Catalog

4 Gözde KILIÇ YAŞIN TUSAM Balkan Araştırmaları Masası gyasin@tusam.net Hükümet, parlamentonun yenilenmesine kısa süre kala kuruldu… C S TRATEJİ önemli mesaj, doğru yerlerde doğru biçimde okundu. AB Nikoliç’in meclis başkanlığına seçilmesi üzerine vize rejimini kolaylaştıracak anlaşmayı askıya almıştı ancak yeterince caydırıcı değildi. Nikoliç zaten AB ve NATO ile bütünleşmeye karşı çıkarak Sırbistan için Rusya saflarını öneriyordu. Öte yandan Eurovision Şarkı Yarışmasını Sırp Mariya Serefoviç’in kazanmasının yaratacağı düşünülen "ulusal gurur" da derin bir Kosova hüznü yaşayan Sırpların dönüşümünü yeterince hızlandıramayacaktı. Seçimlerin yenilenmesinin taşıdığı riske karşı çözüm ancak parlamentodan bir hükümet çıkarılması suretiyle sürecin kesilmesi olabilirdi. Bu da bir şekilde demokratik kanadın uzlaşıya varması ile olacaktı. İstenen sadece süre kazanmak olunca Tadiç gidişata göz yummak zorunda kaldı. nayasanın parlamentoya yeni hükümet oluşturmak için tanıdığı sürenin bitimine sadece 28 dakika kalmışken, Sırbistan, yaşadığı derin hükümet krizinden sıyrıldı. Kosova’nın Sırbistan’dan koparılmasına "şiddet"le karşı çıkan Sırp Radikal Partisi yüzde 28 oranında aldığı oyla seçimin kazananı olmuştu ancak aşırı milliyetçi olması nedeniyle ne Sırbistan içinde ne de Batı’da birinciliğini iktidara taşıyacak desteği bulması imkânsızdı. 21 Ocak’ta gerçekleşen parlamento seçimlerinin açıklanmasından itibaren konuşulduğu gibi hükümet toplamda daha fazla oy alan demokratik kanattaki partilerce oluşturuldu. Ancak bu partiler arasında bir uzlaşıya varılması hiç kolay olmadı ve üç aydan fazla süren bir belirsizlik dönemi Sırbistan’a hâkim oldu. Tadiç’in 64 sandalyeli Demokrat Partisi (DS) ve Kostunica’nın 47 sandalyeli Sırbistan Demokrat Partisi (DSS) ile seçimlerin dördüncü büyük partisi olan ve 19 milletvekili çıkarabilen G17 Plus’ın liderleri koalisyon anlaşması yapabildiler ve azınlıkları temsil eden 3 milletvekilinin de oluruyla 133 oy alarak o son gecede hükümeti oluşturdular. A Sırbistan geleceğini arıyor Kosova’daki gelişmeler nedeniyle Belgrad’da hükümet kurulmasında yaşanan zorluk, parlamentonun yeniden seçime gitmesine kısa süre kala aşıldı. Radikal milliyetçi partinin olası yeni seçimden güçlenerek çıkacağının anlaşılması hükümet kurulmasında etkili oldu. SIRBİSTAN’IN GELECEĞİ Tadiç ve Kostunica belirli konularda mutabakat sağlamış görünüyorsa da bunların uygulamaya geçirilmesinde daha önemli krizlerin yaşanması kaçınılmaz olacak. Üzerinde anlaşmaya varılan beş ana ilke, hükümetin kurulmasından hemen sonra Kostunica tarafından basına açıklandı. Sosyal ve ekonomik durumun iyileştirilmesi ile yolsuzluk ve organize suçun çökertilmesi çok gerçekçi hedefler olmamakla birlikte koalisyonun uyumlu işleyişi açısından sorun yaratmayacak iki ilke. Sırbistan’ın Balkanların genelinde görülen yüzde 6’lık büyüme oranının gerisinde olması bu iki ilkede hedefe ulaşılması konusunda uzun bir yolun olduğunu gösteriyor. Son dönemde yaşanan siyasi istikrarsızlık ülkenin zaten iyi olmayan ekonomisine de ağır bir darbe vurmuştu. Aşırı milliyetçi Nikoliç’in 13 Mayıs’ta istifa etmesine dek süren o altı günlük meclis başkanlığı dönemi de demokratik kanadın acilen bir anlaşmaya ulaşmasını şart koşmuştu. Sadece 7–13 Mayıs tarihleri arasında Sırbistan sermaye piyasası karışmış, Sırbistan para birimi Dinar, Euro’ya karşı yüzde 2,5 civarında değer kaybetmiş ve Sırp şirketlerin hisselerinde yüzde 20’lere varan düşüş yaşanmıştı. Ekonomistlere göre, Sırbistan parlamentosunun üç ayı geçkin sürede bir hükümet çıkaramaması Sırbistan için koca bir yılın kaybedilmesi sonucunu doğurdu. İşin aslı Balkanların her noktasında yolsuzluk ve organize suçu çökertebilmesi, ekonomik ve sosyal durumun iyileştirilmesi ile doğrudan ilgili. Bunun içinse mevcut koşullarda Balkan ülkeleri için AB’nin gösterdiğinden bir başka yol mümkün görünmüyor. Sırbistan içinse model değil ancak modele varış yöntemi sorun yaratıyor. Hükümetin kurulmasının ardından verdiği sert mesajlarla Radikal Sırp Partisi’nin görüşlerinden kendisini ayıran çizginin gittikçe inceldiğini ortaya seren Kostunica’nın başbakanlığındaki hükümetin Tadiç’le işbirliğinin ne kadar süreceği de derin bir belirsizlik taşıyor. ZORUNLU BİRLİKTELİK Demokrat kanadın düşmanlıklarını bir yana bırakarak anlaşmaya varması için süre kalmamıştı ve göze alınamayacak bir aşırı milliyetçilik tehdidinin varlığı son dönemde yapılan gösterilerle gizlenemeyecek hale gelmişti. Sırpların milliyetçi duygularını kabartan Kosova’nın bağımsızlığı, oylarda Sırp Radikal Partisi’ne kayışı yaşatacağı için yeni bir seçime gidilmesi göze alınamayacak bir riskti. Demokratik blokta görülmesine karşın daha milliyetçi söylemi tercih eden Başbakan Kostunica’nın oyları her halükarda artacaktı. Yeni bir seçim sürecinin, AB ile entegrasyonu tam anlamıyla savunan Sırbistan Cumhurbaşkanı Tadiç’in DS’si aleyhine işleyeceği ise kesindi. Bu da DS’nin, 5 puan önde olması gerekçesiyle başbakanlık sırasının kendilerinde olduğu ısrarından ve içişleri bakanlığını alma fikrinden vazgeçerek anlaşma masasına oturmasını sağladı. Bu anlamda Tadiç’in tek korkusu ülkesinin 90’lardaki izolasyon milliyetçiliği dönemine geri dönmesi değildi. Öte yandan bu tedirginliği daha derinden yaşayan başkaları da vardı. Artan milliyetçilik riskini AB de gördü. Üstelik Kostunica tehlikeli bir oyun oynamış ve verdiği destekle Sırp Radikal Partisi’nden Tomislav Nikoliç’in 7 Mayıs’ta meclis başkanlığına seçilmesini sağlamıştı. Bu çok Sırbistan seçimlerinden... TEMEL SORUNLAR Tepeden bir bakışla üzerinde uzlaşıya varılan ekonomi ve yolsuzluğa ilişkin iki madde Batılılaşma süreci ile