Katalog

CUMHURİYET/2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 22 EKİM 1990 Vergi Paketi ve KDV'deki Yaıüışlıklar KDV oranlarının arttırılması, ülkemizde vergi adaletsizliği ve vergi eşitsizliğindeki bozukluğu dar ve orta gelirliler aleyhine büsbütün arttırmaktadır. Ayrıca ayın ortasında uygulamaya koymak da sağhklı değil. ZİYA DİSANLI Mali Müşavirler Muhasebeciler Birliği Genel Başkanı Maliye ve Gumrük Bakanlığı'nın KDV oran- lannda yaptığı değişiklikler şiddetle protesto edil- meli. Çünkü ülketnizdeki gelir dağıhmındaki dengesizlikler, vergi sistemindeki bozukluklarla birlikte halkımızın dayanma gücünü zorlamak- tadır. Vergi sistemimize göre, ülkemizde gelirlerden ve servetten ahnan vergilerin toplam vergi gelir- leri içerisindeki payı 0î b50 düzeyindedir. GSMH içerisindeki vergi gelirlerinin payı %15 civarın- da olup sosyal güvenlik, yerel yonetim gelirleri, fonlar gibi kesintilerin ilavesi ile bu oran %23 civannda gerçekleşmektedir. Üyesi olduğumuz OECD ülkelerinde bu oran %25-55 civarında- dır. Dikey vergilendirmedeki bu çarpıklık, vergi dilimlerindeki düzenlemelerle daha da somutlaş- maktadır. Alt vergi dilimlerindeki <Fo25'lik GV oranı 6 milyon liradan 8 milyon liraya çıkartılır- ken, üst vergi dilimi % milyon liradan 128 mil- yon liraya çıkartılmıştır. Üst dilimdeki vergi oranı da %70'lerden a 'o5O oranına indirilerek dondu- rulmuştur. Çarpıklıklar, eleştiriler Yatay vergilendirmedeki çarpıklıklar da aynı oranda bozuktur. Sermayeden ahnan vergiler azalırken, emekten-ücretlilerden ahnan vergiler arttınlmaktadır. Yanj banka faizleri, hisse sene- di ve tahvillerden %0-10 oranında vergi alınır- ken, ücretlerden °7o25-4O oranında vergi alınmak- tadır. Ayrıca Kurumlar Vergisi'ndeki 20 civarın- daki istisna dolayısıyla kurumların GSMH için- deki vergi payı V0İ5 lere düşmektedir. 1989 yılın- da alman 3.5 trilyon liralık Kurumlar Vergisi- nin çok biiyük bir kısmını kamu teşebbüsleri ödemiştir. Birinci eleştirimiz, KDV oranlanrun arttınlma- sıyla, ülkemizde vergi adalet^zliği ve vergi eşit- liğindeki bozukluğun dar ve orta gelirliler aley- hine artacak olmasmdandır. Ikinci eleştirimiz, zamanlama yönünden ekim ayının ortasında (15'inde) KDV oranının değiş- tirilmesinin yanlışhğıdır. Zira, istihkak ödeme- leri ile hizmet teslimlerinde, bir ayın ortasında yapılan oran değişikliğini uygulamak pek kolay ve sağhklı olmayacaktır. Öte yandan, her yıl katlatjarak artan bütçe açıkları 1990 yıhnda tahmin edilen 12.5 trilyo- nun çok üzerinde gerçekleşecek, butçe açıklan- nı kapatmak için dış borçlanma yapılacak ya da Merkez Bankası'nca para basılacak ya da kamu sektörü zam yapacaktır. Dolayısıyla halkımızın laş duşmanı enflasyon biraz daha azdınlacak, ulke olarak ekonomik ve sosyal yaşamımız bi- raz daha bozulacaktır. Avrupa ve Amerika'da GSMH'den önemli bir pay eğitim, sağlık ve yatırım harcamalarma ay- rılırken, ülkemiz ise dış borçlan ödemek ve büt- çe açıklarını karşılayabilmek için daha çok dış borç almakta, dolayli vergilendirme anlamına ge- len, hem de eşitliği olmayan ve toplumsal sorun- lara yol açan vergilendirme anlamına gelen enf- lasyonu körüklemektedir. Bu sorunlar da, ülke- mizde jandarmaya-polise yapılan harcamaları arttırmaktadır. Oysa zamanında bu harcamalar, sağhklı gelişme, eğitim ve yatırıma yöneltilse, ha- talar ve suçlar azalacak, bu yanhşları nötralize etmek için büyük harcamalar yapmaya gerek kal- mayacaktı. Çözüm önerileri Vergi paketine ilave edilebilecek çözüm öne- rileri: — Ülkemizde kurumlaşmayı teşvik edeceğiz sözü ile aile şirketlerine aktarılan fonların engel- lediği "sermayenin tabana yayılması" sağlanmah, — Vergi oranlarını arttırma ve azaltma yetki- si Bakanlar Kurulu'ndan alınarak Meclis'e ve- rilmeli. — Tüketim teşvik edilmemeli, tasarruf ve ser- maye birikimi teşvik edilmeli, — Dar ve orta gelirliler üzerindeki vergi yükü üst gelir gruplanna kaydmlmah, ücretliler ve dar gelirliler için muafiyetler arttırılmah, bu kesim için vergi oranları azaltılmalı, — Emekle ilgili sağhk, eğitim ve sosyal yatı- nmlara ağırhk verilmeli, sadece fiziki sermaye bi- rikimi değil, beşeri-sosyal sermaye birikimi sağ- lanmah, — Genel indirim uygulanmalı, Kurumlar Ver- gisi'nde artan oranhlık geliştirilmeli, — Servet Vergisi yeniden uygulanmalı — 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirhk Kanunu'nun ülkemiz ekonomisi için yararlı olabilmesi için tüm ilgih kurum ve kuru- luşların görüşleri alınarak geçici hükümler, staj, sınav, sosyal güvenlik maddeleri ve yönetmelik- ler öncelikli olmak Uzere gerekli değişiklik ya- pılmalıdır. Muhasebe ve mali müşavirlik mesle- ğinin dünyadaki çok boyutlu işlevinin sağlanma- sı, önce vergi paketine eklenecek temel bazı de- ğişiklikler, sonra da ilgili öbür kanunlarda yapı- lacak değişikhklerle mümkün olacaktır. EVET/HAYIR OKIAYAKBAL Bakü'den İzlenimler III "Vatan olabilmez her kara toprak Millet garip olur özge diyarda Millet öz yurdunda millettir ancak" Yedi milyon Azeri için Türkiye öz yurttur. Dağlarca'nın ün- lü dizesindeki gibi "Türkçem, benim ses bayrağım"dır. Türk- çe yüzyıllardır Anadolu, Âzerbaycan, Ozbek, Türkmen Türk- lerinin ortak bayrağı olmuştur. Pek de önemli sayılmayacak değişikükler düzeltilse Türk dilinde yayımlanan gazeteler, kı- taplar geniş bir yaygınlık kazanacaktır. Bir Batı bilgininin de- diği gibi insan Avrupa'mn ortasından Asya'nın uçlarına ka- dar Türkçe konuşarak gidebilir. Başka bir dil bilmesine ge- rek yoktur. Baba Vezirov'la konuşuyorum otelde. Bir yandan da TV'de Bakü yayınlarını izliyorum. Hemen hemen anlamadığım söz- cük yok. Farsça, Arapça sözcüklerin yanı sıra pırıl pırıl Türk- çe sözcükler de var. Daha bizim bilmediğimiz, kullanmadı- ğımız Türkçe sözcükler. Baba Vezirov, hem yazar hem TV programcısı hem de Yazarlar Birliği'nın önde gelen bir üye- si. Hemen her gün birlıkteyiz. Başbakan Hasan Bey'le bir- likte Türkiye'ye gelmiş. İstanbul onun için bircennet parçası... Bakü'de çarlık donemınden kalma bir salonda ünlü bes- teci Melikov'dan, daha başka bestecilerden parçalar dlnle- dik. İnsan kendini bir Batı kentinde sanıyor. Çarlık dönemin- de de Bakü, bir kültür kenti olmuş. Petrol zengini Ruslar, Aze- riler en güzel konser, tiyatro, opera yapılarını kurmuşlar. Kon- ser salonundan sonra operaya gittik. Kara Karayev'in 'Yedi Güzeller' balesini izledik. Ne çare ki Kültür Bakam'nın bizim Bakan onuruna verdiği yemeğe gitmek zorundaydık. Daha önce genç Azeri sanatçıların çok değişik biçimde yorumla- dıkları Dede Korkut öykülerinden birini izlemiştik. Bakü'nün çok canlı bir sanat yaşamı var. Her gün konserler, her gün operada, batede temsiller... (Ârkası 9. Sayfada) ' TÜRK HAVA YOLLARI A.O.'dan — Ortaklığımızca. bayan kabın memurlarının ihtiyacı olan 923 çıft ayakkabı, 484 çift çızme, 154 adet triko yelek, 148 adet uzun kollu bluz satın alınacaktır. — Anılan kışlık melbusatın toplam tahmıni bedelı 219.410.000 TL olup konuya ilışkın geçıcı teminat tutarı 8.776.400 TL'dır. — Kapalı zarfla verilecek teklrt mektuplan en geç 31 10.1990 günü saat 17.00'ye kadar İstanbul. Atatürk Havalimanı THY A.O Genel Yonetim Binası B Blok Asma Kat adresınde mukım Sat. Alm. ve Stk. Kont. Başkanlığı'nda bulundurulacaktır Anılan güri ve saatten sonra elden verilen veya posta ıle gönderilen teklit mek- tuplan kabul edllmeyecektir. — Konuya ılişkın ıhale 01 11.1990 günü saat 10.00'da yukarı- dakı adreste yapılacaktır. — Tahmini bedelı aşan teklıfler değertendirme dışı bırakılır. — Şartnamede ıstenilen tüm belgelerın aslı veya noterden tas- dıklı suretlerinin ıbrazı gereklidir — Şartnameler yukarıda belirtilen adresten temin edılir. — Ortaklığımız 2886 sayılı Devlet Ihale Kanunu'na tabi olma- yıp, ıhale konusu ışi satınalıp almamakta. dilediğinden kısmen veya tamamen satın almakta tamamen serbesttır. TİREBOLU SULH CEZA MAHKEMESİ'NDEN Esas: 1989/26 Karar: 1989/164 Karar Ta.: 22.12.989 Gıda maddeleri tuzuğüne muhalefet suçundan sanık Tirebolu il- çesi Çatak köyu nufusundan olup Körliman mevkiinde oturur, Hu- seyin ve Selime oğlu 1958 D.'lu Sezayı Ural hakkında mahkememiz- de yapılan yargılama sonunda, Sanık Sezayi Ural'ın TCK 398, 3506 Sy, 3506 Sy, değ. TCK 19, 647 Sy. 4, TCK 72, 647 Sy. / 5, TCK 402/1-2 maddeleri gereğince 470.000.— TL ağır para cezası ile cezalandınlmasına, uç ay süre ile cürme vasıta kıldığı meslek, sanat ve ticaretinin tatiline, 7 gün sure ile işyerinin kapatılmasma karar verildi. VEFAT Emekli öğretmen Emine Gedikoğlu'nun sevgili eşi, Tülin Sarısözen, Prof. Dr. Öner Gedikoğlu'nun sevgili babası, Avukat Güner Sarısözen ve Dr. Suna Gedikoğlu'nun muhterem kayınpederleri, Dr. Bartu Sarısözen ve Özen Gedikoğlu'nun sevgili dedeleri, Halk Eğitimi eski Genel Müdürü, Halk Eğitimi ve Köy Enstitüleri'nin yılmaz savunucusu, emekli öğretmen ŞEVKET GEDİKOĞLU21 Ekim 1990 Pazar günü vefat etmiştir. Cenazesi 22 Ekim 1990 Pazartesi (bugün) Ankara'da Hacibayram Camisi'nde kıhnacak öğle namazından sonra Cebeci Asri Mezarhğı'nda toprağa verilecektir. AİLESİ KARABUK ASLIYE CEZA HAKİMLİĞİ'NDEN Esas No: 1989/292 Karar No: 1989/565 Eksik gramajlı ekmek satmaktan Alı Osman ve Şerife'den olma, 1926 D.lu, Eflani ilçesi Karacapınar köyü nufusuna kayıth hükumlü sanık Halil Çetinkaya hakkmda TCK'ıiın 363/1. 59. 647/4. madde- leri gereğı 775.000 lira ağır para cezasına dair hükum Yargıtay'ca onaylanarak 13.6.1990 tarihinden itibaren kesinleşmiştir. İlan olunur. Basın: 36893 OKURLARA... OKAYGÖNK\SİN TV'de Basın Ba(/ fe/ev/zyon/annda, genellikle sabahın erken saatlerinde yaygın olarak sunulan bir program vardır. O günkü sabah gazetelerinin birinci sayfalan ve ağırlıklı olarak işledikleri konular izleyicilere aktarılır. Kimi ülkelerde program daha "yorumsal" bir tarz almıştır. Sunucu (ki genellikle gazetecidir) gazeteleri sunarken yorumlar, ele aldığı haberin öncesine ilişkin bilgi de verir; bazen değişik gazetelerin aynı konuyu ele alış farklarını anlatır. Ama hiçbir zaman bu programlara sansürcü bir mantık egemen değildir; gazetelerin sunuşu, haberlerin, yazıların seçimi "yöneticıler kızar mı" ölçütüyle yapılmaz, her tür haber "olurnlu-olumsuz" ayrımı yapılmadan aktarılır. TRT televizyonu da bir süredir böyle bir program yapmaktadır. Ama ne program, gazetelerin sayfalan hiçbir zaman ekranda görülmemektedir. Eğer o gün tüm gazetelerin birinci sayfalarını bir bakanın istifası ya da memur maaşı tartışmasına ilişkin haberler dolduruyorsa, sayfaların en diplerinden suya sabuna dokunmayan haberler sunucu tarafından okunmaktadır. Aktarılan haberlerin seçimi tümüyle hükümeti ya da Çankaya'yı "rahatsız" etmeyecek biçimde yapılmaktadır. Bu tarz programların temel amacı izleyicileri gazete okumaya teşvik etmektir, ama TRTnin programını izleyenler, ancak gazete okumaktan vazgeçebilirler. TRT yöneticilerinin önünde iki yol var, ya bu programı sansürsüz ve işlevli bir duruma getirsinler ya da kaldırsınlar. • Cumhuriyet Hafta 4. sayısına ulaşırken gördüğü ilginin de sürekli artması çok sevindirici oldu. Bu yayınımız şu anda yalnız Âlmanya'da dağıtıma giriyor, bir süre sonra Avrupa'mn diğer merkezlerinde de dağıtılacak. Bu arada ABD'deki abonelerin ellerine Cumhuriyet Hafta'nın daha hızlı utaşmasını sağlayacak önlemler de alındı. Almanya dışındaki okurlarımız da bir süre ancak abone olmak yoluyla Cumhuriyet Hafta'yı izleyebilecekler. Bu arada okurlarımız Hafta'nın dağıtımıyla, bulunma durumuyla ilgili gözlemlerini bize iletirler, uyarırlarsa Cumhuriyet Hafta'nın gelişmesine büyük katkıda bulunmuş olurlar. • Fransa'da yazılı basının 1989 yılına ilişkin kesin verilerini çıkarmışlar. Bizimle aynı nüfusu olan bu ülkedeki basının durumundan birkaç sayı aktarıyoruz: 9'u tüm ülkeye dağıtılan. 56'sı ise yerel nitelikte toplam 65 günlük gazetenin satışı 8 milyon 700 bin; 9 haftalık genel haber dergisinin satışı 4 milyon, ayrıca yerel 17 dergi de 500 bin satıfıyor; 8 haftalık ekonomi dergisinin satışı 1 milyon; 13 gençlik dergisi 1 milyon 600 bin, 19 kadın dergisi 8 milyon 200 bin ve 15 sinema-televizyon dergisi 11 milyon satılıyor. Spor, oyun, aile, dekorasyon vb. konularda ayrıca 63 dergi yayımlanıyor ve bunların toplam satışı 15 milyonu buluyor. Yolcular bu kadar önemli olunca. iç rahatlığıyla ancak bir Mercedes taşıyabilir î MERCEDESBENZ OTOMARSANMERCEDES-BENZ AG Mamjier Turkıye UreîiCiSt ve Genel Mu^essıiı