Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 29 EKİM 1990 BORSA NOTLARI ABDURRAHMAN YILDIRIM Kim kazanacak: Ayılar mı, boğalar mı? Körfez kriziyle bırlikte petrol fiyatlannın artması, enflas- yonun yeniden yükselme eği- limine girmesi, faız yarışının başlayarak yıllık yüzde 60 ora- nının üzerine çıkılması, her ay patlama yaparak büyüyen it- halatın giderek dış ticaret açı- ğını büyütmesi, isviçre Fran- gı, sterlin ve markın enflas- yon düzeyınde prim yapar ha- le gelmesi, altın fiyatlarının 'kapatma' yapacak cazip dü- zeyiere inmesı, gayrımenkul piyasasında patlama beklen- tisi, bazı sektörlerde grev kor- kusu... Bunların hepsı bir bü- tün olarak veya tek tek borsa- yı etkıleyen faktörler. 1989'un ikinci yansı ile 1990'ın ilk ya- nsında baş döndürücü bir yükselış trendinın yaşanması- na yol açan bu faktörler bor- sânın geleceği için uyarı sin- yalleri veriyor. Körfez krizinin başladığı ağustos ayından itibaren, yu- karıda sıralanan faktörlerın çakışmasıyla borsada yükse- liş trendinın yerını geçış nite- ligindeki dalgalanma eğilimi aldı. Hisselerin toptan yükse- liş dönemınde, bilen-bilmeyen herkesın kazandığı dönem- den, bazılannın kazandığı, bu- nun yanında bazılannın da kaybettiği bir döneme giriliyor. Artık borsada şırketlerin yan- sı yükseliyorsa, yansı da dü- şüş gösterıyor. Belli özel his- se senetlerinin prim yapmaya başladığı bu dalgalanma tren- dini nasıl bir dönem izleye- cek? Buna tabii ki piyasa ka- rar verecek. Piyasanın yönü- nü ise yukandaki faktöıier ya- nında, arzın durumunun da belirleyeceğı anlaşılıyor. Bu bağlamda özelleştirrnenin üçüncü harnlesınin yıl sonuna sıkıştırılması ve özel sektör şır- ketlerinin halka açılmaya de- vam etmesi bu piyasaya para çekilmesinin süreceğıni gös- teriyor. Talebı azaltıcı etken- lere karşı geleneksel yılsonu- yılbaşı canlılığı dönemine yak- laşılması, şirket kârlarının iyi çıkması, trendi yükselme yö- nünde zorlayacağa benziyor. Buna Körfez krizinde bir çözü- mün giderek daha yakınlaştı- ğı yolundakı yorumlar da ek- lenirse dalgalanmayı yüksel- me trendinin mi yoksa düşme trendinin mi izleyeceğinı şım- diden kestirmenin ne kadar zor olduğu görülür. Böyle dö- nemlerde tahmin ne kadar zorsa kazanç da o kadar yük- sek. Piyasayı düşüş yönünde et- kileyecek faktörier de yükse- liş yönünde etkileyecek fak- törler de var. Bu faktörler çar ptşacak. Borsada geçen yılın ağustos başından bu yılın ağustos başına kadar geçen dönemde piyasanın yüksele- ceği yönünde oynayanlar, ya- ni borsa deyimiyle 'boğalar' kazanmıştı. Ağustos döne- minden sonra başlayıp halen süren ve henüz nasıl sonuç- lanacağı kestirilemeyen yeni dönemde bakalım kımler ka- zançlı çıkacak? Boğalar mı, yoksa piyasanın düşeceğı beklentisiyle hareket eden 'ayılar' mı? Sahte senet gün sayıyor Borsânın en önemlı sorun- ları arasında yer alan sahte senet sorunu kasım ayının ilk yansında çözümle- necek. Bu konudaki tüm ha- zırtıkları tamamlayan Çukuro- va Sahte Hisse Senetlen Tazmın Fonu, ödemenın ya- pılacağı bankayı ve tarihi be- lirleyecek. Sahte senet sorununu çö- zümlemek amacıyla kurulan Tazmin Fonu'na aracı üyele- rin ödediği kesirttı 19 ekim ta- rihinde sona erdı. Fonda top- lanan 13 mılyar lırayla senet alınamaması üzerine hak sa- hiplerine para olarak dağıtıl- ması karariaştırıldı. Hisse ba- şına ödenecek miktarı belir- lemede sahtecılik olayının or- taya çıktığı 22 Ocak 1990 ile 10 Ekim 1990 tarihlerı arasın- da ağırtıklı ortalama fıyatların ortalaması alındı ve 26 bın 45 liralık bir fiyat saptandı. Te- mettü ödemesınin de dahıl edildiğı bu ödeme yapılırken hak sahiplerinden ibraname ve aynca üyelerden taahhüt- name alınacak. Aracı üyenizi nasıl bilîrsiniz? Borsada kazanç iki şeye bağlıdır: Biri his- se senedi, diğeri aracı üye seçimıne. His- se senedi seçiminı iyi yapsanız bıle, eğer aracı üyenizi isabetli belirleyememişseniz, en azın- dan kazancınızın bir bölümünü bu aracı üye- ye kaptırabilırsiniz. Hisse senedi seçiminin belirli kriterleri bu- lunurken, acaba aracı üye seçiminin de belir- li kuralları var rrudır? Lıteratürde bunun yazılı kriterine rastlayamadık. SPK tarafından sayı- ları hızla çoğaltılan ve eylül sonu itibanyla 111 'e ulaşan aracı üyeler ıçinden yapacağı- nız seçimı kolaylaştırmak üzere 'tecrübeliler' arasında bir derleme yaptık: • Oncelıkle güven duyabileceginiz, istedığı- nızi yaptırabileceğınıze ınandığkiız, • Bütün borsa işlemlerinizı açıklık ıçınde ger- çekleştırebileceğiniz ve işlemlerın sonuçlan- masını ızleyebileceğiniz, • Portföy tutmayan, çalışanlarına hisse senedi alım satımını yasaklayan ve bunu kontrol altı- na alabilen, • Borsa işlemlerini anında haber alabıleceği- nız ve yine seans sürerken alım satım emri ve- rebileceğiniz bir sistemi olan, • Dışandan, yurtiçinden veya yurtdışından herhangi bir yerden telefonla bilgı alıp işlem yaptırtabileceğiniz, • Brokerları ışlem yapma becerisine sahip, bılgı ve tecrübe sahıbi olan, • Brokerlan sık sık araba değıştırmeyen, lüks , içinde yaşamayan, arabasının içinde bile mü- zık setine uzaktan kumanda aleti takmayan bir aracı uye seçebilırseniz şanslısınız. Bu sreçimınizde ısabetliysenız, borsayı bil- mesenız de kazanabılirsiniz. Çünkü borsada kazanç, aracı üyenin elınde. Piyasaya gıren yenilerle 'iyilerın', 'kötüleri' kovması sürecınin başlaması yatırımcının ka- zanması acısından olduğu kadar borsânın ge- lışmesi acısından da büyük önem taşıyor. Borsa dışına ilgi Gıttıkçe yaygınlaşan so- kak borsasının önünü al- mak ve 200 hisse senedini temsil eden bir lotun altında- kı hısselere likidite kazandır- mak amacıyla oluşturulan "borsa dışı işlemler" geçen hafta uygulamaya konuldu. Dört işlem gününde bir mılyar 250 mılyon liralık ışlem ger- çekleştirildi. Lot altı satışlar, ilk günler- de ulaştığı .bu ışlem hacmiy- le geleceğin önemli bir piya- sası olacağı ışaretinı veriyor. Altı aracı üyenin istanbul'daki merkezlerınde 34 hisse sene- di uzerınden başlatılan lot altı satışlann ışlem hacmi ilk gün 138 milyon, ikıncı gun 391 milyon, uçüncü gün 420 mil- yon ve dördüncü gün de 302 milyon iira olarak gerçekleş- ti. Borsada Menkul Kıymet ve ParaPiyasaları Müdürlüğü'n- de bir araya gelen altı arac» üye, lot altı satışlar ıçin mev- cut bazı müşterilerinın yanı sıra yeni bazı müşterilerin de geldiğini belirttiler. Borsa dı- şı ışlemlerin bir ihtiyacı gıder- dıği konusunda gorüşbirliği sağlayan aracı üyeler işlem- lerın İstanbul yakasındakı tek merkez yerine şehrın öteki semtlerine de yaygınlaştırıl- masını, daha sonra Ankara ve İzmir gibi şehırlere de kay- dırılmasını istediler. Aracı üyeler, deneme nrteliğindeki uygulamada ulaşılan rakam- ların henüz çok küçük oldu- ğunu belırtirken "Lot altı sa- tışlann giderek sokak bor- sasının yerini alacağından kuşkumuz yok" dedıler. Erhan Çayhan borsayadamşman Basınla ilişkilerden so- rumlu bir danışman ara- yan Borsa Başkanı Yaman Törüner, Mülkiye'den sınıf ar- kadaşı Erhan Çayhan'ı bu göreve atadı. Dunya Gazete- si Arastırma ve Yayın Koordi- natörlüğü görevini de sürdü- recek olan Erhan Çayhan, "Ben borsânın elemanı de- ğilim. Başkanın özel danış- manıyım. Görevim sadece basınla da ilgili değil, bor- sânın müesseseleşme sü- recine katkıda bulunmak" dedi. Observer'ın Türkiye ekinde söyleşisi yayımlanan Merkez Bankası Başkanı Saracoğlu: 'Kamu baııkaları özelleşmelTMerkez Bankası Başkanı Rüşdü Saracoğlu, Türk bankacılığının en önemli stratejilerinden birinin Avrupa bankaları ile 1993'ten sonra rekabete hazırlanmak olduğunu belirterek bu amaçla yeni reformlar ve kurallar hazırladıklarını belirtti. LONDRA (AA) — İngiltere'de ya- yımlanan Observer gazetesi 32 sayfalık bir Türkiye eki verdi. Cumhurbaşkanı Özal'ın bir demecine yer verilen Türki- ye ekinde, Merkez Bankası Başkanı Rüş- dü Saracoğlu ile de bir göruşme yayım- landı. Saracoğlu, hukumetın özelleştir- me polıtıkasını desteklediğini belirterek kamu bankalarının ozelleştirilmesi ge- rektiğını söyledi. Observer gazetesinin Türkiye eki için verdiği demeçte, Cumhurbaşkanı Özal, Turkiye'nin demokratik düzen içinde ekonomik kalkınma konusunda Ortado- ğu ulkelerine örnek olduğunu söyleye- rek Türkiye'nin bu ulkelerle yakın iliş- kilerinin AT ile ilişkiler için çelişki oluş- turmadığmı kaydetti. Turkiye'nin AT'ye tam üyeliğmden topluluğun da yarar sağlayacağını kay- deden Ozal, 1987 yılında yapılan tam uyelik başvurusuna verilen cevaptan, önce kendisinin de "hayal kınklıgına ugradığını" ancak daha sonraki gelişme- lerin AT'nin Türkiye ile ilişki kurma ka- rarında ciddi olduğunu gosterdiğini be- lirtti. AT'nin Türkiye'nin tam uyelik baş- vurusuna verdiği cevabındaki en önem- li konunun gümrük birliği olduğunu kaydeden Cumhurbaşkanı Turgut Ozal, bunu memnunlukla karşıladıklarını be- lirtti. Cumhurbaşkanı Özal, "Bana göre en önemli konu, 1996'nın başına kadar ta- mamlanması onerilen gumrük birliğidir. Bunun bizim için iyi bir hedef olduğu- nu duşünuyorum. Bu kararı, mevcut ilişkilerimiz ve tüm alanlarda işbiıiiği- mizi artıracağı anlayısı içinde memnun- lukla karşılıyoruz" diye konuştu. Cumhurbaşkanı Özal, "Bu yıl 1.5 mil- yar dolariık dış yatınm bekliyonız. Şim-- di Türkiye'ye Fransa. Japonya. Kuzey Amerika ve Almanya'dan daha fazla ya- bancı yadrımcının geleceğini sanıyo- nım" dedi. Bu arada Observer'm Türkiye ekin- de yer alan bir başka söyleşide Merkez Bankası Başkanı Ruşdu Saracoğlu, hü- kümetin ozelleştirme programıru destek- lediğini belirterek kamu bankalarının da ozelleştirilmesi gereküğini soyledi. Saracoğlu şoyle konuştu: "Hükumet ozelleştirme ile doğru şeyi yapı>or. Hü- kümetin, finans konulanna ve belki de Ziraat Bankası dışında banka işletmele- rine fazla karışmaması gerekir. Geri ka- lan kamu bankalan ozelleştirilebilir ve özelleştirilmelidir." Saracoğlu, Turk bankacılığının en önemli stratejilerinden birinin Avrupa bankalan ile 1993'ten sonra rekabete ha- zırlanmak olduğunu bildirdi. Saracoğ- lu, bu amaçla Türk bankaları için yeni reformlar ve kurallar hazırladıklarını kaydetti. . tngiliz büyükelçi Öte yandan İngiltere'nin Ankara Bü- yukelçisi Sir Timoth> Daunt, Türkiye'- nin tngiltere için "Son derece önemli bir ulke" olduğunu, Ortadoğu ulkeleri için- de îngiltere'den mal alımında Turkiye'- nin ikinci sırada bulunduğunu belirtti. R E K L A M D U N Y A S I ABD'de 'Nike' boykotuABD eskı başkan ada>larından, Atlanta eski Belediye Başkanı, din adamı Jesse Jackson'un öncüluğünde kurulan PUSH adlı insan hakları kuruluşu, alt ve orta gelirli siyahlara, Amerikan reklamlannda yeteri kadar yer veTİlmediği için kampanya açtı. Kampanyanın ilk adımı olarak spor malzemeleri üreticisi Nike fırmasının boykot edilmesi karaılaştınldı. Jackson, Nike reklamlannda siyah basketbolcu Michael Jordan ve siyah film yönetmeni Spike Lee'nin yer almasına rağmen, "ABD'de siyah patronlann reklam ajansı yok, ABD'de siyahlann sahip ve yönetici olduğu banka yok, ABD'de siyahlann sahip ve yönetici olduğu reklam medyası yok" diyerek boykota devam edeceklerini bildirdi. Reklamcılık'ın "Lad>"si ekrana çıkı>or Fatoş Oyuncak Sanayii ük asa- mada "Adım ne olsun" kâmpanyasının "Senin adın Lady olsun!" diye sonuçlan- masınm ardından, şundı de olası tüketiciler olan çocnklara hitap eden Lady'yi ek- rana çıkarıyor. 15 saniyelik 3 ayn nimi Reklamcılık hazırladı, çekimleri Senkron gerçekleştirdi. Filmlerde Lady, çocukları kendisiyle oynamaya çağırıyor. Ece Acar- lar'ın yönettiği filmin metninıCelil Oker yazdı.muziğinı Ayşe Tütüncü yaptı. Sa- nat yönetmeni Emre Senan, muşteri temsilcileri ise Alican Turalı ve Sabahattin Can. Kasım başından itibaren TV ekranlannda Lady'ye hello! Clker'den çikolata otoaıatı- Reklam ve tanıtım hizmetlerini Mar- kom/ Leo Burnett'in üstlendiği Ülker, satıcısız satışı gerçekleştiren otomatlanm Turkiye'de ilk kez hizmete soktu. İstan- bul, Ankara, Izmır ve Bursa'da şimdilik 10 adet otomat, tuketicile- re hizmet verirken Demiş ki. çikolata- Elldor'an Dust.v'si lann sü- Istanbul'da— Reklam ve tanıtım hiz- r e k 1 i metlerını Manajans/Thompson'un üst- olarak ta- lendiği Elidor şampuanlarının ünliı rek- ze kalma- lam yıldızı ve unlü kuaför Dusty Fle- sını ming, geçen hafta içinde Istanbul'da ku- sağlamak aför meslektaşlanna ve bayanlara özel amacıyla bir gösteri yaptı. Diana Ross, Raquel otomat- Welch, Victoria Principal gibi unlu arist- lara özel lerin kuaförü olan Dusty Flemıng, İstan- soğutucu bul'da ayrıca Türkiye guzeli Jülide Ateş bir sıstem ile birlikte, Elidor için bir reklam filmi y e r 1 e ş - çeviriyor. tirildi. "Bu aralar SSCB'nin adı- nın degiştirilmesi konusu tartışılıyor. Memleketimi- ze yeni bir isim bulmamız gerek. Philip Morris bize her yıl tonlarca sigara sa- tıyor. Buradan yola çıkıp SSCB yerine acaba bun- dan sonra bizim ülkemize 'Marlboro Cuntry' mi de- sek?" Gennadı Gerasimov / SSCB Dısişleri Bakanlığı Sözcüsü (20.10.190 Sun- day Times) T E K N O L O J I V I T B l/ti I Tüm sesler bir gitarda OBC elektrik gitar, bır de\Te üzerınde bulunan değiştirilebilir mikrolar sayesinde jazz, blues, rock g'bi değişik sesler verebiliyor. Fransız OBC firmasmın geliştirdiği gitann fiyatı iki mikro için 10 bin Fransız Frankı. Bilgisayara b'ağlanabilir hesap makinesi Hevvlett-Packard'ın bilimsel hesap makinesi HP 48SX, yüksek bellek kapasite- sinm, hafifliğinin ve hızının yanı sıra bir kışisel bilgisayara da bağlanabiliyor. Yal- nızca bir cep kitabv buyüklüğunde, 255 gram ağırlığında. Bir kablo ve diskete yüklü bir iletişim programı aracılığıyla 1BM uyumlu bilgisayarlara ve bır Macintosh'a bağlanabiliyor. Grafik özellikleri nedeniyle bilgisayar ekranında bu tür işlemler yapmak çok kolaylaşıyor. Ayrıca yine bu bağlantı, programların ve verilerin bil- gisayarda saklanmasını ve bilgisayann yazıasının kullarulmasıru sağhyor. HP 48SX ile grup çalışması da mümkun. Benzerlerine, kızılötesi ışınlarıyla bağlantı sayesin- de progTamlarını ve verilerini aktarabiliyor. Belleği genişletilebiliyor. Üzerindeki bölmeye çalışma olanaklannı genişletmek amacıyla ROM kartı ya da bellek kapa- sitesinı genişletmek için RAM kartı takılabiliyor. Fütürist bisiklet Ke^trel 40 EMS, triatlon \e saate karşı yanşlar için ideal bır bisiklet. Çok daha hafif olması için karbon/spektra adlı bir maddeden üretilmiş. Aerodinamik yapısının yanı sıra öne doğru eğlimli olması ağırlık merkezinin daha onde olmasını sağbyor. Fiyatı 15 bin ile 20 bin Fransız Frankı arasında değişiyor. <UTMDÜnye ÇimentoSanayiive TicaretA.Ş.'ye Ortak Oiun, Bu İmkândan Yararlanın.. • Çimentonun sürekli yükselen verimine ortak olun. Ünye Çimento Sanayii ve Ticaret A.Ş. Hisse Senetleri, 1 ve 2 Kasım 1990 tarihierinde satışa sunuluyor. Elektronik işlem yapan bütün şubeleriyle hizmetinize hazır olan bankalar: 7. Oormt* Banka* A.Ş. Türk Ekomami Bankası A.Ş. Kot'Amerikan Bank A.Ş. Türk MHsui Bank A.Ş. Ünye Çimento Sanayii ve Ticaret A.Ş. 500 TL. nominal değerde beher hisse satış fiyatı: 5.000 TL. Satın alınabilecek azami tutar: 50.000.000 TL Satışa ılışkın broşür yukarıda belırtılen bankaların şubelerınden temın odılebılır.