Katalog

8 ARALIK 1985 KÜLTÜRYAŞAM VEHBJ RELGÎL HAYVANLAR ISMAİL GVLGEÇ CUMHURİYET/S ftİIJMTEKNİK DÜNYASINDAN Araba tutkusu ya da düşmanlığı Amerika'da bir reklamda şöyle deniyordu: Otomobil bize ülkemizi verdi O ugün artık gündelik yaşamın bir parçası haline gelen otomobil ku{lanımı, geçen yüzyılın sonlannda hemen her ülkede kısıtlanıyordu. Isviçre'de yöneticiler, büyük buluşun turist kaçıracağt görüşündeydiler. Otomobil yüzünden yolda rahat gidilemiyor, her an sağını, solunu kontrol etmesi, gerekiyordu. Etrafı toz toprak, çamur içinde bırakıyordu. Araba atlarımn pis kokulu dışkılarına karşüık, atsız taşıtlar da çevreyi benzin kokusu ile dolduruyordu. Recâizâde Mahmut Ekrera 'Araba Sevdası'nı 18% yazmıştı. Bunda, zamanın varlıkU sııufının gösteriş aracı olan güzel koşumlu, pırıl pırıl fayton (halk deyişi ilc payton) arabasına tutku dile getirilir: Mirasyedi Bihruz Beyin tek tutkusu böyle bir arabaya binip gezinti yerlerinde caka satmak, kadın tavlamaktır (Fayton, eski Yunaneadaki Phaeton sözcüğünde gelmedir ve güneş tannsı Helios'un oğlu anlamındadrr. Phaeton, babasının, yani Helios'un arabasına bir günlüğüne binip göklerde dolaşmak ister. Fakat, atlan iyi yönetemediğı için kaza yapar, gökleri ateşe verir. Buna kızan tanrılar tanrısı Zeus kendisini bir yıldınmla cezaJandırır. Konu Ovid'in Dönüşümler (MetamorphosesVinin birinci ve ikinci kitaplarında uzun uzun anlatılmıştır. Kelimenin sözcük anlamı 'panl parıl parlayan'dır). Bihruz Bey neden otomobile değil de atlı arabaya tutkundu? O zamanlar ülkemizde otomobil henüz yoktu. Esasen bu taşıt, o sıralarda dünya için bile bir •yenilik' idi. Ve birçok kusurları yüzünden pek tutulmuyordu. Araba sevdasını Hâmid de dile getirir: Sahra'sında ve Divaneliklerim'inde. Örneğin, 1879'da yazBirçok kanton, araba kullanımına sıkı yasaklar getirmişti. Ancak, bu yasaklar yavaş yavaş çağdışı olmaya başlamıştı. Fransa'daki Otomobil Kulübü, isviçre hükümeti üzerinde baskı yaparak yasaklarm gevşetilmesine çabşıyordu: Evet, ülke turist cenneti idi. Fakat, atsız taşıt, turist akınını daha da kolaylaştırmayacak mı idi? Zamanla gerçekten öyle oldu. Otomobilin pis kcku çıkarması, daha sağlam, sızdırmaz benzin depolan ve motorlarla önlenmiştir. Çevrenin ve yolcuların tozlanmasına, ilk otoyollarının yapılması ve arabalann üstlerinin örtülmesi ile bir dereceye kadar çare bulunmuştur. Gerçekten de ilk otomobil yolcuları toza karşı bir tür 'astronot giysisi' kullanıyorlardı. Fakat nedense, arabaların üstlerinin örtülmesi bir türlü akla gelmiyordu. Bunda belki 'gösteriş'in payı vardı. Fiyaka yapma, caka satma isteği tozlanma, pislenme gibi sakıncalardan ağır basıyordu. Zamanla otomobiller gelişti, yollar yapıldı, atsız taşıt çağdaş yaşamın parçası oldu. Motorlu taşıt, kentlerin genişlemesine yol açtı. Surlar içindeki İstanbul'la Izmit'ten Halkalı'ya, hatta Ispartakuleye; Şile ve Kilyos'tan Marmara'ya kadar uzanan geniş alanda oturanlann tek güvencesi atsız taşıtlar değil midir? 1985 yılı otomobilin gündelik yaşama girişinin 100. yıldönümü sayılıyor. Bunun, Alman Gottlieb Daimler tarafından başlatıldığı söyleniyor. Aslında, atsız taşıt pek çok ülkeden binlerce kişinin birbirini tamamlayan çalışmalannın sonucu olarak ortaya çıktığından bunun bulunması şerefi tek bir ülkeye veya buluşçuya mal edilemez. Konuya gelecek hafta değineceğiz. yazımda, yeni dişçi makînelerinin saatte 450.000 kez döndüğü belirtilmişti. Bunun "dakikada" olması gerekmektedir. Özür dilerim. V.B. KİM KİME DUM DUMA BEHIÇ AK dığı Sahra'da şöyle der: "Beynelakrân anınla ülfet için/Ya bir at almalı, ya bir araba/O kızın nezdi î t i b a n n d a / O yerin mecmaı kibannda/Araban yoksa pek yavansın sen/Gerçi gayet güzel, cıvansın sen (lahn 2). Üstad 'lahn 4'de şöyle der: "Daha bir âdeti kibârâne/Maraza (tiyatroya) geç gelip çabuk gitmek/Bakmayıp sonra berf ü bârâna (kara, yağmura)/Ekipajla (arabayla) biraz dolaşmak gerek... nşmamıştır. Çünkü, kentler dışmda, atsız taşıtların üzerinde yürüyebileceği düzgün yol yoktu. Olması için neden de yoktu. Rastgele geçecek bir araba için milyonlarca liraya otoyol yapılamazdı. Atsız taşıt en çok Avrupa'da gelişmişti. Özellikle Fransa'da... Amerika bu konuda henüz çok gerilerde idi. Bugün gündelik yaşamm bir parçası haline gelen otomobilin geçen yüzyılın sonlannda açık kucakla karşılandığı sanılabilir. Oysa öyle olmamıştır. Hemen her ülke, çeşitli ve kendine özgü nedenlerle otomobil kullanılmasını kısıthyordu. Bu alandaki düzenlemelerin ilginçlerinden bazılan da Isviçre'de idi. O gün olduğu gibi bugün de turist cenneti sayılan İsviçre, otomobile karşı olumsuz bir tutum içinde idi. Çünkü yöneticiler, bu büyük buluşun turist kaçıracağı görüşünde idiler. Otomobil yüzünden yolda rahat gidilemiyordu: tnsanın her an sağına, soluna, arkasına bakması gerekiyordu. Araba atlarımn pis kokulu dışkılarına karşılık atsız taşıt da çevreyi benzin kokusu ile dolduruyordu. Bunun dışında, otomobil, kaldırdığı tozlarla hem evleri, hem gelen geçenleri, hem de yolculan toz toprak, çamur içinde bırakıyordu. Bu nedenlerden ötürü, örneğin Grisons (Grizon) kantonuna otomobil girmesi yasaklanmıştı. Otomobil devreye giriyor Geçen yüzyılın 80'li yıllanndan başlayarak otomobilîn gündelik yaşama yavaş yavaş girdiğini görüyoruz. Otomobil daha çok Avrupa'da geliştirilmiştir. Fakat, bu büyük buluştan asıl yararlanan Amerikalılar olmuştur. Bir kıyısından öbür kıyısına 4 Türkiye uzunluğundaki Amerika'da otomobil, ülkenin kalkınmasında çok büyük rol oynarruşUr. Bir reklam bunu şöyle dile getirmektedir: "Otomobil bize ülkemizi, uçak dünyayı, uzay da evreni verdü' Otomobilin bu ülkede bu kadar çabuk gelişmesinin nedenlerinden biri, kuşkusuz, 1859 ağustosunda Pennsylvania'da petrolün bulunması olmuştur. Nitekim, ilk yıllara ait üretim yüda 2.000 varilken (1 varil 158,98 litredir) 41 yıl sonra 1900'de 60 milyon varile yükselmiştir. Durum bu iken otomobil gündelik yaşama gene de hemen ka PIKNIK PİYALE MADK4 DİZELTME: Geçen haftaki TÎYATROGÖSTERt ORTAOYUNCULAR Kari Vaientin Ferhan Şensoy 528 66 29526 10 00/412 GAZETECİ yEf.DET ŞE\ İÇİNDEN TRAMVAY GEÇEN ŞARKI Rasim Ortekin " Grup Gündoğarken 12 Aralık:ar başlayarak n EŞEK ARILARI Yazan: »ristofanes iozan: Ferhan Semev Beyoğlu Kuçuk Sahne 1436417 1444327 NOBETÇI TİYATRO Ferhan Şensoy'un '""'"'' 100. OYUN Pers 18 30 Cuma 2ı 00 CtsPaz 15 3018 30 MODA SİHEMASI 337 01 28 3 .bt "• &• AFİTAP'IN KOCASI İSTANBUL Pazartes 18 30 DORMEN hangisi kprtsı PENCEREDEKİ KADIN s, KOMEDİ 2 BÖLÜM Çev : 0 . AZİZOĞLU Yön : ADRIAN BRİNE satılmakiadıı. TOPLULUĞU SANATTİYATROSU O 9â OLMÜI. /$5il" YAZALlM EN '<Y!5İ Mhrtler ttyatn »t$esi ve VAKKORAMA'da Pers 21 15 Cuma 21 15 C tesı 19 0021 15 Pazar 14 0016 30 GERARD DEPARDIEU FANNY AROANT : Rutkay Azlz Oy«nla$tıran: Müzik: Timuı Daas Dvzeni: Pataı: 16.30 • Yılmaı Onay Sdçuk Mtan Trtm 19.30 KOMEDİ TİYATROSU (Eski Idil Sıneması) Eraenekrn Cad No 98 Pangaltı IST Tel 141 27 37 Cuma: 1214 1516 3021.15 C tesi 121921 15S*aar: 1214 1516 301921 1 Yönettnen: François Truffsut ÇİZGİLİK KÂMİL MAS.4R.4U ISTANBULDA T A L N I Z SİNEMAMtZDA HODRI MEYDAN KULTUR MERKEZI REFİK ERDURAN LEVENT KIRCA TİYATROSU Süper Komedi OSMANBEY GAZI SIMEMASI'nda Car$.. Pers . Cuma. C.tesi. 21.30 Pazar 19.30 Tel: 147 96 65 YoiKtM: Cüneyt Gokcet Dekor: Rdik Eren Kostum: Hale Eren Dans Duzenı: Altan Tekin Cuma: 21JH) Ctesi: 13J0 16J0 Tel: 140 67 92 TAMİRCİ *> 'r^^V^^^c SANTİYATROSU'NDA MODA SINEMASI 337 01 28 lyALINAYAK Yöneten: Genco Erkal BU HAFTA KUTSAL GONÜL ÜLKÜ GAZAMFER ÖZCAN TİYATROSU KARISIK İŞ Konedi 3 Penle Seanslat Heıgun 21.00 Ctesı 15.0021 00 Paıar: 15 0019 00 Tel 146 80 91 Sıslı Mevdam BEŞYOL 50. Yazan Yöneten: 0yu» Seıgey Kokovkin KENTER TİYATROSU Q KENT OYUNCULARI AĞAÇ YAŞKEN EGIUR KEMAL GÖKHAM Cuma 18 00 21 00 C tes 15 00 18 00 Paiar 15 00 18 00 Tel 146 35 89 147 36 34 TEHLİKELİ İLİSKİLER CLOSE ENCOUNTERS YONETMEN STEVEN SPIELBERG uw\ E.Re«tt «Y/C.Resrt REY SEHİR TİYATROLARI 2 ARALIK 8 ARALIK 1985 HARBIYE (140 77 20) 13 Aralık Cuma Saat: 19.00 Biletler satışa sunulmuştur. Tarihlerinde FATIH (526 53 80 RICHARD DREYFUSS MELİNDA DIU0N 0SMA«MY GUI TEL: 1479S6S V ' MYSÖ.U Og«YA TEL: 14M361 * " BUMKÖY WCW.İ TEL: S72S439 LÜKÖS HAYAT Yöneten Haldun DORMEN HULUSİ BEY'İN KIZLARI Voneten Engın GDRMEN TARİHTE BUGÜN MIMTAZ ARIKAS ÇAĞDÂŞ BİR DUVARRESSAMI 1806 'DA BUSUK, UNLÛ MEKSlKALl RSSSAM PIE6O RtVERA DOĞDU. DAHA YAŞIHDA GÜZEL £A NATLAg AKflPEMİSİNE GİeEAI RIVERA,2İ YAŞtUDAYKEH KAZANOISI gtl? SUBSIA AVRUPAYA SANAr ÖĞRENİhAİ İÇİN £1 P£C£KTİIS• ÖNCÜL£/?IYLE &ıZM'£ SAĞLI OUVSAK GSL/fEA/ "SOSyAL^ GEfZÇEKÇİLİK* AİCIMNA IISİ DUYACAK^ TlR. 19İO 'PA SAŞLAYAN MSKS/&4 OEY/SİMİ, PIEGO ÜIYEISA YA j PlGER İICİ ttSSAM A&C4DAÇI OR.OZCO VB . DUVAR ZE£İML£fti(FKESKÖ) YAPMfl Fı . POĞAL OUUZAKr POL/TİK YÖNÜ AGIR. W.$NAKESPUI»S.EYİM6UI jrm BETAVHS Taner Barlas Mjm Tiyatro John Arden ANTONIUS VE KLEOPATRA Yöneten Engin ULUOAG ı/alnız Pazar günien] C0CUK«Y«HU V LUD¥İ6*U)CM« USKÜDAR (333 03 97) KARIM VE KIZIM Yöneten Penhan TEOÛ İSLİSİSLİPISPUSLU Yöneten Kahraman ACEHAN (C tesıPazar: 11 OO'de COCVK0YUM KUKLACI Yonelen Oenız UYGUNER bakırköy esentepe kadıköy •vi: Uyarlayan/'Vöneten Metin Deniz Müzik Atitla özdemiroğlu Cevre Duzenı.Giysi Naz Erayda Ali Cem Köroğlu Konuk Sanatçı Deniz Türkali 12 ovun $an da Seyırcilerımiz ıcin ovun bıttminde her semte IETT otobusu tahsıs edılmıstır. TAKSİM SANAT Vİhde TAKSİM SANAT EVİhde 50 YIL ONCE Cuııılıurivet Milli tasarruf Haftası perşembe günü başlamakiadır. Haftanm programı milli ekonomi ve tasarruf kurumu tarafından tamamen hazırlanmıştır. Hafta zarfında radyoda her akşam tasarruf mevzuu üzerinde bir konferans verilecektir. 8 Aralık 1935 Müsabakanm zengindir. hediyeleri çok 1935/19$ alınak için bekleyen Yunan v ınotorlarüe Bulgaristana balık. yollayan koınisyoncular tarafından satm ahnmıştır. V Tasarrııf haftası ÇARŞ 18 3020.30 PR$. 18 30 Bu yıl viırin müsabakasma iştirak nisbeten azdır. Buna sebeb haftanm yılbaşı ve bayrama tesadüf etmesinden dolayı mağazalann vitrinlerde kendi mallannı teşhir etmekte otmalandır. Ikramiyeli yemiş satacak olan bakkal ve yemişçilere kağıdlar ve makbuzları tevzi edilmiştir. Torik bolluğu Havalarm birkaç gündür iyi gitmesi yüzünden torik balığı gene çıkmava başlaımş, dün Bahkhanede çifti 7590 kuruştan dokuz bin torik satılmıştır. Bu balıklar limanımızda balık