Katalog

CUMHURİYET/6 MILYAR 20ıOOLAR HABERLER BÜTÇE 22 ARALIK 1989 15 Türkiye bütçesi ve savunma harcamaları (Milyar dolar) • • K a j M t : M5 Dergsı Sayı 43. Prof Dr Tolga Yarman'm "Savunma, 10 Dünya ve Turtaye" çahşmasından 5 1 petrol şoku 2 petrol şoku 1988 Asker sayısını azaltmak başka şeydir, savunma harcamalarını azaltmak başka şeydir. Türkiye'de halen ordunun elindeki teknik teçhizatın yenilenmesi sorunu doruk noktasındadır. tan) arttırarak değerlendinnesine neden olmaktadır. Kıbns dıDünyadaki son gelişmeler şında Ege sorununda henüz bir Türkiye'nin tehdit değerlendir railirn bir adırnın atılmamış olmelerini değiştinne zorunluluğu ması Türkiye'de güvenlik algüadoğunnuştur. Bu yalnızca dün masının güney ve Ege ağıriıldı yadaki gelişraelerden değil, değismesine neden olmuştur. Türkiye'deki bazı gelişmelerden Asker sayısını a7ahmfl)r başka de kaynaklandı. GAP'ın yüriitüi şeydir, savunma harcamalarını mekte oluşu, özellikle Suriye'nin azaltmak başka şeydir. Konu kaTurkiye'ye bakış açısında askeri muoyuna çok yanhş yansımaktabazı önlemleri de içeren daha ra dır. Türkiye'de halen ordunun dikal bir tutum içine girmesine elindeki teknik teçhizatın yenineden oldu. Dolayısıyla GAP, lenmesi sorunu doruk noktasıngüvenlik degerlendirmesini güne dadır. Bu konuda ne ABD'den ye kaydırdı dersek bu değerlen ne de NATO üyesi Batı Avrupa dirme doğru olur. Dünyadaki ge üyelerinden önemli bir katkı yalişmeler yanında, TürkSovyet pılamayacağı anlaşılmıştır. Doilişkilerindeki ekonornik ağırhklı layısıyla Türkiye'nin asker sayısıcak ilişkiler de Türkiye'nin sını azaltsa bile savunma harcadünyadaki gelişmelere, bellü de malarını kısmak değil, aksine refarkında olmadan, paralel bir el olarak arttırma zorunluluğu uyum sağlamasına neden oldu. vardır. Bu, iki nedenden kaynakDolayısıyla olaya sadece dünya lanmaktadır. A) Teçhizaun yenidaki gelişmeler açısından değil, lenmesi, B) Ordunun vunıcu güGAP bağlantılı olarak güney cünü arttıracak şekilde harcama komşulanrmzı ve TürkSovyet kompozisyonunu değiştirmesi. Tlişkilerindeki yumuşama açısınBundan kastettiğim şudun Türkıdan da bakabiliriz. ye'de asker sayısı az olsaydı biKıbrıs konusunun sıcaklığını le Türkiye hem mevcudu yenilegiderek arttırmakta oluşu Türki yecek teçhizat olarak hem de yeye'nin güvenlik sorununu Batı nileme dışında sahip olmadığı komşusu açısından da Yunanis bazı araçlan satın almak veya üretmek zorunda kalacaktı. Dolayısıyla meseleye asker sayısını OSMAN OLCAY indirirsen savunma bütçesi azakr şeklinde bakmak yanlıştır. Bu varsayım, ancak Amerika, Rusya, Batı Almanya gibi ülkelerde geçerli olur. Yani teçhizatı yeni ve kompozisyonu iyi olan ülkelerde. tstanbul Üniversitesi tktisat Fakültesi öğretim Üyesi Harcamalarda artış zorunlu Prof. Dr. EROL MANISAU ANKARA (Camhnriyet Birosu) Türk Silahlı Kuvvetleri'nin modernizasyonu için halihazırda planlanan savunma sanayii yatınmlannın yaklaşıkl5 trilyon liraya mal olacağı belirlendi. 1974 yümdaki ABD ambargosundan sonra Türkiye'de bir ulusal savunma sanayii oluşturması düşüncesindenhareketle 1980 yıhndan sonra Savunma Sanayii Geliştirme ve Destekleme Idaresi Başkanlığı kuruldu. Bu başkanlık bu yıl içerisinde Milli Savunma BakanlığVna bağlı bir müsteşarlık haline getirildi. ABD ambargosu nedeniyle oluşturulan uiusal savunma sanayii hamlesinde bugüne kadar açılan ihaleleri ise yine ABD'li firmalar aldılar. F16 projesini ABD'nin General Dynamics, F16'lann elektronik harp sistemleri ile ilgili ihaleyi yine ABD'nin Loral Corporation, zırhlı muharebe araa uretimi projesini yi 1974 yılında, Amerikan ambargosundan sonra başlatılan ulusal savunma sanayii hamlesinde, bugüne kadar açılan ihaleleri yine ABD'li fîrmalar aldılar. Savunma projeleri ABD'nin ne ABD'li FMC, çok namlulu topçu roketi projesini yine ABD'nin LTV ve son olarak da F16 uçaklannı elektronik harp sistemlerinin komuta kontrol bölümünu oluşturan C' bölumunün ihalesıni de ABD'de yerleşik Aydın Corporation firması kazandı. Edinilen bilgUere göre savunma sanayii projeleri ile ilgili sondurumlar şöyle: ZırUı motaarebc aracı oretimi projesi: Projeyi ABD'nin FMC firması ile Türk ortağı Nurol AŞ gerçekleştirecek. Bu amaçla iki fırma Türkiye'de FNSS adlı bir şirket oluşturdular. Projenin gerçekleştirileceği tesisin temeli ise geçenhafta içerisinde Cumhurbaşkanı Turgut özal'ın da katılımı ile Ankara yakınlarında gerçekleştirildi. Proje kapsamında toplam bin 700 aracın uretimi planlanıyor. Projenin toplam tedarik bedeii ise 1 trilyon 76 milyon dolar. Çok namlulu topçu roketi projesi: 40 km'Iik menzıl içerisindeki düşman hedeflertni imhaya yönelik projenin gerçekle;tirilmesi için Türk ve Amerikan özel sektör ağırlıklı ortakiık anlaşması geçen yıl imzalandı. HaMhazırda uretimi gerçekleştirecek olan şirketin üretim ile ilgili fizibilite raporu değerlendiriliyor. Değerlendirmeler sonucuna göre yatırım ve üretim çalışmalan başlayacak. Proje yaklaşık 10 yıl içerisinde gerçekleşecek ve toplam tedarik bedeii de 600 milyon dolar. Bu arada eğitim amacıyla ısmarlanan 12 sistemden 6'sı Turkiye'ye getirilerek TSK'ya teslim edildi. Alçak irttfa hava savunma sistemi projesi: 510 km menzil içerisinde duşman uçaklannı havada avlamayı amaçlayan proje kapsamında 196 adet sistem ve füzelerinin uretimi planlanıyor. Projenin tedarik bedeii yaklaşık 23 milyar dolar olarak düşünüluyor. Bu konuda 6 fırmadan teklifler aiındı. Son elemede ise adeta, crotale ve roland sistemlerinin teklifleri değerlendiriliyor. Mobil radar kompleksj projesi: Projenin yaklaşık tedarik bedeii 300 milyon dolar. Ortak üretim konusunda 6 fırmadan teklifler aiındı ve yerlerinde incelemeleri yapüdı. Projenin C 3 sistemi için Aydın flrması 1. fırma olarak belirlendi. Radar kısmı için General Ekctric, Aydın ve ThomsonCSF fırmalarından detay teklifler alınmasına karar verildi. Hâfif nakliye ucagı yapımı projesi: Türkiye'de uretilmesi düşunülen 50 adet hafıf nakliye uçağının toplam tedarik bedelınin 500 milyon dolar civannda olması beklenmekte. Proje için toplam 4 fırma teklif verdi. Teklif veren 4 firmadan da öngörülen koşullan yerine getiren İtalyanlann Aeritalia ve tspanyolların CASA firmalannın tekliflerinin teknik, taktik ve ekonomik açıdan değerlendirmeleri yapıldı. Projenin karar aşamasında olduğu kaydedıldi. F16 projesi: Türkiye'nin "medan iftinan" olarak tanımlanan proje kapsamında 160 uçak uretimi planlanıyor. Toplam 8 uçak ABD'den hazır olarak getirildi. Bu arada 39 uçak da Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na teslim edildi. HF/SSB lebiz sistemi uretimi projesi: Her türlu hava koşulunda haberleşme olanağı sağlayan sistemin toplam tedarik bedelinin 200 milyon dolar civannda olması bekleniyor. Proje için tngilizlerin Marconi firması kontrat çalışmalanna başlandı. Bu konuda Ortak Yatınm firmasımn kuruluş çalışmalanrun devam ettiği öğrenildi. Helikopter projesi: Askeri ve sivil amaçlı helikopter üretimini öngörüyor. Türkiye'de ortak uretimi öngörülen projenin kapsamında 325 adet helikopterin uretimi planlanıyor. Projenin tedarik bedelinin 1.5 milyar dolar civannda olacağı belirtüiyor. 35 mm'Hk oçaksavar topa abs kontrol sistemi öretimi projesi: MKE'nin Çankın'daki tesislerinde 1990 yıhndan itibaren 35 mm'lik ucaksavar toplannın üretimine geçilecek. Bu konuda İsviçre'nin Skyguard, Hollanda'nın Flycatİıer, Ingiltere'nin Eagle sistemleri için teklifler aiındı. Hrmalann teküfleri ile ilgili değerlendirmeler sürüyor. Türk Silahlı Kuvvetleri'nin modernizasyonu 15 trilyona mal olacak YAŞAR DEMİRBULAK Turkiye'ye yönelik tehditlerde değişme olmamıştır. Türkiye'nin savunma yapıianmasında muhakkak modernizasyon gerekmektedir. Emeklı Hava Tumgeneral Dünyadaki son gelişmelerle birlikte DoğuBatı'da başlatılan diyalog neticesinde, yakm bir gelecekte bir dünya harbinin, global bir harbin meydana gehnesi uzak bir ihtimaldir. Ancak bölgesel harpierin, daha da artacağı, özellikle silah satıcısı ulkeleri tahrik ve teşvik edeceği bir gerçektir. Türkiye'ye yönelik tehdidin bütün bunlara rağmen mahiyeti degişmemiştir. SSCB'nin emelleri belli olduğuna göre bu tehdidin de ortadan kalkmadığı, ancak güttüğü glasnost politikası ile bir müddet rafa kaldmldığı kuvvetle muhtemeldir. Iran ve Irak'ın orta vadede bir tehdit olması mümkün değil. Harpten yeni çıktıklan için Iran'ın, Türkiye'de Ceokratik devlet yanlılarını desteklemesi ve mezhep kavgalarını körüklemesi, Irak'ın da bir Kürt devleti kurulmadan Kürt problemıni Turkiye'ye taşımak için her türlü gayreti göstermesi beklenebilir. Suriye ve Bulgaristan bilhassa TürkYunan uyuşmazlığında devamlı olarak politik yönden Yunanistan'ı destekleyecek ve bu uyuşmazlığın bir silahlı çatışmaya dönuşmesi halinde de az birthtimal de olsa Yunanistan yanında fiili olarak harekâta katılabilirler. Yunanistan tehdidi malumdur. Dolayısıyla bunu öeetlersek Türkiye'ye yönelik tehdit maiyetinde hiçbir değişiklik olmamıştır. Bu tehdit değerlendirmesi Türkiye'nin savunma yapıianmasında muhakkak bir modernizasyonu öngormektedir. Şu anda bütçenin de yüzde 20'sine yakın bir kısmını teşkil eden savunma harcamalannın yüzde 30'luk bir bölümü de personel giderleri için tahsil edilmektedir. Bu bakımdan personel sayısı nın azaltılmasında ve kuvvetlerin modernize edilerek demin belirttiğimiz yapıya kavuşturulması elzemdir. Kuvvetler modernize edilmeli Tehditler tek yönlü değil NATO'nun Saroı Korfezindeki latbikaünda son derece gelişmiş teçhizatlarla donatılmış ABD askerleri dikkat çekmişlerdi. (Fotograf: Fuat KozIukJo) Türkiye ve NATO ulkeleri savunma harcamaları 9*t Br.to*. (H| 1975 2 091 1928 3 127 S». kKMatei (tt| Eski Dışişleri Bakaru, Eski Birleş («TÜ mış Milletler Daimı Temsilcisı, Büyükelçi TurkiyB Bütün dünyanın, herkesin birBefçika birine karşı tehdit değerlendirmesî var, ilişki değerlendirmesi var. Kanada Bütün bunlann yeni baştan gözOammarka den geçirilmesi lazım. Her aklı Fransa başında devlet bunu mutlaka yapıyordur. Bizirn de aynı şeyi yapF.Aimanya mamız lazımdır sanıyorum. Yunansön Yeni koşullarda Türkiye'nin saİtalya vunma yapüannıasını değiştirip üoemfcurg harcamalarını kısması konusu evvela yargıya vanp, ondan sonrk*anda ra ona göre değerlendirme yapıNorv»; lacak bir konudur. Bu doğru dePortetaz ğil. Yani evvela değerlendirme yapılır, eğer gerekiyorsa kı tspanya gerekebilir, ona göre yapılabilir. İn^rîere Fakat Türkiye'nin tek yönlü bir tehdit karşısında olduğu kanısında değUim hiçbir zaman. SUkbı. K K I * |1IN kg) YILMAZ USLUER (1N0k.) 1M2 2.756 2.882 7.655; 1.400 22.522 22.350 2.639 9.090 1984 2 190 2 407 7382 1260 20 212 25 592 2 413 9 359 HH 2.769 3.404 7.991 1.648 28.459 28.248 2.418 13.463 1987 2 890 4 144 8 773 2 127 34 530 34 244 2 972 16 817 1tM 45 243 295 245 370 417 237 161 106 276 375 62 89 418 1987 919 13 369 15 458 1423 4 335 23 2 815 41 4.464 1.698 39 3 977 1 555 54 5.320 2.168 76 6 503 2 632 1135 7 470 31 774 913 7 79 11 478 90 948 803 24.296 629 3 439 23 400 936 4.505 27.344 55 421 342 416 620 560 285 293 206 446 630 109 187 567 1 185 1fl84 21.2 7.7 8.9 1987 7 18.8 22.8 19.4 5.6 224 82 93 73 19 8 22 9 21 9 Itt» ,j 44 3.1 2.2 2.7 4 3.3 7.1 2.3 1 3.2 2;8 3.3 2.2 5.5 6.2 1986 48 30 22 20 39 31 3 9.1 6.2 9.8 10.2 11.7 27,2 49 35 9 67 87 11 2 11 2 28 7 AO B 196.345 231 459 281.102 288 433 978 56 22 1 30 31 32 22 49 67 1W 602.0 93.6 82.9 31.4 " 471.4 495.0 178.0 375.0 0.7 101.9 36.8 63.5 330.0 325.0 2.144.0 1987 654 4 908 84 6 29 3 546.9 495 0 209 0 3883 06 108 1 369 665 325 0 318 1 152 7 1M7 126.1 159 78 90.0 21.0 2S.0 223.0 0.5 8.7 85.0 372 110.5 80.0 Kendimizi barış rüzgârlarının önüne katmamalıyız. İki süper güç arasındaki gelişmeler, silahsızlanma ve silah indiriminin Türk Silahlı Kuvvetleri'ne yansıyan bölümünün çok az olacağına inanıyorum. Emektı Koramiral / M5 Savunma ve Silah Sistemleri Dergisı Genel Yayın Müdürü Bir AKKUM neticesine göre, bir Doğu Bloku'ndaki reformist hareketlere göre kendimizi hemen barış rüzgârlarının önüne katmamalıyız. Banş bizim ilkemizdir. Güvenüğimizin temeli (Yurtta Sulh, Cihanda Sulh)'dir. Ama çok dikkatli olalım ve kendimizi banş rüzgârlannın önüne katarak süruklemeyelim ve yanhşhklar yapmayalım. Dünyada etnik ve bölgesel savaslar, her seye rağmen devam etmektedir. Ortalama rakam vermek gerekirse, dünya 23 sene harp içinde, bir sene de sulh içinde yasamıştır. Etnik ve bölgesei savaslar devam edecektir. Türkiye ise, bu etnik ve bölgesel çatışmalann en yoğun olduğu Ortadoğu'dadır. Sadece Onadoğu'da değil, Türkiye bir Avrupa ülkesidir, bir Balkan ülkesidir, bir Akdeniz ülkesidir. Yani Türkiye'nin jepolitik önemi buradan geliyor. Türkiye'nin sımrdası 8 ülke vardır. Kıbns Rum yönetimini de bu sayının içerisinde tutuyorum. Geriye kalan 7 ulkenin düşmanca tutum ve hareketlerine maruz kalmış bir Türkiye söz konusudur bugün. Bu niyetler bazen açığa çıkmış, bazen fiili bir tehdit haline gelmiş, ancak Türkiye bu hareketleri daima müsahade etmiştir. Bizim anladığımız fiili tehditlere dönüşmemesi de söz konusudur. Nedeni de caydıncdıgımızdır. İki super güç arasındaki gelişmeler, silahsızlanma ve silah indiriminin Türk Silahlı KuvvetlerH ne yansıyan bölümünün çok az olacağına inanıyorum. TSK, demodedir. Insan sayısı olarak değil, sayısal olarak azdır. Mesela Suriye'nin 700 savas uçağı var, Türkiye'nin ise 460. Doğu Bloku'ndaki gelişmelere göre NATO'nun ne olacağı söz konusudur. NATO, geleceğini ve tehdit bakımmdan gelişmeleri değerlendirecektir. Türkiye de bu savunma paktının üyesi olarak bir değerlendirme yapmak mecburiyetindedir. Aynca biz milli guvenÜk strateji Ordumuz demodedir Kaynak: 1) The Milıtary Baiance 19841985 2) The Mılıtary Baiance 19881989 Muayenehanenizi yenileyin! Gelişen teknolojinin sunduğu ürünlere ulaşmak artık o kadar güç değil. Bugünlerde Güney Diş Deposu'nu arayın. Düşlediğiniz en yeni model cihazlara * kjsa bir süre için hiç peşinatsız, 24 aya kadar vade'yle sahip olun. Hastalarınızın karşısma daha güçlü çıkın. KaVb Sistematica Unit • Ka\b 3066 Koltuk Heliolux ışıklı dolgu cihazı • Piezon Kavitron TVophv Röntgen Cihazı Profilaksis Diş Tfemizleme Cihaa ve II) Güney Dis Deposu Be^azsaray 9/B Beyazıt, Tfel: 511 42 40 (4 hat) İST\NBUL 147 90 00 Şi!?lı 345 46 96 Kadıköy 147 56 87 Ntşantaşı. İSTANBLL • 118 95 05 .ANkARA • 13 75 22 Konak 22 29 28 Alsancak. İZMİR • 21 81 32 BURS\ miz bakımından da aynca bir değerlendirme yaprnalıyız. Unutmamak gerekir ki, bugün NATO ve Varşova Paktlan ayaktadır. Bu paktlar yaşadığı mOddetçe biz bunun stratejisini, bunun tehdit degerlendirmesini kabul etraek, devam ettirmek mecburiyetindeyiz. FERİT İLSEVER Bizim askeri gucumüzu silah ve araç sayısı bakımından komşu ve yakin ülkelere göre ele alırsak fazla bir üstünlüğümüz olmadığı ortaya çıkacaktır. Mesela Türkiyei nin 635 bin askeri var, Yunanistan'ın ise 210 bin. Buna karşın Irak'ın 1 milyon, Suriye'nin de 404 bin askeri var. Yalnızca insan gücü de birşey ifade etmiyor, Silahlı Kuvvetler gücünde. Şu rakamlara bakalım, Türkiye'nin 16 tümeni, Irak'ın 50, Yurianistan'ın 13, Kuzey'den gelen tehdit SSCB'nin tabiiçok daha fazlasa iddiaları önemini yitiriyor. yıda tümeni var. Suriye'nin 4 bin Eski tür blokların 100 tankı varken, Türkiye'nin tank olmayacağı bir dünya sayısı 3 bin 600, Irak'ın 6 bin, Sov gerçeği, kendini yetler'in sadece Kafkas bölgesinhissettiriyor. de 4 bin 300. Bizde hiç zırhlı savaş aracı yok. Mesela Suriye'de 2 Sosyalıst Parti Genel Başkanı Turkiye hükümetlerinin tehdit bin 850 tane var, bizde ise satıhdeğerlendirmesi zaten yanlıştı. tan satıha füze yok. Tehdidin sadece kuzey komşuTürkiye savunma harcamalan muzdan geldiğini öngören bu denı küçültebilir mi? Bir kere, bu ğerlendirme ulkemizin NATO güne kadarki savunma harcama topluluğuyla*ve ABD ile işbirliğmi lanru ortaya koyalım. Smır ülke esas alıyordu. Oysa Türkiye'nin leriyle karşılaşardığımızda Bulga bu bloğa karşı da savunma soruristan'dan sonra gelen Turkiye, nu vardı. SSCB'nin son yıllarda Ispanya'run, Luksemburg'un ve hızlı bir şekilde hegemonya iddiPortekiz'in de ardından gelmek asını yitirmesi bu değerlendirmetedir. Bunlan NATO verilerinden yi iyice geçersiz kılıyor. yola çıkarak söyluyorum. SavunArtık kuzeyden gelen tehdit idma bütçesine aynlan paya baktı dialan önemini yitiriyor. Eski tür ğımızda, savaş durumu yaşandı blokların olmayacağı bir dünya ğında bile bu denli düşük olrna gerçeği kendisini hissettiriyor. dığını görüyoruz. Savunma bütçe Dünyada savaş tehlikesi göreceli mize giderek azalan bir biçimde olarak da olsa azalıyor. Ezilen ulpara harcanmaktadır. Sadece in keler açısından diş tehdidin azasan gücünun kalabalıklığı bir şey lacağj bir yakın gelecek var. Bu ifade etmiyor. Bir silahlı kuvvet gelecek içinde tehdidin ağırlık ler ateş gücüyle, manevra gücüy merkezi Batılı emperyalist ülkelerle, insan gücüyle, teknolojiyle ve de bulunmaya devam edecek. para ile dengelendirilir. Ve bunun Böyle bir dünya tablosu içinde toplam verimlüiği, bu bileşenlerin Türkiye'nin değerlendirmelerini varhğıyla söz konusu olabilir. bütünüyle değiştirmesi kaçınılBiz savunma bütçemizden mazdır. Her şeyden önce bu de1990*da büyük bir kesinti yapaca ğerlendirme ışığmda yeni bir sağız. Peki TSK'nın modernizasyo vunma kavramına ihtiyaç var. nu, Türk Savunma Sanayii'nın ge Türkiye zaten bugüne kadar ululiştirilmesi, 635 bin kişilik ordu sal savunma ıhtiyaçlanmn üzerinnasıl TSK'ca ayakta tutulacak? de bir yuku sırtında taşıyordu. tehditler azalacak Diş