Catalog

Cürsel Korat, yer yer felsefe tarihini, bilim tarihini de arkasına alarak bu iki disiplinden uzak yakın anıştırmalar, esintiler yerleştirerek, "Çiftaslan Dörtlemesi "nin ilk iki romanını alabildiğine çeşitlendiriyor. elım Ilerı'nın pek çok kez dılc getırdığınce her kıtap farklı bır yazgı yasıyor Ne bıleyım, kımı kıtaplar kapdkları bıle kaldırılmadan kul lenıyor, kımJerı çoğul bır sessızlık buluyor karşıstnda, lumılerı de beklenmedık ılgılere gomuluyor, lumılerıyse yazarını golgede bıra kiyor İlk yayımlandığında (Iletışım, 1994) hemen hıç yankı yaratma mış olan Gursel Korat'ın Zaman Yeli adlı romanı îçın de soylene bılır bu O sıralar okumuştum kı tabı ek olarak verılen Kapadokya yerleşım çıztmıyle bırlıkte emek urunu bır çalışmavdı yapıt Fethı Nau'nın sıkça iltını çızdığı sessızlıkle karşuama" eyle mınden soz etmıyorum burada (, unku sessızlıkle karşılama, bı lınçle seçılmıs bır tutum, eylem bıçımı Ovsa ben Zaman Yeli'nın toplumsal entelektualızmdekı boşluk ge\şeklıknedenıylegoru lemtdığı kanısindayım yalnızea Ne \ ar kı vazarlar gorulemevış lerını olgunlukla karşılamalı yıne de Artlk edebnatımızın bılgele rındtn bırı olarak savabıleceğımız Selım llcrı rıın Her Gece Bodrum ıın \enı basımına (Doğan on beşıncı basım 2004) ekledığı ne tes kcsıcı Adsız Yazı sındalu o tunuevı gelın venıden venıden okm ılım Yazarlığın en çok al çakgonullultığe ıhtı>aç duyduğu nıı bılıumım ' (8) kıtjpları C an Yavınları'nda va vımlan ın \ ızarljnn çağrılı oldugıı bır Kap ıdokva gezısine katılma savdım bcnle bır yazı belkı çok ılcrı bıı taı ıhe dt kalabılırdı O\ kulcrını ıomanlarını elealacağı mı \uzluine sovledığım nıce va zar \ar b<.k]even Am<ı kapadokya gezısı ateşk vıncc Çıtta ı n Dortlemesının ilk ıkı romanını bır çirpıda okuyu verdım Zaman Yeli (Can, 2004), Guvercıne Ağıt (Can, 2004) M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası /\MAN ^ KI 1 ( . I H M I K u l .11 S Gürsel Korat la Kapadokya oğutleyen ve ısterse Leon'u da ya nında goturebdeceğını soyleyen hekım" (45) onensı de soz konu sudur kuşkusıız Eloykusel anlatımla bu ıkısını odağa alan Korat, Kapadokya'da kı kulturler karmaşasını, bu çer çevede sorunların yoğunlaşıp do ruğa çıktığı bır donemdekı top lumsal altust oluşu yansmyor DU yolla Ne kı yazar, bu duz anlatım ıçınde, herhangı donuşturume yo nelmıyor Bır coğrafi dılıme ozgu lenmış, tanhsel bakış açısı dene mesı getırıyor belkı o kadar Da ha ilk sayfalarında romanın, yaza nn bu konuda yoğun bır bırıkıme ulaştıktan sonra kıtabını yazmaya gırıştığı sezılebılıyor "Zaman" kavramına getırdığı kımı açılımlar dışında yazar nere deyse hıç gorunmuyor denebılır kıtapta Ama zaman sonınsahna gırdığı hemen her yerde vazar enıkonu one çıkıyor kısa bır an ıçın de olsa romanın yalpalaması na vol açıyor bu Yazarın roman kışderının zaman sorunsalına na sıl bakabıleceklerı ıızerıne pek vo ğunlaşmadığı anlaşılıyor bu tutu mundan Gursel Korat kendınte gelgıt ler doştyerek zaman kavramını ır delemeye vonelebılır elbette Ne kı \azarın bu vaklaşımlarının ro man t\ renıne tamı tamına otur duğunu soylemek çok zor1 Ger çektuı de kahramanlar aracdığn la olavların peşınden oylesıne farklı yerlere savruluvor kı ro man okurun zaman sorunsalı bağlannnda bu evrenı kurcalama sı olanaksızlaşıyor sonuçta zaman sorunsalı belırsızlıklere gomulup ortuk bır anlama burunuyor Ovsa Korat Dımıtn ıle Le on'un dramını hıçbır zorlamaya kaymadan okura sızdırabılıyor Nıtekım yoreyle çatışırlarken, Dı mıtrı "çırt aslan" sımgesının peşı ne duşmuşken, yalnızlık ıçınde debelenırlerken sağır ressamla kor yamağının dramlan ınsanın ıç katmanlarına tortular salmakta gecıkmıyor Romanda yarıya yakın bolum eloykusel anlatımdan oluşuvor Genye kalan daha uzun bolumde ıse Haydar'ın benoykusel anlatı mına geçıyor yazar Haydar okun dukça anlaşılıyor kı, aslında Zaman Yeli, bır açıdan Haydar'ın yansıtımı Dımıtn'yle Leon artık azızleşmıştır Hayaar'sa Başhısar (Urgup) emırıdır Roman evrenı nı, romandakı butıın dolantıları butunleyen de odur Haydar yer yer kendı ıç dramıyla bırlıkte toplumsal çalkantı ların hep değme noktalarında yer alıyor yapıtta Ne kı bıreysel dram benoykusel bır anlatıma karşın hızlı, yoğun debısı yuksek olay akışının ovlesıne golgesınde kalıyor kı bunu bız tutum davra nıj), eylem bağlamında kahrama nın doğrudan kendısı aracılığıyla alımlamak verıne vazarın ağzın dan "oğrenmek"le vetınıyonız Gursel Korat Dımıtrı'yle Le on'u azızleştıren onların tutumla rına davranışlarına farklı anlam lar vukleyen Kapadokya halkları nın sovlen varatma durtusunu ıç gerçeğını deşerken arka planda toplumsal çalkantılar donuşum ler odağında bır cograrvanın da derınlere ınen gLrçeklığını yansıtmavı başarıvor karşımıza Gerek roman kışısı ge rekse soylen kahramanı olarak her ıkı dıırumda da tam bır yazınsal gerçeklık yansıttığından romanlar tıkır tıkır ışleyen bır duzenek yansıtıyor Ne var kı roman kışılerı, olay larda ılı^kılenışlerde bırer figuran konumunda gorunuyor daha çok Çunku bıreysel dramlan yazınsal gerçeklık temelınde yennı bulmu yor bır turlu bu kahramanlann Bu bı/e, kışılenn soz konusu dramlarla değıl, ılışkılerde, olay larda rollerıne gore yer tutup onem kazandığını gostermeye ye tıyor Yazar, Zaman Yeli'nde Hay dar'ın yanısıra Dımıtn'nın de dra mını bıze yansıtabümışken Guvercine Ağıt'ta altust oluşun ken dısını one almış gorunuyor Zaten "vuruyen hesaplaşma bıtme mış"tır (147) daha Butun bunlar, Guvercine Ağıt'ta \aratılan ha\anın ıklımın ortamın onemsendığını romanın buna gore oruntulendığını ortaya kovuyor O>sa va/arın, kahra manlara vazınsal gerçeklık vukle mc yonunde de \oğun çabalavış ları bulunduğu soylenebılır Or ntğın Lrıncnı papazC ıvan Ha\ dar ın torumı Stavro, Turkmen dervışı Saruta Abdal, Ba^hısar emırı Muhvıddın zengın doşen mış kışılıkkrıvle tam bırer roman kahramanı olarak gelıyor onumu ze Ne kı otekılerle bırlıkte hepsı de yazarın anlarımında yer bulu vor antak Bu ncdenle herhangı kalıu ız bırakmadan sılınıp gıdı yor bu kışıler belleğımızden Romanda anlatılanlann onem sız olduğunu sovleyecek değılım elbette Ama anlatılanları, sıradan tarıh kıtapları da soyleyebılecekse eğer, bır yazan roman yazmaya vonelten durtu, otesınde tutku, kendı temelını de yıtırmeye ko yulmaz mı o zaman < • Olaylann, ılışkılenn bolumler ılerledıkçc eğık bır duzlemde ka yıyorcasına yol alışı, artan ıvme nedenıyle olup bıtenlenn, seruven duygusuyla, merak durtusuyle okuru çelmelemesı, romanı gıde gıde alısıldık bır polısıye orgusune doğru da savuruyor bu arada O zaman Guvercine Ağıt'ın, baştan belırlenmış bır tasanm yo nunde gelıştırıldığı, roman çızgı selleşırken dokunun oldukça sı pısı adlı romanıyla ılgılı sormak gereğı duymuştum,' sıyasal ro man"dan neyı anlamak gerekır dıye, şımdı ae "tanhsel ro man "dan neyı anlamak gerektığı nı sormanın sırası galıba TARIHSEL ROMANA DOGRU... Kıtap okurlannın televızyon ız leyıcısıne donuşturulduğu tele vızyon ızleyıcısının de bır açıdan gorece okurlaşnrıldığı sonra bun ların topluca ÂKePe seçmcnı va pıldığı bır yurtta kurnazlığı cınlık ten aptallıöı sağduyııdan ıkıyuz luluğu akıllılıktan avıran o ınte çızgı gıtgıdt belırsı/lesnor C ın sağduvulu akıllı okurun bır bıçımmı bıılııp bu kıtaplarla ama ozellıkle Zaman Yeli \k bu luşması gertkıvor benct Gursel korat ın bu romanını Orhan Pa muk'un Beyaz Kalesınm vanma koyuyorum Tarıhsel romanın ıkı guzel orneğı arasında savabılırız andığım vapıtları Kışılerını donemın Turkmen Turkçesıvle konuşturmakta da çok buyuk başarı gostcrdığı ek fenınelı va/arın Yanısıra bııdun bılımsel (etnoğrahk) ınsanbılım sel (antropolo)lk) verıleılc karşı laşmak da romanı ılgınçleştırıvor Gursel korat veı yer felsctt ta rıhını bılım tarihini de arkasına alarak bu ıkı dısıplındtn uzak va kın anıştırmalar csıntıler verltştı rerek, "Çiftaslan Dörtlemesi' nın ilk ıkı romanını alabildiğine çeşıt lendırıyor Zaten her ıkı roman da bu bağlamda çok zengın sovlen bılımden tarıhe dıle toplumbılı me pek çok alana donuk katkılar alarak bu yanıyla daha gorkemlı hale gelıyor yapıt Kapadokya'ya gıdenler okuma lı mutlaka bu romanları ama bu nun dışında kıtapların yazınsal değen uzennde de durulmalı ba na sorarsanız Sonra yabancı dıl lere çevnlmesı de planlanmalı ya pıtlann1 Yabancı dıllerden pek çok ıvır "GUVERCINE AĞIT Guvercine Ağıt, Zaman Yeli'nde anlatılanlardan taın ellı yıl sonra (18) 1294 vılı ağustosunun son gunuvlc açılı\or Moğollara karşı duzenlenen asaklanma kı yımla bastırılmıştıı ama toplumsal altust oluş surmektcdır Otesınde yenı olaylara gebe bır gelısım soz konusudur Korat voksulların emırler, beyler vanı sovlular aracı lığıyla ayaklandığmı sezdırır bu arada bıze Zaman Yeli ndekı Haydar, ro man kahramanı gerçcklığıvle gel mışken onumuze, bu kez soylen kahramanı konumunda çıkıyor ZAMAN YEÜ" Gıırscl Korat'ın, Zaman Yeli'nde ustelık daha gırıste, sağır kılıse ressamı Dımıtrı'yle kor ya mağı Leon'a yapıtın dokusunu ele verdırıu tutıımu dıkkat çekıcı Mehmet Zaman Saçlıoğlu da o unutulmaz ' Ikıncı Ada (Sıs Ada sı)" oykusunde (Beş Ada, I§ Kul tur, 2002) boylesıne yoğun orgulu bır sağırla koru duşundurtmuştu bıze Dımıtn, buyuk bır ressamın to runudur, uzun zamandır karısın dan, çocuklarından uzaktır Yaşanılan savaşlar, ıç kargaşalar orta mında Dımıtn sağırfaştınlmıştır, Leon'un da gozlerıne mıl çekıl mıştır Dımıtn, saf lyı yureklı Le on'ıı bırakmaz, Kapadokya kılıse lerınde ış bulabılmek umuduyla bır emırden otekıne dolaşır du rur, ılgı bekler Bu yuruyuşunde "kulağı ıçın bır de Nığdelı ermış îbrahım Hau'ya gorunmesını SAYFA 24 lıkleştığı savlanabılır Bu halıyle zıvırı dılımız, kendı ozel kıleny Guvercine Ağıt, hızla bır tanh polısıyesıne donuşuyor çunku, tıpkı Umberto Eco'nun Gulun Adı, Orhan Pamuk'un Benim Adım Kırmızı adlı romanlarında gorulduğunce Bundan oturu Guvercine Ağıt, Zaman Yeli'ndekı "tarıhsel ro man" duzeyıne ulaşamıyor ben ce Oya Baydar'ın Erguvan Ka mışçesıne Turkçeye çevıren onca çılgın gonullu yaşarken ulkemız de eloğlunun ulkesındc "Çıftas lan Dortlemesrnı kendı ddlerıne çevırecek bır babayığıt de mı çık maz dersınızı' Oyleyse bın yıl once Kapadok ya ortaçağında yaşanan o altust oluş suruyor demektır hâlâ dun yamızda1 • K İ T A P C U M H U R İ Y E T S A YI 751