Catalog

14 Radikal İslamcı İslamcı örgütlere örgütlere yönelik yönelik tasfiye tasfiye harekatı harekatı gündemde… gündemde… Radikal C S TRATEJİ Kuzey Kafkasya’yı sıcak bir yaz bekliyor Hasan KANBOLAT hkanbolat@avsam.org afkasya, batıdan doğuya doğru bölgeyi ikiye ayıran Kafkas sıradağlarıyla Karadeniz’den Hazar Denizi’ne kadar uzanıyor. Coğrafi olarak, Kafkas sıradağlarının kuzeyinde yer alan Kuzey Kafkasya Avrupa kıtasında, güneyinde yer alan Güney Kafkasya ise Asya kıtasında yer alıyor. Siyasi olarak ise Kafkasya’nın tamamı Avrupa’nın bir parçasıdır. K Beslan’da teröristlere karşı operasyon yapan Rus güvenlik güçleri... HUZURDAN İSTİKRARSIZLIĞA Kuzeybatı Kafkasya’da, Rusya Federasyonu içinde bir federe cumhuriyet olan KabardeyBalkar Cumhuriyeti’nin başkenti Nalçik, ülkede sorunsuzluğu ile biliniyordu. Rusya Federasyonu’nun kayak turizmi merkezlerinden biri olan Nalçik, aynı zamanda yaşlıların emeklilik yıllarını geçirmek için tercih ettiği bir yer olarak bilinir. Bu kentin huzuru ve sükuneti 13 Ekim 2005 tarihinde 250 kadar silahlı radikal Müslüman gencin Nalçik’a girmesi ile sona erdi. Büyük çoğunluğu askerlik veya gerilla eğitimi görmemiş olan ve hayatlarında ilk defa eline silah alan bu gençler, başkentte bulunan başta FSB merkezi ve karakollar olmak üzere ordu ve polis merkezlerinin bulunduğu on beş ayrı noktaya saldırdı. Başkente girmeden önce sivil halkı uyaran bu gençlerin çoğu silahlarını ateşleyemeden ve binalara bile giremeden öldürüldü. Olaylar sırasında 50 genç ve 40 sivil yaşamını yitirdi. Yaşça büyük olanlar ve gerilla eğitimi almış olanların bir kısmı kaçtı. Kaçanlar içinden 45 genç sağ olarak yakalandı. Grubun liderleri Anzor Astemirov ve diğer kaçakların Çeçenistan’da saklandıkları sanılıyor. KabardeyBalkar polisinin ve federal ordunun bu gençlerin geleceğinden haberi olduğuna dair iddialar bulunuyordu. Bunun için, başkenti oluşturan üç mahallenin karakoluna, muhtemel çatışmaya hazırlık amacıyla silah ve cephane stoku yapılmıştı. 13 Ekim’den iki hafta önce 58. ordu birlikleri bölgedeki beş federe cumhuriyeti kapsayacak şekilde antiterör tatbikatı yapmıştı. Nalçik’ın içine, dışına ve bina üzerlerine askerler yerleştirilmişti. Söz konusu hazırlıkların yapıldığını Nalçik halkı da biliyordu. Olaylardan önce kentte sessiz bir bekleyiş vardı. 1314 Ekim tarihleri arasında meydana gelen olaylarda bu gençlerin Nalçik’tan canlı çıkamayacağını da herkes biliyordu. Çoğunluğu yirmili yaşları geçmemiş olan bu gençlerin ailelerine bıraktığı ve "mevcut düzene karşı çıkmak istediklerini" belirttikleri vasiyetnamelerde "şehit" olmak için bu saldırıyı yaptıkları yazıyordu. RADİKALLERİN AMACI 1990’lı yılların başında Kuzeybatı Kafkasya’da siyasi İslam hareketi yoktu. Bu bölgedeki yerel (otokton) halkların milliyetçilik hareketleri vardı. Yerel milliyetçilik hareketleri 1990’lı yıllarda Moskova tarafından ezilerek tasfiye edilince, yerel halkların sözcülüğünü dinî temelli örgütlenmeler yapmaya başladı. Yerel milliyetçi düşüncelerin baskı altına alınması, eğitimin çökmesi, geleceğe ilişkin umutların yitirilmesi, gelir dağılımının bozulması, alkolün yaygınlaşması ve yozlaşmanın artması gençlerin bu düzenden tek çıkış yolu olarak dini görmelerine yol açtı. Nitekim, Sovyetlerin dağılması ile birlikte artan işsizlik ve gelecekten umutsuzluk içindeki Kuzey Kafkasyalı gençleri alkol ve yozlaşmadan uzaklaştıran, dinî örgütler oldu. Kuzeybatı Kafkasya’da yaşlı ve orta yaşlı kesimi "özgürlük" sözcüğü korkutuyor. Sovyetlerin otoriter, baskıcı zihniyeti ile yetişmiş olan bu yaş grubundaki insanlar için özgürlük düşüncesi tehlikeli. Gençler ise, Sovyet döneminin baskısını hissetmediği için daha rahat, daha cesur davranabiliyor. Bu cesaret ve çıkış yolu arayışı içinde Kuzeybatı Kafkasya’da siyasi İslam düşüncesini benimseyen gençler, her köyde "Cemaat" adında bir örgütlenmeye yöneldiler ve her "Cemaat"e "Emir" adında bir lider seçtiler. Etnik ayrım yapmayan, disiplinli çalışan ve gençleri alkol ve yozlaşmadan uzak tutmayı başararak halkın güvenini kazanmaya başlayan "Cemaat" sistemi, Kuzey Kafkasya’da özellikle KaraçayÇerkes, KabardeyBalkar, Çeçenistan, İnguşetya ve Dağıstan’da gerçekleştirdiği örgütlenmelerde başarılı oldu. Böylece 2000’li yılların başından sonra Sovyetlerin dağılmasının ardından Kuzey Kafkasya’da yaşayan halklar, milliyetçilik yerine Suudi Arabistan kökenli radikal İslam’a yöneldi. ‘Cemaat’ hareketini engelleyemeyen Moskova yönetimi, özerk bölgelerde yaşayan halk arasında yaygınlaşan bu örgütleri, askeri operasyonlarla kontrol altına almaya çalışıyor. İslamiyet, Kuzeybatı Kafkasya’nın yerel halklarını üçe ayırdı: 1) Din konusunda fazla bilgisi ve ilgisi olmayanlar, 2) Suudi Arabistan’da dinî eğitim alıp Vahabi düşüncesini benimsemiş olanlar, 3) Dine saygı duyan, dinî vecibelerini yerine getirmekle birlikte laik düşünceyi benimseyenler. Birinci ve üçüncü gruba mensup olanlar, Suudi Arabistan’da eğitim görmüş gençleri Müslüman olarak kabul etmiyor. Kuzey Kafkasya’da "Cemaat" örgütünün yayılması merkezî yönetimin bölgedeki kontrolünün zayıflamasına yol açtı. Bunun üzerine Moskova yönetimi, halk tarafından giderek daha fazla benimsenen ve köylerde inşa edilen camilerde kendini hissettirmeye başlayan "Cemaat"in etkisini kırabilmek için Kuzeybatı Kafkasya’daki federe cumhuriyet ve vilayet merkezlerinde İslam kültür merkezleri kurdu. Söz konusu merkezlere Özbekistan ve Tacikistan’dan din hocaları getirtildi. Ayrıca, "Cemaat"i parçalamak için "Yermuk" adında devlet yanlısı bir dinî örgüt kuruldu. Ancak, söz konusu örgüt halk tarafından benimsenmedi. "Yermuk" hareketi kullanılarak "Cemaat" hareketi bölünemeyince, köy ve kentlerdeki camiler kapatılarak "Cemaat"in, camileri örgütlenme ve toplantı merkezi olarak kullanması önlenmeye çalışıldı. 1 Eylül 2004’te gerçekleşen Beslan baskını mazeretiyle baskılar artırıldı. Ancak, söz konusu baskılar gençleri daha da fazla radikalleştirdi. Merkezî yönetime ve yerel hükumetlere karşı nefret arttı ve polise karşı saldırılar