Katalog

12 EYLÜL 1985 KÜLTÜRYAŞAM CUMHURİYET/5 YAYI\ DÜNY4SINDA SANAT EDEBIYAT HAYVANLAR İSMAÎL GÜLGEÇ Osmanlı Saray Kacbıdarı Pars Tuğlaa / 351 sayfa / Cem YayınevL Geniş kaynaklara dayanan ve konusunda yerli ve yabancı, eski ve yeni görülmemiş yayın kalmamış olan Tuğlaa'mn bu eseri, büyük bir boşluğu doldurmakta ve bu konuda bilim âlemini yeniden araştırmalar yapmak ihtiyacından artık kurtarmış bulunmaktadır. MİDHAT SERTOĞLU ~ Ciddi tarihi, kulturel, ansiklopedik ve leksikolojik araştırma ve yayınlanyla haklı bir şöhret sahibi olan Sayın Pars Tuglacı'nın, arahk 1984'te Türkçe ve tngilizce olarak yayımlamaya başladığj "Türkiye'de Kadın" adlı büyük eserinin ilk cildini oluşturan "Osmanlı Döneminde İstanbul Kadınlan"ndan sonra şimdi de "Osmanlı Saray Kadınlan " adlı III. cildi satışa çıkmış bulunuyor. "Asya, Afrika ve Avrupa Türkiye'sinde Kadın" adını taşıyacak olan II. cildinin bundan sonra çıkacağını ve bu serinin "Taribte ve Günümttzde Türkiye'de Kadın" adL IV. ciltle tamamlanacağını da öğrenmış bulunuyoruz. Elimizdeki cilt, in folio 315 sayfa olup, birinci kalite kuşe kâğıda basılmıştır ve 360 adet renkli, siyah beyaz resim, fotoğraf ve gravürü, aynca bir önsözü, endeks ve bibliyografyayı kapsamaktadır. Tamamı ise, şu bölumlerden meydana gelmektedir: 1 Harem (sayfa 123), 2 Resimlerle Harem Hayatı (sayfa 2455), 3 Haremde Kadın Görevliler (sayfa 5671), 4 Haremde Hayat, Eğlence ve Törenler (sayfa 7295), 5 Osmanlı Sarayında Musiki (sayfa 96135), 6• Haremde Cariye ve Odalıklar (sayfa 136186), 7 Kadınefendiİer ve Padişah Eşleri (sayfa 187219), 8 Osmanlı Hanedanında Kadınlar (sayfa 220352), 9 Osmanlı Saray Kadınlannı Tuvallerinde Canlandıran Ressamlar (sayfa 353355). Eserin incelenmesinden, bu kilatını, harem hayatını, padişahlann anneleriyle kız kardeşlerine ve kızlanna, aynca eşlerine, hasekilerine, gözdelerine, cariyelerine, harem hizmetlilerine ve haremdeki günlük hayata ait bütün bilgileri sistematik bir şekilde verilmiş olarak buluyoruz. HANu, KAWAN OUJRS4 ÛU3.N. ONA BENZEM6>E | 18 eser sahibi Türkiye'mizde böyle eser üretenler, aynca bir de laf üretenler vardır. Sayın TaglacTnın ust üste verdiği eserler, bir taraftan övgü ve takdir topladığı gibi, bir taraftan da gıpta, haset, çekememezlik toplamış ve laf üretenlere sermaye konusu olmuştur. Yurdumuzun değerli ve ciddi bir araştırmacısma, Türk bilim ve kültürüne yaptığı hizmetlere rağmen, yerli yersiz saldırmak ne hikmetse adeta moda haline gelmiş bulunuyor. Ama bence bu moda ciddi bir nitelik taşımamaktadır. Her eserde bazı hatalar bulunabılir; daha doğru bir ifade ile, şimdiye kadar hatasız hiçbir eser yazıhnamıştır. lyi niyetli, ciddi ve objektif kriterlere dayanan eleştirmenlerin bu konu üzerinde durmalan, bulacakları hatalan ilerdeki baskılarda duzeltilme imkâru yaratılabilmesi için ortaya koymaları gereklidir ve bu da muhakkak ki en çok Sayın Tağlacı'yı memnun edecektir. Ama yerli yersiz, duygusal ve sübjektif kriterlere dayanarak saldınlarda bulunanlann, ilk önce kitap halindeki eserlerinin listesini vermeleri ve bunlann eski deyimle tamamen "hatadan salun" bulunduğunu ilan etmeleri lazımdır. lşte okurlar, ancak bundan sonra tarafsız bir kıyaslama yapma imkânını bulabilirler. Yoksa bütun ömrunu araştırmacılığa ve yazarhğa adamış, basılı 18 eser sahibi Pars Tağlacı'nın bilimsel kişiliğini, duygusal ve yüzeysel eleştirilerle sarsmaya imkân yoktur. Ama ona, emsali görüldüğü biçimde saldınlarda bulunmak, bunu yapanlara şöhret sağhyorsa ve maksat bu isediyeceğimiz yok... O halde buna devam edeceklerdir. Sayın Tuglacı'yı bu son eserinden dolayı kutlar ve II. ve IV. ciltlerin de bir an önce basüıp yayımlanmasını dileriz. Böylece dört ciltten oluşacak olan "Türkiye'de Kadın" adlı büyük eser tamamlanmış olacaktır. KİM KİME DUMDUMA BEHlç AK Sultan tbrahim'in kızlanndan biri dokuz bölümün hepsinin en ciddi ve güveniHr kaynaklardan etüt edilerek hazırlandığj anlaşılmaktadır. Bu kaynakların dokuzu Almanca, otuz sekizi Fransızca, on ikisi tngilizce, birer tanesi lsveççe, Italyanca ve Latince ve yirmi dokuzu Türkçe'dir. Bibliyografya arasında, aynca ikisi Türkçe olmak üzere on dört yabancı dilden gazete, dergi ve altı yazma eser yer almaktadır. Bunlann dışında E>evlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşiv Dairesi tasnifleri taranarak bu konudaki orijinal belgelerin tespit edilip bunlardan da faydalanüdığı anlaşümaktadır. Bu belgeler eserde tasnif seri numaralan ve metinleriyle birlikte verilmektedir. Bu kadar geniş kaynaklara dayanan ve konusunda yerli ve yabancı, eski ve yeni görülmemiş yayın kalmamış olan Sayın Tugİacı'nın bu eseri, büyük bir boşluğu mükemrnelen doldurmakta ve kısaca "Osmanlı Saray Kadmlan" konusunda bilim âlemini yeniden araşürmalar yapmak ihtiyacından artık kurtarmış bulunmaktadır. Çunkü bu eser, bu alandaki bütün bilgileri, yerli ve yabancı butün sağlam kaynaklardan yararlanılarak bilimsel bir metodla meydana getirmiş bulunmaktadır. Bu arada verilen 360 resim, fotoğraf ve gravürun bir araya getirilmesi ve bu şekilde okurlara sunulması herhalde Sayın Tuglacı'dan başkasının pek de başarabileceği bir iş gibi görünmemektedir. Dokuzuncu bölümde verilen listenin hazırlanması da öyle... Bu hususta tam bir kanıya varmak, ancak bu liste ile eserdeki resim, fotoğraf ve gravurlerin dikkatle incelenmesiyle mümkün olabilir. Eserde bir genel bibjiyografya cetveli bulunduğu gibi, aynca her bahsin sonunda o bahiste faydalanılmış olan kaynaklar, aynca gösterilmiştir. Böyleceverilen bibliyografyanın, bazı eserlerde görüldüğü gibi, bir "süs"ten ibaret olmadığı da anlaşılmaktadır. Bu eserden, Osmanlı Haremi'nin beş yüzyılhk tarihini, teş PİKNİK PtYALE MADRA HIZLI GAZETECI HECDET ŞEN YiîPTIS'fvj.'Z/A/ Ü OLVKJ6UNU B'lLMEK )Çlhi 6ÎTIRA1EK IOOOOOC! Masala bilimsel bir yuklaşun Masahn Biçimbilimi / Vladimir Propp / Çevirenler: Mehmet Rifat Sema Rifat / 144 sayfa / BFS Yayınlan. Vladimir Propp, bu yapıtında, masal incelemeleri konusunda kendinden önceki araştırmacıların yöntem açısından bıraktıkları boşlukları doldurmuş ve yaptığı çözümleme çalışmalarıyla olağanüstü masalların kaynaklandığı temel yapıyı ortaya koymuştur. YURDAGÜL GÜRPINAR Rus biçimcilerinden anlatı kuramcısı ve halkbilimci V. Propp'un (18951970) "Masahn BiçimbUimi" (Morfologiya Skazki; 1. baskı 1928; 2. baskı 1969) adlı yapıtı yayımlanana kadar, masaldaki anlatının dayandığı evrensel kurgu ortaya çıkanlmaya çalışılmış, ama yöntemsel bir butünluk oluşturulamamıştı. Propp bu yapıtıyla masal incelemeleri konusunda kendinden önceki araştırmaalann yöntem açısından bıraktıklan boşlukları doldurmuş ve yaptığı çözümleme çalışmalarıyla olağanüstü masalların kaynaklandığı temel yapıyı ortaya koymuştur. Söz konusu yapıt daha önceki yıllarda dilbilim, özellikle de göstergebilim alarundaki etkinliklere çahşmalanyla katkıda bulunan Mehmet ve Sema Rifat tarafından dilimize kazandınldı. nasyev'in derlemiş olduğu olağanüstü "Rus Halk MasallarT'ndan yola çıkarak, söz konusu masallan, anlatı duzlemindeki olaylar zincirinin duzenlenişi açısından yapısal bir yaklaşımla irdelemiş, masalların görünüşteki olağanüstü çeşitliliği altında benzer yapıların varolduğunu göstererek masahn yapısını düzenleyen temel ve değişmez "işlevsel" birimlere ulaşmıştır. Birbirinden farklı masal kişilerinin temelde, sınırlı sayıda eylemi (Propp, söz konusu eylemleri "işlev" olarak adlandınr) gerçekleştirdiklerini, bu işlevlerin olağanüstü masallarda sürekli yer alan, hatta kişiler değişse de varolan ögeler olduklarını, söz konusu masalların anlatısaJ akışını oluşturanın da işlevlerin eklemleniş biçimleri olduğunu öne sürerek ginştiğı çözümleme sonucunda, çeşitli simgelerle belirttiği 31 işlev saptamış ve bu işlevlerin 7 anlatı kişisi çevresinde bölüşturulduğunu ortaya koymuştur. Propp'un belirlediği, masalların temel yapısını oluşturan 31 işlev ve 7 anlatı kişisi şunlardır: tşlevkr: Uzaklaşma; yasaklama, yasağı çiğneme; soruşturma, bilgi toplama; aldatma; suça katılma; kötülük (eksiklik); aracılık, karşıt eylemin başlangıcı, gidiş; bağışçının ilk işlevi, kahramanın tepkisi, buyulu nesnenin ahnması, iki krallık arasında yolculuk, bir kılavuz eşliğinde yolculuk, çatışma, özel işaret, zafer, giderme, geri dönüş, izleme, yardım; kimliğini gizleyerek gelme, asılsız savlar, güç iş, güç işi yerine getirme, tanıma, ortaya çıkarma, biçim değiştirme, cezalandırma, evlenme. Anlatı kişileri: Saldırgan (ya da kötu kişi); bağışçı (ya da sağlayıcı); yardımcı, prenses (aranılan kışi), gonderen, kahraman, düzmece kahraman. Propp, tumdengelimli bir yöntemle gerçekleştirdiğı bu çahşmasının sonunda masal türunün iki tanımlamasına (işlevlere göre ve kişilerin varlığına göre) ulaşmaktadır. Modern anlatıbilimin ve/ya da göstergebilimin (Greimas, Barthes, Bremond, Todorov, vb.) oluştumlmasına katkıda bulunan Propp'un "Masahn Biçimbilimi" adh yapıtı gerek anlatı çözumlemesı alanmda çalışmalar yapacak olanlara, gerek masallar dünyasınm yapısıyla ilgilenenlere önemli nitelikte bir kaynakça oluşturmaktadır. Propp'un "Olağanüstü Masahn Tarihsel Kokenleri" (1946) adlı obür onemli yapıtının da dilimize bir an once aktanlması gerektiğini bu arada belirtmemiz yerinde olur. x Yayın raporu KOYMA AKIL OYMA AKIL Yazan: Haldun Taner / 220 sayfa / Bilgi Va>ınevi Haldun Taner'in butün yapıtlannı yayımlayan Bilgi Yayınevi, yazann düzyazılannın üçüncü kitabını da "Koyma Akıl Oyma Akıl" adıyla çıkardı. Kitap, Haldun Taner'in 19711985 yılları arasında yayımlanmış yazılannı içeriyor. "Şişhane'ye Yagmur Yağıyordu" Ue New York Herald Tribune gazetesinin uluslararası öykü Yanşması'nı, "Sersem Kocanın Kuraaz Kansı" ile Türk Dil Kurumu Oyun ödulu'nü, "Onikiye Bir Var". ile Sait Faik Hikâye Armağanı'nı alan Taner, düzyazılarında, kultur dünyasının hemen her alanmda keyifli, duşundüren gezilere çıkanyor okuru. KUT HAN Yazan: Gürhan Tumer / 58 sayfa / Gundem Yayınlan Daha önce "Mimarlığın Özü ve Sözü", "Mimarhk Edebiyat tfekileri Üzerine Bir Deneme" ve "InsanMekân İlişkileri ve Kafka" adlı kitaplan yayımlanan Gürhan TUmer'in bir masal çahşması. 1985 yılında De Yayınevi'nin açtığı masal yanşmasında ' Güneşin Çocuklan" adlı yapıtıyla birincilik odülunu alan Gürhan Tümer, masalın yalnızca çocuklar için olmadığı, olmaması gerektiği düşuncesinde. ÇtZGtLER Attta Ozer'in Karikatür Albümü / Anadolu Üniversitesi Açıkogretim Fakultesi yaymı Anadolu Üniversitesi Uygulamah Güzel Sanatlar Yuksekokulu'nda öğretim uyesı ve Açıköğretim Fakultesi TV'si Grafik Bölümü Başkanı olan Atila Özer, 1973 yıhndan bu yana karikatür çiziyor. lçte ve dışta katıldığı karikatür yanşmalannda derece alan Özer, "Karikatüre Selam"dan sonra ikinci albumü "Çizgiler"i de yayımladı. Çağdaş sorunlara değinen bu özgün sanatçı izlenmeli. ADRESİNDE YOKTUR Habib Bektaş'ın şinieri / 64 sayfa / Da\anışma Yayınlan 5EN ÇOK ÇİZGİLİK KÂMİL MASARACl AĞAÇ YAŞKEN EĞİLİR KEMAL GöKHAy Işlevler ve anlatı kisileri İlk kez Rusca olarak, 1928'de, daha sonra da gözden geçirilmiş ve düzeltilmiş olarak 1969'da yayımlanan "Morfologiya Skazki" 1958'de ve 1%8'de tngilizceye, 1965 ve 1970'te Fransızcaya, 1966'da ltalyancaya, 1968'de Lehçeye, 1970'de Rumenceye, 1971'de Çekçeye ve Macarcaya, 1972'de Almancaya çevrildi. Türkçeye, Fransızcadaki son çeviriden (Propp'un 1%9'da gözden geçirerek yayımladığı ikinci baskının çevirisi bu ) aktanlmış olan yapıt BFS Yayınlan'nın başlattığı üçlü dizinin (Bilim, Felsefe, Sanat) bilim alanındaki ilk kitabı olarak yayımlandı. Propp, "Masahn Biçimbilimi"nde A.N. Afa TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAN TAS QEWf')mSIST/NBCHAP£L"f 194O'7A 8U6ÜN,TAŞOEVRI RESlMLERİVLE ÜNLÜ LASCAUX(LASKÖ) MAGARASI KEŞFE&UH. MA6ARA, FRANSA'NIN MONT1GNAC(M0NTlNYAK) KASA&ASI YAKfNLAHlNM,KAVIP KÖPEKLeflİNİ ARAYAN ÇOClUCLAR TARAFINDAN BULUNUUÇTU P/PTE, IŞIK GCRMeVeN K/S/MlAZPAKİ OUVAR RSSIMLERİ INSANU6IN ILM SAfJATOHMEKLERlNOENDl VE OLAĞAHÛSTÛ GâzELUKTBYOl. M.6. SŞOOO 8OOO YILLARI ARAŞINDA yAPILOIGl SAAJ/VIH RESIMLER, Ç.EÇITÜ UAYVAN ŞEKILLEIZlM İÇBR/YOGOU. (^BıZON, GBR&EOAN,AT, GEYİK, KJJRT V.8.) HAREKET HAUA1DEKİ HAYVANLAR &ERÇBKÇI RlÇIMDE ÇIZİLİP BOYAAJMifTI. MALZEME İSE TVPRAfC BOYA İLE YAĞ KARlSoUa,kâpfler,arkeoloQİar/a göru/u 12 Eylül Muğla Kitap Şenliği sr CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜ'NDEN HABERLER den eylül ayı kataloğu çıktı. Eylül kataloğunda, geçen ay aramızdan aynlan şair Turgut Uyar ile Abdulkadır Bulut'un yaşamöyküleri bu yapıtlan üstüne birer inceleme yazısı yer ahyor. Kitap kulübü uyelerinin tarutım/ tartışma mektuplarmın yanı sıra aym yeni çıkart kitaplarma yer verüiyor. Eylül kataloğunda, aynca Faruk Pekin, VeyselÇolak, Doç. Dr. Mesut Cülmez, Metin And, Can Yücel, L.Hughes ve Rifat Ilgaz 'ın yeni yayımlanan yapıtlanna üiskin tanıtım yazılan ayn bir bölümü oatşturuyor. fzmir Fuan 'nın ardından Cumhuriyet Kitap Kuliibü, Muğla Belediyesi'nin konuğu olarak Muğla Festivali'ne katüıyor. 2629 eylul tarihleri arasında yapüacak olan Muğla Kitap Şenliği'nde gazetemiz yazarCanndan tlhan Selçuk, Melift Cevdet Anday ile Aziz Nesin, Haldun Taner ve Muzaffer Izgü için imza günleri duzenleniyor. Yazarlar için düzenlenen imza ve sohbet günlerinin yanı sıra, konuk yazarlar, Muğla Belediyesi'nin özel olarak hazırladığı "edebiyat söyleşisi"ne de katılarak okurlarla birlikte olacaklar. AYES EN ÇOK SATAN K Î T A P L A B J ROMANÖYKÜ (7.8.1985U.9J985) Sıra: Kod: 1 2 3 4 002.067 152.315 021.211 001224 Küabm AaVYazarv SevgM Arsız Ölüm/Latife Tekin Ortadireği Yıkan Ayt/Muzaffer tzgu Tütun/Dimittr Dimov Berci Kristin Çop Masattan/Laüft Tekin Sevgtti/Marguerite Duras Gün Doğarken BülbüJ Susar/Elsa ÎKofer O/Hakkâri'de Bir Mevsim/Ferit Edgü Sessiz Ev/Orhan Pamuk Kuyucaka Yusuf/Sabahattin Aü Yetmiş Yaftm Merhaba/Aüz Nesin Eylül kataloğu çıktı 5 021.216 6 002.087 7 8 9 10 001.006 021.048 022.051 002.220 Cumhuriyet Kitap Kulübünün üyeleri için düzenli olarak yaytmlanan ayhk kitap bültenlerin Salihli'de doğan ve yıllardır Federal Ahnanya'da yaşayan Habib Bektaş, son şiirlerini "Adresinde Yoktur" adh kitabında bir araya getirdi. "Çocuk ve Hapisteki Babası" şiirinin bir bölumu şöyle: " . . . akşam olnnFîyatu ca / herkesin babası geliyor eve 590, / dognı mu annemin soylediği / 500, 'bütün çocuklar şeker yiyebilsinler' / diye mi... baba / senin 2000, içerde yaptığın / şeker mi /... uzan / uzan telörgüye baba / 454.50 350, kokla / kokla saçlanmı / duydun degil mi güneşin / san çiçek kokusunu / ... ışık dışarda ba318, 600, ba / güneş uzak sana / butün 1100, gün / dışardayım / güneşin al750, tmda / güneşin kokusunu getirdim sana." 454.50 5 0 YIL ÖNCE Cumhuriyet Cenevre'de son ümitler Cenevre 11 (Özel) Buraya gelen haberlere göre, Italya, Habeşistanı suel kuvvetlerile isgal etmek hususundakı karannda ısrar etmektedir. Aym haberlere göre Sıiel harekata bu aym 24 ünde başlanacaktır. Beşler komitesı başkanı Madariaga, bugun Italya 12 Eyiaı 1935 sürmuşlersede, Fransız başbakam Laval, Musolini ile telefonda konuşarak bazı tekliflerde bulunduğunu söylemiş, Italyanm cevabtm beklemek tavsiyesınde bulunmuştur. Musolini taleblerinden kısmen olsun vazgeçmediğı takdirde harbın önunü almanın kabil olamıyacağı kanaati artık umumileşmistir. 1935 1985 başdelegesinı bırkaç defa zıyaret ederek, bir uzlaşma formülünu bulmaya çalışmış, fakat muvaffak olamamıştır. Bunun uzerine Uluslar Kurumu mehafilinde Beşler komıtesinden bugün umud kesilmışür. Komıtenin bazı üyeleri bu durum karşısında çalışmalarından artık bir fayda ummadıklarım ileri