Catalog

sayesinde erişilen Taşkent’ten bir görünüm... düzeyle 2000 yılında GSMH içinde sanayi sektörünün yüzde 14,2 olan payı 2006 yılında yüzde 22,1’e ve 2000’de hizmetler sektöründeki yüzde 30 olan pay yüzde 39,5’a çıkmıştır ki bu rakamlar sağlıklı bir ekonomik kalkınmanın göstergeleridir. Bu sağlıklı göstergeler ile özellikle sosyal ve hukuk alanlarında, pazar ekonomisi ile ilgili reformların yapılmış olması, ekonomik liberalizasyonun gerçekleştirilmesi ve mülkiyet haklarının korunmaya alınması gibi iş hayatını düzenleyici, başarılı yasaların çıkarılmasıyla ülkedeki yatırımlar ciddi şekilde artmış ve yatırım hacmi 2006’da 3 milyar 150 milyon dolara erişmiştir. Yine doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının da büyük artış gösterdiği görülmektedir. Özbekistan gibi bereketli topraklar üzerinde kurulu bir ülkenin bu olanağı en iyi şekilde değerlendirme gereği ortadadır. Bu bağlamda özellikle tarım alanındaki uygulamalar Özbekistan’a da olumsuz etkilerinin süregeldiği ve ve etkin üretim metotları sayesinde son yıllarda kapanmış olan verimsiz fabrikalardan ayrılanların pamuk, tahıl, meyve ve sebze üretimi rekor artışlar bir kısmının halen işsiz olması da üstesinden göstermiştir. Halen 190.000 civarında olan tarım gelinmesi gereken bir işsizlik probleminin işletmelerinde çalışan 1,4 milyon insan, ülke habercisidir. Bu sorunun bütün özel ve devlet kalkınmasına tarımsal alanda katkıda bulunurken kurumlarıyla el birliği ile çözümlenmesi gerekir ki aynı zamanda Özbekistan’ı tarımsal üretimde esasen bu sorun çözümlendiğinde kuşkusuz ki kendine yeten nadir ülkelerden biri haline Özbekistan’ı çok daha parlak bir gelecek bekliyor getirmektedir. olacaktır. Sanayi ve tarımdaki gelişmelerle bir ülke ekonomisinin en önemli canlılık göstergesi olan TILMASI GEREKEN ADIMLAR ihracatın da 2006 yılında yüzde 31,5 artmış olması Ülke kalkınması yolunda merkezi planlama ve ve ihracatın 2000 yılına göre ikiye katlanmış olması yönetime dayanan sistemden kurtulmak açısından önemlidir. Bu noktada özellikle üzerinde durulması başarılı adımlar atmış olan Özbekistan’ın hiç gereken husus, bu artışın pamuk, maden gibi ham şüphesiz önünde daha çok çeşitli sorunlar ve maddelerin ihracındaki artıştan değil, otomobil, aşamalar vardır. Liberal ekonomi ve bunun temelini petrokimya, metalden mamul ürünler, suni gübre, oluşturan özel sektör yatırımları için en hayati konu iplik, inşaat malzemesi ve konfeksiyon ürünleriyle bununla ilgili gereken güven ve çalışma ortamının yaratılmasıdır. yaratılmasıdır. Bürokrasinin yatırımlara ve çalışma hayatına müdahalesi özellikle gelişmekte olan AŞAM STANDARDI YÜKSELİYOR ülkelerin en önemli sorunlarındandır. Devlet Genel yapısal değişim ve reformlar sonucu ekonomiden elini kademeli olarak çekerken, ülkede çeşitli alanlarda 570.000 yeni iş sahası bürokratik engellerin de azaltılması önemlidir. açıldığı görülmektedir. Özellikle tarımsal alanda ve Yatırımların güvenliği ve uluslararası standartların, evden yapılan üretim faaliyetlerindeki teşviklerle bankacılık ve finans sistemiyle haberleşme yeni iş sahaları yaratılıp istihdama katkı sağlanmış olanaklarının asri ölçülere getirilmesi de ülke olması toplumun hayat standardına sağladığı katkı kalkınmasının sürekliliği ve etkinliği açısından ile önem kazanmaktadır. Yine bu bağlamda çeşitli iş önemli koşullardandır. sahalarında çalışanların reel gelirlerinin yüzde 36 Bu konuda atılan adımlarla, özel kuruluşların artmış olması da önemlidir. mülkiyet haklarının yanı sıra kişilerin mülkiyet Bütün bu gelişmeler sonucu istihdam alanında haklarının güvence altına alınması, yasaların çalışanların sayısı 2006 yılında yüzde 2,7 artmıştır. bunları sağlayacak düzeye getirilmesi ve hızla Burada, sanayi alanında çalışanların sayısı yüzde 9 uygulanması da önemlidir. artarken tarımsal alanda çalışanların sayısının yüzde Liberal ekonomi açısından devlet sektörünün 4 azalması geleceğe dönük önemli bir diğer ekonomideki son kalıntılarının da bir an önce göstergedir. Ancak, Sovyet sisteminin çöküşünden özelleştirilmesi birçok eski Sovyet Cumhuriyeti’nde sonra, birbirine entegre şekilde, Sovyet işletmecilik olduğu üzere Özbekistan için de yaşamsal özellik sisteminin özelliğinden dolayı birçok eski SSCB arz etmektedir. ülkesinde onlarca fabrikanın kapanmasının Ekonomik sistem özelleştirilirken yeniden C S TRATEJİ 15 Bağımsızlığını kazamasından bu yana çok kısa süre içinde Özbekistan’ın gerçekleştirdiği kalkınmayı sürdürmesi, ekonomideki liberalizasyonun sürdürülmesi ve merkezden planlamadan vazgeçilmesine bağlı. Ülkede bu iradeyi gösterecek yönetim ise mevcut. yapılanarak uluslararası rekabete açık konuma gelecek olan özel kuruluşların, sistem gereği bundan böyle kendi yağlarıyla kavrulmaları da önemlidir. Çünkü devlet işletmelerini devralan özel girişimciler bundan böyle arkalarında kendilerini her ne pahasına olursa olsun destekleyecek bir devlet korumacılığı bulamayacaklardır. Bu nedenle üretim ve yönetimde en sofistike ve bilimsel metotları kullanmaları gerekir. Bunu sağlamada yabancı sermaye ve teknolojinin gereği de kaçınılmaz olacaktır. Özel kuruluşlar ancak bu şekilde küresel rekabete ve serbest pazar ekonomisi koşullarına dayanabilirler. Özbekistan’ın bu konuda özellikle son yıllarda başarılı adımlar atarak 20002006 döneminde 8 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırımcıyı çekmiş olması da başarılı bir adım olarak kabul edilmelidir. Bütün bu hususlar toplumsal kalkınma ve halkın yaşam standartlarının arttırılması için kaçınılmaz ön koşullardır. Günümüzde ekonomik ve sosyal kalkınma birbirine paralel olarak gelişmektedir. Ancak bunları tamamlayan unsurlar ise yukarıda saydığımız, devlet sistemi ve bürokrasinin uygunluk düzeyi, yasaların yerleşmiş ve uygulanır olması, bankacılık ve finans sisteminin kurulması, haberleşme ve ulaştırma sisteminin işlerliği gibi öteki yan unsurlardır. Bunların birindeki aksaklık domino teorisi gibi bütün sistemi olumsuz etkileyecek kalkınma hamlelerinin önünü tıkar. 1992’de ilk tanıyan ülke olduğumuz kardeş Özbekistan’ın bu engelleri aşmak açısından başında dirayetli, kuvvetli ve kararlı bir yönetim ve bunları yürütecek eğitimli insan gücüyle hemen her alanda temel bir alt yapısı vardır. Bağımsızlık ve bunun sürdürülmesi açısından Türkistan’da örnek adımlar atmış olan Özbekistan’ın, bütün bu nedenlerden dolayı, elindeki ekonomik kaynakları en iyi şekilde değerlendirerek 21. yüzyılda bölgesinin ve dünyanın başarılı ve refah içindeki ülkelerinden biri olması konusunda önünde çok az engel vardır. A Y