Catalog

Cavid VELİEV TUSAM Yakındoğu ve Kafkasya Araştırmaları Masası cveliev@tusam.net Seçim sonuçları, hiçbir partinin MÜŞERREF’İN KONUMU Pervez Müşerref, 6 Kasım’da yapılan çoğunluk sağlamasına izin Cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarını tanımak şartıyla oluşturulacak hükümetle çalışacağı sözünü vermiyor… vermesine rağmen 18 Şubat seçimini kazanan C S TRATEJİ 21 P akistan’da 18 Şubat 2008’de ulusal, bölgesel hükümet ve parlamento için yapılan seçimler ülkenin siyasi hayatı açısından bir kaç açıdan önemliydi. Bu dönemde seçimlerin demokratik olup olmadığı, ordunun seçim sonuçlarına yönelik tutumu, seçimlerden galip çıkacak partilerin ideolojik tutumu ve seçim sürecinde Taliban ve ElKaide’nin süreci etkileyebilme gücü Pakistan’da en çok tartışılan konular oldu. Pakistan seçimlerinde korkulan kaos büyük oranda olmadı ve seçimler "olabildiği kadar" demokratik oldu. Ordu ise siyasete karışmadı ve sadece seçimlerin güvenliğini sağladı. Ayrıca radikal unsurların seçimlere yönelik yaptığı saldırılar başarılı olamadı ve seçimler yapıldı. Sandıktan zaferle çıkan ise laikliberal partiler oldu. Ulusal ve bölgesel hükümeti ve parlamentoyu belirleyecek seçimlerde öngörülen sonuçlar ortaya çıktıysa da ülkenin bazı vilayetleri sürpriz sonuçlara sahne oldu. Seçimler genel seçimlerin de ötesinde Pakistan Cumhurbaşkanı Pervez Müşerref’e karşı bir referandum niteliği taşıdı, Müşerref’i destekleyen ve 2002 seçimlerinde Ulusal Meclis’te 348 milletvekilinden 118’ini kazanan Pakistan Müslüman Birliği (PMLQ) 18 Şubat seçimlerinde 272 sandalyeden 41’ini kazanabildi. Seçimlerdeki sürpriz Kuzey Batı Kabile Vilayeti’nde (KBKV) yaşandı. Son yıllarda halk arasında "Talibanlaşmanın" giderek arttığının düşünüldüğü ve "Talibanlaştırılmanın" merkezi olan KBKV’de dini partiler tamamen kaybetti ve laikliberal ANP partisi kazandı. Talibanlaşmanın kalesi olarak görünen KBKV’de PMLQ laik ANP’nin gerisine düşerek 96 yerden ancak 5’ini kazandı ve bölgesel hükümette temsil fırsatını bile yitirdi. PMLQ sadece katılımın çok düşük olduğu Belucistan’da çoğunluğu kazanabildi. PMLQ’nin Pakistan Ulusal Meclisi’nde muhalefet sıralarında oturmayı kabul etmesi ve Müşerref’in oluşturulacak hükümetle çalışacağını ifade etmesi ülkede istikrar ve demokrasinin gelişimi adına önemli bir gelişme olarak değerlendirildi. PHP ise her dört vilayetin (Sind, Punjab, Belucistan ve KBKV) bölgesel hükümetlerinde yer alabildi. Ülkenin en büyük vilayeti Punjab’da ise PMLN çoğunluğu kazandı. Katılımın yüzde 47 olduğu seçimlerde Pakistan Halk Partisi (PHP) Ulusal Meclis’te 87 sandalye kazanmış olsa da bu sayı tek başına hükümet oluşturmak için yeterli olmadı. PHP’nin siyasi ve ideolojik rakibi olan fakat aynı zamanda konjonktürel müttefiki olan (Navaz Şerif’in Partisi) Pakistan Müslüman Birliği (PMLN) ile kuracağı koalisyon ise Pakistan seçimlerinden... Pakistan koalisyona doğru Pakistan’da yapılan genel seçimlerde hiçbir parti çoğunluğu sağlayamadı. Ülkede ikili değil çoklu koalisyon kurulması DEMOKRATİKLEŞME ADIMLARI Kurulacak koalisyonun gündeminde olan en önemli gündemde. Ulusal hükümet ikinci konu Pakistan yargı sisteminin bağımsızlığını ve 3 Kasım 2007’de ilan edilen kurulması hedeflenmesine karşın sağlamak olağanüstü halden sonra görevlerinden yargıç ve savcıların tekrar göreve değişik sorunlara partilerin çözüm uzaklaştırılan getirilmesi ve Geçici Yasal Düzenlemeye göre yemin eden fakat olağanüstü halin kaldırılmasından önerileri farklılık içeriyor. sonra tekrar Anayasal yemin eden yargıçların durumunun belirlenmesi. Pakistan Barolar Birliği 9 Müşerref’in görevde büyük Mart’a kadar görevinden uzaklaştırılan yargıçların geri dönmemesi durumunda uzun dönemli olasılıkla kalması bekleniyor… görevine bir yürüyüş başlatacağı tehdidinde bulundu. Fakat partilerde Pervez Müşerref’le çalışmak konusunda farklı görüşler ortaya çıktı. 1999 yılında Pervez Müşerref’in yaptığı darbeyle yönetimden uzaklaştırılan dönemin Başbakanı Navaz Şerif, rövanşı almak için Müşerref’in hemen istifasını istedi. PHP eş başkanı Asıf Zardari ise 27 Temmuz 2007’de Butto ve Müşerref arasında imzalanan iktidarın paylaşımı anlaşmasına sadık kalarak Müşerref’le çalışabileceğini belirtti. Pakistan iç siyasetinde en çok etkiye sahip dış ülke olan ABD ise seçimlerde demokratik ve şeffaf bir ortam sağladığı için Müşerref’i tebrik etti ve Müşerref’in görevine devam etmesi gerektiğini vurguladı. Şerif’in oluşturulacak koalisyon için Müşerref’in istifasını ön şart olarak koşması 27 Temmuz anlaşmasının garantörü İngiltere ve ABD’yi harekete geçirdi. Bu iki ülkenin Pakistan Büyükelçileri her iki partinin liderleriyle görüştü ve görüşmeler Şerif’in geri adım atmasıyla sonuçlandı. reform çerçevesinde yapmayı planladıkları anayasal PHP’nin ve diğer ortaklarının bu konuda uzmanlarla değişimler için 2/3 çoğunluğu sağlayamadığı için toplantılar yaparak ülkenin yargı sisteminde reformların koalisyon için üçüncü bir partiye ihtiyaç duyuldu. Bu da yapılacağının işaretlerini vermesi üzerine Barolar Birliği yeterli olmayınca ulusal birlik hükümeti çalışmaları yürüyüşü daha sonraki tarihe erteledi. Diğer taraftan başladı. PHP için ulusal birlik hükümeti PMLN ile yeni seçimlerden sonra 3 Kasım olağan üstü haliyle arasında birçok konuda taktik farklılığından dolayı da birlikte özgürlüğü kısıtlanan basının "özgürlüğü" PHP kaynaklanan ihtiyaçtı. Kurulması planlanan ulusal birlik tarafından savunulmaya başlandı. hükümetinin gündeminde birkaç önemli sorun var. Yeni koalisyonun çözmesi gereken diğer önemli Özellikle Pervez Müşerref tarafından görevinden alınan meselelerden biri de bölgelere verilecek daha yüksek yargıçların durumu, Pervez Müşerref’in kendisinin statülü özerkliktir. Bu konu PHP tarafından gündeme durumu, cumhurbaşkanının parlamentoyu ve hükümeti getirildi fakat diğer ortaklar şimdilik sessizliklerini feshetme yetkisinde yapılacak değişiklik, sosyal ve korumaktadır. Fakat bu bölgelerin özerkliğinin ne kadar ekonomik sorunların dışında ulusal birlik hükümetinin genişletileceği tam olarak belli değildir. çözmesi Şimdilik "Belucistan’da yapılan mezalimler ve gereken 18 Şubat 2008 Seçim Sonuçları haksızlıklar nedeniyle özür dileyen" PHP, sorunlardır. 1973 Anayasası çerçevesinde Pakistan’ın Parti UM PP SP BP KBP bütün vilayetlerine daha çok özerklik vermeyi PPPP 87 80 69 7 17 ve bölgede polis yerine yerel halktan oluşan PML(N) 67 104 0 0 5 birliklerin yerleştirilmesi için çalışmalar PML(Q) 41 68 10 18 5 yürütüleceği sözünü verdi. Belucistan kökenli MQM 19 0 39 0 0 siyasi suçluların serbest bırakılmasını talep ANP 10 0 2 2 31 eden PHP eş başkanı Zardari, dağlara çıkan MMA 6 2 0 7 10 Beluç isyancılarla bile görüşmeler PML F 4 3 7 0 0 yapılabileceğini söyledi. Bu tür bir özerkliğin BNP(A) 1 0 0 5 0 Belucistan’a verilmesi radikal grupları izole PPP(S) 1 0 0 0 6 etmek amaçlı olsa da uzun dönemli olarak NPP 2 0 3 0 0 daha farklı sonuçları doğurabilecek Bağımsızlar 29 35 0 12 21 niteliktedir. Toplu sonuçlar 267 292 130 51 95 Görünen o ki ABD ve İngiltere’nin de baskısıyla Pervez Müşerref cumhurbaşkanlığı UMUlusal Meclis, PPPenjub Parlamentosu, görevine devam edecek. Aynı zamanda SPSindh Parlamentosu, BPBelucistan cumhurbaşkanının parlamentoyu feshetme Parlamentosu, KBPKuzey Batı Parlamentosu. yetkisini kaldıran anayasal değişikliğin yapılacağı da beklenmektedir. Yargıda da reform yapılacağı fakat bu konuda PHP’nin uzmanlarla görüşmelerinin devam ettiği görülmektedir. Bazı sorunların çözümünde koalisyon içinde çatlaklar oluşabilir. Çünkü PHP ve PMLN arasındaki sorunların çoğu koalisyonun kurulması sonrasına ertelendi.