Katalog

DÖtl CUMKUKIYET 5 Mayıı 1976 EME AMELE. ammaı TARTIŞMA Samim KOCAGÖZ 27 Blr köstyl döndütar. Bts do yeaiden kosmaya basladık ki, kttseden ustümüze beş el tabanca attılar Blz de kendimizi yitirmieiz, kursunlann üttüne üstüne gıdiyorduk Ben, bu sırada yere dtiştum Bir an kendimi yitirmisım Gözumu açtıjjımda arkadaslar basucumdaydı BUtün sokak halkı dışanya uğramıs, kapüara, pencerelere çıkmıs, korkarak uzaktan bize bakıyordu. Blrden sokagın ıçine kosarak orta yaşlı, iri yapılı bir adam glrdi Btae, «ölen kalan var mı evlatlar'» dıye söylenerek yaklaştı Hahmm gorünce, beni kucakladıgı gibi yakındaki bir ahsap evin merdıvenlerıne yilrüdu Arkadaçlar da «Gelin buraya çabuk, polis arabası geliyor!» dıye söylendi Açjlan kapıdan içerlye bizi soktu, sonra sokaga bagırdı •Oirin, evlerinıee girın, görünmeyin ortalıkta komşular'» Kapıyı bir gü««l kapadı Beni arkadaki bir odaya taşıdılar Adam, Kepsini gordüm, slzl kursunlayanları bırakıp, polıs arkanıza düstü » diye söyleniyordu Adamdan başka odada İki hanım da vardı Arkadaşlar soluk eoluga birer köşeye kendilerini attüar Sonra adam, arkadaslann yardımı ıle benım bacağımdaki yaraya baktı •Şansın varmış delikanh, kursun içerde kalmamıs. Hepinizin de »ansı varmış ki benım evın yakınına düstunuz » dedl Hanımlardan bırısi karısı, biri de kır kardeşiymiş Onlar sıcak su, sargı olacak bez yetiştirdiler Adam, blr ara on tarafına geçip evtn, soKağı gözetledi Sokakta kimseler kalmamış, polis arabası knçebaşım tutmus, iki polis koşarak asağı yukarı sokaklan tarayarak bizi aramaktaymış Blr yandan benim akan kanımı dtırdurmak için ayagımı, yaranın UstündPn sıktı adam bir bezle. Bir yandan yarayı sıcak su ile yıkayıp tendirdiyot basarak sarmaya başladı Arkadaşlar şaşkındı; Filir, basucumda aglamaktaydı Bir arkadas, şaskın saskın hepimiz şaskmdık ya Adama, olup bitenlert anlatıyordu Babacan bir adanıdı bize yardım eden «Olur böyle ışler'» dive gülümsuyordu Bir ara, «bilemediniz herifleri lzlemesinl Blriniz jeterdl belli etmeden gıttıkleri, saklanacakları yeri saptamaya Kör kbr parmagım gözune silâhlı kişilerin UstUne UstUne boyle gidılmez1 Zaten Bakianacaklan verı oğrensenlz de yararı yokmuş; anladıgım denli polis, onların degil. sizin arkanıtdaymıs Hoş blr. de fabrıkadaki grevde çok yanlıs isler yaptık ya Neyse, Uç dOrt saat burada kalın, hava kararmca, birer lkiser ben, slzl buradan uçururum'» dedi Bize çay yaptı hanımlar tevreler vlyecek içecek getırdiler Sonra btri odada bırakıp çıktılar Uzun bir süre oturduk kftldık. Yw*nw sarılmaiından sonra giydi£itn partoJ*».. numun thtttne kan çıkmaya baçlamıştt Ortalık da k«r»nyofdu, Bu sırada dış kapının çalındığını dujduk Olduğumuz yerden kulak vermeye başladık Kapı açıldı kapandı, bir se», «Hayırlı akşamlar Ustam > diyordu Bize yardım edenın sesı, «Hayırlı akşamlar Ali'» diye duyuldu Gelen «Olanı bıteni bteimkınden öğrendlm: bir yardım gereklt ml*. dıye sordu «Gerekli, gerekli ya » ^ozlerlni duyduk Derken kapı açıldı Bize yardım eden evsahibi ıle gelen genç bıı ışçi Rirdı içeriye Dellkanlıydı blzim Kibi, güler blr yU7İe, «Geçmis olsun kardesler!* dedı Saftol I karşılığını vcrdık. Benım ayağım tutmuyor gıbiydi, kan bıraa durmuş, dehşetli bir sancı baslamıstı Usta, Ali'ye, «Ne var nn ^ok dışarda' Gelirken polis filan gördün mü'. diye sordu. All, «Ortalıkta polis fllan vok. Yalnıe pollse benzemeyen blrkaç klçıyi, caddeyle bitlm mahalle arasında asagı vukarı dfkell ötkell dolaşırlarken gordüm Pek kuskulanmamıştım ama eve gellnre » karşılığını verdi Usta, bu ke« ba^ka bir sör etti «Beni Fabrikada aramışlardır » Ali. «Hasta. sigorta hastaneslne gıtti, dedık Kâğıt aldı mı fılan dıye •soylendıler. ama pek UstUnde durrnadılar » karşılığını verdi Usta, «Neyse bu baska ış'> dıjerekten bir cıgara yaktı Bı?, hep susuyorduk Sonra Ali (.ık'ı gittl, ortahSı bir kez dnha kolaçan etmek için UMamn birçok çeyı bildıfeım anladık Bife polibten çok bu önünüzde arkanızda dolasan, okullannıza saldıranlardan korkun çocuklar . dikkatli olun . Kimdir ne laterlar bu hftrifler bilmem ama avlardan bprı siraya oldürdüklen sırin gıbı deljkanhlann katıllerı bir türlü bulunamıyor Polıs de onlardan vana anla^ılan » dıye bğüt verdi Sunıa «Işınıze karışmak ıstenıpm bı/ Razetelerden ogrenUoru? olup bıtenlen » dıyp sozunu «iürdürdü Oysa gazetelenn yazdıklarından çok, her ş»yı bildiglni anladım Ortalık lyıoe kararınca, bizi, evın arkamndan baska blr eve Rflçmp birer ıkiser caddeve çıkardı Ustavla Ali Otobuslere atlayıp dagıldık Benımle Ftliz ı d > yıne Fatıh'tekı Fıliz'lerın evi« nın sokaRina dok Usta getlrip bıraktı 7orlukla merdivenlcri çıktım Gerısım bilıvorsumı/ Frknl ı da bız bu adarnlaıın ardmdayken (akülteden polis toparlayıp arkadaşları ile birlikte gözaltına almıt. > &«ruvenm ayrıntılaıını bu denli öğrcnıncf ben de lyice hpvecanlanmıstım Kendi kendlme, «saglam dur, sakin görün Ekrem'» diye nımden sbvlendım Sonra konustum «Ne sprüven np snnıven Ayrıntıları öğrenıncf basbavagı heyecanlandını » Sesime bir sak» htvam vermfve çalışıyordum Sonra birdenbııp ciddıleşıverdim «Bu gtlruhun kimler oldugunu, lplerinın klmlcrın elındp bnlunrtuğunu a? çnk bılıvor s«"7İvo rum Gıttikçe de gemı azıya alıvorlar Hftlâ arkanızda onuntode rlnlasıvorlar mı'» Frkal, kftrşılık verdi «Elı dolastıklarını bilıyor, se^lvor gorüvorur AIK nk tophı halde fakültedp buhındu8nnıU7 Mıalarda osuıacak ta?ı pıbt bi7e bakıyor. raman 7aman hır f.ıkarmak için bahane arıyorlar Bu luyorlar da kımı zaman Biz tak tek. tenha yerlrrdp bu lieriflerle karşılavmamaya dlkkat edıvoruz Sonra tçımızde, hUbır Ise kavgaya karışmamaya flikkat eden a)snlarını da bir bir ofcrenmeve ba^ladık Öylfleri var kl hem HSrBnri, hem polıs hem de Komünumle Mücadele Derneklıleıt \ar Kfcndıiennı öelh etmek istemuorlar Bunların kımlıklennı açıga çıkarmalc i(,ın öfrendiRimız usulleumı? var En belırgın O7Pİ1 klerı damdan dü şeroeslne deıslikieıde gdrUnmelen, korktitük tahıl olmaları, derslerle hiçbır lllşHleri bulunmamalan Bunlnr küçük smı(Urda kendilerini vuttutabılıvoılaı bir bakıma ama bızım stnıf laıda, bon sınıtlarda kabak gıbı bcllı ohıjoılar Blr planın, bir harıtanın olçefcıni bıle nilmiyorlar Bunlarla Allahın günü dalga geçıyoruz C.Pi,lvcrur va âdamlaıın kaşla Cöz arasında sllihlanı verdıkleııııı fif bilivoru/ » «Nc olacak bu ışlcrin sonu?ı> dıyn sıkıntıyle soyleniverdım, Erkal «Olaıağı ddvı» dıye kaısılık verdi, «Bı* de örgütlenıyoruz. biz tlr sllahlaınyoıuz» OtMtlc Amerikan dış politikasmda Türkiye Ooç. Dr. Oral SANDER İKİLİ ANLAŞMALARIN SAYISI 1970 YIL1NDA 9I'DÎ Ortak Güvenlikle ilgili anlaşma 7 ocak 1952 günü mektup teatisi ile yürürlüğe girdi. Birkaç yıl sonra Bağdat ve Balkan Paktı gibi girişimlerde bulunuldu. 19561958 Ortadoğu bunalımlarında Ankara, ABD'yi hem siyasal bakımdan gözü kapalı biçimde destekledi, hem de 1958 Lübnan çıkarmasında olduğu gibi, 1000 kişilik bir Amerikan paraşütçü grubunun Batı Avrupa'daki üslerden încirlik'e getirilmesine, buradan da Lübnan'a gönderilmesine ses çıkarmadı. Bu tutum, Arap ülkeleri i!e ilişkilerimlzin bugün istenen duzeye ulaşamamasının başlıca nedeni oldu. Trumnn Doktrinl v nin NATO'ya girişlnden sonr», Türklye'nin ABD'nden askerl v» «konomik vardım alması v« bu yardımlar karşılığı bu lilkeye ge rek asker gerek ekonornik nıt«lıkte çeşitli kolaylıklar ^nğlama«iv Jsir,,di74 ikıiı ania^malâf yo*m»la ohrruştur Bazıları açıkı ba 7ilau gi7İı olan bu ıkılı anla» malar. Basbakın Demirel'ln 1970 subRtmda açıkladığına g6r* 91 taneydi Nasıl rflrurluğa glrdllırl Kuzey Atlantık Antlasmasmın 3 Unrti maddesı, bu antlasmânın amaçlarınm, yam ortak stvun manm, daha etkili bir blçlmde sağlanabilmesl için. taraflar ar» sında sıkı bir ışbırlıgi yapılmasını öngörmektedır Aynca NATO Uyelerinln 19 hazıran 1951 tarihinde ımzaladıkla n «Kıi7ey Atlantik Antlasmasına Tarat Devletler Ara«nda Kuvvetlerın Statüsüne Daır Sözlesme» ye gore, üye devletlar birbırlerinin topraklarında tesis kurmak, askerı ve sivıl peraonel bulundurmak ve bunlara kendi kfenun larını uygulamak olanagını kax»n maktadır. ABD, bu ikt belgeve davknarak ve daha önce deginllen 12 tanv mıi7, 1947 Anlasmasının htlktlmlerlne atıftR bulunarak TUrklve ile çok navıda ikllt anlaşma yapmıs v* TUrk topraklannda aikeri te slsler kurdugu Ribi bırçok sivasnl ekonomik ve askerl ayrıcalık lar kazanmıştır. Bu ikill anlaşmalann çoftıı TBMM'nden Reçirilmeytrek. bas ka vp genel nıtpliktokı yasalara dayanılaı ak vurıltme anlaçrnalan bıçimınde va Dıı^ıslprı Bakanlıftı \a da C.enelkurmay tarafından ım^alanmı» ve Renellıkle ım 7aUndıkları Rün vıirürlüğe girmislerdtr Ikıli anlasTnalaıın bir kısmı gtr lidır Açık nlanlaıın bir kıstnı ISP Ortak Guvpnllk Kanununu her \ ıi «stırdüren ve bazı uygula ma deghiklıklfri Rftiren çoftu bırblrinin tfkran niteltglnde \e vardımm nasıl vapılacafeım sap tavan anlasmalar olup, tfker teker rle almmaları gerekstzdir. Bu vti7dpn deftınılmesi gerekenlprın savısı 37almaktadır Bun lar aıssındn hıtgıımı »vdınİRtma lan açısından onemli olanlar sun lardır TÜRKÎYE, ABD'NİN ASKERt ^İRlŞİMLERİNt DESTEKLEME Vt GEREKİRSE YARDIM ETME YÜKÜMLÜLÜGÜ ALTINA GİRÎYORDU c*k hareketlere t«vpssül etmeyı», (11) «ABDnln de dahıl oldu gu çok tarailı ve ıkı taraflı an İasrna vcya antlaşmalarla deruii te eyledıJU askerı mükellefiyet leıine yerıne getırmeyı» yuklenmektaydı Bu anlaşmada ılgınç olan nok ta, tngılİ7te ve Türkçe başlıkla rının 4.arklı olmasıdır Ingılızce sı, «An Agreement Between the Unltad States of Amenca and Tıırkey Relatıng to Mutual Secu rıty», yanı «ABD ile Türkiye A rnsında Ortak Guvenlik tle Ilgı lı Anlaşma» ıken, Türkçesinde herhalde Meclısten geçirılmeslni kolaylaştnmak amacıyla, anlaş manın bu sı>asal ve askerı nıte lığın* hiçbır atıfta bulunulrrm mı$ ve «TC HUkümPtı ıle ABD HUkümeti Arasında Münakıd Mıı addel Ekonomik lşbırlıgi Anlas masını Tadıl Eden 7 Ocak 1952 Tarlhli Anlaşmanın Onanmasma Dair Kanun» bashği ıle TBMM' nden leçlrllmistır lı biçimde dtsteklemıç, hem de 19^8 Lübnan çıkarmasında oldu jftı gıbı. 1000 kışılik bir Amerikan paraşutçu grvıbunun Batı Avrurja dakı Üslerden Inclrlıke getınl meslne ve buradan da Lübnan'n gönderılmesıne ses çıkarmamıştır Bu tutum, Arap Ülkeleri ıle ıltşkılerimızın bugun istenen dü /eye ulKşamamasının nedenlerı nin baska verlerde araümasına gerek bırfikmamakudır. madan sonra İki hüklımet ara^ında imrfilanaoak olan otekı bazı ikıll anlasmaların buyük olçude bu anlaşmanın uygulanması nı tclığıııdu oldukları açıktır Zaten Basbakan Demırel'in yukarda degınılen açıklamasına gore 1 i tane ıkılı anlaşma bu Askeri Kolaylık lar Anlaşmasına clnyanılarak yapılmıştır Vtrgi muıfiyıtlerl ınlıjmuı Askerî Kolavlıklar Anlaşması İle aynı gUn lnualanan bir bas ka ıkıli anla^ma, V'ergi Muafiyet lert anla«masıdır Bu anlasmava gore Tlirkije, Kuzey Atlantık Antlasma» jereglnce deruhte et tigi vecibeler çerçevest ıçınde oıtak savunma ıçın ABD taıalın dan ve onun adına yapılan mas raUara Turk vergi ve resimierı ni sirayet pttirmeyepektır. Alınmayacak vergıler arasında Ttırklye'ye ithal olunan efvadan alınan vergi, muamele vergısı naklıyat resmi harçlar ve damRa resmı, elektrık cere\anı ve ha\a (tazı ıstihlftki Umrınden alınan vergller, dahılde tedank olun<ın Bkaryakıtlaı t^eundcn alınan \eı gıler, telgral ve telefoıı ucretle ri Uzerinden alınan mlllt savunma vorgısı gemi ve ha\a mey danlannda alınan resım ve licret ler mamlll tütiln ve içkilerden alınan inhısar resmı ve mudBfan ve nıısusı ıstıhlâk vergilen göze çarpmaktadır Askeri Kolavlıklar Anlaşması İle Vergi Muafıvetleri Anlaşması nın aynı gUn imzalanmaları ıl ginctır ABD ılk anla^ma ıle Tür kive'de kuracagı Us ve tesısler buıalarda bulunduracagı perso nel ve bu «nlasma ıle artacak olan ışlevlerı dolnyısıv U ortaya çıkabılecek ek harcamaları, av m gun ımnladıgı tkıncı anlaşma İle nıümkun nldugu kadar ataltmayı amaçlamaktaydı. l ı l 1953 T)P iktlriarının Basbakanı Adnan Menrteres ve Dıslslerl Bftkanı Fu»t Köpriılü bir AmerUalı İrrnrral tle birlikte Turkive'yl uluslararMi sahnede yspayalnu htr»k«««k (elifmelerin tohumlsruıın atıldıjh rttnler l)s ve teslıtar kuruluver Kuzey Atlantık Antlasmasımı 1 uncü maddesı çerçevebinde 21 ha/ıran 1954 tarahlnde nota teatısı voluylt aktolunan Askert Kolavlıklar Anlnşması ilp ABD \e Tuıkıve çok sıkı askerı ışbir lıSıne Kirışmişler ve bu çerçeve ıçınde gplecek yıllarda çeşitli ka demede 50 kndar tpknık nttelikte protokol VB mukavele yapmışlardır Bu anUsma «Uygulama anlas m.\sı» biçımlnde, Meclısten geçı rilmeden Bnkonlnr Kurulunun veıdığı vetk.ye dayanılarak iınza lanmıstır Turk kamuoyunu uzun sflre meşgul eden «tkıli anlaşma lar» konusunun kokenı ışte bu Askert Kolaylıklar Anlasmasıdır Gi7İı olan ^P BM e kavdettırılnip mn> bulunan bu anlaşmanın, T(lr kıve de bir Amerikan stratejık hava llssünün kurulmasını A merıkan ııçaklartnm Esenbngn Diyaıbakır Eskişehır ve tzmir HavnalanİBrınrian Amertkan ge mılerınin Tlırk limanlarında bı rınmn VP tamır kolsylıklıtnndan yaraılanmalarını, çesltlı tesi»le.r kurulnbilme«!i ıçln TUrk tourak larından «büabedel arazı tnhsıs» edllmesıni ongordügü beürtıl maktedır (1) G17I1 olan bu bnemll anlaşma nın hükumlerıni kesin, yanı bel gesel bir bıçımde ortaya koyma olanagı yoktur. Ancak, bu anlnş Koprulo n« dedi! Bu anlaşmamn ikıncı bir onem lı noktası yukarda birincl ola rak ballrtilmif hukme uygun olarnk Dısıslerl Bakanı Fuat KoprülUnün Kıbns soıunu çıktıgı 7*man, «Bmim Kıbns soıunu m 17 yoktur» dediğınde bu anlas nınvıı atıfta bulunnıuş olmasıdıı Koprülü bdylece «Mılletlerarası gprgınlik sebeplerinden» birinl ortndan kaldırmak peşındeydı Avrıc» Turk hUkUmetl, ikıncı huknı» ujgun olaıak, ABD nın askerı girıslmlerlni destfkleme VP spıekııse jardım PtmP vüküın lıilUğU altına da girmekteytiı Bovlece, bırkaç yıl sonra Bagdat ve Balkun Paktı gibi girisimler dc bulunmu$tur Aynca, 19561958 Ortadoğu bu nahmlarında TUrkiye, ABIVnl hem siyAsal bkkımdan gözti kapa knntrolü mutlak ve t»m tır » Bu hUkUmler, ikili anlasmalaGerek nıtellkleri dolayısıyla, |«ıek uygulamada oıtaya çıkardık rın sakat hUkllmlerlni ve ilerda lan aksaklıklar açı&ından VP ge ıncelenecek olan U 2 essusluk orekse çokluğu ve karışıklıklan lavı gıbı uygulamada kaı^ılasılan hakımından, 19B5 yılından sonra soıunlnrı ortadan kaldırmaga yd ıkılı anlasmaları bir tek metin nelıktir içıııde toplamak içiıı ABD ıle gö # «TC Hukumrti tesislerde isrusmelere bâşlanmış ve sonunda nb9 tarıhlt Ortak Savunma Işbir tfciığı kadar askerı ve sıvil perlıgı Anlasmâsı im7alânmıştır Asıl sonel bulundurabılir » metni yayınlanmamış bulunan bu TUrk toprakları Uzerınde kum anlaşmanın ancak esaslnrı açık lan ortak tfiMslcrdp TUrk hukıı lanmıştır metının askeri ve sıvıl personel bulundurması yetkisınln bir ulus Buna «ore anlaçımanın onp.mll lararası anlaşmadd bngörUlmesi hukumleri şunlardır sakat bir htlküm olarak görülmektedir. • «Müsterek savunma isbırlljti çerçevosmde Turkıye de vapılacak # «Her bir musterek savunma bılumum uygulamalar Ku/ey At teslsinin mahivet, amag ve sll lantik Antlasmniinın III madde resının TC Hlıkümptl taıafındnn sınde ongbrulen karşılıklı ışbir tasvip cdılmesi lâzımdır » lıfiı hükmtme dayanacak ve NATO ıcındeki taahhütlerımizin # «Kuzev Atlantık Aııtlaşması sınırlarını hi\,bir şekllcle ta>ma na Taraf Devletleı Arasında Kuv yaraktır » vetlerın Statüsune Daır Hozleş me geresııne tesislerde gbrev aUvKUİamalntda pk vukumlvıHık lacak ABD poısonrlluın ıııiktan, ler getnılmoyecofiınp nıt bu htl sılah VP trçhızau ıkmAl maddekum, ıster ıstcnıe/ drfha once ya lerı TC nin kontıolllne ınıkıî ı v»pılan ve TBMM nden Rp.;ırılrn« re< ek hükümlere baglı olaoakven ikıli anlaşmglarda ek yükUm tır i) lülükler oldugu sonucunu ortHja koymaktadır Bu hııkmun ınlttfm«yH Kunına«.ının nedenı tıerhalde U 2 gibi • «TC HUkUmetımn muvaİR olnvlaıdfuı alınan deıslp oıt V. katı olmadan nmsterek savnınmK smıınnıavla ılgılı olup bittılcıe tesislerlnın kurulmasııiR \t U\ son veınıek ve sr>7İU <<nlaşnirf M K liyette bulunmasına tpvessul edı te ıs kurma egllımini onlemeK lemez » tır Orfık sınınmı iibklijii anlıjmsıı Am»rikın çıkannı hlımtl mlî 7 m ak 1<B2 tanhındi' mektup tpıtiRi v<ıl"Vİa vurtirlüfte gırpn Oıtak GUvPnlıkle llgilı Anlaşmt ıle Ttırk Hılkümetı (O «Mıllpt lerarası gerRinlık srbpplerini ortadan kaldumak maksadıvla kar sılıklı olarak mutabık kalınabile • «Müsterpk savunma tesivip rimn kurulOııkları sahalaıın mıll kıvett TC Hukümettntndir Bun lar urermde kurulacak tesısleı de TC HUkUmetinin nuilkıyetinde olacaktır Herhangl blr *ekıkln kıra dahı bahls konusu değildlr » 0 «Mtişterek ımııııma tssısi») ri ve buralardan \apıla<ak taalı yetler uzerine TC HUktimetının Bu ıkılı anlasımtarın olarak ABO, Tuıluveae (ıiler elde etmlştu sonuı \\ ınfmU /ARIN AMERİKAN USlCRı (1) n«k : Hıluk Clmın, «NATO \* TUrklve, «H B F CXM1, S. 4, \e İ GARTH TiFFANY