Katalog

7* İslâm Konferansı pazartesi günü başlıyor Islâm ülkelerihin birbirlerine yaklaşmalarını sağlayan olay 21 Ağustos 1969da Kudüs'teki AlAksa Mescidindeki yangın oldu. 7. İslâm Konferansının programı 101» mayıs tarihleri aranında Istnnbul KültUr S»rayında yapılacak olan yedinci tslâm Konferansı Dıaiçleri Bakanları toplantısının programı çoyle saptanmıştır: 1 Açılış • Altıncı Islâm Dışişle.ri Bakanları Konferansının Başkanı Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı ba^kanlığında açılıs toplantısı. • Başkan ve raportörUn seçimi. • Yeni üye, gözlemcl ve konuklarm kabulü. • Açık oturumun başlaması. • Kur'andan s'ıreler okunması • Türk Başbakam ve Başbakan Yardımcılarının konusmaları. • Türk Başbakanının konuşmasına cevap. • Hazırlık toplantısı başkanının raporunun incelenmesi ve gündem üzerine görüşmeler. • Komisyonların kurulması (Siyasi, ekonornik, Kultür ve Islim işlcri, Idarl ve mall işler). • Delegasyon baçkanlavının konuşmaları. • Siyasi iıjler (KudUs'teki durum, FUistin, Ortadogu ve Kıbrıs gorunlan). • Ekonomik Işler (İslâm dayanışma fonu, 1976 yılı bülçe taslagı, uzmanhk kuruluşlannın faaliyetleri, uluslararası İslâm Haber Ajansı, tslâm radyo yayınlan, İslâm bilim fonu konuları). • KültUr ve tslâm işlcri (Kültür merkezlerl, öftretim kuruluşları, diger tslâm örgüt ve derneklerinin faallyetlerinin koordinasyonu). • Mali ve idarl işler (Genel sekreterlik bütçesi, gsçen yılın hesapları, örgilt personelınin statüsU). • Bundan sonraki Islim Dışişleri Bakanları Konferansının yapılacağı yerin sapianması. lslim Konfrransı dü?ümesl. ilk krz liHMJ'da Suudi ArablsUn Kralı Faysal tarafından oriaya atıldı. Konferansa 41 ülke katılıyor 7. İslâm ülkelerl Dışisleri Bakanları Konferansına 41 üye ülke ile 6 gözlemci örgüt temsilcilerı katılmaktadır. Konferansa katılacak üye ülkeler sunlardır: POLiS KORDONU Heyetler, Sheraton Otelinde kalacak ve toplantıların yapılacagı KUltür Sarayına polis kordonu altmda gideceklerdir. AffçanistBn Cıımhuriyeti, Cezaylr Demokratik Halk Cumhuriyeti, Banglade? Halk Cumhuriyeti, Birleşik Arap Emirükleri, Bahreyn, Kaınerun Cumhuriyeti, Cad Cumhuriyeti, Mısır Arap Cumhuriyeti, Gabon, Gnmbia Gine Cumhuriyeti, Gine Bissau Halk Cumhuriyeti, Endonezya Cumhuriyeti, Malvid AdHları Cumhuriyeti, Nijer, Îran, Irak Cumhuriyeti, Ürdün Hnşiıni Krallığı, Kuveyt, LUbnan Cumhuriveti, Libya Arap Cumhuriyeti, Pakistan Cumhuriyeti, Malezya, Mali Cumhuriyeti, Moritanya lalâm Cumhuriyeti, Fas Kralhftı, Filistin Kurtuluş Orgütü, Katar Emirlifcl, Suudi Arabistan Krallığı, Senegal Cumhuriyeti, Sierra Leone Cumhuriyeti, Somali Demokratik Halk Cumhuriyeti. Sudan Demokratik Cumhuriyeti, Surlye Arap Cumhuriyeti, Tunus Cumhuriyeti, Uganda Cumhuriyeti, Senegal Cumhuriyeti, Yukarı Volta Cumhuriyeti, Yemen Arap Cumhuriyeti, Yrmen Demokratik Halk Cumhuriyeti, Türkiye Cumhuriyeü. Türkiye, hukukî bakimdan İslâm Konferansının tam üyesi değildir; ancak fiilj olarak tam üye kabul ediliyor ve Konferansta bu sıfatla yer alıyor. • Yedinci İslâm Konferansı Türkiye için Kıbrıs ve Ege sorunları açısından önemli. Möslfiman de.vletler »rasınd» riayanışma ve işbirligi saglanmasi »macıyla konfe.rans düzenlenmesı tfüsüncesi ilk kez 1966'ria Suudi Aıabutan Kralı Kaysal Urafuıdan cttaya atılmış, ancak Kral Faysal'm «İslâm Birligi» adı altmda yaplirfi girisimler olumlu bir biçimde sonuçlanmamıştı. 1969'da da Fas Kralı Hasan II ayıu amaçla ve «tslâm Dayamsnıası» sloganıyla oıtaya çıkrnıs, bu atıhm da yeterli destejji Rağlayamamıstı. Bu önerilerin, İslâm dünyasımiaki sagcı totaliter liderlerden gelınesi, o sıralarda yava$ yava» sola kaymakta olan Irak ve Suriyp. Bibi Arap ülkeleri tarafmdan kıı5kuyla karsılanmıştı. Aynı tarihlerde Araplar aıasındakı birlesme egilimi de Kral Faysal vo Kral Hasan taıafından yanılan önerileri ikinci plâna itmi? ve hiçbir öneri kabul edilmemişt!. Bazı Arap ülkeleri Islâm konferan*ları yerıne Arap devlstlcri Arap zirvesinin toplanmasını istemişler, bu da gerçekleşememişti. 21 Ağustos 1969 günü Kudüs'teki AlAksa Mescidi'nde çıksn yangın müslüman ülkelerin birbirleıine yaklasmalarındaki en önpnıli ptken olmuştur. AlAksa'da çıkarljlan yangın tslAm dünyasında jrerılımi birden arttırınca ülkeler »rasmda bir yumusarna meyriaııa t?e!mis vc bu gelisme snnucu 2S Aguktosta Kahırp'de Arnp Dısislori Bakanlan toplantıs yapılmıştır. TopJantıda bir îslam Zirve Konteransının kısa sürede gerçekleştirilmesı kararlastırılmış aynca bir Arap zirve konferansı tnplanm»sı iitıerisi de benimsenmistir. GÖZLEMCi SIFATiYLE KATILANLAR . Konferansa gözlemcl sıfatı İİP kahlmakta olan kunıluşlar ise şunlnrdır: Birleçmiş Milletler, Afrika BtrliJI örgütü, Arap Ftîrlifti. Rabıtaal Alam al lsl»m, DUnya İslâm Kongresi ve Dünya Gençlik Örgütü. İSLAM KONFERANSI VE TÜRKİYE Ümit GÜRTUNA tüsü, Filipin ve Kritre'deki müMumanlar ile riiinyadaki dıi^r mmlümanlann durumları. dünyadaki ba<ımsizlık PS lemlerinin de^tpkl^nmpsi, Güney Alrika ve Rodtzya'dakı ırk avırımı polıtikiıst \e ü\ e ülkelerin koşullarına göre giirü^iHmesini uygun gtırdükleri konular ve çeşitli iktisadi sorunlar cle nlınmaktadır. Bu arada, ülkeler n/.el durumlarını ilgilpndiren konuları da Uonferansa KPÜrebilmektedirler. örppRir: son Ciddp olaKanüstü loplantısmda Kıbrıs sorınıı: ortuya atılmıs. hir oııceki konfnransta Ha l'iırki\p.'nin başvurusu üzprnıe Kıbrıs Türk Federe Devleti Başkanı Rauf Dpnkta'j Közlrmı'i olarak konferansı izlemişür. UÇ ÖNEMLi ÖRGUT İLK KONFERANS TOPLANIYOR îlk İslâm Zırve KonfernnM 22 25 Eylül 1969 tarihlerinrie FaOn baskenü Rabat'ta yapılmıştır. Bu konferansa su ülkeler katılmışlardır : «Aiganistan, Cezayir. Ç<ıd. Gine, Endoneıya. îran. Ürdün. F.ıs. Suudi Arabistan, Kuveyt, Lübnaıı. Libya. Malezya, Mali, Mnritanya. Pakistnn, Senegal. Soraali. Güney Vernen. Sudan, Tunus. Türkıye, Birlesik Arap Cumhuriyeti, Yemmı. Hındistan islâın Cemaati ve gözlemci olarak Filıstin Kurtuluj Örgütü.» Iralc ve Suriye konOransa katılmayı redrletmisler, Afrika ülkelerinden: Kamerun, Fildisi Sahilı, Gambia. Vukarı Volta, Nijerya, Sierra Leone ve Tanzanya çagrılı oldukları halde konferansa katıimamışlardır. Filisün Kurtulus örgütU'nün gözlemci olarak konferansta ha?>r bulunması ise ilk birleşımda kararlastırılmıştır. Rabat'taki zirve toplantısmda devletler çesitli düzeylerde tem^ıl edilmislerdir. Türkiye Dısişleri Bakanı Ihsan Sabri C'aklayangil R.ı bat'a gıtaıiş ve burada kendisine devlet baskanlarma uygulanan protokolun aynısı uygulannr.stır Türkiye Temmuz 1975'âe toiılanan 6'ncı Jslâm Konferansına dpk gürekli «bir aşağı düzeyde temsil> ilkesini uygulamış. zirvelore 4ısisleri bakanı, dısişleri bakaııları konferanslarına ise dısisleri bakanlığı gencl »ekreleri düzoyinda katılmıştır. Geçen yıl Temtnu«la yapılan Cidde Konferansına lhsarı Snbri Çağlayangil ilk kez esit sıf»tla kahlmca. bu durum diiîrr üye iilk»ler arasıııda memıuınlıık jaratmış ve Türkiye'nın gelecek toplantıBin Istanbul'da yapılmasım iıncrmesi ise onay görmüştür. Daha oıiceki topİHntılara «bir a.jagı düzeydo katılnn Türkivr, konferanslarda Türkiye'yi lemsil edecek delegasyonıı güvlü bir hıCimde oluşturroa egilimi de göstermr}tır. Türk delegasyonunda 0:jişleri Bakanlığından en •* üc genel raüdürle birlikte Arap politika«mda uztnan olduğu belirtilen baa diplomatlar da yeralmıştır. Konfernnsın ıiı; iinpmü oraütü xardır. Bunlarrian en önpmlı>ii. krallar, devlet ve hükümct lirişkHnlarının katılciıkları ve «zirve konferansı» diye adlandınlan konferanstır. sımd» c«lısmalarıra baslayan Banfcanın üye ülkelerin onemli bir bly lümünün petrol üreticiii clmaM bhznnünde tutulursa hızlı bir gehşme ftöslermesi beklenmpktpdir. Bankanın aorev ve yetki'.eri ise sriylfi tanımlanmaktadır: <•# Üye ülkelerdeki üretken proje ve kuruluîların sermayesine hissp senetleri yoluyla katılnıs: • Üye ülkelerde sn?yal VP. pkonomik alt >apı projelerine, katılma seya diğer mali düzenıomeler yoluyla yatırım yaptırmak: 9 Üye ülkelerdeki kamu ve iuel kesimindeki üretken projeleıe, kurulııs ve programlarına finansman için ödünç vermek; • 0ye olmayan 'ilkeliTripki müslüman topluluklara yardım için kunılacak bir for.'ıı ria icermek L/ere, belirli amaçlar için özel fon' lar kıjrmak \e i.şlpln.ek: • Mevdııat kabul etmrk ve diğer yollardan kaynaklar sağlamak; Dünya Gençiık Örgü;ü iie Rabıta al Alam Allslâm orgütü katılacaklardır. Az önce degindijSimiz ?ıbi Itebıtaal Alam aiîslâm 3rgütü dünyarla müslümanlarm yas.<u1ıkiarı üikclerde şeria'. dü/cnirüıı kurulmasım saglamak aın«cıyİH ottaya çıkan çeşitli kuruluşları finanse erlen bir örgültür. örgüt. bir zamanUr Suudi Arabistan'daki petrol üretim ve satışmı denetleyecek Küçtı» olan Ararnco adındaki Amerikan petrol kumpanyası tararmdan gcliştiıilınış ve bu işbirliâind* Suudi Aıabistandaki üst düzeydoki yönelicıler yerlerini almışlardır. Uer yıl özellil:le llac nedenıylp Suudi Arabistan'a bu orgüt aracılıfeıyla davetler yapılmakla VP lıac sırasınaa çf}itlı toplantıl>ir dü7pnltnmektedir. Bu örgütçe ct'?i'Jİ zamanlarria Suıırli Arabistan'a davet rdilen vo orada hirçok toplantıva katılan bazı Türkler şu an gerek Srnato Rerek Millet Meclisnıde iiye olarak görev yapmaktadır. GÜNDEMDE NEIER VAR! Istanbul'daki konferansın açılışına gpçen Konferansın Bir;kanı, Suudi Arabistan Dışişleri Rakan, VP Kral Faysal'ın ofclu Prens Suud Bin Faysal al Suud'un baskaıılıgında geçilecektir. Suudi Arahistan Dıçişleri Bakan'r.ın annesiııin bir T'jrk olducu bilflirilmiştir. Açılıstan hemen sonra UonftTfırısın başkan ve raportörü secilacektir. Genellikle konferans baskanlıklarına. konfernnsın yapılrlıirı ılkepin dışislerı bakanı getirilmektedir. Bu nedenle Dısisleri Bakanı IITMII Rabrl Çağluyangılin konfprans taskanlığına getirilmesi bir ^jrpriz olamk nitelendırilmemc'ıidir. Daha sonra konferansa üye olmak İçin basvuru olmuşs» bu konj ele alınacak ve konıı kaıara ba^landıktan sonra açık birlesime gcçilmek üzere kapalı bideşimî son verilecektir. Açık birleşim Kıır'nn'dan sure okıınarak başlayapaktır. Dnha sonra Süleynıan Demirel bir konusma yapacaktır. Konferans çalısmalarınn kapalı oturıımla devam edecektir ftnıe Ründcm elc alınacnk ve gündenin kabulünden sonra komısyonlar clu;turulacaktır. Kurulncak kn:TU"yonlar şoyledir : Siyasi Komisyon. KK'jıonıik Komisyon, Kültür ve lslim İşleri Komısyonıı ile Idari ve Mali İşler Komhyonu.» İSLAM KONFERANSININ AMAÇLARI 1972 yılında Cidde'de düzenlenen Dıjişleri BaKanları Konferansında Islftm Konferansı Örgütünün «yasası» haznlanmıştır. Bu temel yasada tslâm Knnfe ransının amaçları su sekilde belirtilmistir: «1 Üye devletler »rasında İslâm dayanışmasını geliştirmek. 2 İktisadi. sosyal, kültürel, bilimsel ve difrer bnemli faaliyet alanlarında üye devletler arasında işbirliftini güçlendirmek ve ultıslararası örjütlente Uy« devletler arasında dayanısmayı yüıütnıek. 3 Irk ayrımını. fark göaetmeyi bertaraf etmeye ve sömurgeciligin her ?eklini ortadan kaldırmaya çaba göstermek. 4 Adalet Uzerine kurulu uluslnrarası banş ve güvenligi desteklemek için gereklı önlemleri almak. 5 Kutsal yerlerin korunması için sarfedilen ftayretieri ve Filistin halkının mücadelest için yapılan des+egi koordine etmek ve haklarını tekrar kazanmaları ve topraklarını kurtarmHİarı için Filistin halkına yardım etmek. 6 BUtün müslüman devletlerin, vekar, bafeımsızlık ve milll haklarını korumak amacıyla onların mücadelesini güçlendirmek. 7 Üye devletler ile diğer ülkeler arasında işbirliği ve anlayısı gelisttrmeye elverişli havayı yaratmak.» KOMİSYON ÇALIS.MALARI Konferanslar arasında yapıiması üerpkli i^lpri yürütmek için ri* bir genel sekrcterlik kurul:nu^lı.r. Geııel spkıeterden Oaska coiivait auruma göre ayrıca üç gencl sekrrter yardımcısı da yürütme işlemine katılnıaUtadır. Konferansın yardıırcı orpanlaı ı ise çunlardır : «1. İSLAM BANKASI : Banka 1574 vılında kurulmuç ve gecen Kasımdan başlayarak çalışmaya ıreçmiştir. 2. İSLAM KALKINMA FONU : Bu fonun amacı. üye ülkelerin yaptıkları katkılarla Islöm b.lgı ve dayanısmasını tp^vik edici pr«>jelere yatırımlarda bulunuljna^1 ve mıislıiman toplumların çeçitli alanlardaki kalkmmalarına desuk olunmasıdır. 3. İSLAM HABERALMA AJANSI : Ajaııs h»nüz kurulmamı;tır. Ancak yakm bir Urihte kıırulnjası beklpnmekteriir. A. KÜLTÜR MERKEZLERI : (Jye ülkelerde lslarn ki:!türümi jasatmaya ve geliştirmeye yonelik hir proje dp henüz Uesinlesmemıştır. 5. İSLAM BİRLİK VE DAYANIŞMA KONSEYİ : Vye ülkeler aı.i sında bu şakılde bir konıey kurulınası için çaba goslcrilmcktedir. An cak hugüne dek bir soııuç ahnanihmıştır.> tır. İkinci önemli organ iae. dışifleri bakanları düze\indeki konferans• Uye ülkeler arasında d.» ticaretin, örellikle sermaye mallan ticaretinin geliştirilme"iine yardımcı olmak; • Kendı ışlemlerindeı artan lonları uygun yatırımlarda kullanmak. • Üye ülkekre teknik yardım sağlamak.> Siyasal Komisyonda. fincelikln hfr zaman olducu .tribi Kudiis »e'ırindcki güncol durıraıım elo alınması beklfnmektedir. Daha sonra Filistin ve OrtaDoğu'diki fecüfjmeler. Filipinlerdeki miislüm^nlara karşı bu ülkede yapılan uygulimalar. düııyadaki mü'Jüman topl'.ıluklar ve azınlıklar sorunıınun da bu yılki gündemde olduğu sanılmaktadır. Siyasi Komirydnda biıyük bir olasılıkla: Trablus'laki müsl(imn;ı hıristiyan diyaiogunuıı cleğcr'enrlirilmesi do ele alıııacaktır. Ayrıca Londra da dpvam elmekte olan Islâm Festivalinin bir degerlendirilmesinin yapılacağı ve ul'islarnr.isı örpüîtlerdoki Rorevler için konulacak adayhklar üzerinıle dı<rulac»ğı da oijrenilmistir. Kkonomik İşler KonıisyonrndB C'ali.şmalara İslâm Dayanışma Fonu Başkanının raporunun okunmes<y!a baslanılacaktır. Geçen yıl içinde fon'un kullamlıs biçiminin lartısılrmsındnn sonra 197S icra yılı fon bütçe taslağı inceleneco:< ve frenel kurula sunulmak üzers son çekli verilecekt.r. Aynca, Uluslararası îslâm Haber Ajansı ve İslâm Radyo Yayınlan Kuruluşu'nun gerçp.'K'.eştirilmesi için çalısmaların yapılacağı Eltıv nomik Komisyonda Islâm Bilim Kcnu dn gorüşülecektir. TÜRKİYE NE SAGLAYABiLiRI Bankanın görev ve yetkıl^riyle iljtıli bölüme hakıldıftı zaman. Türkiye'nın çeçıtli projelere uygun koşullarla kredi sağlaması olasılıftl hemen görülür. Ayrıca, TıUkıyc'nin üye ülkeler arssmda daha ileri bir insangücü ve teknolojıye sal:ip olduğu da dikkate alınıria, yalnız krpdi yoluyla değil, tsl'ım Rankasının daha a?, gelismis diger ülkelerde öngöreceği yatırımlarla ılgili çoşitli ihaleleıe girmesi olasılıgı da vardır. Ancak yukarda dörıliincü bciliimde belirlenen durum Türkiye için çok tehlikelı sonuçlar verebilir. Bankanın, dünyadaki Islim hareket TÜRKİYE'NIN DURUMU NEDİR1 Türkiye. hukııki bskımdan Cde jure) konferan.«ın tam üve,i rloğildir. Aııc.ık fiili olarnk (ac facto) Um ü.\e olarak kabul eciilmekte ve konferans'ta bu sıfatı ile yerini alm«ktadır. Türkiye bazı diğer ülkeler gibi lâik bir devlet olması nedeniyle firgüt icin kabul edilen yasnyı onbylayamamış, ancak bu durum diSer ülkeler tarafmdan anlayiıjla karşılanmışlif. Türkiye ayrıca tsl/ım Konferansı kararlarmı ju anlnyış içinde kabul ettiftıni dc lıer konfe KÜLTÜR VE İSLÂM İS.LERI Bugüne dek düzenlenen îslâm Konferansları Bugüne dek Ikisi zirve olmak üzere dokuz tsUm Konferansı düzcnlenmiştır. Zirve toplantılan ile Dı$i»leri Bakanlarımn son olaganüstü lconteransı bir kenara bırakıhrsa Istanbul'daki konferans 7. Dışişlerl Bakanları Konferansı olacaktır. Konferanslann tarîhleri çöyledir: 1 ~ Rabat Zirve Konferansı: 22 25 eylül 1969 2 Cidde Dışişleri Bakanları Konf.: 23 25 mart 1970 3 Kftraçi Dışişleri Bakanları Konf.: 1Î6 28 aralık 1970 4 Cidde Dışijleri Bak. Konf.: 2» şubat . 4 mart 1972 5 Bingazi Dışişleri Bakanları Konf.: 24 27 mart 197:i fi Lahor Zirve Konferansı. 22 24 şubat 1974 7 Kunla Lumpur Dış. Bak. Konf.: 21 25 haziran 1974 8 Cidde Dışi?leri Bakanları Konf.: 9 15 temmuz 197.") 9 Cidde Djy Bak. Konf.: (Olağanüstü: 2 4 kasım 197.) GENEl SEKRETERLİK Genel sekreter. kon eran» tarnfından iki yıllıgına Reçılir ve bu »iire içinde Genel Sekreterya>a başkanlık eder. Genel Sekreterin gıv re\ı yoniden iki yıl datıa uraıılabilir. Ancak görev süresı iki dönemi geçemez. Genel Sekreter, memurlarını «şit eografi dağılıma göre seçer ve bu memurların üye devletlerin vatandası olma zarunluluâu vnrd'r. Bu zorunlulugun diııacı. U7t'!an dr.hi ols« herlıangi bir hıristi\an ya da diğer bir dine bağlı kiiüeri C;pnel Sekretırliise sokmamaktır. Genel Sekreter, yardımcıları vc diger memurlar. uluslararası memur statüsünc uygun olarak çaiiîirlar ve keııdi ülkeleri dahıl herlıan«i bir ülkeye karşı dogrııdan sorıımlu degıllerdir. Bu nedente herhangi bir devlet ya da otoritedcn verilecek bir yonergeyi uygulamakla yükümlü deftillerriir. üye devktloriiı. memucların sorumluluklannı yp rine getirmtieri sırasında otıları hiçbir biçimde etkileyemeyeeeUleri karara bağlannıijtıi'. Ancak tüm uluslararaM kuruluşlarda oldıiRU gibı bu örRiittrk.' ıneıtıurlarm keıırlı ıılkelerinin istekleri dışınH ppk vıkmaciıkları da bilinmekttdir. Genel Sekreterlijjin merkrzi. Bait tll Magdis (Kudüs) kıırtarılıncaya kadar Cidde olarak kabu! tdilnıiştir. p Kültür ve İslâm tşlcri Komisyonunda: kültür merkezleri. öğretim kuruluşları (okul, enstitü. ünivcrıito) ve diğer îslâm örgüt ve derneklerinin çalışmalarının koordıııasyonu ele alınacaktır. Aynca tslâ'.n clın ve inanışının dagıhna ve yayılması konusunda devleüerin vo tslam Konferansı organizasyonunun işlevlerinin koordine edilmesi ve birlikte yürütülmesi de bu komisyonda üzerinde durulacak konular arasındadır. Mali ve İdarl İşler Komisyomında Genel Sekreterliğin çalısmalan üzcıincle dürulacaktır. Ayrıca t.U'ım Knr.feransı organizasyonunıın t.okıııııılmazlık ve ayrıcıiıkları konusandakı nnlaşma taslağı da bu Komisyonda ele alınacaktır. Komisyonler çalışmalarım siirdüriirlerken. Genel Sekreterin raporıı Genel Kurula «mnylaeak ve bundan sonra delegasyon baskanları konusscaklarilır. Komisyon raporlarının Gene.l Kurula sunulmasından «onra bunlaların görüşülmesine geçil*~ek ve bu çalıjmaiar 18 Mayısa kadar surecektir. TOPLANTINIH ONEMi İslâm konferansları bugüne dek konferans niteligi ile dünyadaki siyasal yasam içinde pek etkilı bir kurulus değeri kazanmarnışt.ır. Konferansa katıUn ülkrkrin lıir ıkisi dı.sındakilerin lâyik olmaraalanna rağmen benzer hir davıanış içinde bulunmadıkları bllinen bir gerçektir. Üye ülkeler arasında Suudi Arabistan. Mısır. Irak. ve ürdün gibi degişik biçimde yönetilen iıi:<cler olduKu gıbi üye ülkelerin belli bir holgıııin devlotleri olmaları nedeniyle kendi aralarmda çeşitli uyu^mazlıkları da bulunm.ıktatiır. Özellıkle Arap (ilkc'.evi arasınria zaman zaman düsmanlık nokta?ına kadar ıılasan çıkar anlaymazlikliirı ulmaktadır. Afrika ülkelerinde ise kabile yapısından kurtulup devlet olma ci'ilimi lıenüz coğrafi sınırların saptanmasının ötesiııUc büyük bir gelişme kaydetmemiştir. Ajrıca bılınen dı«er bir gerçck de hemen bütün üye devletler ya AHD ya da Sovjct'ır BirliMi tararmHan baztn dolaylı ba?.en dolaysız biçımde kontrol altmda buljııdurulmaktadır. Zencin tslâm devlet|erı üzerindeki Amerikan etkİM i.;c So\ yetlerden çok >i>ksek bir düzeydedır. Bu nf:d"nle konrpransl.irdnn n/gelir.mişliğe çare bulucu konuların karara bafilanma'i bıııjün için be!:lenemez. İSLÂM BANKASI NEDİR! Üye ülkeler arasındi bir bnnka Kıırulması dtiçürıce>«;i ilk konffranslarHan itibare.n orUıya atılmış ve lP74deki Cidde Konferansı çalışmaları sırasında banUa la:tulmasına iliskin anlasma imzaUnmışlır. Anlajroayı 11 Ağustos 1974de Tirkiyp de inızalftmıstır. Banka kurucııları arasında Türkiye dahıl 2 ülke bulunmükfaılır. V Anla^mada İslâm Bankasının »mni1!, «iiye ülkplerin ve l?lâm top Uıluklarının şeriat osasma u>'Kiın olarak. ortakia.'a old.ı.ıı kad.ır trk baîlarına da ekonomik kalkııımnlarını ve sosyal ilprlemelerini snKlamak* olarak belirlcnnıişür. İslâm KalCınma Bankusı'nın nominal jerınsyesi 2 ınilyar Nlam dinarı, tsahhüt Pdilmi'î sormayc^i ise 750 nıilyon tslâm dinanclır. 1 İslâm dinarı yaklasık 1.2 do.'auiır.. 'liirkiyp. baııUonın sprtnajps'ne II) milyon Islüm dinarlık hisse ile katılmaktadır. Srrnıaye katılma taahhüdünıin ilk iaUsidi anlasmada imgnrilcn sıirn i'incle ödenerek TürkJyc'nin kurııcu üye ol.irak bankaya katılması saglanmiştır. Bankanın bir ba^kanı, ba.'jknn yiırriımcılan, hir i!ıı\ arıırtrlcr kurıılu ve bir yürütme direkl.irleri kurulu vardır. Iier üye guvam iripr kurulunda temsil edilmekteıiii'. Yürütme direktörli'i'i kunılıı ise, ekonomik ve tnali konıılartla u?r man 10 üyeden oluşmaktadır. Bu kurul iı.ın seçinıler aeçen Temtr"ız'da düzcnlpnpn guvernörler toplanlısında >;\pılmı.ştır. Kalılnvt paj!a':na gure oy toplamı esas alınarak yapılan yüriilme direktörleri sec,iminde Türkiye. Pakistan'la i.şbirliiiti yapnuştır. tki ülkenin oy toplamı bir yürütme direktörü secimi ır:in jttcrlı oldugundan Pakislan'la ;.a pılan «centilınenler an!aî."i)as!»'jla degıştirme (rotasyonı uygulamasj ve boylece 3 yıl Türkiye. diğer üç yıl da Pakistan'ın sıraş ın bu &,revde bir sorunılıısunu çalıstırıniisı kaıarlaştırılmıştır. Bu ıtnlaşma:i Rrire su an Paktstanlı l>r. Saeed Mtnai Türkiye yi VP Pakistan'ı tem silen yürütme direktörlüğünü göreviru siirüürmektedir. rans sonucu «genel reserv» olarak toplantı metnine knydurnıu^tur. «Türkiye, Uonferan» karariarjnı. anayasası. Türk dıç politikasınm temel ilkeleri ve Birleşmİ3 Mıllctler'de destekledigi veya tasvıp ettiği kararlar ile bağda«tivi;ı olcüde kabul etmektedır.» KARAR AIMA MEKANiZMASI Islam Konfcransmda llginc bir karar alma biçimi vardır. Kararların oylnmaya konulmast 5öz konusu değildir. Konular «kulislerde plşiriliı» \e burada .sapılan pazarlıklar sonucu orta.\a çıkan mctinler oylamf.ya sunulmadan «genel onay> ile kabul ediiır. Türkiye, Îran ve Emjnnezya gibi bazı devletler konferans kararlarına baijMidaıı ıtibaren genel biı rezerv koyarlar. Bu rczerv tüm kararlar için gecerlidir. AyTica Konferansta »ılınan hcrhsngi bir karnnt kntılmak istemeyen üye iilke 1x1 ılıırumu jazıiı oiaıak knıara cerirlrlıilır. Konferansın önemı. buı'aaa falıııaıı sıyasal karaılarm hemen hpnsinin bağlantısızlar konfer.jn.slaıı ile Birlesrnış Mılletler Gonel Kunılunda oy çogunlugunu saıjla.van karar taslakları olmasından gelmoktedir. Türkiye iîf son zamanlarda Kı'ırıs ile tlgili olarak ba^ı kararları konferanstan çıkarmı? olm^sına rağmen bu kararlar Birleşmis Mılletler Genel Kurulu'nda benirnFennıerniş ve İslâm ülkeleri Konf.*M'nnsta alınan karar çerçp.'esındc bir lutum içinde Rbrünmemıştir. Anca't bu arada ba£lantısıs:lann bazı tuplantılnrında Tı'irkiyn'nin aleyııinde ortak bildiride yeralacak bazı ln.lümltr metinden cıkarılabiltnı;, basıİHt'inda ise bu başsrı'.amamıştır. Konfrransın açılısı, ıteçen kmıfer^nsın baskanı Suudi Ar»blst:ın Dısisleri Bakanı ve Kral Faysal'ın oğlu Prens Suud bin Faysal tarafmdan vapılacak. lerini rlesteklpmek için kurdujiu özel fonun. çeşitli ülkelerdeki gerici kıırulııslara akıtılması ve bıından Türkiye'rieki bazı kuruluşların yardım Rörmoleri de söz konusırJıır. K İ G i n A KALACAK OLAN VE BiR ÖRNEK Daha ö'nce Sııudi Arahif.lan'dııki Aramco adınd8ki Amerikan cıkıslı kumpanyanm, Rjbıtaal AlnmAltslâm aracılıgıyla Türkiye'deki bazı kıırulııslarla ilişki kurdugıı halta bazı gazeteleri finanse ettiğine ilijkin bilgiler bulunmaktadır. Kankanın daha önce Rabıta al A lam Altslâm örgütünün yaptıtı Riirpvı bu kez kendı amaçları arasında ^östererek kullanmaya kalkma.'i lâyik de«>let nitelifci taşı\&n ülkeler için telılikeli olabileceği şiibi jeelisnıekte olan diâer ınü.~<lijman ülkelerindckı ilerici akımlata karsı bir cephe olusturiilmasına da yardımcı olabilir. GÖBİİJÜIEN KONÜIAR Islâm konferanslarında. ülkelerin coğrafi konumu dolayı<tiyle öîellikte Ortadogu'yu ve Atrika"yı ilpilendıren sorunlar üzerinıle <iurulduğunu hemen anlamak mümkiin. Konforanslarda; Ortadogu, r'ilıstin sorunları. Kudüi jehrinin jta 7. KONFERANS VE BİR ÖRGÜT 10 18 Mayıs tarihlerı arasındr. îsinnbııl'da Kültür Sarayında yapılacak 7'nci Islâm Konferansına 41 üye ülke ile 6 gialemci örgüt katüacaktır. Ayrı..d Kıbrıs'tükı Turklerin temsilcilcrinin de konferansta bulunmaları taraflarca kabul edilmi'jtir. Konferansa gnzlemci olarakBirleamij Milletler, Afrika Birligi. Arap Llgi. Dünya tilâm Koogresi BANKANIN AMAÇLARI IslAm konferanslnrı sorucu siyasal konular bir yana bırakılırsa bugüne dek elle tutulur tek k.urulus olarak tslâm Sankasımn kunılması görülmektedir. Merkezi Cidde «larak kabul edilen vs geçen X» Ancak konf*ransuı ba^ı iılıiFİararası örgütlere gotürülecek konulnrria cinem kazandı^i söyienebilir. Bir!C}nıİ3 Millctlerin çeşiUi 6rgııtlerinde zaman zaman konferansta alınan karnrlar. 77"leriıı Rpri kalaıı kısmıııın d;ı ılost^ıjiiıi giınnesi durıımıında ctkinlü; kaMiımuktndır. Anıa bu karaılaıın coğu kâğıtta kalmaktan kendini kurtaramamaktadır. lsrail'ın Birlojmiş Milletler örsütünden çıkarılmasuıa 1Iİ5kııı çaba lar buna o'rnok olarak gösterilebilir. Bu konferans sırasında ülkeler arasında yapılan ikili iliskilrr önem taşımakUdır. Aralarında uyusmazlık bulunan ya da bazı kı.> nularda i.'jbirliği yapmak ısteyen ülkeler ya doğrudan ya da bask» bir devletin aracılığıyla konre.ans devam ederken bir odada bıılıısmakU ve burada konuları pisırmektedirler. Bnzı önemli uyırçmazlıklar bu tür buluşnıalarla «ırtadan kaldırılabilinmiştir. Türkiye açısından («oııferans gene Kıbns ve Ege bakımından önemlidir. Türkiye'nin k.ılislerdr bu antasmazlıklan işleyecegi açıktır. Ancak en önemli laraf. 40 ülke temsilcisinin Türkiye de hulundukları sıralarda Türk snonoıniîini tanımaları ve Türklye ile ekonomik alandn Ivıngi düzcyde ısjbirliıc yapabileceklerini deierlcııdirmekrı olacaktır. Ve Türkiye açısından asıl bb5arı bu diyalogu kuıması ile düz orantılı ^ayılmak gerekecektir.