Catalog

20 ABD’nin, Tahran karşıtı politikasında yeni yöntemler… C S TRATEJİ İran’a ikinci cephe açılıyor Cavid VELİEV TUSAM YAKINDOĞU Araştırmaları Masası cveliev@tusam.net Şubat 2006’da Amerikan Senatosu Dış İlişkiler Komitesi’nde konuşma yapan ABD Dışişleri Bakanı Condoleezza Rice, "Yönetimin İran’da değişiklik yapmak için öğrenci gruplarına, akademik birimlere, televizyon ve radyolara yeni finansal yardım hazırlığı içinde olduğu"nu açıkladı ve Senato’dan bunun için 75 milyon dolarlık ek mali destek paketi istedi. Rice’ın konuşmasının dikkat çekici bölümü, "Biz İran halkının ruhunu desteklemek için yeni bir çaba başlatıyoruz" sözleri olmuştur. Bu açıklama ABD yönetiminin İran’a yönelik siyasetinde yeni bir dönem başlattığının da işaretidir. Hedef ise içteki rejim muhalifi gruplara direk destek vererek rejimi devirme politikasıdır. Ayrıca rejim devirmek için ayrılacak mali destekten İran’a komşu olan ülkelerin basın yayın kuruluşlarına aktarılması da planlanıyor. ABD yönetimi şu ana kadar açık bir şekilde "rejim değişikliği" deyimini kullanmadı. Savunma Bakanlığı’nda ve Senato’da bazı muhafazakar üyeler ve ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney, İran’da rejim değişikliğine gidilmesi gerektiğine inanan kesimi oluşturuyor. Diplomatik çabaların sonuç vermemesi ve askeri müdahalenin uluslararası alanda tepki görmesi, ABD yönetiminin yeni dönemi başlatması için bir fırsat oluşturdu. ABD yönetiminin resmi olarak rejim değişikliğini telaffuz etmemesinin nedeni ise uluslararası alanda hazırlıklarının bitmemesinden kaynaklanıyor. Rice’ın Senato’daki bu açıklaması tesadüf değil. ABD yönetiminin İran’a yönelik yeni girişimlere başlamasının temelinde, Şubat’ın ilk haftasında, İngiliz diplomatlar ile yaptıkları gizli toplantının olduğu düşünülüyor. Reuters Haber Ajansı’nın 8 Şubat 2006’da verdiği habere göre ABD ve İngiltere Halkın Mücahitleri, bir anma töreninde... 15 İran’ı uluslararası alanda köşeye sıkıştırmak için ciddi çabalar gösteren ABD, mücadelesini birkaç kanaldan sürdürme arayışlarına da hız verdi. Tahran yönetimini muhalif basın ve grupları destekleyerek zayıflatmayı düşünen Washington, 75 milyon dolarlık kaynak ayırdı. arasında Washington’da "İran’da demokrasiyi destekleme" adı altında gizli bir toplantı yapıldı. Toplantıya ABD’den Washington’un İran politikasını koordine eden Dışişleri Bakan Yardımcısı Nicholas Burns, İngiltere’den ise İran’da diplomatik görevde bulunan veya daha önce bulunmuş olan memurlar katıldı. Burns’ün, İran’ın demokratikleşmesi için ayrılacak paranın nasıl ve kime transfer edileceği konusunda, İran’da görev yapmış olan İngiliz diplomat/memurlarla, hem fikir alışverişinde bulunduğu hem de bu konuda İngiltere’nin desteğini aldığı düşünülüyor. Toplantıya katılan ve adı açıklanmayan bir İngiliz diplomatın sözlerine göre, İngiltere ve ABD bu konuda ortak düşünceyi paylaşıyor. Toplantı sonrası ABD tarafından İran’da rejim muhalifi gruplara destek vermek için 10 milyon dolar mali yardım paketi hazırlanacağı da açıklandı. Avrupa devletleri askeri müdahale konusunda ABD ile aynı düşüncede olmasalar da İran’daki muhalif gruplarla ilişkiye geçmek ve onların pozisyonunu kuvvetlendirmek konusunda hem fikirler. ABD’NİN MUHALİFLERE DESTEĞİ 30 Kasım 2005’de Johns Hopkins Üniversitesi’nde konuşma yapan Burns, İslami rejimin İran’da insan haklarını ihlal ettiğini vurguladı, İran’daki siyasi tutukluların özgürlüğünü kazanması için çalışmalarını sürdüreceğini belirtti. Burns aynı zamanda İran’ın çok uluslu bir toplum olduğunu kabul ettiklerini söyleyerek, Azerbaycan Türklerinin, Arapların, Kürtlerin, Beluçların ve diğer etnik gruplar ile Shia, Sünni, Hıristiyan ve Bahaîlerin konuşma, ibadet etme ve topluluk kurma gibi temel haklarının kabul görmesi için baskılarını artıracaklarını söyledi. Bu açıklama ABD’nin İran’a yönelik politikasında insan haklarını ve azınlık haklarını resmi düzeyde desteklediklerinin de göstergesidir. 31 Ocak 2006’da İran halkına, "Bizim halkımız bir gün demokratik ve özgür İran halkının dostu olmayı ümit ediyor" sözleriyle seslenen ABD Başkanı George Bush, ABD’nin İran’a yönelik taktik değişikliğinin ilk sinyallerini vermişti. ABD yönetimi daha önceki dönemlerde İran’da demokratikleşme çabaları adı altında çeşitli çalışmalarda bulunmuştu. İran’da insan haklarının ve bazı etnik grupların kimi haklarının ihlal edildiğine dair raporlar ile ABD propagandası yapan Farsça televizyon ve radyolar mali yardımlarla desteklenmişti. ABD yönetimi Mayıs 2003’den bu yana Amerika’nın Sesi Radyosu’nun Farsça yayın yapan bölümünü ve yine Farsça yayın yapan Radyo Farda’yı mali olarak destekliyor. Bu bağlamda ABD ve Avrupa’nın çeşitli bölgelerinde rejim muhalifi insanların örgütlenmesi hedefleniyor. 2004 yılında İran’da demokrasinin gelişmesi için 500 bin dolar ayıran ABD yönetimi, Mayıs 2005’de cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde demokrasi eğitimi için ve sivil toplum örgütlerini desteklemek adına 3 milyon dolar ayırdı. Fakat bu mali yardım, İran içinde güvenilir kaynaklar bulunamadığı gerekçesiyle iptal edildi. Bir yıl sonra ise bu konu için ABD Kongresi tarafından 6,5 milyon dolar mali yardım ayrıldı. ABD’nin resmi devlet politikası dışında sivil toplum örgütleri ve araştırma merkezleri de İran’daki insan hakları ve etnik yapıyla ilgi toplantılar düzenliyor ve raporlar yayımlıyor. Bu kuruluşların başında Dış İlişkiler Konseyi (CFR), Mevcut Tehlike Komitesi (CPD), Yakın Doğu Washington Enstitüsü (TWI), Demokratik İran İçin ABD İttifakı (USADİ), Amerikan Girişim Enstitüsü (AEİ) ve İran Politikası Komitesi (İPC) geliyor. Bu kuruluşlardan bazıları Ahm edin ecad