Catalog

Başka bir futbol hikâyesi Brezilya’nın Rio kentinde, yoksul kenar mahallelerin bütün gerçekliğini barındıran düşsel Esperanza’dayız. Daha ilk satırlarda bu ülkenin yıldız futbolcularından Moacir Barbosa çıkıyor karşımıza. Sonra Pele gülümsüyor. Ve diğerleri… O yoksulluk içinde bir an önce yaşamı yakalamak isteyen yarının yıldızı olma hayalleri kuran çocuklar… Onların istekleri, heyecanları, umutları, ilk yürek kıpırtıları, arayışları… Bir yanda da sahte menajerler, boş hayaller, karanlık oyunlarla bu çocukların hayatını çalmak isteyenler… Giorgos Panagiotakis, fotoğrafın tamamını başarıyla seriyor ortaya. kanamalar; içimize sığmayan hüzünler, mutluluklar nedeniyle yıllarca görüldüğü yerde taşlanan) Moacir Y. BEKİR YURDAKUL bugün de taptaze duruyor. Barbosa’yla tanıştığında on iki yaşındadır. Dahası, Panagiotakis’in anlatısı boyunca bir an O ufak tefek haliyle aynı gün takım kaptanı rada öyle çok oynamıştık ki bizim “evimiz” / olsun bırakmıyor yakamı. “Çıplak elli kahraman” Pisote’nin zoruyla geçtiği kaleden de bir daha sahamız olmuştu sanki ayrıkotu gibi o, gün Paulo ve arkadaşlarının macerasını okuma ayrılamayacaktır. Ogünden çoğalan apartmanların arasında ka- şansını yakalayan tüm dostların aynı duyguyu Kale arkasından onu seyreden Barbosa’nın lan arsa. Taşlarını temizlemiş, otlarını yolmuş, yer yaşayacaklarını biliyorum. verdiği taktikler sonucu yaptığı kurtarışlarla adı kısa yer sıkıntı çıkaran tümsek yerlerini kolayca düzleyi- sürede “Tiger”a (kaplan) çıkacaktır Paulo’nun. vermiştik. Kalelerden birinin arkasındaki ağacın altı- FUTBOL YALNIZCA FUTBOL DEĞİL! Takım arkadaşları Pisote, Albertino, Zé, Loco ve na da kulüp binası kıvamında derme çatma bir ku- Rio’luların “favela” diye adlandırdıkları o yoksul Fabiana’yla; moloz atılan, kazaya uğramış, yanık lübecik kondurmuştuk. mahallerinden yükselen futbol tutkusu dünyanın arabaların terk edildiği arsada top koştururken Hepimizi almazmış ne gam! Sahada olmak daha başka ülkelerinde, bambaşka kentlerinin mahalle geleceğin yıldız futbolcularından biri olma iyiydi kulübede pineklemekten. Kalelerimiz taştan, aralarında, sokaklarında kuşku yok bugün de hayallerini de gün günden büyütür. saha çizgilerimiz değişkendi; kireç ya da kömür ne kendini hissettiriyor. Ne var ki kendisini mahallenin sahibi ilan eden, bulursak oldurmuştuk. Yoksulluğun derin yaşandığı “favela”larda, derme çocuk-genç yetenekleri ağına düşüren “yatırımcı” Formalarımız el yapımı, numaralarımız anne çatma yerleşimlerde / gecekondu mahallelerinde İmortal da fark etmiştir Tiger’ın yeteneğini. emeği, ah o kes spor ayakkabılarımız ne top peşinde çoğalan sevinçlerin hikâyesi ise -bana İmortal’ın kontrolündeki sahada, gerçek bir dayanıksızdı! Takımımızın adı “On Bir Ateş”ti de sorarsanız- farklı derinlikler taşıyor. hakemin yönetiminde çıktığı ilk maçta zorla giymesi renklerimiz yok aklımda. Maç, antrenman hepsi Çünkü yoksunluğun içinde futbol yalnızca futbol istenen eldivenlerin içinde elleri kaybolur Tiger’ın. kendi var ettiğimiz bu sahadaydı. değil! Aslına bakarsanız nerede, hangi koşullarda Verdikleri ayakkabılar da birkaç numara büyüktür. Giorgos Panagiotakis’in beni / hepimizi “davet oynanırsa oynansın günümüzde futbol artık Formalarıysa başka takımların eskileridir, kirli ve ettiği” Brezilya’nın Rio’sunun yoksulluğun kol gezdiği yalnızca futbol değil! yırtıktır. Ama heyecanı ve beklentileri gerçek ve mahallerinden önce yolculuğumun ilk dakikalarında Gölgesini satamadığı ağacı kesen, emeğini büyüktür Paulo ve arkadaşlarının… bir soluk kendi ilkgençlik yıllarıma varıyorum. sömüremediği insanı yok sayan kapitalizm; yarattığı Aradan geçen onca yıla karşın, “endüstriyel futbol” çağında, futbolun -bütün spor GERÇEKLE DÜŞ ARASINDA… şaşkınlıkla anımsıyorum ki o günlerin dalları gibi- birleştiren, kucaklaştıran, barışçı özünü Giorgos Panagiotakis anlatısını kurguyla gerçeklik heyecanı, dizlerimizde, dirseklerimizde de çoktan ve acımasızca çöpe attı. arasında kimi geçişlerle kurmuş. beliren çizikler / Şimdi her şey para, daha çok para! Hem de en Örneğin Rio’nun “favela”larının gerçekliğiyle yarattığı kirlisinden! düşsel mahalle Esperanza’nın yanında gerek adı geçen Panagiotakis’in yapıtı bizi Pele’nin, Didi’nin, stadyum, gerekse romanın kahramanlarından Barbosa Sokrates’in, Barbosa’nın, Zico’nun, Ronaldo’nun ve 1950 finali, Brezilya’nın unutulmaz futbol yıldızları Brezilya’sına, o Brezilya’nın Rio kentinin ise bütünüyle gerçektir. kenar mahallelerine götürmekle kalmıyor; Yazarın “favela”lardaki yaşama ilişkin iyimser işte bu endüstriyel futbol anlayışının yarattığı notlarına karşın oralarda ve benzeri başka şikenin, çetelerin, mafyanın, sömürü ortamlarda yaşayan çocuklar için hayatın hızlı düzeninin, çıkara dayalı yönetim anlayışının akışının yanında yoksulluk ve yoksunluk da fotoğrafını da koyuyor ortaya. bütünüyle aşılabilmiş değildir. Çok değil altmış yıl öncesinde rakip takım FUTBOL VE YOKSULLUKTA taraftarlarının aynı tribünleri rahatlıkla paylaştığı BÜYÜYEN DÜŞLER ülkemizde bugün taraftarlar arasında yaşananları, “Favela”larda hayat hızlı akar ve çok tribünlerin çoktan ayrıldığı gerçeğini anımsayınca daha erken yürür, daha erken konuşur, Çıplak Elli Kahraman’ın çağrısı çok daha değerli bir daha erken büyür çocuklar. Çünkü hâl alıyor. vakitleri yoktur. Çünkü bir an önce Dünyanın hemen her yanında yaygınlaşan, büyümek, yaşamak için bir şeyler yapmaya kitlelerin taraftarlık tutkusuyla çoğun farkında bile geç kalmamak durumundadırlar. olmadığı bu kanıksanmış, içselleştirilmiş kötülük Büyükannesiyle yaşayan, okulu da üzerine düşünmeye bir çağrı olarak da okunsa seven futbol tutkunu Paulo Silva Pereira, yeridir Çıplak Elli Kahraman. n 1950’deki dünya kupasında yaşanan “Maracanã trajedisi”nin başkahramanı Çıplak Elli Kahraman / Giorgos Panagiotakis / (Brezilya’nın Uruguay’a yenilip kupayı Çeviren: Fulya Aktüre / Günışığı Kitaplığı / 200 kaybetti o maçta yediği hatalı goller s. / 13+ / 2025. Desen: VASİLİS SELİMAS 3 Nisan 2025 15