Catalog

(13 MART 1926 / 4 KASIM 1983) Yılmaz Kemalist sosyalist: Doğan Avcıoğlu! Türkiye’nin sorunlarını tartışmaya açan ve toplumsal muhalefetin beyni olan Yön dergisinde “Kemalist sosyalizm” anlayışının savunuculuğunu yapan, 12 Mart döneminde Cemal Madanoğlu, İlhan Selçuk, İlhami Soysal gibi arkadaşlarıyla tutuklanıp yargılanan, Türk soluna yeni açılımlar getirdiği, 1969 Yunus Nadi Armağanı’nı alan başyapıtı Türkiye’nin Düzeni / Dün-Bugün-Yarın başta, bugün de aydınlatmaya devam eden yapıtlarıyla devrimci düşüncenin ülke siyasetine örgütlü olarak müdahale etmesi yolunda önemli katkılarda bulunan büyük aydın Doğan Avcıoğlu’nu saygıyla anıyoruz. Kuvayı Milliyeci özünün önemini, mücadelenin ÖNER YAĞCI ulusal temelde yükselmesi zorunluluğunu, sosya- lizmin yerel ve ulusal damarlardan kaynaklanma- YÜREKLİ KEMALİST SOSYALİST sını savunduğu Devrim Üzerine’de (1971) bir dev- Ülkemizin toplumsal ve tarihsel yapısıyla, siya- rim stratejisi, programı sundu. setiyle ilgili özgün düşünce, yorum ve önerileriyle 12 Mart döneminde “orduyu isyana teşvik ettiği” geleceğe yol gösterdi. suçlamasıyla Cemal Madanoğlu, İlhan Selçuk, İlha- 1956’dan başlayarak dönemin etkili dergileri olan mi Soysal gibi arkadaşlarıyla tutuklanıp yargılanan haftalık Akis ve Kim dergilerinde, Ulus ve Vatan ga- Doğan Avcıoğlu’nun o günlerini Sevim Kahraman zetelerinde yazan Doğan Avcıoğlu, Mümtaz Soysal romanlaştırdı: Avcıların Üç Günü (Destek, 2023). ve Cemal Reşit Eyüboğlu’yla çıkarmaya başladığı, 12 Mart sonrasında kendini ülkemizle ilgili tarih- Türkiye’nin sorunlarını tartışmaya açan ve toplum- sel, toplumsal, siyasal araştırmalara adadı. Milli Kur- sal muhalefetin beyni olan Yön dergisinde “Kema- tuluş Tarihi: 1885’ten 1995’e’de (4 cilt, Tekin Yay., list sosyalizm” anlayışının savunuculuğunu yaptı. 1974), “Emperyalizm Karşısında Türk Aydınının Ay- (20 Aralık 1961-30 Haziran 1967 tarihleri arasında mazlığı, Tam Bağımsızlık, Sovyet Devrimi Karşısında 222 sayı çıkan Yön hakkında geniş bilgi için: Hik- Türk Devrimi, Revrimin Yapısı, Kurtuluştan Sonra met Özdemir’in Kalkınmada Bir Strateji Arayışı: Yön Türkiye, Kurtuluş Devriminin Sınıf Yapısı, Devrim Hareketi, Bilgi, 1986 ve Muzaffer Ayhan Kara’nın Ssavaşı” başlıklarında kalkınma ve devrim arayışını Yön’ün Devrimi Devrim’in Yönü, Kırmızı, 2006) anlattı. Devrim ve Demokrasi Üzerine (Tekin Yay., I. ve II. Meşrutiyet’i aktardıktan sonra Kurtuluş Savaşı’nı, TÜRK SOLUNA AÇILIMLAR GETİRDİĞİ 1980) çalışması da aynı amaca yönelikti. 8 cilt olarak tasarla- Atatürk Devrimi’ni, Cumhuriyet’in atılımlarını, “Tanzimat BAŞYAPITI: ‘TÜRKİYE’NİN DÜZENİ’ dığı Türklerin Tarihi’nin (Tekin Yay.) 5 cildini hazırladı. Ölü- Batıcılığına dönüş ve devrimciliğin sonu” olarak belirlediği Doğan Avcıoğlu 1968’de ülkemizin toplumsal, ekonomik münden sonra 6. kitap yayımlandı: Osmanlı’nın Düzeni (Yay. çok partili yaşamı ve emperyalist bağımlılığı anlattı. yapısı ve tarihi üzerine araştırmaların yaygınlaşmasında Haz. Doğan Yurdakul, Kırmızı Kedi, 2013). Emperyalizmden, işbirlikçi kapitalizmden, irticadan kur- çığır açan, arayış içindeki Türk soluna yeni açılımlar getiren DEVRİMCİ AYDINLARIN DİLİNDEN AVCIOĞLU! tulmak ve kalkınmak için önerdiği “Türkiye için milli dev- ve fırtına gibi esen başyapıtını yayımladı: Türkiye’nin Düze- Hikmet Özdemir’in Doğan Avcıoğlu: Bir Jön Türk’ün Ar- rimci kalkınma stratejisi”nin esaslarını açıkladı. ni / Dün-Bugün-Yarın (son basımı Kırmızı Kedi). dından (Bilgi Yay., 2000) adlı yapıtı aydınlığımızın ona bir Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı’ndan hemen sonra söyledi- Toplumsal bilimlerin bir toplumun dünü ve bugününden yo- borç ödemesidir. Bu kitapta yaşamını, düşüncelerini, eylem- ği, “Devrimin kanunu mevcut kanunların üstündedir. Bi- la çıkarak yarınına ışık tutacağı gerçeğini bir kez daha kanıt- lerini ve 68 Kuşağı’nın devrimci aydınlarının Doğan Avcı- zi öldürmedikçe, bizim kafalarımızdaki cereyanı boğmadık- layan, araştırmacıların temel kaynağına dönüşen Türkiye’nin oğlu için söylediklerini de okuyoruz: ça başlattığımız devrim bir an bile durmayacaktır” sözünün Düzeni yapıtında dünü ve bugünüyle insanı, ekonomisi, poli- Attilâ İlhan: “O, Kemalist sol’un üzerinde gelişeceği ve her devrimcinin kulağına küpe olması gerektiğini vurguladı. tikası, kültürü, kurumlarıyla birlikte ülkemizi tanıttı. ‘sosyalizm’le buluşacağı platformu oluşturmaya çalışmıştı.” Geri kalmışlığımızın nedenleri, kapitalist gelişmenin tarihi, Bugünkü sorunların kaynağının dünde olduğunu gösterdiği, İlhan Selçuk: “Ekonomik Sevr deyimi onun son yazıla- “Nasıl kalkınırız, neden kalkınamadık” sorularının yanıtı, dü- yarına yönelik arayış ve öngörülerini de sunduğu Türkiye’nin rının birinde ortaya atılmıştır. Ortadoğu haritasını yeni- zenin ne olduğu, nasıl değişeceği, bağımsızlık ve çağdaş uy- Düzeni, Osmanlı toplum yapısından günümüze gerçeğin ışı- den çizmeye kararlı görülen dış güçlerin ancak ekonomik garlık ülküsünün ne olduğu, nasıl kazanılacağı konularındaki ğında geleceğe bakan bir başyapıt oldu. 1969 Yunus Nadi Sevr’le zayıf düşmüş bir Türkiye’ye, siyasal Sevr’in yolu- bilgileriyle Türkiye’nin Düzeni aydınlatmaya devam ediyor. Armağanı’nı alan yapıtındaki Türkiye’nin geri kalmışlığının dış- nu yeniden açmak yolunda baskı yapabileceklerini Avcıoğ- 1969’da, gericiliğin tarihsel köklerini aydınlattığı 31 sal-içsel nedenlerine ilişkin çözüm önerileri yankılar uyandırdı. lu çok öncesinden görmüş, her gecikmenin sorunlarımızı çö- Mart’ta Yabancı Parmağı’nı yayımladı (son basımı Kay- ‘TÜRKİYE İÇİN MİLLİ DEVRİMCİ KALKINMA zümsüzlüğe sürükleyeceğini anlamıştır.” nak Yay., 2014). “Türkiye’nin ekonomik, toplumsal ve siya- STRATEJİSİ’NİN ESASLARINI AÇIKLADI Ali Sirmen: “Yurtseverliğe düşünsel bir içerik kazandır- sal sorunlarına yönelik projeler” sunan bir “iktidar prog- Toplumsal düzenini Malazgirt’ten başlayarak tanımladığı mış, yurdu sevmenin onun sorunlarını araştırmak, bilmek, ramı” olan haftalık Devrim gazetesini çıkarmaya başladı. Osmanlı Devleti’nin merkezi, nakliyeci tüccar devleti oldu- Ekim 1969-Mayıs 1971 arasında 79 sayı çıkan Devrim gaze- öğrenmek ve çözmeye çalışmakla eşanlamlı olduğunun so- ğunu, “göçebe Türk” efsanesinin yanlış olduğunu söyleyerek mut delilini ortaya koymuştu... O gerçek bir yurtseverdi.” tesindeki başyazılarından seçmeler ölümünden sonra Rejim sözü Batılılaşma çabalarına, Türkiye’nin idam fermanı olan ve Devrim (Yay. Haz. Doğan Yurdakul, Tekin, 2017), Yön ve Uğur Mumcu: “Tek başına bir üniversite gibiydi... Türk dü- 1838 Ticaret Sözleşmesi’ne, Tanzimat’a, emperyalizmin bo- Devrim’deki yazıları ise Atatürkçülük-Milliyetçilik-Sosya- şünce hayatına adını kazımıştı... Ulusal devrim anlayışının yunduruğuna girmesine getirdi. lizm (İleri, 2006) adlı kitaplarda sunuldu. yürekli, soluklu ve yorulmak bilmez bir düşünürü ve düşünce Emperyalizmin sömürgeleştirmesine karşı milliyetçilik Sorunların köklü, devrimci dönüşümlerle ve antiemper- savaşçısıydı... Bizim kuşağa olduğu gibi, kendi kuşağına da bayrağını ordunun yükselttiğini, Jön Türkler’in çabalarını, yalist mücadeleyle üstesinden gelinebileceğini, Kemalizmin öncülük ve önderlik yapmıştı.” n 14 14 Mart 2024