Catalog

BİR KİTAP, İKÎ YORUM SİHİRLİ DEGNEK Ç ocuk1ar İ ç i n Hazırlayart: Nllay Yılmaz tulmuş bağırsaktan yapılma ince ipin yerini misinalar almış. Almış ama, çevre kirliliği yüzünden derelerdeki, göllerdeki, denizlerdeki balıklar o kadar azalmış, o kadar azalmıs, ki, o yarışma gününde Ningur'un yakaladığı kadar çok balığı bir daha hiç kimse yakalayamamış". (s. 5760) Her öyküde icat edilen şey, mutlaka günümüzle ilişkilendiriliyor. Geçmiş ve bugün ilişkisi sadece bununla kalmıyor, kitabın arkasında verilen Çatalhöyük fotoğraflarıyla da 'dün' ve 'bugün' kucaklaşıyor. Bugünden yanna geçebilmek için buluş yapma isteğini de getiriyor içimize "Dünyamızın llk Şafağı"... Kim demiş, buluş yapmak zor diye! Kim bilir belki bugünden sonra elimize geçen nesnelere artık başka bir gözle bakarız! Evirir, çevirir, iki kere düşunürüz... Kim demiş, tarih sıkıcı, diye!.. 'Çatalhöyük'ün, Dünya Anıtları Fonu'nun "Dünyada Korunmaya En Muhtaç 100 Arkeolojik Alan" listesinde olduğunu biliyoruz. Hatta, TEMPER projesi kapsamında, yok olma tehdidiyle karşı karşıya bulunan kültürel mirasın korunabilmesi için "Tarihöncesi Eğitim Progranu" adı altında birkaç okulda pilot çalışmanın yapıldığını da... Aktif, uygulamalı ve etkileşimli eğitim programıyla, çocukların, insanın doğadaki rolünü anlamaları, diğer türlere saygdı olmaları ve kültürel mirasa sahip çıkacak bilinci kazanmaları hedefleniyor. Tarih öğrenmek artık sıkıcı olmuyor! Tarih bi K itap1 a r Mustafa Delioğlu KONUK SİHİRLİ DEĞNEĞİN GÖZÜNDEN Mavisel Yener * '• Dünyamızın tlk Şafağı, Bilgin Adalı Can Çocuk, 2004, 141 s. (Bilimkurgu) Resimler: Yaprak Morah Ningur on iki yaşında cin gibi bir oğlan. Ninlil, Ningur'un on yaşındaki kız kardeşi. Sungur ise on iki yaşında, onların arkadaşı. On bin yıl önceki Anadolu'da yaşıyor bu çocuklar. Yazann onlara mekân olarak Çatalhöyük'ü seçmiş olması rastlantı değü elbet. Çatalhöyük, Neolitik çağda uzun süreli yerleşimler dizisini temsil eden bir kent, belki de yeryüzünün ilk kenti. Çatalhöyük yolculuğu bir başka yolculukla birleştirilmiş kitapta; uygarlık tarihine yolculuk. Oyküler kurgulanırken buluşların nasd yapddığının peşine düşülmüş. Yazar, bu arayışta, kurgusunu ve sözcüklerini edebiyat dilinin kucağına bırakmış, çocukların seveceği öyküler yaratmış. Bu öykülerdeki kimi olaylar bılimsel gerçeklere uygun değil. Orneğin, "Günaydm Ningur, Günaydın Ninlil" adlı öyküde yabankeçilerinin evcilleştirilmesine ait dk adımların Çatalhöyük'te atıldığı anlatdıyor. Ancak tarih araştırmalarında burada hayvan evcilleştirildiğine ait bir kanıt yok. (BkzTürkiye'nin Tarihi, Seton Lloyd, TÜBİTAK Yayınları, s. 24) Ama duvar resimlerinden edinden izlenim avcılık yaptıklannı doğruluyor. Yazar, çocukların bu tür bir yanlış bügilenme edinmemeleri için iyi bir yol bulmuş, kitabın başında çocuklarla anlaşmasını yapmış. "Bu öykülerde okuyacağınız pek çok şeyi ben uydurdum.Öykü yazarlarının böyle uydurma yetkileri var. Örneğin tekerleği kimin nasd icat ettiğini bilmiyoruz, ama okuyacağınız öykülerdeki kişilerden biri, bu büyük buluşu gerçekleştirecek. s. 7" Bilgin Adalı öykülerde "Bilgin Amca" olarak karşımıza çıkıyor. Çocukluğunda oldukça mcraklı olduğunu fark ettiğimiz yazar, çocuklan da merak etmeye, araştırmaya, buluşların heyecanını yaşamaya davet ediyor. Satır aralarında, insan, doğa, evren, uygarlık ilişkilerini de irdeleyen, çocuğun duyguları ve duyarlığı göz ardı edilmeden onlan yaratıcılığa çağıran öyküler. özenh bir baskı, iyi bir resimleme ile okuruna ulaşan bu kitabın devamı da geliyor olmalı; ilk sayfadaki "Çatalhöyük öyküleri1" ifadesi bu haberi yeriyor. Dokuz yaş üstü herkese öneriyorum. iyi okumalar! *t* • Çizimler linci artıyor... Bilim heyecanı akıllara, yüreklcre yerleşiyor... Edebiyat, bunlan yansıtma aracı da oluyor... Sihirli Değnek, minik sihirli değnekler adına çook seviniyor... Çatalhöyük'le ilgili, tarihle ve bilimle ilgili diğer kitaplar ve diziler: * Evvel Zaman Içinde tnsanın Öyküsü Tarihöncesi Eğitim Programı, Gülay Sert, 2003, 35 Sayfa (810 yaş) Dizinin diğer kitapları: Tarihöncesinde Insan, Bala ile Çatalhöyük Gezisi ve Bala Çatalhöyük' * Çocuklar tçin Mekanik Deneyleri Robcrt W. Wood, Pan Yayınları, 2000, 125 Sayfa (813 yaş) Dizinin diğer kitapları: 'Çocuklar İçin Optik Deneyleri', 'Çocuklar için Akustik Deneyleri', 'Çocuklar için Isı Deneyleri', 'Çocuklar için Fizik Deneyleri' ve 'Çocuklar için Kimya Deneyleri' * Banyodaki Bilim Üssü Richard Robinson, Çocuk ve Aile Kitapları, 2000, 96 Sayfa * TÜBİTAK Yayınları'ndan... Ona Kısaca DNA Denir, Biz Hücreyiz, Hücre Savaşları, Beyin, Işık Evreni, Uzay Denen O Yer, Mavi Gezegen, Havada Karada Suda, Hava ve Iklim...) Dünyamızın tlk Şafağı Bilgin Adalı, Can Çocuk, 2004, 141 Sayfa Resimleyen Yaprak Moralı (9+) Içinde bulunduğumuz dönem artık araştırma, inccleme ve keşif yapma çağı değil! Nasd olsa bizim yerimize düşünen birileri var. Bu çağ, bilgiyi, köşeyi dönmek için satın alma çağı! Analiz mi, sentez mi? Eleştirel düşünce mi? Ne yazık ki bunlar artık ne eğitim sistemimizin ne de yaşamlarımızın birer parçası! Bilgin Adalı, günümüz uygarlığının oluşmasına katkıda bulunan binlerce buluşu düşünmüş, taşınmış. Bunların içine biraz serüven, biraz da masal ekleyerek "Dünyamızın llk !jafağı"nı yazmış. "Zaman Bisikleti" adlı kitabıyla bizi zaman içinde yolculuğa çıkaran Adah, "Dünyamızın llk ŞafagY'nda bu kez bizi on bin yıl öncesine, Çatalhöyük'e götürüyor. Bize, Ningur, Ninlil ve Sungur'un yaşamları üzerinden uygarlığın oluşumunu adım adım anlatıyor. Öykü, gezegenlerin oluşmasıyla başlıyor. Tek hücrcli canlılarla, dinozorlarla, ardından da ilk yerleşik hayat ve insanlarla karşılaşıyoruz. Ningur, Ninlil ve Sungur, Çatalhöyük'te yaşayan üç kafadar. Buradaki yaşamı onların gözünden görüyor, o dönemdeki insanları, doğayı onlarla birlikte tanıyoruz. Ardından da ihtiyaçlarınm yaşamlarını kolaylaştıracak bulıışlara nasd yol açtığına tanık oluyoruz. Neler bulmuyor ki bu 3 çocuk! Tabii Bilgin Amca'nın onlara verdiği desteği de unutmamalı... Sapanı bulup avlanmayı kolaylaştırıyorlar, ardından keçileri ve buzağıları evcilleştirmeyi, sal yapmayı, oltayı ve tekerleği bulmayı, reMmlerle haberleşmeyi, kilden, camdan eşyalar yapmayı ve toprağı tarım yapmak için kullanmayı öğreniyorlar. "Yanşma günü, yarşmacılar ellerinde mızrakları dere kıyısındaki yerlerini alırlarken, onları izlemeye gelenler de arkalarına sıralanmışlar... Yarışmacıların arasında yerini alan Ningur'un elinde ise sadece ucuna et takılmış bir ipten başka bir şey yokmuş. 'Ningur galiba balıkları mızrakla vuracak yerde ipe dizecek...' diye alaylı alaylı gülmüş izleyenler... Ningur'sa elindeki ipe bağlı çatal iğnenin ucuna küçük bir et parçası taktıktan sonra, onu derenin en derin yerine fırlatmış... Büyük balıklar derin sularda yaşar. Ningur'un yakaladığı da derinde yaşayan bu balıklardan biriymiş... ü günden sonra köydeki herkes, balık avlarken, Ningur'un buluşıı olan çatal iğneyi kullanmaya başlamış. Çooook uzun ydlar sonra, geyik kemiğinden yapılma çatal iğnenin yerini bugün kullandığımız kancalar, kuruSAYFA 26 SİHÎRLİ YARIŞMA Can Çocuk, Öykü Yarışması düzenliyor... Can Yayınları'nın çocuk dizisinden çıkmış kitaplar arasından üç ayn yaş grubunu düşünerek 21 kitap seçilmiş. Yaş grupları: 810 yaş grııbu, 1112 yaş grubu, 1314 yaş grubu. Çocuklar, bu kitaplar arasından beğenip seçtikleri bir kitabı okuyacak, sonra da bu kitaptaki kahramanlardan herhangi birine sahip çıkıp o kahramanın kısa, yeni bir öyküsünü yazacakmış. Metinler en az 2, en çok 5 sayfa olacakmış. 810 yaş grubunda olanlar çizgi öykü türünde bir metin hazırlayacak, yazdıklarını çizgileriyle, boyalanyla, resimleriyle de süsleyebileceklermiş. 1112 ve 1314 yaş grubunda yer alacak olanlar ise yalnızca resimsiz bir öyküyle yarışmaya katdabileceklermiş. Öykülerin, 15 Eylül 2004 tarihine kadar Can Çocuk'a ulaşması gerekiyor. Sihirli Değnek'ten söylemesi... Odüller mi? Onlar da sürpriz olsun! SİHtRLJ SORU Rıfat Ilgaz ve Bacaksız... Bacaksız dizisini okuyan minik sihirli değnekler! Bacaksız ile ilgili düşüncelerinizi yazar mısınız? Öykülerde size eğlenceli gelen yerleri, Bacaksız Bahri'nin sevdiğiniz yönlerini vs. Ödül mü? O da sürpriz olsun! Mektuplarınızı bekliyoruum! • Nilay Yılmaz Kurtuluş Deresi Cad. No: 47 Bilgi Üniversitesi, Dolapdere / tstanbul nilayy@bilgi.edu.tr Tel: 0212 236 78 42 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 7S1