Catalog

1940'h yılların Yunanistan'ı, Girit'in şarap vc ahtapot kokan dar sokakları. Marigo ile Hasanaki'nin mübadeleye rağmen sönmeyen 'kızıl aşkları' ve 'bir aşk çocuğu'.... Ayrılıklar, yalnızlıklar, özlemler bir dc bunların üstüne eklenen 'sır gerçekler'....Hasanaki'nin dahi bilmediği Rum sevgilisi Marigo'dan olan çocuğu Haralambos, araya giden yıllar tam kavuşacağız derken ortaya giren ani ölümler. 'Girit'ten Cunda'ya ya da 'Aşkın Anatomisi'(Remzi Kitabevi) Ahmet Yorulmaz'ın daha öncc yayımladığı 'Savaşin Çocukları' vc 'Kuşaklar' romanlarının son halkası. Yorulmaz okuru bu kez Cunda vc Girit arasında geçen özlem ve umut dolu yillara, yarını kavuşmalara ve küllenmek bilmeyen aşklar arasında bir gczintiye çıkarıyor. NENA ÇALİDİS avas.ın Çocukları', 'Kuşaklar' ve Cıint'ten Cunda'yabuüçlemenin son halkası olarak nıtelememız mümkün mü? 'Savaşin Çoculdan', 'Kuşaklar' vc 'Cıirit'ten Cunda'ya'... tlk bakışta bu üç ronıan birbirinin dcvamı vc tamamlayıcısı gibi görünüyor. I Iele son kitap Girit'ten Cunda'ya mübadele konusunun son halkası sanki. Öyle de nitelemek olası tabii. Nitekim yayımcım da romanın arka kapağına "...üçlemenin son kitabı olan Girit'tcn Cunda'ya da..." diyor, ama kitaplardaki en önde görüneninden tutun, en arka planda kalmış insanına değin, hemen tüınü "Ben de varım, bcn de varım!" diycrck yazara seslenip duruyor. Bu kitaplar mübadeleyi, mübadele insanlannın dranıını veriyor, tanıaın... Yani mübadedelc cksenınde... Ne ki aynı zamanda bu kitaplar "Ayvalık Dizisi"nin de ilk üçü oluyor, diyebiliz. 1900'den 1950'ye bir zanıan dilimini vcren ilk üç. Günümüze gelmeye bir hayli var! 1940ların Yunanislan, Girıt ve Cunda 'nın mutsuz bir o kadar da yaşama sıkı stkı bağlanan ınsanlarımn btkâyelerı saklı nelerdı çıkış noktanız? iıısanlar hcr ycrdc aynıdır. Yaşamlarıyla, düşleriyle, sosyo ekonomik sıkıntılaııyla, akla gelebilecek türliı dertlcriyle... Yer, çevre, görenek ve kültür iarklılıkları ofur, o kadar. Mutlu mutsuz insanlarımdaki çıkış noktalarım, bu söylemeye çalıştıklarımdır. Kahramanlarınızın cinsellik ve din konularına bakış açıları güniımüz tnsanlarının beceremeyeceği kadar özgür... Kahramanlarımdaki cinscllik, her insanda var olan, kiminde bastırılmış, kimindc yaşanan cinsclliktir; aslında fazla bir şey yok ortada. Bazılarınm, lıerhangibiredebiyatyapıtıiçin "Aaa.ne kadar açık!..." demeleri bile onların o edimi bıldildcrinin, yaşadıklannın ya da bastırdıklarının bir itirafıdır. Hem insan yaşamının hava, su, kamını doyurma gibi en doğal gereksinimi kadar değerli bir yanından niyc böyle çekinirlcr, acayip karşılarlaranlayamıyorum ben. Kişüerimin 2000'li yılların insanlarından daha becerikli oldukları görüşüne katılamayacağım bcn. Onların döneminde bckârete verilen olağanüstü değer vardı, din fakSAYFA 10 1 bakan insanlar yüzünden mi bu duruma geliyor? • Doğru. O cehalete bir de koşullanmışhğı eklemek gerek. Cahil; topîumun kindar ve tutucu insanlarının, kurumlarının sistenıli bir biçimdc koşullandırmasıyla, canavara döner. Aydınlanma ise onda sadece bir kısım şeyleri ışıklandırmakla kalmaz, tüm yaşamını karanlıklardan çıkarır, insan yapar onu! Çcvrcsine de toplumuna da yararı olur, bizdekiler gibi en az bir asırlık çağdışılıga neden olmaz! Tabii bu bağnazlık, ulıısları vöne törü vardı, ulusçuluğun etki saptama sizinki. Benimkisi bir tenlerin ayruncı, saldırgan ve yayılmaeı si vardı... Bu zorlukları aşabiıç dökmedir. Kişileri dini olsun olmaları sonucuntı doğurur... Hem de len kimileri romanlarımda olnıasın inançlar ayırmamalı, uluslarına yüksek dozda uyuşturucular olduğu üzere mutluluğu yaayıramamalı. Uluslardaki çok (ulusçuluk ve inanç) vererek cinayetlekaladılar ve sizin gözünüzde dırıliJiktir demokratlıöı ve inrini işlerler. becerikli oldular ama onlar sanların mutlulıığtınu doğuran. Marigo Türk. sevgılısıyle ayrı düsme azınlıktaydılar. Aslında bece^ Ama kim okur, kim dinler!.. lerine rafcmen onu hâlâ çok seviyor. Ötc rikli olan gününıüz insanıdır. Kıtabınızda yer alan cinsel yandan oğluna babasının bir mihlüman Ekonomik özgürlüğün destetasvirlerde gizli oldufcu kadar ya olduğunu ilıraf ederken kaygılanıyor 'ya ğinde eskinin pck çok dcğcrilın gö'züketı bir cinsellik sö'z komüslüman olursa' sızce bu ıkılem neden nı şutladı, özgür yaşamaya nusu tepkıler neyönde oldu? oluyor? başladı. Kcndilerini erkeğin Tek tük dolaylı tepkiler aldı Unutmayalım: Marigo Hıristiyandı, hızmetçisı, esiri, kulu gibi görenler, do Bıın olmuştur, ama çok çok az... Cinselayıldı, aydınlandı ama, ruhıınun derin ğal olarak bu anlatımımın dışındadırlar. liğini yaşayamamıs, tabulaştırmış, mutliklerindeki paslannıış o eski dinsel tutusuzluklarının ayırdında olmayan erkekDin konusunda bakış açılarına gelin culuğun tortusu şöyle bir kıpırdar, sonra kadın birkaç kişiden. Çok büyük kesimce...Okisilerimiulaştıkları kültür düzeyok olur gider yine. Bir de kadındır Maden ise olumlu sözlcr, beğenilcr duyuyoyi, siyasal, sosyal olaylar etkiliyor, dine rigo... Oğlu, gclişigüzel bir çiftleşmenin rum. bakışlannda, başkalıklar oluyor. Bu başürünü değildir; sevgilisindendir, değerlika türlü düşünmelerin derininde siyaset 'Türküm, elhamdülillah Müslümasidir. Çoöu insanın zaman zaman içine yatıyor, cinsellik yatıyor, bir düşün ve nım'' cümlesınin o dönem insan ların yadüştüğü Dİr çelişkiyi Marigo da yaşar. kültür adamı matbaacı ateist Kir Vladirtsınt Türkçe yartsım Rumcasoylendipn•Haralambos Türk'ten aünyaya geldi miros'un etkisi yatıyor. den söz ediyorsunuz o dönem insanlarığini öğrenince yakın çevresinin ona verenın btrhtrıne ne kadar yakın ve dost olRomantntzm önemli bir kahramanı ceğı 'Türk tohumu' gıbı tepkılerden kor dukları nın bir gösterdesi değil mi sizce? olan Marigo ya baktığımızda 'günümüz kuyor bu biraz da aitlik ve ayrımcılıkla ıl"Türküm, elhamdüJillah Müslümakadını' özgürlüğünü taştyorbu rotnan dügiıi bir ıkılem değıl mı'•>Yani bıraz reddcnım!" ya da "Meryem adına yemin edenün zemıni üstüne bugünü oturttunuz didis, biraz da utanma duygusu var... rim ki Türküm!" gibi söylemler o zamayebilir miyiz? Bu söylediklerinizin tümü I laralam na, o topluma göre birden çok şeyin gösHayır, okur tarafından çok sevilen bos'un ruhunda lırtıııalar cstirir: Ait oltergesidir. îlkin, ulusa bağfılıkta narç olKira Marigo'ya bu dediğinizi, yani düma duygusu, ayrımcılık, reddetme, utan muştur; sonra, okul açmak, öğretmen nün zemini üstüne günün kadınının özma, "Türk tohumu" denilerek belki de göndcrmek gibi konularda Osmanb yögünlüöünü oturtmuş değilim. Sizi bu şelinç edilebileceği korkusu... Kısacası, netiminin umursamazlığının giderek iki lcilde düşündüren Marigo'nun tek tük uzaktan da izlesc Hıristiyan bir çevredc, avrı ırktan, iki ayrı dinden, iki ayrı diltutucu yanlarına karşın aydın tarafının küçük bir ilçede yaşıyor. Kolay mıdır bir den olan insanların kaynaşmalarına yol ağır basmasıdır. Anımsayın, Marigo iş anda o içinde yasayıp soluğu havadan açtığının, dolayısıyla ic savaş başlayana kadınıdır, Rum'dur, Fransız kültürüyle sıynlmasir" Öyle aar bir çevrede, sadece deküarış içinde yaşadıklarının göstergeyoğrulmuştur, âşıktır... Uzun süren cin şaşırması az bile! sidir. sel bir açlıktan sonra adamını bulmıış,Haralambos, basta bir Müslüman oltur. Kısacası bu beş öğenin şekillendir Haralambos'un baba veaile özlemine mafikri onu düşündürdüyse de Cunda 'ya diği bir kadındır Marigo. duydu&u hasretın altını çok ince ayrıntıgidisiyle birlikte çok şey değ^tsıyor dını larla ele aldtntz? Bir Türk'e aşık olan bir Rum kadtnın dahıl, orada tanıştığı ve evlenmek istedihikâyesini ele aldı Bu ince ayrıntı$j kız arkaday buna tepkı göstertyor nız bu kitapta. Bu ların farkına varGenelde bu tür olaylar daha farklı algılaıncı konu günümüzmanız, sevindirdi ntr toplumlar içinde bir başka dtne? de de hâlâ mabrenıibeni. Haralam Genel kanı, aşkın her şeye kadir olyetım ve zorluklarıbos'un kimileyin duğu şcklindedir. I laralambos da insan nı korumayı başarıçclişik gibi görünen dır; gençtir, aşk yapmada da güçlüdür. yorSizce tle.t toplum düsünce ve davraPek çok yanıyla kendisme yanıt veren bu konuyu aşmayı nışlarının temelinElfiye'ye âşık olmustur. Eliiyc'siylc, başöğrenebılecek tnı ? de, sizin de saptaka anneden de olsa kız kardeşleriyle, ha dığınız baba ve aile Bana göre asalasıvla baba yurduna ycrleşmek, yaşaözlemi vardır. Ne cak. Müthiş bir ilemak istemektedir. I laralambos, Hıristi kadar aydın olıırsa tişim yaşıyoruz; buolsun, adadaki topnunyanısıraturizm Van görüntüsü ncdeniyle sevgilisinin endisiyle evlenmeyebileceğini de dii lumsal ve dinsel dediğimiz olgu ve kı şünür. Müslüman olur! Ne ki sevgilisi psikolojinin baskıyıllardan beri süreElfiye, dııruşu sağlam, aydın bu kadın sında kalmış annegelen edcbiyatsadır, scvgilisini hep tanulığı, bildıöı gibi detı, babasının nat etkinlikleri var. görmek ister. Çünkü öyle tanıyarak mey Türk olduğunu öğBu ctkcnler bağnazlctmiştirona. rcnmesi, annesinlığı, daha doğrusu Din değiştirme konusunda her iki topden aldığı bilgilerle kadınerkek ilişkilelumun da değer yargısı bir gibi geliyor o hiç görmediği, tari konusundaki ka bana... Müslüman, OrtodoksHıristiyan nımadığı babasına tılığı eritip yok ctolursa, vaftiz cden papaz başta olmak duyduğu yakınlıkmelttedir. Türk erüzere çok kişi "Gerçeği gördü, lsa'ya ta, aile özlemi yatar kcğiyle arkadaşlığa inandı!" diyerek o kişiyi hemen bağrına hep. yönelen pek çok basmaz, ama dışlaınaz olur artık! YııVunan kadını olduKitaptaki Marinanlar, "Baskalarının seylcrinden uzak ;u gibi, Yunan ergo'nun 'Ben bağdurun" gibilerden bir laf mı cderler, bu nazdtm ama bir zaeğiyle arkadaşlık konuda oaşka bir söylemlerı var mıdır, manlar' cümlesi ceeden, evlenen Türk bilemiyorum. haletin insan beynikadınlan da var. îki Müslümanlar da tıpatıp Rumlar gibi ni nasıl köreltiğini tarafın saplantılı tudüşünürler. Müslüman olan Rum icin ve aydınlanmantntuculanna inat!.. "Son din cfendim... O da gerçeği gördü, da nasıl bazı seyleri Kahramanlarıntz aracısızolan dinimiziseçti. Aferinona!" değiştırebileceğinin din konusuna da derler. Fakat kim ne dcrse desin, her iki açık bir gösterisi defarklı bir mesafeden tarafın aydınları hariç tutııcuları, din iıl mı ? Durum böybakrnayı başarıyordeğiştireni anında kollannı açıp bağırlale olunca insana hlar bu roman bayalinna basmazlar. Kimileyin yıllar geçer be ter ıstemez sunu dünizdeki ikt toplunimsemeleıi için. Kuşkuyla baKarlar şündürüyor; ikitopmun varması geresanki. Türkçe'deki "Kırk yıllık Kâni olur lumun ayrımcılığı ken noktalannın bir mu Yani?" tekerlenıesinin kaynağı bağrıaz ya da düniçdökümü mü y Ahmet Yorulmaz, kitaplarında mübadeleyi, budıır. • yaya at gözlüğüyle Evet, yerinde bir mübadele Insanlanmn dramını anlatıyor Ahmet Yorulmaz le 'Girit'ten Cunda'ya' üzerine Mübadele'nin Yopaun' askları C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A YI 7 16