Catalog

¥ çilerin gösterileri küçük endişeler yaratsa da, Allende taraftarları ve halk buna iki üç katı kalabalıklarla yanıt verir. 1973’teki seçim, Allende’yi bir kez daha ve önceki dönemden güçlü biçimde başkanlığa taşıyınca muhalefet, onu demokratik yollarla iktidardan indiremeyeceğini anlar. Kapıda bekleyen tehlikeye karşı herkes sesini yükseltir; Victor, Neruda ve Allende bunların başını çeker. Victor, düzenlemesini IntiIllimani ile yaptığı ve yükselen faşizme karşı direnişi anlattığı şarkıyı da o günlerde yazar: “Bir kez daha istiyorlar lekelemek/ ülkemi emekçi halkın kanıyla/ özgürlükten dem vurup/ ellerinde suç damgası taşıyanlar/ (…) yaşamak istiyorum ben/ çocuğum ve kardeşlerimle/ günden güne inşa ettiğimiz/ hepimizin yeni dünyasında/ korkutmaz tehditleriniz beni/ ey siz sefalet ustaları/ umut yıldızı devam edecek/ bizim olmaya/ (…) böyle duyula cak şairin sesi/ kalbim atmayı kesene dek/ halkın yolunda/ şimdi ve sonsuza kadar.” 1973’te, ağustosun son günlerinde yazdığı şarkı ise, hem Victor’u anlatır hem de Joan’a göre vasiyet niteliğindedir: “(…) Şarkı söylerim/ çünkü gitarımın hem aklı var hem duygusu/ topraktandır yüreği/ ve güvercin kanatlıdır/ (…) gitarım zenginler için değil/ (…) şarkım merdivenidir/ yıldızlara ulaşmaya kurduğumuz/ (…) şarkım bu daracık ülke için/ toprağın ta derinlerinde/ orada dinlenir her şey/ ve orada başlar/ cesur şarkı dediğin/ hep yeni kalacaktır.” “Marksizm kanserini yok etme” amacıyla düzenlenen darbe gerçekleştiğinde, günlerden 11 Eylül’dü. Ulusal Onur Günü, tarihin en kanlı anlarından birine ve etkisi on yıllar sürecek faşizme tanıklık ediyordu. Yıllarca konser verdiği ve şenliklere katıldığı; darbe sonrası “toplama kampı” diye anılan ve ileriki yıllarda Victor Jara’nın adının verildiği Ulusal Şili Stadyumu (Estadio Nacional de Chile), Victor’un öldürülBEŞ BİN KİŞİYİZ düğü yerdir. Ama düzenlenen Beş bin kişiyiz burada darbenin korkunçluğunu simgeBu ufacık yerinde kentin. lercesine, Victor’un 23 Eylül Beş bin kişiyiz. 1932 olan doğum gününün karşıKim bilir kaç kişiyiz daha sına kesin bir ölüm (ya da öldüKentlerde ve ülkede? rüm) tarihi yazılamaz. Burada yapayalnız Fakat stadyumda, Victor’la beOn bin el, tohum eken raber tutuklu bulunan ve hayatta Ve fabrikaları çalıştıran. kalmayı başaran birkaç kişinin İnsanlığın ne kadarı ezberleyerek dünyaya duyurduAçlıkla, korkuyla, panikle, acıyla ğu “Beş Bin Kişiyiz” adlı şiir, faAhlâki baskıyla, terörle ve çılgınlıkla şizme başkaldırının simgesi olaYüz yüze? rak pek çok yere kazınır. Altımız yitip gitti İsmi, Şili ve dünya tarihine guYıldızlı göğe gidercesine. rurla yazılmış insanlar: Salvador Biri öldü, bir diğeri dövüldü, aklıma Allende, Luis Corvalán, Pablo Gelmezdi bir insanın böyle dövülebileceği. Neruda ve kitabın kahramanı Diğer dördü bitirmek istedi yaşadıkları dehVictor Jara… Joan Jara, Victor’u şeti anlatırken onlara ve faşist darbe Biri hiçliğe attı kendisini sonrası kaybolan ve katledilen, Bir başkası kafasını duvarlara vura vura adı geçen ya da geçmeyen herkese Ama ölüm hepsinin bakışlarında. bir saygı duruşunda bulunuyor. Ne dehşettir bu faşizmin yüzünün yarattığı! Öldürülüşünden çok mücadePlanlarını bıçak keskinliğinde yürütüyorlar. lesi, ortaya koydukları ve dünyaHiçbir şey umurlarında değil. ya bıraktığı mirasla; çocuğu, şarOnlar için kan demek madalya demek, kıları, şiirleri, öğrencileri, kişiliği, Kıyımsa kahramanlık. duruşu ve insancıllığıyla hatırAh, Tanrım, bu mudur yarattığın dünya lanması gereken Victor Jara… Yedi günlük mucize ve emeğin sonunda? Joan Jara onu anar ve anlatırken Bu dört duvar arasında sadece tek numara Victor’un, hayatta olsun veya olvar masın tüm devrimci dostlarına Ki o da ilerlemiyor ve insancıllıkla yoğrulan; insan Ki o da yavaşça daha fazla ölüm istiyor. ve yaşamdan yana herkese selam Ama birden uyanıyor vicdanım gönderiyor aslında. Bir daha hiçVe görüyorum ki bu akışın yüreği atmıyor bir güzel şey yarım kalmasın diTek atan makinelerin nabzı ye… ? Ve askerlerin ebe yüzlerini gösterişi Tatlılıkla yüklü. Victor Jara: Yarım Kalan Şarkı/ Haykırsın Meksika, Küba ve Joan Jara/ Çeviren: Algan SezginDünyanın kalanı bu vahşete karşı! türedi/ Versus Kitap/ 310 s. On bin eliz biz burada Hiçbir şey üretemeyen. Kaç kişiyiz ülkede? Başkanımızın, yoldaşımızın kanı Bombalardan ve makinelilerden daha sert vuracak! Bizim ilk darbemiz de yeniden! Ne zor şarkı söylemek Dehşetin şarkısını söylemek zorunda kalınca. Yaşadığım dehşetin Ölmeye durduğum dehşetin. Görmek kendimi bunca insanın ve Bunca sonsuzluk anının arasında Sessizlik ve çığlıkların Şarkımın sonunu getirdiği. Gördüğümü daha önce hiç görmemiştim Önce ve şimdi hissettiklerim Doğurtacak anı… Estadio Nacional de Chile, Eylül 1973. CUMHURİYET KİTAP SAYI 1058 SAYFA 11