "dışa
açılmaya" başlayan sigorta sek-
töründe en büyük sorunlardan
biri olarak yetişmiş eleman sı-
kıntısı gösteriliyor. Bu nedenle
yeni kurulan ya da reorganize
olan şirketlerin yeni eleman alıp
yetiştirmekten çok eski ve tecrü-
beli elemanlara yöneldikleri ve
bunun da şirketlerarası yöneti-
ci akışını hızlandırdığı söyleni-
yor.
Sigorta dünyasında bu geçiş-
ler bazen on yıllann alışkanhk-
larını değiştirebiliyor. Örneğin
1974 yılından bu yana Halk Si-
gorta'da Genej Müdür Yardım-
cılığı yapan Özkan Kaymak.
İmtas Sigorta'ya geçti. Imtaş'ta
Genel Müdür Başyardımcılığı'-
na atanan Kaymak'ı eski şirketi
törenle uğurladı. 16 yülık bera-
berliğin anısına bir gümüş pla-
ketle uei'rto--— Kaymak için es-
ki Genel MUdürü Ertıan Du-
manlı törende vaptığj konuşma-
da, "Sevgili Özkan Kaymak
uzun vülar şirkete çok giize) şey-
ler kazandırdıktan sonra çok
uzun vadeli kalmanın bu şirke-
te daba fazla faydalı olmayaca-
ğ\ı inancıyla bizi terk ediyor" di-
yordu. Kaymak, yeni görevine 1
ekimde başladı.
Anadolu Sigorta'da 26 yıl ça-
hşıp Anadolu Hayat'ın kurulma
çalışmalannda bulunan Hikmet
Tanyeli de Merkez Sigorta'ya
geçti. Anadolu Sigorta'dan
emekli olan ve Merkez Sigorta-
nın yeni hayat sigortası şirketi-
ni kurmak iizere göreve başlayan
Tanyeli, bu seçiminin nedenini
.şöyle özetliyor: "Bu seçimi pa-
radao çok anlayış meselesi ola-
rak açıklayabilirim. Sigortada
ileriye giimek için hürriyet ve de-
mokrasi istiyordum. Daha faz-
la bir şeyler yapabilir miydim,
benim meselem buydu. Burada
yeni bir-hayat şirketi kuracagız."
4 yılda 4 şirket değiştirip so-
nunda Ege-Jîaltica Genel Mü-
dürlüğü'ne geçen Servet Gör-
kan'ın şirketinde başka atama-
lar da göze çarpıyor. örneğin
Levent Bozdere'nin Cigna-Sa'-
da Genel Müdür Yardımcılı-
ğı görevini sürdürürken Ege-
Baltica'nın Istanbul Bölge Mü-
dürlüğü'nden sorumlu Genel
Müdür Yarduncılığı'na getirildi-
ği dikkat çekiyor. Eskiden Com-
mercial L'nion'da Pazarlama
Grup Müdürlüğü yapan Ateş
Erker de Ege-Baltica'da İstanbul
Bölge Müdürü olarak göreve
başladı.
Şirketlerarası üst düzey yöne-
tici akışının yanı sıra sektörde
kardeş şirketler arasındaki ata-
malar da dikkat çekiyor. Bunun
en güzel örneği bir İş Bankası
4 yılda 4 şirket değiştirdi1986 yılından bu yana 4 şir-
ket değiştiren ve şu anda Ege-
Baltica'nın Genel Müdürlüğü
görevinde bulunan Servet Gür-
kan'dan "şirket degiştirmesi-
nin nedenlerini" diniiyoruz.
"ŞirkeUen şirkete geçişin ne-
denleri ve souBCİan tabii ki çok
önemli. Şekerde Genel Mödür
yardımcısıyken Emek Sigorta'-
dan yine Genel Müdür Yardım-
cılıgı için teklif aküm. Şeker Si-
gorta yapılaşmasj iicret politi-
kası ve yönetimiyle bir kamu
kuruluşu tktisat Bankası'na
baglı olan Emek Sigorta ise ye-
ni bir yöntem dinamik bir or-
tamdı. Cazip geldi. Burada bir
süre çaiıştıktan sonra Merkez
Sigorta'ya gectim. Merkez Si-
gorta o zamanlar kuruluş aşa-
masuıdaydı ve her şeye sıfırdan
başlamanın çekiciiigi vardı.
Ben bu tiir bir tecrübeyi
Emek'te yaşadığım için oraya
IEge-Baltica Genel Mudürii Servet Gfiritan
gectim. Emek'te de Genel Mü-
dür Yardımcüiğı görevinde bu-
lundum. Ege Baln'ca'ya ise terfi
ederek geçtim. Her yöneticinin
gelmek istediği Genel Miidiir-
liik görevine geldim. Bunun
yorumu yapümaz. Ama yaban-
cı patron olması beni son gö-
revime çeken başlıca etkenler-
den biriydi. Çiinkii patronunuz
giiçlnyse bu size de yansıyor.
Yer degiştirirken iki önemli
kriter vardır. tş ortamı ve ka-
riyer iJe maddiyal. Öncelikle iş
ortamınm motivizasyonuna ve
kendinize sagla\acağı kazanca
bakarsınız. Ucret de tabii bir
diğer faktör. Ancak genç yas-
ta birinci faktör ücretten daha
agır basıyor."
Servet Gürkan, sektörde son
yıllarda hız kazanan yönetici
transferlerinin nedenini de şöy-
le açıkhyor.
"Sigorta sektörii çok uzun
yıllardan beri var olan bir sek-
tör. Ancak ilk zamanlarda ya-
bancılann elinde kalmış. Ve
teknik bilgiler hep kapalı çek-
mecelerde saldannuş, bilgi akışı
olmamış. Sektör büyudiikçe de
bu nedenden dolayı sıkıntılar
yaşanmaya başlanmıs. Aynca
sektörde fiyatlar şimdiye dek
hep sabitti. Maliyetler ne kadar
artarsa artsın fiyatlara yansıül-
mazdı. Maliyetlerdeki artışı fi-
yatlara yansıtamayınca da per-
sonelden kısılırdı. Sektör şim-
di şimdi modernlesmeye başla-
dı. Bu da sektörde personele
verilen değeri artlırıyor."
Petrol, gelirlere düşman1991 programı Resmi Gaze<e'de '
yaytaûand» Programda yapılan
değerlendirmeye göre petrol fiyatlarındaki artış,
dış ticaret hadlerindeki bözulma nedeniyle gelir
kaybınayolaçacak.
ANKARA (AA) — 1991 yüı
programı Resmi Gazete'de ya-
yunlandı. Programda, "Petrol
fiyatlarındaki artış bir yandan
arzı daraltıa bir etki yaratırken
dış ticaret hadlerindeki bozulma
nedeniyle de gelir kaybına, do-
layısıyla tüketimin düşmesine
neden olacaktır" denildi.
Resmi Gazete'nin dünkü mü-
kerer sayısında yayımlanan 1991
yılı programında genel ekono-
mik duruma ilişkin şu değerlen-
dirme yapıldı:
1988 yılının ikinci üç ayında
yavaşlayan ekonomik aktivite,
1989 yılının ikinci yansından iti-
baren iç lalepteki genişlemeyle
birlikte canlanmaya başlamış ve
bu canlılık 1990 yılının ilk yan-
sında da siirmiiştür. 1990 ydı
böyüme hızı DİE tarafından ya-
pılan ilk tahminde yüzde 10 ola-
rak açıklanmçtır. Bu tahminde,
imalat sanayii buyüme hızı yılın
ilk altı ayındaki gerçekleşme ile
ikinci alü aydaki bekleyişler esas
alınarak yüzde 12.6 olarak be-
lirienmiştir. Ancak Devlet Plan-
lama Teşkilatı geçen yılın ikinci
yansında imalat sanayii üreti-
minde ulaşılan yüksek seviye ve
Körfez krizine bağlı olarak ar-
tan petrol fıyatları nedeniyle
arzda beklenen daralma ve be-
lirsizlik ortamını dikkate alarak
yılın ikinci yansında imalat sa-
nayi iiretim artış hızının yavaş-
layacagını ve yıllık ortalama ar-
tısın ortalama yüzde 8 olacağı-
nı tahmin etmektedir.
Körfez krizi nedeniyle artan
petrol fiyatlarının arzı daraltıa
etkisi yanında djş ticaret hadle-
rindeki bozulma nedeniyle gelir
kaybına ve tüketimin düşmesi-
ne neden olacağının ifade edil-
diği programda temel amaçlar
şöyle sıralandı:
1991 yılı programı bu etki-
leri asgari seviyede tutacak bir
yaklaşımla hazırlanmıştır, temel
amaç buyumenin istikrar içinde
saglanmasıdir. Kamu kesimi
açıklannın azaltılması ve iç ta-
lebin kontrollü olarak artünlma-
sı hedeflenmiştir.
1991 yılı bûytıme hızının yüz-
de 5.9 ve yıllık ortalama enflas-
yonun yüzde 45 olması hedef
alınnuştır.
Toplam sabit sennaye vaü-
rımlannın yüzde 6.8, kamu sa-
bit sermaye yatınmlannın yüz-
de 6.4, özel sabit sermaye yatı-
nmlannın yüzde 7.1 oranında
artması bedef ahnmıştır.
1991 yılı kamu yatınm prog-
ramında eğitûn, sağlık ve ulaş-
tırma seklörteri ile gurenlik hiz-
metkrine özel önem verilmiştir.
1991 yılında ihracatın yüzde
15.6 oranında artarak 14 milyar
100 milyon dolar, altın hariç it-
halatın ise yüzde 14.9 oranında
artarak 23 milyar 100 milyon
dolar seviyesinde gerçekleşmesi-
nin belirlendiği programda, tu-
rizm gelirlerinin Körfez krizinin
etkisiyle 1990 yılı seviyesini ko-
ruyarak 3.3 milyar dolar seviye-
sinde kalacağı öngörüldü.
1991 yılı cari işlemler hesabı-
nın ise 2 milyar 370 milyon do-
lar açık vermesi programlandı.
kuruluşu olan Anadolu Sigorta
ve Anadolu Hayat Sigorta'da
göze carpıyor. Yeni kurulan
Anadolu Hayat Sigorta'nın Ge-
nel Müdürlüğü'ne Anadolu Si-
gorta'da Koordinatörlük yapan
Hasan Eskfl atandı. Anadolu Si-
gorta'nın uzun yıllar Genel Mü-
dürlüğü'nü yapan Bedii Tömer
de emekli olduktan sonra Ana-
dolu Hayat'ın yönetim kurulu
başkanlığına getirildi. Tümer-
den boşalan yere Ahmet Yavuz
atandı. Yavuz, İş Bankası Genel
Müdür Yardımcılığı görevini
sürdürüyordu.
Ankara Sigorta Genel Müdü-
rü tbrahim Yaycıoglu da göre-
vinden ayrılıp Destek Reasü-
rans'ın genel koordinatöriüğüne
geçti. Yaycıoğlu'nun şirketten
aynlmasının nedeni şirket ser-
mayesindeki İş Bankası ve Dış-
bank paylannın Etibank'a satıl-
ması gösteriliyor. Yaycıoğ-
lu'ndan boşalan yere de Hasan
Yurdaknl atandı.
Sigorta dünyasının dışından
da sektöre bazı atamalar oldu-
ğu dikkat çekiyor. AJarko Hol-
ding Mali PlanJama ve Bütçe
Kontrol Müdürlüğü görevini
sürdüren Cengiz Diren, Yaşar
Holding'e bağlı Batı Sigorta'nın
Genel Müdür YardımcılıgYna
atandı.
öte yandan şimdiye dek Si-
gorta Birliği'nden oluşan fonla
finanse edilen Sigorta Mnrake-
be Kurulu'nun devletleştirilme
çalışmaian da buradan kaçışa
neden oluyor. Kurulda çalışan 4
aktüerden ikisi Ömer Şengün ve
Gülçin Ydmaz ayrıldılar. Şen-
gün, Şark Sigorta'ya, Yılmaz da
Başak Sigorta'ya geçti. Geri ka-
lan iki aktüerin de iş buldukla-
n anda kurulu terk edeceği söy-
leniyor.
Sektörde, yetişmiş
eleman sıkıntısı
Bu trafiğin nederi yetişmiş
eleman sıkıntısına bağlanırken
yeni kurulan şirketlerin bu akı-
şı hızlandırdığı söyleniyor. Emek
Sigorta Genel Müdür Yardımcısı
Haçik Copikoğlu, "Bunun yo-
lu devlete kadar gider. Devlet si-
gorta okullan açmalı, sigorta
sektörünün egt'timine son önem
verilmeli" diyor. Sektörde yeni
yeni eleman yatınmına gidildi-
ği, ancak bir şirketin yıllarca uğ-
Taşıp büyük paralar harcadıktan
sonra yetiştirdiği elemanlan baş-
ka şirketlerin kapmasuun büytik
bir sıkıntı yarattığj belirtiliyor.
Bu transferlerin personel için
olumlu bulurken sektörün ücret
dengesinin zedelendiği görüşü-
nü savunan Şeker Sigorta Genel
Müdürü Reha Bavbek de "Bir
ktşiyi mevcut işinden almak için
en az yüzde 50 daha fazla bir
ücrel teklifiyle gelmeniz gerekir.
Bu da ücret düzeyini yükselti-
yor. Aynca transfer olan kişi,
başka şirkete geçerken tazmina-
tını yakıyor. Bunu karşılamak
için de transfer ücretleri
doguyor" diyor. Ancak sektör-
de transfer ücretlerinin banka-
cılıktaki gibi henüz büyük ra-
kamlara ulaşmadığı belirtiliyor.
Polly Peck'in kayyımla ilk haftasıAğır Dolandırıcılık Bürosu'nun şirketin
Türkiye ve Kuzey Kıbrıs'taki faaliyetini de
soruşturma kapsamına alacağı ileri sürülüyor.
EPtP EMtL ÖYMEN
LONDRA — Polly Peck'in,
Asil Nadir yönetimindeki 10 yı-
hnın ardından kayyım yöneti-
mindeki ilk haftası başlarken
Nadir'in, bu hafta hissedarlar-
la bir toplantı yaparak açıkla-
malarda bulunacağı önü sürül-
dü. Aynca "Ağır Dolandıncdık
Bürosu"nun, şirketin Türkiye
ve Kuzey Kıbrıs'taki faaliyetini
de soruşturma kapsamına alma-
ya "çalışacagı" bildiriliyor.
"Sunday Times" gazetesi de
Polly Peck'te bazı usulsuzlükler
olduğunun 1989 kasım ayında
farkına vanldığmı ve resmi ma-
kamların neredeyse bir yıl önce
soruşturmaya başlamış oldukla-
rını açıkladı.
Polly Peck hisselerinde alun-
satım usulsüzlüğü yapıldığı şek-
linde geçen ağustos ayından beri
ortaya atılan iddialan soruştur-
makta olan büronun, kuşkula-
nn en yoğunlaştığı lsvicre'de
dahi henüz yeterli bir ilerleme
sağlayamadığı ciddi basın tara-
fından ileri sürüldü. Polly Peck
hisselerinde 20 eylülde meyda-
na gelen büyük düşüşte, büro-
nun bir gün önce Asil Nadir ile
ilişkili olduğu söylenen "Soutn
Audley Management" adlı fir-
mayı polis eşliğinde basmasmın
ve ertesi gûn Asil Nadir'in ifa-
desine başvurmasının rolü oldu-
ğu kabul ediliyor. Bu nedenle
büro, basın tarafından, neden
böyle bir girişime gerek duydu-
ğunu ortaya koymaya davet
edilmekte. Büro ise yapısı gere-
ği basına açıklama yapmamak-
la yükümlü. Basın, aynca Polly
Peck hisselerinin düşüşü sırasın-
da çeşitli sorumluluk düzeyinde-
ki yetkililerin davranışlannda
yine çeşitli düzeylerde hatalar
olduğuna ve bunların şimdiye
kadar "yeterince" açıklanama-
dığma da dikkat çekiyor.
Polly Peck'in iflas eşliğine
gelmesinin kökeninde hem ha-
talı hem kasıth muhasebe işlem-
ler i, hem hatalı bankacılık hem
hatalı yöneticilik hem de hatalı
bir "halkla ilişkiler" anlayısının
bulunduğuna dikkat çeken ba-
sın, gelişme, yorum ve inceleme-
unsurlann da etkisiyle güvensiz-
lik doğduğu, son haftalarda
Asil Nadir'in bankacılara verdi-
ği güvenceleri yerine getireme-
mesinin de etkisiyle şimdiki du-
ruma gelindiği kaydediliyor.
Haftalık dergi niteliğindeki
pazar gazeteleri, düzdnelerle mu-
habir ve araştırmacı eşliğinde,
her biri kendi özel soruşturma-
sını sürdürüp yayımlıyor.
Polly Peck'in kayyıma dev-
nüz aguslos ayında görüşmeler
yapılmısken şimdi isletme ser-
mayesi ihti>acının en yüksek ol-
duğu bir sırada aiacaklannı ta-
lep etmeteri tahammül edilmez
bir durumdur" diyor. Aynca
Türkiye'deki bankalardan 52
milyon sterlin tutannda taze pa-
ra aktarılacağına ilişkin yazıb
yüklenimi olduğu halde kreditör
bankaların bunu dikkate alma-
dığını söylüyor ve "Bankalar,
iirünün ağaçlarda (opianmadan
£2 BILLION TO ZEROBroker's suspicion
launched inquiry
How Polly Peck crashed to earth
lere yine sayfalar ve sütunlar
ayırdı.
özetle Polly Peck'in, özkay-
nağı ile orantısız biçimde aşın
derecede borçlanması, kreditör
bankaların milyonlan "adeta
sorgusuz-sualsiz" vermesi, ka-
sıth bazı muhasebe oyunları ile
kâr hanesinin şişirilmesi, yöne-
tici sıfatıyla Asil Nadir'in hal-
ka açık olmakla birlikte şirketi
sadece kendisinin ve bildiği gi-
bi yönetmesi, Polly Peck ile Asil
Nadir'in kişisel yatırımlarının
bazen iç içe gibi gözükmesi gibi
rinden sonra Asil Nadir ile gö-
rüşebilen birkaç gazeteden biri
olan "Sunday Telegraph", Asil
Nadir'in, bu hafta hissedarlar-
la bir toplantı yapacagını söyle-
diğini açıkladı. Gazetenin habe-
rinde Nadir'in, "Hissedar ve
bankalann çıkarlan için 8 haf-
ta çabaiadım. Bu saçma koşul-
larda dahi amacım bütün faali-
yetimizin kârlılığını sürdürmek-
ti. Ve haien kârlıdırlar" dediği
aktanldı. Asil Nadir, "Banka-
lar ile kefilsiz kredilerinin kefilli
krediye donüştürulmesi için he-
kalıp çüriimesi bahasına aslı ol-
mayan söylentilere dayanarak
benden hızla ödeme yapmamı
istediler" diyor.
"Sunday Telegraph" gazete-
sinin aynca bir tam sayfa ayır-
dığı incelemesinde, Polly Peck'e
yatınm yapan bir büyük hisse-
darın Asil Nadir'in kişiliği hak-
kında şu gözJemlerine yer veril-
di: "Kendisi yanlış anlaşdmışür,
ancak kendisine güven de du-
yulmaz ve benimsenmez. Bu ne-
denle işlerini alışılmadık yollar-
dan, duoyanın alısdmadık yöre-
lerinde halleder. Bence bu yiiz-
den takdir edilmelidir. Ancak
edilmez. Bazen ferahlatıcı bir
riizgâr gibidir, bazen de esintisi
ayaza dönüşür. Eşi bnlnnmaz
bir kafa yapısına sahiptir, ama
aynntılarda felakettir. Çevresi-
ni üçüncü kalitede adamlaria
doldurur, onlara kötü muame-
le eder, ondan sonra da onlar-
dan katıksız bir sadakat bek-
ler."
Gazetede Polly Peck'in şim-
diki duruma nasıl geldiği hak-
kında aynca yayımlanan bir yo-
rumda da Asil Nadir'in sorum-
luluğunun yanı sıra "City"nin
işleyişindeki aksaklıkların da
"hızla ve en üst düzeyde ele
alınması gerektiği" kaydedildi.
"Sunday Times", tsviçre'de
olduğunu öne sürdüğü paravan
şirketlerin rolünün anlaşılması
amaayla bu ülkede yapılmaya
çalışılan soruşturmanın bürok-
rasi ve diğer engeller vüzünden
aksadığını yazdı.
Observer gazetesi, Asil Na-
dir'in, Polly Peck'teki hisseleri-
ni denetlediği "Restro
Investments" adh özel şirketi-
nin, Polly Peck hisselerine da-
yanarak borçlandığını, Isviçre
bankalarına olan borcunun
"100 milyon sterlin kadar" ola-
bileceğini öne sürdü. Nadir'in
İngiltere dışındaki vakıflar ara-
alığı ile sahip olduğu yatınm ve
işletmelerinin satılabileceğini
kaydetti. Bu mal varlığı içinde,
Leicestershire bölgesinde bir
maükâne, bir üretme çiftliği ile
evleri yer alıyor. "Sunday
Times" da aynı konudaki habe-
rinde, çiftlik ve malikâne iie
Londra'nın çok mutena bir
semtinde 2.5 milyon sterline sa-
tın aldığı evinin satılığa çıkartıl-
dığını iddia etti.
"Independent on Sunday"de
yayımlanan çeşitli makalelerden
birinde de Asil Nadir'in borçla-
nna değiniliyor. Haberde, "AsM
Nadir'e verilen kredilerin çogu
Türkiye ve Kıbns'ta iki küçük
banka, zarar eden gazeteler ve
bir havayoluna gitti" dendi.
EKONOMINOTLARI
OSMAN ULAGAY
Cari İşlemler Açığı
Endişe Verici mi?
.Her ay Türkiye'nin dış ticaret ve cari işlemler dengesi ra-
kamları açıklandığında beni bir telaştır alıyor, bu işin sonu
nereye varacak diye. Sonra yetkililer durumun gayet normal
olduğu yolunda açıklamalar yapıyorlar. Merkez Bankası'nın
döviz rezervierinin de artmaya devam ettiği belirtiliyor. Ben
de acaba gene boşuna mı teiaşa kapıldım diye düşünmeye
başlıyorum.
Geçen hafta ağustos ayı cari işlemler dengesi rakamları
açıklandı ve bu süreç gene başladı. Rakamları görünce ben
gene telaşlandım ve dayanamayıp bazı karşılaştırmalar yap-
maya başladım. Önce cari işlemler dengesinin belli başlı ka-
lemlerınde geçen yılın ve bu yılın ilk sekiz ayında ne olmuş
ona baktım. Ortaya çıkan tablo şöyle: (Rakamlar milyon dolar.)
Ocak-AğustosOcak-Ağustos
1990 1989
Fark
İhracat (FOB)
İthalat (FOB)
Dış Ticaret Dengesi
7.536
-13.423
-5.887
7.077
-9.883
-2^06
% 6.4
% 35.8
%109.8
Görünmeyen gelirler
Görünmeyen giderler
Görünmeyen dengesi
Karşılıksız transfer
işçi dövizi
Cari İşlemler D.
5.771
-4.126
1.645
2.417
2.083
-1325
4.474 %
-3.482 %
992 %
2.273%
1.914 %
459
29.0
185
65.8
6.3
8.8
Bu tablo, geçen yılın ilk sekiz ayı sonunda 459 milyon do-
lar fazla veren cari işlemler dengemizin bu yılın ilk sekiz ayı
sonunda 1.8 milyar doların üzerinde bir açık verdiğini göste-
rıyor Yani yaklaşık 2.3 milyar dolarlık bir açık fazlası oluş-
muş bu yıl. Bunun nedeni de tabloda açıkça görülüyor. Öde-
meler dengesi için hesaplanan dış ticaret açığında bu yılın
ilk sekiz ayında geçen yılın aynı dönemine oranla 3 milyar
doların üzennde bir artış var. Dış ticaret açığı yüzde 110 ar-
tarken görünmeyen gelirlerdeki yüzde 29'luk ve işçi dövizin-
deki yüzde 9'luk artışlar bunun küçük bir bölümünü kapata-
bilmiş ve cari işlemler açığı ağustos ayı sonunda 1.8 milyar
dolan aşmış.
Şimdi bu rakamı bir de 1990 yılı program hedefiyle ve he-
nüz açıklanan 1990 yılı gerçekleşme tahmini rakamıyla kar-
şılaştıralım. 30 Ekim 1989 tarihli Resmi Gazete'de yayımla-
nan 1990 yılı programına göre 1990 yılı sonunda cari işlem-
ler dengesinin 874 milyon dolar fazla vermesi bekleniyor. Ge-
çenlerde açıklanan 1990 yılı gerçekleşme tahmıninde ise cari
işlemler dengesinin 1990 yılı sonunda 1 milyar 870 milyon
dolar açık vereceği belirtiliyor. Geçen yıl yapılan tahminin ne
kadar hayali olduğu ortada. Ancak daha iki hafta önce yapı-
lan yıl sonu tahmini de mi biraz hayali acaba? 1990 yıl sonu
tahmini 1 milyar 870 milyon dolar açık, yalnızca ilk sekiz ay
sonunda ortaya çıkan rakam 1 milyar 825 milyon dolar açık.
Bu ilginç tahmini görünce akla şu soru geliyor: Acaba yı-
lın son dört ayında bizim hiç öngöremediğimiz bazı gelışme-
ler mi oJacak? Birden ihracatımız patlayacak, ithalat yavaş-
layacak, işçiler döviz akıtmaya başlayacak, cari işiemler den-
gesi açığı hemen hiç artmayacak ve yıl sonunda 1 milyar 870
milyon dolarda kalacak?
Böyle bir gelişmeyi öngörmek çok zor. Tam tersine bir ge-
lışmeyi öngörmek ise çok daha kolay, zira yılın ilk sekiz ayı-
na ilişkin rakamlar Körfez krizinin olumsuz etkilerini hemen
hiç içermiyor. Petrol faturasına binecek ek yük, turizmdeki
olası kayıplar, navlun vs. gibi diğer gelirlerdeki kayıplar bu
-rakamlara pek az yansımış durumda. Q halde yılın son dört
ayında cari işlemler açığının daha da büyümesini beklemek
akla yakın geliyor.
Bütün bu rakamlar bizi şu soruya getiriyor: Pekiyi Türkiye
2 milyar doları aşacağı görülen bir cari işlemler açığını nasıl
finanse edecek?
Yetkililere soracak olursanız hiç endişelenecek bir durum
yok. Merkez Bankası'nın döviz rezervleri Körfez krizine rağ-
men artmaya devam ediyor. Türkiye, dış piyasalardan rahat-
lıkla borçlanmasını sürdürüyor, genel olarak sermaye hare-
ketlerinde de olumsuz bir gelişme yok. Bu nedenle cari iş-
lemler açığı büyüse de sorun değil, Türkiye bu açığı rahat-
lıkla finanse eder. Döviz kurlannda da öyle çarpıcı sıçrama-
larfalan olmaz, Merkez Bankası elindeki rezervle bu yönde-
ki herhangi bir girişimi anında önler.
Durumu en yakından izleyen yetkililerden daha iyi bilecek
değilız ya, eylül ayı rakamları açıklanana kadar endişeyi bir
tarafa bırakıp keyfimize bakalım, en doğrusu bu herhalde?
Aslında bu konuyla hiç ilgisi yok ama aklıma geldi; daha
üç-dört ay önce şu meşhur Polly Peck'in durumu ne kadar
parlak görünüyordu değil mi?
Dayanıklı tüketim mali üretimî (adet)
MaMeadı
Fırın
Buzdolaoi
Ç Makınesı
Dıkış Mak.
Televızyon
Video
M. Setı
E Süpürgesı
1SS9 1990
(Ocak-Ağvstes) (Ocak-Ağustos)
31.043
543.785
391.034
120.107
508.351
64.600
16.937
274.573
396.939
645 846
471567
159.553
1.074.651
72.437
32.784
320.616
m
27.8
18.7
20.5
328
111.4
12.1
93.5
16.7
S a n a
>
i d e k i
«
e n e l u r e l i m
yanıkl] tüketim maUannın bu yılki üretimi, programın üzerinde
gerçekleşti. Dayanıklı tüketim mallan üretimi, bu yılın ocak-
ağustos döneminde geçen >ılın aynı dönemine göre yüzde 16.7
ile 111.4 arasında değişen oranlarda arttı. Devlet Istatistik Ensti-
tüsü (DİE) verilerine göre bu yılın ilk sekiz ayında televizyon üre-
timi yüzde 111.4 artarak 1 milyon 74 bin adet olarak gerçekleşti.
Geçen yılın aynı döneminde toplam 508 bin 351 adet televizyon
üretilmişti. Geçen yıl ocak-ağustos döneminde 16 bin 937 adet
olan müzik seti üretimi ise bu yılın aynı döneminde yüzde 93.5lik
artışla 32 bin 784 adede ulaştı.
DÖVİZ KURLARI
Dövıan
Cınsı
1 ABO Dolan
1 8 Aiman MarKi
1 Avustra/ya Dolan
1 Avusturya $ı!ını
1 Belçıka Frangı
1 Oanımarka Kronu
1 Fın Marfckası
1 Fransız Frangı
1 Hoflmda Ftorını
1 Isvec Kronu
1 Isvıcre Frangı
100 Italyan Lıreö
1 Japon Venı
1 Norvec Kronu
1 Stertn
1 S Arabıstan Fbyalt
DÖV12
Alıs
2764 46
1820 52
216038
26068
88 58
477 49
766.62
544 45
1616 55
49180
2160 58
243 29
2162
46915
5404 52
737 19
Döviz
Satıs
277000
1824 17
2165 31
26120
88 75
478 45
768 16
545 54
1619 79
492 79
2164 91
243 78
2166
470 09
5415 35
738 67
Efektrt
AHş
276170
1818 70
2124 24
260 42
87 07
472 72
753 59
543 91
1614 93
486 88
2158 42
239 15
2140
464 46
539912
724 66
Efektıf
Satış
2778 31
1829 64
2171 81
26198
89 02
479 89
770 46
54718
1624 65
494 27
217140
244 51
21 73
47150
543160
740 89
29EKİM1990
CJtMUZKM
$ 1 5184 Alman Marfcı
J 5.0775 Fr Frangı
$ 1.7100 HolFlormı
11.2794 Isv Frang.
$ 1136.27 Ital Lıret
S 127 87 Japon Yera
$ 3 7499 S Arab Rıyali
£ 19550$
SERMAYESIZ [ŞLETMECILIK
' HİÇ PEŞİNSİZ SAHİP OLAÇAĞINIZ
MALDAN PARA KAZANABİÜRSİNİZ
"Leasing Slstoml II»"
• Her türtû Sanayi Makinaları
• Otomobü - kamyon- traktör ve iş makinalan
• Etektronik Büro Makinaları
48 AYA KADAR VADEÜ ÖDEMELERLE
AYRICA: Sanayfclhfr», gayrtmenkul karşıhğı kredi v&rüir.
Gayrimenkdl&rlnlz. temlnat olarak
değeriendlrtllr. kredllendlritir.
T©<: 347 50 72