Catalog

Cumhuriyet Strateji 9 Şubat 2009/241 ST R A T E J İ c Tokyo artık ekonomilerinin güçlü kalmasını sağlayacak yeni kaynaklar bulma peşinde Asya dışına açılma gayreti içindedir. 9 stratejilerinin bir parçası oldu. Çin’in antiuydu silahı olarak yakın bölgeleri felç eden ‘asalak mikrouydular’ peşinde olduğu gözlenmektedir. muhalefette aşırı olmamak, diğerlerinin dikkatlerini başka alternatiflere yöneltmek ve başkalarının yutamayacağı kadar büyük ve karmaşık olduğu imajı vermektir. Özetle Çin, SunTzu’nun sözlerini hegemona yaklaşımının temeline koymaktadır; “Yenilmemek kendi gücüne, yenmek düşmanın gücüne bağlıdır. Başarı; kendi kapasiteni korurken, düşmanı yenilebilir hale getirmektedir.”(3) ÇİN VE ABD İLİŞKİLERİ Çin yoğun ekonomik angajmanına rağmen Asya’daki nüfuzunu azaltmaya çalışan ABD ile ilişkilerini nasıl düzenleyeceği konusunda hala kararsız gözükmektedir. Çin askeri potansiyelinin geliştirilmesinde ana parametre ABD ile ilişkileridir. İki ülke ilişkileri bazen ani BÖLGESEL DENGELER Çin ve Rusya Federasyonu’nun başlangıçta güvenlik amaçlı kurdukları Şangay İşbirliği Örgütü, kıtasal güç merkezi ekseninde halen büyüyerek işlevlerini genişletmeye devam etmektedir. ÇinRusya ilişkileri oldukça karmaşık çizgiler taşımaktadır. Rusya, çok kutuplu bir dünya istemekle beraber Çin’in kontrolsüz bir biçimde büyümesini istememekte ancak ABD’ye karşı Çin ile denge bulmak mecburiyetindedir. Rusya, Çin nüfusunun Doğu Sibirya’ya akışından ve Çin’in Hazar Denizi enerji yollarına ilgisinden endişe duymaktadır. 2004 yılında Çin, Rusya’nın en büyük petrol şirketi Yukos’u almaya resmen aday olurken Rusya’da Japonya ile birlikte Doğu Asya enerji ihtiyacını karşılayacak bir boru hattı planlarken Çin’i bypass etmek istedi.(4) Orta Asya’yı Rusya’nın burnunun dibinden çalmayı planlayan Çin’in Tibet ile ilgili korkusu Hintli nüfusunun artması sonucu Hindistan’ın kontrolüne girmesi riskidir. Tibet, Çin için aynı zamanda Himalayalara çıkış kapısıdır ve pek çok etnik grubun göç yolu üzerindeki bu kapı kontrol edilmezse Uygur Türklerinin yaşadığı Sincan da bağımsızlığa gidebilir. Çin, ABDHindistan ilişkisini dengelemek için Hindistan ile sınır sorunlarına yönelik girişimlerde bulunmakta tarihsel stratejik ortağı Pakistan ile Hindistan arasında gerilimin azalması için kendine rol edinmektedir. Öte yandan Hindistan ile Çin arasında da uzun geçmişi olan sorunlar bulunmakta ve ikisi de farklı stratejik önceliklere sahiptirler. Hindistan ve Çin arasındaki sınır bölgesi Hindistan ve Pakistan arasında sorun olan bölgeye yakındır ve Çin’in açıkça Pakistan’ın yanında yer alması Hindistan için önemli güvenlik sorunları doğurmaktadır. Çin ise Hindistan’ın artan deniz gücü, füzeleri ve uzay teknolojisi edinme gayretlerini dikkatle izlemektedir. AsyaPasifik bölgesinde ise Çin’in artan askeri hareketliliği ve yumuşak güce verdiği önem dikkat çekmektedir. Kuzey Kore ile ilgili nükleer konuların çözümü için yapılan AltıTaraflı Görüşmeler’de Çin etkin bir rol oynamaktadır. ASEAN içinde etkinliğini artıran Çin, böylece hem daha çok kaynağa sahip olurken Tayvan’ı izole etme imkanı bulmaktadır. Çin, Darfur’da BMAfrika Birliği Barışı Koruma Birliğine asker gönderdi. Çin’in büyüme gücü ve Amerika’nın niyetleri ile ilgili şüpheler Japonya’yı kendi askeri gücünü geliştirme hatta nükleer caydırıcılığını sağlama yolunda düşünmeye itti. Japonya Hint Okyanusu’nda Amerikan savaş gemilerine yakıt ikmali yaparak Asya dışına taşacak güç projeksiyonu için tecrübe edinmekte, Güney Kore ise Irak’ta askeri olan üçüncü büyük ülke konumuna gelmiştir. Pekin, Seul ve boykotlara neden oldu. Çin askeri gücünü modernize ederek ‘küresel güç’ olma yolunda hızla ilerlemektedir. Çin güç projeksiyonu enerji güzergahlarını kontrol eden HazarOrtadoğu ve TayvanMançuryaMalakka BoğazıHint Okyanusu ekseninde askeri güç kullanma kabiliyetlerini geliştirmeyi hedeflemektedir. Çin bu bölgede rakip olarak gördüğü ABD’nin deniz ve hava gücünün teknolojik üstünlük avantajını kısa sürede kapatabilecek arayışlar içindedir. 2007 yılı Çin’in uzay Shenzou 7’nin fırlatılışı... SAVUNMA POLİTİKALARI Çin’in savunma alanındaki çalışmalarının şeffaf olmayışı askeri gücünün ortaya konulmasında sorun olmaktadır. Çin daha profesyonel ve etkili bir silahlı kuvvetler için çeşitli askeri reformlar yapmaktadır.(6) 2006 yılında yayınlanan Çin Ulusal Savunma Beyaz Kitabı üç aşamalı bir strateji ile silahlı kuvvetlerin bilgiye dayalı hale getirilmesini ve 21. yüzyılın ortasına kadar olan süreçte bilgiye dayalı savaşları kazanmasını öngörmekteydi. Bu sürecin ara aşmaları ise 2010 ve 2020 yılları olarak öngörüldü. Çin, dünyada savunma harcamalarını önemli ölçüde artıran yegane büyük güçtür. Çin savunma bütçesi ile ilgili bilgiler tartışmalıdır. 2007 için savunma bütçesi bir önceki yıla göre yüzde 17.6 artarak 57.2 milyar dolara ulaşmışken Amerikan kaynakları bu bütçenin 98139 milyar dolar civarında olduğunu tahmin etmektedir.(7) Çin, yeni modern savaş doktrini kapsamında içeriden ve dışarıdan silah sistemleri edinmekte, askeri kurumlarını reforma tabi tutmakta, personel gelişimi ve profesyonelleşme kapsamında tatbikat ve eğitim standartlarını geliştirmektedir. Bununla beraber Çin’in askeri gücü kendi çevresi dışında henüz sınırlı düzeydedir. Çinli planlayıcılar özellikle lazer güdümlü isabetli mühimmat, yön bulucu aletler ve uydu yönlendirmeli bombalara odaklandılar.(8) Çin savunma planlayıcılarının en büyük endişesi ABD’nin çok uzak mesaflerden oldukça isabetli bir şekilde hedeflerini vurmasıdır. Çin bir yandan silahlı kuvvetlerini modernize etme ve ABD füze savunma sistemi planına karşılık nükleer caydırıcılığını artırma gayreti içindedir. Çin’in geleneksel nükleer stratejisi ABD’den gelecek bir nükleer tehdide karşı minimum caydırıcılığı sağlayacak füze kabiliyetlerine sahip olmayı öngörmektedir. Yapılan değerlendirmelere göre Çin, nükleer kapasitesini MIRV teknolojisi ile geliştirmek ve 2015 yılına kadar ABD’yi vuracak termonükleer başlıklı 1.000 ICBM üretmek peşindedir. Kıtalararası balistik füze miktarının 2010’a kadar 100’ü geçmesi beklenmektedir.(9) Çin, dikkat çekmeden, gücünü saklayarak ekonomisini geliştirmeyi planlıyor. Geniş bir strateji literatürüne sahip olan Çin, hedefine ulaşıncaya kadar sert çıkışlardan özenle kaçınıyor. ABD ise Çin’i, en önemli rakip olarak görüyor. olarak gerilse de ekonomik ilişkiler ve terörle mücadele alanlarında ortak çıkarlara önem vermektedirler. Çin, ABD’nin füze savunma sisteminden ve Tayvan’a olan desteğinden endişe etmektedir. Bazı Çinliler ABD’nin Japonya ve Güney Kore üzerindeki etkisini istikrar sağlayıcı olarak görse de bir kısmı da ABD’yi Çin’in yükselişinin önündeki en büyük engel ve bölgesel çıkarlarına potansiyel tehdit olarak değerlendirmektedir. Çin, ABD’nin Kosova ve Irak gibi müdahalelerini Tayvan, Tibet ve Sincan bölgelerine de bir gün uğrayabilecek egemenlik ihlali olarak görmektedir. Nitekim 1999 yılında ABD’nin Kosova’ya müdahalesi Çin’de Amerikan ve İngiliz elçiliklerine yapılan protestolar ve fast food ürünlerine çalışmalarında patlama yılı oldu; uzaya insan gönderen 3’ncü ülke olmayı başardı ve aya ilk gezgin aracını gönderdi.(5) Çin, ABD’den bağımsız bir GPS oluşturma ve devreye sokma aşamasındadır. Çin, ABD’nin füze kalkanı projesine Tayvan’nın da dahil edilmesi ile caydırıcılık döneminin biteceğinden endişe etmektedir. Çin reaksiyon olarak yeni nesil, katı yakıtlı, çok başlıklı mobil füzeler geliştirmeye başlamıştır. Rusya’nın da füze savunmasına benzer tepkisi sonuçta ABD ile diğerleri arasındaki taarruz ve savunmaya yönelik yeni nükleer yarışı başlattı ve nükleer silahlar artık caydırıcılık değil savaş Dipnotlar: 1 US Government Accounting Office: “FY04 Report to Congress, Annual Report”, Government Printing Office, (Washington D.C., 200), p.5860. 2 Steve Chan: “Soft Deterrence, Passive Resistance: American Lenses, Chinese Lessons”, Matthew B. Ridgway Center, University of Colorado, (2005), p.11. 3 SunTzu: “Art of War”, Denma Translation Group, Shambhala Publications, (Boston, 2001), p.4849. 4 James Brooke: “The Asian Battle for Russia’s Oil and Gas”, New York Times, (January 3, 2004). 5 Bradley Perrett: “Qian Xuesen Laid Foundation For Space Rise in China”, Aviation Week. (Jan 6, 2008). 6 International Institute for Strategic Studies: “The Military Balance. 2003–2004”, Oxford University Press, (Oxford, 2003), p.295. 7 Wendell Mihnick: “US Questions China’s Budget Transparency”, Defense News, (September 22, 2008), p.16. 8 David Shambaugh: “China’s Military Views the World: Ambivalent Security”, Internatonal Security 24, No.3, (Winter 1999/2000), p.58. 9 John J. Lampkin: “China Lauches New Class of Nuclear Sub”, Associated Press, (Dec 4, Hu Jintao 2004).