Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 8 MART 2025 CUMARTESİ 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER Kadın mücadelesi ve örgütlenme dayandırır. temelini oluşturan siyasal İslamcı anlayışı, tüm geye dönüştürülüyor. Böylece, toplumda ka- leri, yalnızca “annelik rolü” üzerinden oluşturulması- DR. NEVAL OĞAN BALKIZ “Doğal farklılığa göre, toplumda bireylerin iletişim araçlarını, kültür ve davranış biçimle- dından bahsetmek artık kaçınılmaz biçimde dır. Kadınların kamusal ve özel alandaki varlık biçimle- bazıları diğerine göre daha eşittir” şeklinde cin- ri, kariyer ve hak kategorileri bu rol üzerinden ve aile . S. Mill, “Gerçek ahlaki duygunun biricik rini aktarma yöntemlerini, algısal ve düşünsel hemen onun bedenini anımsatır hale geliyor. siyet ayırımına dayalı “eşitsizlikçi bir karakter” temel alınarak, biçimlendiriliyor. Bu anlamda alterna- okulu, eşitlerden oluşan bir toplumdur” söylem biçimlerini kullanarak yaydı. Böyle bir algılama; bu bedene bakanın zihnin- taşır. Ama, “soyut bir eşitlik” söylemiyle de, so- tif (kamusal) alanlar yaratılıyor. Kadına ait görünürlük Jder. Bu saptama, liberal teorinin en önemli Muhafazakâr, otoriter, cinsiyetçi ve eril ni- de çıplaklığın doğmasına, çıplaklığın çağrış- bu alanlara, kişisel ve bedensel pratikleri de kapsayan mut toplumsal, ekonomik ve cinsel eşitsizlik- vaadini oluşturur. Ancak liberal teori; dayan- telikli bu anlayışı kurumsallaştıracak politika- tırdığı tüm öğe ve olgulardan dolayı kadının çeşitli dinsel davranış biçimleriyle taşınıyor. Böylelik- lerin üzerinin örtülmesine hizmet eden “ahla- dığı temeller, kuramsallaştırdığı toplumsal, lar uyguladı. Kadın ve erkeğin onur ve haklar suçlanmasına yol açıyor. Ve nihayetinde ka- le din, kadın bedeni ve onun pratikleri üzerinden top- ki bir örtü/ bir perde” oluşturur. Feminist ku- siyasal, sosyoekonomik yapı itibariyle, böyle bakımından eşit olduğu ve yaşamın tüm alan- dının geleneksel, kültürel, dinsel önyargılar- lumsal bir tasavvur olarak dolaşıma giriyor, beden ve ram, bu perdeyi kısmen aralamış, teorinin ‘sı- bir amacı gerçekten hedeflemez. Siyasal hak - la (namus kavramı vb.) her türlü şiddete ma- larında eşit muamele görmesi gerektiğini sa- mekan aracılığıyla görünürlük kazanıyor. nıfsal eleştirisini yapmaksızın’, cinsiyet unsuru ları kişinin sahip olduğu “doğaya/doğal fark- vunan “cinsiyetlerarası eşitlik referansını” ka- ruz kalmasına ve bu eylemlerin, bu tür önyar- yönünden sorgulanmasını yapmaya girişmiştir. lılığa” gönderme yapmadan, soyut bir eşitlik bul etmediğini, her ortamda dile getirdi. Bu gılarla toplumun geniş kesimleri tarafından İnsan hakları, birey, hak, özgürlük, demokrasi Araçsallaşan hukuk anlayışıyla kurgular. Bütün bireylerin toplum- koşullar, toplumumuzda cinsiyet eşitliği ve meşru kabul edilmesine neden oluyor! Böy- gibi yurttaşlık kavramının da, cinsiyetten arın- Türkiye’de hukuk, bu cinsiyet kurgusunun ha- da aynı derecede ‘eşit’ olduğunu söyler. Bu- kadının kimliği kurgusuna ilişkin tartışmala- le bir dönüştürme kadın öldürümlerini arttı- mış olmadığını ortaya koymuş ve kadın hakları kim kılınmaya çalışıldığı koşullar içerisinde, iktidarın radaki eşitlik, T.H Marshall’ın “yurttaşlık, bir rın, kadın bedeni ile onun kamusal sunumu rıyor ve meşru görülmesine zemin yaratıyor. mücadelesine belirli bir yön vermiştir. ayırt edici biçimi olarak, kadına yönelik şiddet ko- topluluğun tam üyeliğinin doğurduğu bir sta- çerçevesinde yoğunlaşmasına, hatta hapse- (Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu nusunda marjinal bir konuma düşmüş ve kadın be- tüdür. Bu statüye sahip olanlar, statüye ilişkin dilmesine yol açtı. verilerine göre; 2024’te en az 394, 2025’in ilk deninin, kadın davranışlarının kontrolünü sağlama, AKP ve toplumsal cinsiyet hak ve ödevler bakımından eşittirler” şeklin- Dayatılan bu kurgu çerçevesinde kadın; bi- iki ayında Ocak’ta 49 kadın öldürüldü!)  disipline etme amacının gölgesinde kalmış bulunu- eşit(siz)liği Bu toplumsal cinsiyet kurgusunun diğer bir deki tanımında ifade bulur. Ancak liberal te- yolojik farklılığı temelinde, belirli bir din ve yor. Hukuk kuralları ve hukuki söylem genel olarak, ori bu söyleme karşın, kamusal ve özel alan AKP, siyaset ile dinin iç içe geçtiği yönetim inanç anlayışının temellendirdiği günah kav- sonucu, kadının insan olarak kendisiyle, bede- oluşturulan ve dayatılan bu toplumsal cinsiyet kur- ayırımını kadın ile erkeğin “doğal farklılığına” ramını içerecek şekilde bedene ilişkin bir im- niyle olan ilişkisi ve bunun toplumsal görünüm- pratiğinde, kendi ideolojik, hegemonik düşünsel gusuna ve cinsiyetler arasındaki doğal farklılıklara başvuruyor. Normatif olarak, kadın bedenine atfe- dilen anlamlardan çıkarımlar yapılıyor, bu çıkarım- lardan kurallar oluşturma yoluna gidiliyor. Bu şekil- de oluşan hukuk, genel olarak, erkek egemen ideo- 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü kutlu olsun. lojinin yeniden üretilmesi ve aktarılmasını sağlıyor. Hatta giderek M. Faucoult’nun iktidarın birey, be- den, nüfus ve yaşamı kontrol altına alınmasını sağ- layan güç ilişkilerindeki kontrol etme teknikleri ola- rak tanımladığı “biyoiktidar” mekanizmalardan biri- ni oluşturmaktan öteye geçmiyor! Bu anlayış ile; bugüne kadar kadınların, özellik- le Medeni Kanun kapsamındaki hak ve kazanımla- rı (evlilik yaşı, tek eşlilik, resmi nikâh, boşanma, ve- layet, nafaka, mal rejimi, soyadını kullanma) ge- ri alınmaya, aşındırılmaya çalışılıyor. Örneğin na- fakanın süreli hale getirilmesi, aile hukukuna ilişkin davalarda arabuluculuğa gidilmesi, özellikle kız ço- cuklarının eğitimin dışına itilmesi ve erken evlilik- lerin, çocuk doğurmanın özendirilmesi çabaları yo- ğunlaşıyor. 25 Aralık 2024 tarihli Cumhurbaşkanlı- ğı kararnamesi ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakan- lığı bünyesinde “doğurganlık hızının nüfusun yeni- lenme seviyesinin üzerinde tutulması ve aile kuru- munun güçlendirilmesi suretiyle sağlıklı ve dinamik nüfus yapısının korunması için politikalar oluşturul- ması amacıyla”, Nüfus Politikaları Kurulu’nun kurul- ması bunun en somut adımını oluşturuyor. Kadınların, kamusal ve özel bireysel özerkliği, an- nelik konumu ile sınırlandırılmak isteniyor. Bu uygu- lamaların, “üç çocuk yapma” dayatmalarıyla, kadı- nın bedeni ve yaşamı üzerinde karar verme iradesi- nin, üreme ve sağlık hizmetlerine erişim, eğitim, is- tihdam olanaklarının ellinden alınmasına yol açaca- 13,5x21,5 13,5x21,5 13,5x20,5 13,5x20,5 ğı kuşkusuzdur. Diğer yandan, bu hakları düzenle- Öykü Röportaj-İnceleme Yaşamöyküsü Gez­ yen laik hukukun bütünlüğünü ortadan kaldıran dü- 224 sayfa 368 sayfa 300 sayfa 200 sayfa zenleme ve uygulamalar yaygın hale getiriliyor. Anı- lan kararname ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bünyesinde “aile yapısının ve değerlerinin korunma- sı ve güçlendirilmesi” amacıyla kurulan Aile Enstitü- sü Genel Müdürlüğü’nün danışma kurulunda, belir- leyici özne olarak Diyanet İşleri Başkanlığına yer ve- riliyor. Ailenin Korunması 2024-2028 Vizyon Belgesi ve Eylem Planında belirli bir din anlayışı ve uygula- maları temel alınıyor. Ceza hukuku alanında, şiddet mağduru hakkında koruma kararı verilmesi için delil zorunluluğu geti- rilmesi, sürenin kısaltılması talepleri gündeme alını- yor. Gündemdeki bir teklif ile TCK’de yer alan “ha- yasızca hareketler başlıklı 225. maddeye; “doğuştan gelen biyolojik cinsiyete aykırı tutum ve davranışta bulunmaya teşvik ve özendirme” ile “aynı cinsten kişilerin nişan ve evlenme töreni yapma” şeklinde tanımlanan suç türleri eklenmesi amaçlanıyor. Toplumsal yaşamın her alanında, kadın için var olan eşitsizliğin ve bu eşitsizliğin doğurduğu şidde- tin koşullarını dinsel temeller üzerinde yeniden inşa ederek ağırlaştıran böylesi düzenlemeler, kadın er- kek eşitsizliği ve bu eşitsizliğin yarattığı şiddeti, gi- derek derinleştiriyor. Eşitsizliğin ekonomipolitiği Kapitalizm, tüm dünyada, ucuz emek ilişkisini ye- 13,5x21,5 12,5x19,5 13,5x21,5 16x24 ni biçimler ile üretim süreçlerinde çoğaltıyor, sürek- Yaşamöyküsü İnceleme İnceleme Öykü li ve yaygın hale getirme olanakları dayatıyor. Sürekli 176 sayfa 216 sayfa 336 sayfa 269 sayfa hale gelen ekonomik krizler, savaş ve afetler, doğanın talan edilmesi, derinleşen eşitsizlikler, işsizlik ve yok- sulluk, esnek ve güvencesiz çalışma koşulları özellik- le kadınları, çok daha ağır yaşamsal sorunlar ve şid- det koşulları ile karşı karşıya bırakıyor. Türkiye, Dün- ya Ekonomik Forumu tarafından ülkedeki kadınların; istihdam olanaklarına erişim ve istihdam süreçlerin- de yer alma, bütçeden pay alma, gelir artış payına eri- şim, sosyal ve ekonomik haklardan yararlanma, erkek kadın ücretlerinde eşitlik, sosyal, ekonomik, kültürel yaşama katılmada fırsat eşitliği, eğitim olanakları- nın, sağlık koşullarının ve siyasi katılımının güçlendi- rilmesi gibi kriterlere göre belirlenen sıralamanın yer aldığı, “Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Raporu 2024” veri- lerine göre, 146 ülke arasında (126. sırada olan Suudi Arabistan’dan da sonra) 127. sırada ve Avrupa’nın so- nuncusu konumunda bulunuyor. "Her şeye karşın, kadın hâlâ Farklı bir toplumsal yapı örgütlemek başka çare yoktur. Bu yolda Yeşim Arat’ın saptadığı gibi bu koşullarda bizle- re düşen görev, “kadınları; dini bütün hayatlar sür- meye teşvik etmeden önce, kendi yaşamlarına dair asıl açacak olan, kadınların asli tercihlere sahip olmalarını sağlayacak koşulla- rın oluşturulmasının mücadelesini vermektir. Bunun Kadınlar, kadınlarımız da için de dini kurallardan ziyade laik, eşitlikçi yasaların bu uğurda, ne olursa olsun anayasal güvence altına alındığı bir siyasi bağlam savaşıyorlar.” oluşturma gereği ve zorunluluğu bulunmaktadır”. Böylesine kapsamlı yapısal ve düşünsel bir top- lumsal dönüşüm ile ancak var olan toplumsal cin- ayrımcılığa dayanır ve dünya siyet kurgusu değişebilir. Kadın bedeni ile onun ka- musal sunumu, eşitlik temelinde yeniden yapılandı- rılabilir. Kadınların kendi vücutları üzerinde bağım- sız karar verme hakkının temel bir hak olduğu anla- yışı kurumsallaşabilir. Kadınlar için; onları kişisel ge- lişim olanaklarından vazgeçmeye, belirli bir yaşam biçimini seçmeye zorlamadan, toplumsal kararlara katılmalarını olanaklı kılan pozitif eşitleme politika- sı hayata geçirilebilir. Cumhuriyet devrimlerinin ka- zanımları korunabilir, İstanbul Sözleşmesi yeniden yürürlük kazanabilir, erkek ve kadın eşitliğinin fii- 13,5x23 13,5x21,5 li olarak tüm toplumsal alanda sağlanması devletin İnceleme İnceleme tüm politikalarının temel amacı haline getirilebilir. 273 sayfa 227 sayfa Kadınlar, bir hak öznesi varlıklarını, aynı zamanda tarihsel özne olma durumlarını koruyarak, bu sağla- yacak laik, eşitliğe dayalı, demokratik, adil ve özgür bir toplumsal düzen ve yaşam istemiyle, eylemlilik- te daima var olacaklar. 1857’den bugüne kadar ol- duğu gibi. Yalnızca 8 Mart’larda değil, her zaman ve yaşamın her alanında!