Catalog

serbestçe yaşamasından duyduğu utancı bu şekılde aşmaya çalışmaktadır Oykııde ımgelerın başarılı kullanımıntn, o donemı yansıtan berımlere farklı bır gerçeklık ve canlılık kazandırdığı dıkkatı çekıyor "Son ra akşamsefalaruıın yuzune bakan olmadı, kapılar crkenden ve mııtlaka îçenden kılıt lenıyordu Aslanağızlarının ağzını bıçak açmadı Gul ıle fesleğen kokusunu dışan vermeye korktu, karanfıl rengını toprağa akıttı Goncaların boynu bukuk kaldı Sar maşıklar bırbırınden kuşkulandı, hanıme lının huznunu lumse gormedı Akşamları, paylaşılmış sokaldarda kurtarılmış yalnızlıklar dolaşabılıyordu sadece Mahalleler arası mınyatur kale maçjarının yerını oldu resıye, kıyasıya kavgalar almıştı " (s 22) "Sızı"da anlatılan ıse o zorlu gunlerde yaşanan, soylenmemış bır buyuk aşk Oy ku zamanı ıçındc, ben oykusel anlatıcı, yıl lardan sonra, yaşadığı kasabaya gelır Sev dığının (Ercan'ın) babası olmuştur o gun Anlarıu, geçmış zamana donerek Huseyın Amca'nın şakalannı, canlı ve renldı kışılı ğını anımsar Inelderıne Pıdel ve Kastro adlarını verdığı ıçin başına gelmeyen kal maz Huseyın Anıca'nın Eakat o yoktur artık Sevdığı Ercan ıse bambaşka bırı ol muştur Uzun surc tutuklu kalması, acilar çekmesı yuzunden hep suskundur, konu şamaz, dılı tutulmuştur ' Bakışlanndakı sorular çığlık çığlık havalanır " Oyku, ıçer dığı psıkolojıyle ve donenun ruhunu yan sıtmasıyla dıkkatı çektığı gıbı anlatımdakı başarıyla da one çikıyor ' Duşbozumu' nda anlatıcı yıne 1970'le re,' o kasabaya ' goturuyor okuru Genç gelın Belkıs'm yureğı, arkadaşlaıının tu tuklanması, kaybolması kasabayı terk et mesı uzerıne derınden bır yara alır Belkıs dıığununde arkadaşlarından Erean'ı bırı leıının alıp goturduğunu gorur Damadın bundan etkılenmemesınt ıçerler Belkıs mutsuz bıı evlılığın îçinc adım atar koca sına mesafelıdıı Ondan şıddel de go rıırLn sonunda ayrılıp bıı sahtc evlılığı bı tırır Aıkadaşları hep Belkıs'ın aklındadır Çıınku onlar kendısını hı<, aşağılamamış, okumamışlığını bır kez olsun yuzune vur mamış, ona değer vermışlerdır Damadın "muhbır olduğu" ve Belkıs'la cvlenmesı nın "vazıfeıcabı olduğu" oğrenılır Belkıs, arkadaşlarının acılarından hep kendını so rumlu tutar Kendını kırlenmıs, hısseder, gıderek bıı nıhsal bunalırna gırer Yıllar ıçınde aklmı yıtırır, ı,qmc başında saatler ce elını ayağını yıkayıp annmaya çalışan bır kadın olur Bu, artık onun her zamankı sayrısal duruınudur Bu oykude de psıko lojı onemlı Ayrıca yazann ycr yer başvıır duğu ıronık anlatım bıçunı de oykuye farklı bır bakış açısı ka/andırıyor "Bura larda mutlu son masallara yakışıyor bır de yazlık sınemalaıın kıreç badanalı beyaz perdesıne " (s 34) "Akasya Kokulu Sokakta Şıır Bıttı" Bu oykunun kışılerı de oncekı oykulerde yer alan kasabada bırbınyle çok lyı arkadaş olan gençler Anlatıcının (Ayşen'ın) yıllar on<e Belkıs'ın duğunu akşamında, çektır dığı bır fotoğrafı bulup geçmışı anımsama sı uzerınc kurulu bır oyku Ayşen, fotoğra hn çağrışimlarıyla geı,mıs,te yaptığı yolcu lııkta Kenan'ı anımsıyor O gece Kenan ona aşkını dıle getırmıştır Ayşen Kenan'la evlenmıştır ama yıllar geçtıkçe, tekduze kasaba yaşamında gıderek bır mutsuzluk çıkmazına suruklenmıştır Oykude zaman geçişlerı başarıyla verılmekte Oyku zama nına donulduğunde Ayşen o eskı fotoğrafa bakıp yenıden guç alır Ierk ettığı eşını ve evlılığını kasabada bırakarak gozlerını umuda doğru açar Bu oykude de ımgeler le guzelleşen bır anlatım on plana çıkıyor "Şıırle başlayan her ne ıdıyse aralarıııdakı, şıırlere yakışmayan sığlıkta bıtıvermıştı ış te Şıırle şaırın şıddetlı geçımsızlığı Evlı lıklerı eskıdıkçe Doktor Kenan'ın ıncelık lerı de kasabalı esnahn erkek erkeğe gece lerınde erıdı, eskıdı (s38) "Yıldızları gozune ıımudu kalbıne koydu Sıkıntısı azaldı Yureğı genceldı " (s 39) Kasabada kı can arkadaşlar, Ayşen, Kader, Lrcan, Alı ve Belkıs, hepsi de savrulıır gıderler ya şamlarındakı o şıır bıtmıştır artık Yazar, şıırın bıtınesındekı bu huznu "yağmur" C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AY I Kevser Ruhi geiecek lcln umut veren blr yazar ımgesıyle başarıyla aktanyor ' Ercan'ın evınde usul usul, Kader'ın yureğınde sağa nak, Belkıs'ın gozlerınde buğu, Alı'nın bakkal dukkânında bellı belırsız Ayşen'ırı nıhunda boran " (s 38) Yazarın bırbınyle ılıntılı bıı arkadaşlık oykulcrınden, yaşanılan kırılmalann sav rulmaların ve yıtımlerın huznunden bır ro man gerçeklığını damıtabıleceğını, bır ro man kurgusuna doğnı açılım yapabılcce ğını duyıımsuyorum ıçımdc İNSAN PSİKOLOJİSİ Kevser Ruhı'nın oykulerınde ınsan psı kolo|iM dc onemlı bır yer tutuyor Ipek boceğı'nde zorlıı bır ınsanlık dıınımu olan yaşlılığı ırdelıyor, hem de yaşlı ve yatalak ielcjı kadının bakış açısına uygun olaıak Psıkolojıyı, yer yer bılınç akışına yaklaşan ıı, konuşma teknığıyle aktanyoı yazar "Ben anlatımlı oykude anlatıcı yaşlı bır felçlı kadın olarak kcndı dunyasını butıın aksılığını, huysuzluğunu ınat<,ılığını, bıle rek yaptığı hır<,ınlıklannı anlatıyor lyı ba kıldığı ve şefkat gorduğu halde çok mut suzdur ' Amma da uzun yolmuş Allahım1 Hayat dışarıda ben i(,erıde gıde gıde bıtı rcmedık Nc kadar pencere, o kadar ha yat " ( s 48) anlatımı, ıc dunyasını başa rıyla aktanyoı Yaşlı kadın kozasını yıllar ca oren bır ıpekboceğı gıbı duyumsuyor kendını, kozayı dclıp ı,ıkacağı gunu beklı yor 'Taze Ekrnek Kokusu" da psıkolojı yoğunluklu bır oyku Insanın çocukluk ya şantılarında aldığı bazı yaraların yaşam bo yu ınsanı nasıl etkıledığını okııyomz bu oykude Zaman geçışlerı ta^ıyan oykude eşını yıtırmek uzere olan yaşb Mustabey ın ıı, dunyası anlatılıyor Mustabey eşı Mahı nur Hanım la nasıl evlendığını, onu ağabe yınden ıstemesını onun daha oncekı evlılı ğını, ağabeyı ıle Mahınur arasındalu ko nuşmanın tum aynntılarını anımsar Bura da Kevser Ruhı'nın, bakış aı,ısını kaçırma yan, kontrollu bır yazar olduğunu goruyo ruz ' Kanepede yatarken aklına gelen ler, belleğının oyunu olsa gerektı O gun asmanın altında otururken ı^ende neler konuşulduğunu nereden bılecekti'J"(s 54) dıye duşunduruyor kahramanı Musta bey'ı Daha eskı gunlerı anımsayan Musta bey, Bosna dakı çocukluğuna doner Bal kan Harbı sırasında evın bahçesındekı h rında pışmck uzere olan ekmeklerı bıle alamadan, bılınmeyen bır yere doğru yola çıkar aılesı Mustafa, uc, yaşındadır, sırtın da oturağıyla o da goç yolundadır Yolcu luk boyunca fırında kalan ekmeklerı du şunur "lazeekmek kokusu, goı, etme vt koklerınden sokulme ıle eş anlamlı olarak beynının kjvrmılarında kendıne yer buldu ğundan, ne zaman bu kokuyu duysa bır şeylerm kırarak, yıkarak ve onulmaz yara lar acarak değışeceğuıı sanıyordu" (s 55) Mustabey, hanımı Mahınur umıtsız yatar ken de aynı ekmek kokusunu duymakta dır, aradan uzun yıllar geçtığı halde So nucta, ' taze ekmek kokusu" <,ağrıs,ımlarla dolu bır ımgedır bu oykude Şukru Bey'ın Beyaz Şahını" oykusunde Prensıp Sahıbı !jukru Bey'ın taluntıları, tıtızlığı, da kıklığı, aşırı duzenlı oluşu vurgulanarak psıkolojık bır zemın oluşturuluyor Şukru Bey arabasına aşırı duşkundur, gozunu ondan kolay ayıramaz Iş ortamında son derece rcnklı, sıra dışı, neşelı umursamaz bın olan Serdar'ın şakalan ve alaylanna hedef olur O gun Serdar'ın kafasına hesap makınesını fırlatmayı duşunurse de bun dan vazgeçer Oykucu bunu ustalıkla aktanyor Olayı sadece Şukru Bey'ın kafasında ger(,ek]eştırıyor Çunku Serdar, "onun olamadığı gençlığıdır, yapamadığı hovar dalıklandır, yaşayamadığı sarhoşlukları dır " Onu hep hoş gorur, nazinı çekcr "Dort NumaraL Yolcu" ve "Asansor"de kurgusal denemeler yapıyor Kevser Ruhı "Dort Numaralı Yolcu "da ovkucu (kur maca yazar) oykuye dahıl oluyor, oyku kı şılerınden bırı durumunu alıyor ve kurdu ğu oykuyu yonlendırıyor Bu oykude yer yer ırontk dıl dıkkatımızı çekıyor "Dort numaradakı yolcu 'bayan' olmanın baya nın dk a'sı uzun okunacak avantajını ıki koltuğa bırden yayılarak kullanıyor " (s 76) "Asansor" u^leme bıçunınde yazıl mış Bırbınyle ılgılı uç lusa bolum yer ab yor ve her bolumun sonunda parantez ı^ınde, ust kurmaca anlatımları yer alıyor Oykunun kurmaca yazan yazdıklarırun bır oyku olduğunu vurguluyor Boylece ortaya katmanlı bır oyku ı,ıkıyor 'Sen As lı nda hayatsın tumcesındekı anlam oyu nuyla yazar oykunun sonunu da belırlıyor Ustaca duşunulmuş bır oyku KADIN SORUNSALI Son olarak "Kehnbar Kadınlar'da ka dın sorunsalını dıle getıren bazı anlatunla ra da vcr vermek ıstıyorum "Duzen bır kcre bozuldu nıu venı duzen tutturana kadar sancı ı,ekmek kadınlara duşuyor yavrum Değıl mı kı kadın doğurandır, sancının her turlusune hukumludur " (s 11) Bu tumcelerde yaşlı bır kadının ba kış açısından kadının geİeneksel rolune vurgu yapılıvor Acı çekmenın kadının do ğasinda var olan karşı konulmaz yazgısı olduğu belırtılıyor bu geleneğın ıçınde Yazar bu anlatımı ovku kışısının konuş masında kullanıyor, boylece bır olguyu da vansıtmış oluyor, geleneğın ıçınde kadının kendısıne bakışını Başka bır ıç konuşma da ıse şunları okuyonız ' sahtekâr Cem şıt'ın kansı dedıler bana Kımse bılmedı kı, ben Zehra'yım Atolyede ışçı Zichra, ev lere gundelıkçı &hra Ekmeğını taştan çı karan Zehra Kımsenın kansı değıl, kımse nın kızı değıl, sadece Zehra " (s 44) Bura da ıse kadın, kendı kıştlığını ortaya koya rak asıl kımlığıne vurgu yapıyor, o, kımse nın karısı veya kızı değıl, yalnızca kendiM dır, bır bıreydır Bu satırlarda bır başkaldı nnın ızlennı buluyoruz Aynı oyku kışısı, başkaldınsını şoyle çoğaltıyor "Ersız av > rat, yularsız at olurmuş oyle mı Gor bak Ersız avrat, ba§ı rahat olacağım ben " (s 44) Kıtabın başka bır oykusunde ıse toplumun 'dul kadın' anlayışına değınıl mekte "Dul olmak dunyanın en buyuk ayıbıymış gıbı uç yıldır yuzune vunıla vurııla ağabey evınde yaşamak, kotu dıkılmış bır elbıseydı Mahınur'un uzertnde " (s 54) 'loplumun, dul kadınlara uyguladığı ağır baskıyı yazar başanyla yansıtıyor "Pren sıp Sahıbı Şukru Bey"e gore "trafıkte nı zam ve ıntızamın olmaması çokluk kadın suruculenn kabahatıydı "( s 61) Burada da oyku kışısınde somutlaşan kadınlara on yargılı ve kuçumser bakışı goruyor okur Arada bır ıronık ve nuktelı anlatımlara yer venlmış obnakla bırlıkte kıtabın gene hne bır huzun duygusunun egemen oldu ğu goze çarpıyor însanın ıçıne ışleyen, sezgılennı harekete geçıren geçmış yaşan tılanna ımgelerlc kapı açan bır huzun ege menlığı Şur tadındakı bu oykulerı oku dukça kendı ıçimızdekı kınlma noktalan nın ızduşumlennı buluyoruz satır arala nnda Kevser Ruhı gelecek ıçın umut ve ren bır yazar Kalıcı olması dıleğıyle • (1) ( ıımhurıyel kıtap I /.; 2') Nnan 2004 Sa)i 74] leyzalhpiilıng/rLr lıtrkçt (junluklcrı Kehribar Kadınlar/ Kevser Ruhı/ Alktm Yayınları/' Ulaubul Cylul2004/ 116 t Salâh Birsel Salâh Bey Tarihi tamamlandı Kahveler Kitabı Ah Beyoğlu Vah Beyoğlu Boğaziçi Şıngır Mıngır Sergüzeşti Nono Bey ve Elmas Boğaziçi İstanbul Paris Boğaziçi Şıngır Mıngır Mıllı Eğıtım Bakanlığı tarafından okullara tavsıye edılmıştır. S E L Emaıl: posta@jelyıyıncılık.com http:// www.selyayincilik.com Y A Y 1 N C l L l K | SEL kıtapları ındırımde, Elhamra Pasajı, 258 Beyoglu SAYFA 21 7 64