Katalog

CUMHURİYET/6 DİZİRÖPORTAJ / EKÎM 1989 Selanik 17 Nisan 1911 Enver Bey, Alman sevgilisine resmi tören sırasındaki duygularını anlatıyor 'Benim marşım çabnınca ağladnn' M Enver Paşa'nın Gizli Mektuplan Yayına hazırlayan: Şükrii Hanioğlu 1908>de Selanik'ten kaçıp Tikveş'te dağa . çıkan Enver Bey, Osmanlı devletinde 2. Meşrutiyet'in ilanına yol açan "Hürriyet Kahramanı" olarak tamnır. 191 l'de Enver Bey, Balkanlar'da Osmanlılara karşı milliyetçi ayaklanmalar arasında "Meşrutiyet düzenini korumak" ve çöken bir imparatorluğu "kurtarmak için uğraşmaktadır... , 1» Mart 1911 Mehmet (Mahmud) Şevket'i gördüm, size söz ettiğim nedenle Makedonya'ya gitmesı gerektiğini söyledi bana. Ülkeyi tanıdığım için ona refakat eünem gerektiğine inanıyor. Böylece sekiz gün içinde Selânik'de, Manastır'da ve Arnavutluğun diğer şehirlerinde olacak ve Yunanistan'ın güneyinden dolaşarak Yanya'y a döneceğiz. C « 1*11 IC Enver Paşa 'rttn Mektup alıntılan üç bölümden oluşuyor. Birinci • ourıuş 191119J3 yılları bölüm, Enver Bey'in 1911'de Mektuplan",.ıcizii Arnavut ayaklanması arasında bir Alman hanım sırasında bulunduğu arkadaşına yazdığı mektuplar. Bu mektuplardan îşkodra'dan yazdığı mektuplardır. Bu böltimde ahntılar, ABD'de Yale tmparatorluğun Avrupa Üniversitesi'nde Prof. Entst topraklarındaki gelismelerini, Jaeckh%in (18751959) meşrutiyet öncesi gizli koleksiyonunda bulundu. faaliyetleri yer alıyor. Prof. Jaeckh, 19081914 Ikinci ve daha uzun bo'lümde yıllan arasında TürkAlman Enver Bey, Thablusgarp'ta ittifakınm baş halyanlara karşı direnişinin savunuculanndan biriydi. örgütlenişini anlatıyor. 1914 yılında Ortadoğu ve Üçüncü bölüm, Balkan Osmanlı imparatorluğu Harbi'nin en kötü sorunlan konusunda uzman günlerinde, Çatalca hattında olan Jaeckh, 1914 yılında Bulgar ordusunun Berlin Üniversitesi'nde Türk durdurulması ve Edirne'nin tarihi kürsüsünde geri alınışı gibi tarihi olayları profesörlüğe getirilmişti. kapsıyor. Bu son bölümde 1908 Jöntürk hareketi ile Babıali baskını ve yakından ilgilenen Prof. sonrasmdaki siyasi gelişmeler Jaeckh, Alman dıs politikastna yardıma olmaya hakkında ilginç bilgiler de bulunuyor. çalısan bir akademisyendi. Alman dısişleri ile ilişkileri Prof. Jaeckh tarafından sonucu başta Enver ve Talat Alman Dışişleri'ne aktanlan Paşalar olmak üzere çok bu mektup alıntılarımn sayıda Osmanlı ileri geleni ile Özellikle Trablusgarp kisisel dostluk kurmustu. savaşına ilişkin bölümleri, Belki bu nedenle Jaeckh'in Alman Genelkurmayı belgelerini tasnif eden Yale tarafından 1918'de Alman Üniversitesi arşivcileri, bu subaylannın eğitiminde mektup alıntılannı iki dost kullanılmak üzere "kıta arasındaki yazışmalar olarak yayını" olarak basıldı. Ancak kabul etmişlerdir. Ancak mektupların tamamı "Ma Chere, Ah Chere" gibi Türkiye'de ve Türkçe olarak ifadeler, ayrtca Paşa'nın ilk kez yayımlamyor. Dizinin mektup yazdığı kişinin bitiminde Enver Paşa'nın "güzel sanatlarla ilgili bir görüşleri ve o dönemin Alman hanım" olduğunu toplumsal olayları içindeki belirtmesi bu kanaatin doğru roltine ilişkin bir olmadığını gösleriyor. değerlendirmeye ayrıca yer Kimliği bilinmeyen bu vereceğiz. Alman bayana yazılan mektupların daha önemlileri, M. Şflkrit Hantoilu .Jaeckh tarafından Alman M.Şükrii Hanioğlu, l.Ü. tkt. basınında Türk yanlısı bir Fakültesi'ni 1975'te bitirdi. hava yaratmak için 1981'de aynı fakültede yayımlanmıştır. Enver Paşa doktorasını tamamladı. mektuplan esas olarak 1987'de doçent oldu. Halen Fransızca yazmıs, yer yer l.Ü. Siyasal Bilgiler Almanca deyimler Fakültesi öğretim üyesi olan kullanmıştır. Çeviride anlatım biçimi elden Hanjoglu'nun başlıca eserleri geldiğince korunmaya Dr. Abdullah Cevdet (1981) çalışılmıştır. ve Osmanlı Ittihat ve Terakki Cemiyeti (1986). Burada, Selânik'te bir karşı propaganda düzenledim ve başına da yürekli bir çocuk olan amcamı ve başka arkadaşlan getirdim. Başka tedbirler de aldım. Sınınn öbür tarafından gelen düşmanlanmıza karşı savunmayı üstlendim. Tutmuş burada size kimseye anlatmamam gereken şeyleri anlatıyorum. önemli zevat, vs. oradaydı, beni ordu müfettişiyle aynı rütbeye yerleştirmiş olmalarından çok rahatsız oldum. Macar ve Türk marşlarından sonra komite okulunun küçük talebeleri benim için bestelenmiş bir marş söylemeye başladılar. Ne yapacağımı bilemedim ve alkıslar o kadar uzun sürdü ki kıpkırmızı oldum. Bütün bunlar bana çok dokundu. Sonunda küçükler gelip elimi öptüler, gözlerimden birkaç damla yaş aktı, önüne geçemedim. Herkes devamlı alkışlıyordu. Beni dünyanın en mutlu insan zannettiklerinden eminim. Orada toplanmış olan herkes benim yerimde olmak için neler vermezdi. Heyhat! Her şeyi PORTRE ENVER PAŞA Dağdan Turan'a 1881 tarihinde tstanbul'da doğan Enver Paşa, 1894 yılında Manastır Askeri Rüştiyesi'ni, 1897'de Soğukçeşme Askeri ldadisi'ni, 1899'da da Harbiye Mektebi'ni bitirdi. 1903 yılında ise, Erkânı Harbiye Mektebi'nden kurmay yüzbaşı rütbesiyle mezun olarak orduya katıldı. Selanik'teki Üçüncü Ordu'ya atanan Yüzbaşı Enver Bey, Balkan komitacılanna karşı sürdürülen hareketlere katıldı. 1905'te kolağası, 1907'de de üstün başanlanndan ötürü binbaşı oldu. Bu arada Selanik'teki gizli Vatan ve Hürriyet Cemiyeti'ne girdi. Bu cemiyetin Paris'teki tttihat ve Terakki Cemiyeti 'yle birleşmesinde rol oynadı. Selanik ve çevresinde giderek etkinliği artan tttihat ve Terakki'nin başta gelen üyeleri arasında yer aldı. 19O8'de tngiltere kralı ile Rus çan Reval görüşmesinde Osmanlı Devleti'nin paylaşılmasını amaçlayan bir karar alınınca, genç tttihatçılar tepki gösterdiler. Selanik hükümet konağını basarak kendilerine muhalif merkez komutanını öldürdüler. Bu olayı Enver Bey'in düzenlediği öne sürüldü. Selanik'ten kaçarak Tikveş'e giden Enver Bey ve arkadaşt Yüzbaşı Ahmet Niyazi Bey daga çıktılar. Anayasası'nın yeniden yürürlüğe konduğunu ilan etmek zorunda kaldı. Makedonya genel müfettişliğı görevine atanan Enver Bey, 1909 yılında Berlin Askeri Ataşeliği'ne getirildi. 31 mart olayı üzerine Istanbul'a dönerek Hareket Ordusu'na katılan Enver Bey, 1911 yüına kadar burada kaldı. 1911'de Italyanlann Libya'yı işgal etmesi üzerine Arnavutluk üzerinden Bingazi'ye geçti. Bingazi mutasarrıflığı ve cephe komutanlığı görevlerini üstlendi. Doğrudan yöneitiği Babıâli baskını (23 Ocak 1913) sırasında Harbiye Naan Nazım Paşa öldürüldü ve Enver Paşa saraya girerek Mahmud Şevket Paşa'nın sadrazamlığını zorla kabul ettirdi. 1913'te albayhğa on sekiz gün sonra da mirlivalığa (tümgeneral) yükseltilen Enver Paşa, Harbiye nazın oldu. 1914'te Naciye Sultan'la evlenerek Saray'a damat olan Enver Paşa'nın Alman yanlısı politikası sonucu Kasım 1914'te Osmanlı Devleti 1. Dünya Savaşı'na dahil oldu. ı 21 Mart 1911 Şimdi, ortalığa çıkan Bulgar çetelerine karşı alınacak gerekli tedbirleri araştırmak üzere önümüzdeki salı Rumeli'ye gidiyorum. Burada hayat çok yorucu. Arkadaşlarla görüşmek lanm, ama en aandan davetleri kesinlikle geri çeviriyorum. Kendime bunun hoş bir macera olduğunu söyiedim. tstikbali düşünebilmeyi ne kadar isterdim biliyorsunuz. Bugün hava çok güzel. Biraz serin de olsa çok açık, güneş ışınlan şehri ve çevresini altın gibi ışıldatıyor. Bu güzel şehir ve onun güzel manzaralan, beni seven insanları, bana tapan ailetn, bütün bunlar şu sıra sıkıyor beni. Ne istediğimi bilmiyor, en uç mutluluk ve en uç mutsuzluk anlarımda duyduğum bir arzuyu düşünüyorum. Alı, bir ölebilseydim! Bugün Sultan'ı gördüm. Yeniden tamamen sağlığına kavusmuş. Beni çok iyi karşüadı ve orada kalmamı istedi. Ama bunu henüz istemiyorum. tttihat Terakki iktidannın çöküsüyle Enver Paşa önce Odessa'ya oradan da Beriin'e kaçtı. 1920 yılında Kafkasya'ya gecen Enver Paşa, burada yerel 10 Temmuz 1908'de siyasi güçleri etrafında Makedonya'daki Köprülü kasabasını basan Enver Bey, toplayarak bagımsız bir Türkistan kurmaya çalıştı. burada Meşrutiyet'i ilan 4 Ağustos 1922 ettiğini açıkladı. Olayın yaygınlasmasından korkan 2. günü kuşatılan Enver Paşa, Abdülhamid, derhal Meclisi Belcivan yakınlannda Mebusan'ı toplayarak, 1876 mitralyöz ateşiyle öldürüldü. liyorlar. Onlan mahalli komiteler gönderiyor. Komiteler tarafından kurulan okullarda beş yıl süreyle mecburi hizmet yapacaklar (yani, kendi eğitimlerini bitirdikten sonra, yalnızca Selanik şehrinde 15 tane olan bu okullarda beş yıl bize hizmet vermek mecburiyetindeler). Bu okullar Selânik'te kurulan 5 kulübün himayesi altında. Bunun dışında bir de yalnızca gelSNteaa 1911 Bugün burada kurulan cemiyet okulunday ce çalışabilecek insanları yetiştiren 5 Özel sıSelâaik, 14 Msan 1911 dım. Çok büyük ve ilginç bir yer. Bina için nıf var. Ülke idaresinde hâlâ ne büyük güçlükler ol 250 bin mark harcandı. Şimdilik 250 leyli, bir 17NkM 1911 Bugün gelen hukuk talebeleri ve müderrisduğunu bilemezsiniz. Özellikle de değişik mil o kadar da nehari var. Okul meselesinin naletlerin yaptığı propagandaya karşı çok çalış sıl içime dokunduğunu biliyorsunuz. Yatılı leri için verilen bir akşam yemeğinden dönmamız lazım. Ama bu bizi rahatsız etmiyor. lardan yetmişi değişik tasra şehirlerinden ge düm şimdi. 400 kişilik bir yemekti, bütün derinliğine görmenin ve düşünmenin ne de mekân bulmak için kafatasını delmek istediğini zannediyorum. mek olduğunu bilmiyorlar. SelâMİk, 19 KIMM 1911 17 *isan 1911 Gecenin bir yansında vali beni gönneye geltşgalden sonra Bosna'da asayişin yeniden tesisini anlatan bir kifap okudum. Makedon di. Dahiliye nezaretinden, tekliflerimin kabul ya'daki lopraklanmızın şimdiki durumuna bu edildiğıni bildiren bir telgraf getirdi. Yalruz kadar benzeyen bütün bu olayları okumak Üsküp'e gidişim gecikiyor. Tam çıkmıştım ki bir cemiyet azası gelip beni çok önemli bir topçok ilginç. lantıya davet etti. Toplantı sabahın üçüne ka18*teaa 1911 Bulgar çetelerin istilasına karşı (alınacak) dar sürdü. Tartışma çok ateşli geçti. Meşnıti çeşitü tedbirler konusunda vali ve merkez ko rejimin hayatiyeti konu edildi. Sonunda tatmutanı ile yapılan uzun bir toplantıdan dön min edici kararlar alındı. düm. Düşünecek çok şey var. Bazen beynimin, nefes alabilmek üzere yeterince geniş bir SÜRECEK ÇIKTI belki inanmakta güçlük çekeceksiniz fakat... SUÇLULARINI YETİŞTİRİYORUZ! Nokta Elazığ, Ankara, İzmir Çocuk Islahevleri ile Sinop Çocuk Cezaevi'ne girdi. • Yaşları 11 ile 18 arasında değişen yüzlerce çocuk, çikolata çalmaktan ırza geçmeye varan suçlar nedeniyle içeride. Ama hiçbirisini topluma kazandırmaya yönelik bir uygulama yok. Ağır iş koşullan, ağır cezalar, bakımsızlık, eğitimsizlik. • Sonucu Paşakapısı Savcısı özetliyor: "Yalnızca İstanbul'da tahliye olan çocukların yuzde 40'ından fazlası, tekrar tekrar suç işleyerek geri dönuyor. Artık akraba olduk." • Adalet Bakanı Sungurlu: "Ne yapabilirim ki?" • Çocuk ceza ve ıslahevlerindeki dramın öyküsü. BODRUM KIZ H WM Boğaz'dan Kayseri'den Ka11 ia m Düşeş attınız ve üniversiteye girdiniz. Bütün dünyayı keşfe ve fethe hazırsınız. Ama siz fethe başlamadan önce biz size miithiş ipuçları vereceğiz. ı Zarınızı alın ve başlayın! deniz kenarında, süper manzaralı DAYALI DÖŞELİ tapulu tatil evi satın alabilirsiniz. (15 günluk devre mülk) 36 m2 için: Peşinat: 325.000 TL. Taksit : 65.000 TL. (30 ay) den başlayan fiatlarla nesiller boyu tatil fırsatını yakalayın. "Hâlâ Babaesti'de misin? Ben Yan 'iajm." BULGARİSTAN GÖÇMENLERI D O Ğ U ' DA Trabzon'a, Antalya'ya döıtnala özal cumhurbaşkanı olursa muhalefet ne yapacak? Köksal Toptan (DYP): "Böyle bir cumhurbaşkanının olduğu Meclisie biz olmayız, o cumhurbaşkanının indirilmesi için yine halka gideriz." • Fikri Sağlar (SHP): "Ûzal'ı tanımıyoruz demek onun devlet mekanizmasını yürütmekie ilgili tum icraatmı da tanımıyoruz demelrtir." • ANAP'tan da ses var. Ooğancan Akyürek meydan okuyor: "Özal aday olursa mutlaka ikinci kişiyi çıkarttıracağım, göreceksiniz." # "Komuta ekonomisinden piyasa ekonomisine." Prof. Asaf Savaş Akat ekonominin son durumunu değerlendifrfi ve enflasyondan çıkış yolu önerdi. #Hırsız kapıyı beş kere çalar. İstanbul Cihangir'de Kadir İnanır'ın oturduğu apartmana beş kez hırsız girdi. ©Guzelliği yeniden yaratanlar anlatıyor... Estetik cerrahların küçük dünyası... Güzellik verip zengin olanlar. Estetik cerrahiden geçmek artık bir gurur kaynağı... "Söylemeye utanırdım ama, artık güzelliğimle övünuyorum." # Göreç: "Ertem Eğilmez ölünce karar değiştirdiler..." Antalya Film Festivali başlamadan karıştı... "Arabesk" filmi yuzünden birbirine duşen jüri üyeleri... (KURULUŞUMUZ BİTMİŞ EVLERİ GÖSTERMEK ÜZERE CUMA GÜNLERİ HAFTA SONU TURLARI DÜZENLEMEKTEDİR.) JÜRKİYE'Yİ ÖLDÜRÜYORLAR SHP.HI«SORGON SİZ HALA SUSACAK MISINIZ? SONBAHARI ^ALTAN ÖYMEN'E AÇIK MEKTUP MMARILYN MONROESUN KlZl MI? SİİRTLİLERE ETTİGI ^PEŞMERGELERÎN Itete Boro OMbr Cad W: 17S 83 98. 175 83 99 Fax 166 16 64 TK 27025 bad tt TURPEM Detayh bilgi için Broşür isteyiniz. iL "Çalışan kız"ın Melanie'si 1727 Yaşmda Bayanlara Adı Soyadı: Mesleği: Adresi: Tel: BODRUM Cumhuriyet Kitap Kulübü Temsilciliği Zengin kitap ve kaset çeşitleriyle hizmetinizde iuth Cad Topıak INCILTERE'de İNCİLİZCE'yİ ucuza öğrenmek ıçin guvemlir tek yol A U PAİR'lık yapmaktır OERİH LıMITEO ŞTI Barbaros Bul. Maibarpaşa S. 2/9 Beîiktaşİst. Td: 161 43 8687 tLAN ESKİŞFHİR 1. SULH CEZA MAHKEMESİNDEN BİLDİRİLMtŞTİR SANIK: MUAMMER SÜRÜCÜOĞLU Mustafa ve Elmas'tan olraa 1951 doğumlu Kütahya Alipaşa mah. nüfusuna kayıtlı, halen Kütahya Küçükçarşı pasajı No: 37'de oturur. HÜKÜM ÖZETİ: Yukanda kimliği yaalı olan sanı|ın Türkiye Emlak Bankası Eskişehir Şubesi'nce kendisine verilen çek karnesini geri istenmesine rağmen iacte etmedigi ve böylece çek kanununa aykın davrandığı anlaşildığından; Mahkememizin 3.7.1989 tarih ve 1989/315372 numaralı kararıyla sanığın 3167 sayılı kanunun 13/1. maddesi gereğince 60.000. lira agır para cezası ile cezalandırılmasma karar verilmiştir. Bu karar sanığınraevcutadresine tebliğ edilememiştir. Zabıta tahkikatı ile de sanığın yeni adresi tespil olunamamıştır. Bu nedenle 7201 sayılı tebligat kanunun 28. maddesi uyannca hüküm özetinin ilanen tebliğine karar verilmiştir. Hüküm ilan edildiği larihten yedi gün sonra sanığa tebliğ edihniş sayı'.acaktır. ilan olunur. 1.9.1989 Basın: 32086 H noKta A F T A L I K H A B E R D E R ır Azmatıbaş' DUYURU 4 Ekim Dünya Hayyanları Koruma Günü'nü birliktc kutlamak için tüm hayvan dustlarını saat 12'dc Taksim anıtında bekliyoruz. G i S Atatürk Cad. Toprak Seramik karşısı izgi Pasajı No: 83 T. HAYVANLARI KORUMA DERNEĞ1