Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 6 MART 2025 PERŞEMBE 2 olaylar ve görüşler HHH Sevgili okurlarım, ben yazılarımı çok Bir eğitim devrimcisi: zor ve çok uzun zamanda yazıyorum. Bugünkü “Hedef 400 Sandalye” yazımı da geçen hafta sonunda planlamıştım ama önce, Emperyalizm ile İktidar arasındaki “Buluşma Noktası”nı Reşit Galip yayımlamak istedim. ‘Gizli hedef’ Bu arada genç muhabir arkadaşım Sarp Sağkal’ın, 400 sandalye verir ve Esat Bey’in Tolga aydoğan üzerine derlediği bir haberi, gazeteniz 400 sandalye! yerine getirilir. Cumhuriyet, Salı günü, doğru bir Yazar ktidarın bir Anayasa değişikliğini kararla, manşete taşıdı. Milli eğitim halkoylamasına sunması için 360, Reşit Galip Tıbbiye’de öğrenciyken Kendisiyle övünerek ve yazıişlerini bakanı oluyor İdeğişikliği TBMM’de yapabilmesi için de bu haberi manşete taşıdığı için önce Balkan Savaşı’na, sonra da I. 400 oya gereksinmesi var. Reşit Galip, milli tebrik ederek, Sarp Sağkal’ın Salı Dünya Savaşı’na gönüllü olarak katı- AKP-MHP-HÜDA-PAR ve desteklerinin eğitim bakanı olma- günkü haberini (kısaltarak) aşağıda lır, Kafkas Cephesi’nde hekimlik ya- toplam oyu 272+47+4+1=324 ediyor. alıntılıyorum. sının ardında da ileri- par. 25 Kasım 1918’de “Köycüler” Yani bir Anayasa değişikliğini HHH ci ve cesur bir eğitim adında bir cemiyet kurup Kütahya ve Gazi’nin Mersin ziyareti, en sağda Reşit Galip. halkoylamasına sunacak sayının bile İktidarın referandumsuz anayasa hamlesi olan “Darül- çevresinde köylüleri tedavi eder. Kur- altında. değişikliği için ihtiyaç duyduğu fünun Reformu” için tuluş Savaşı’nda Tavşanlı’da Müdafaai laşmayı kızlarımla yaptım. Onlara bir Ama iktidar, bu “SÜREÇ” açılımı ile 400 milletvekili sayısına ulaşmak çalışmalara başlar. Dönemin Cumhu- Hukuk Cemiyeti’nin başkanlığını ya- şeyler söylemek istediğim vakit, bir ant Kürt Siyasetini ikna edip DEM Parti ve için yaşanabilecek olası senaryolar riyet gazetesinde eğitim bilimci Ab- par. 11 Eylül 1921’de Ankara’da Hıfzıs- meydana çıktı. İşte Cumhuriyetimizin DBP’nin 57+2=59 sandalyesini de alırsa tartışılmaya başladı. dülfeyyaz Tevfik (Yergök) Bey’in sık sık sıhha müdür vekili olur, sağlığı el ver- 23 Nisan çocuklarına armağanı” cüm- 381 oya erişiyor. MHP Genel Başkanı Devlet gündeme getirdiği bu reform hakkın- meyince havası ılıman olan Mersin’e lesini kurar. Mustafa Kemal tarafından Böylece bir Anayasa değişikliğini Bahçeli’nin DEM Parti Eş Başkanı da Şevket Aziz Kansu şu anekdotu ve- atanır. Gazi’yle yolu da burada kesişir. kabul gören teklif ile “Türküm Doğru- halkoylamasına götürme hakkını elde Tuncer Bakırhan, tutuklu eski HDP rir: “19/20 Ağustos 1932 tarihiydi. Top- 17 Mart 1923’te Mersin Türk Oca- yum Çalışkanım” diye başlayan o meş- ediyor. Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve lantıda Afet İnan’dan başka Yusuf Ak- ğı başkanı olarak görev yaparken ken- hur “Andımız” yıllar boyu okullarda Ayrıca, doğrudan Anayasa değişikliği İmralı heyetinde yer alan Ahmet Türk’ü çura, Dr. Reşit Galip, Celâl Sahir vardı. te gelen Mustafa Kemal’e hitaben bir okutulur. yapabileceği 400 sandalyeye erişmesi için araması da “DEM Parti ile Cumhur O tarihi gecede Gazi, Darülfünun’un konuşma yaparak dikkat çeker. İki se- de sadece 19 oya gereksinmesi kalıyor. İttifakı arasında bir yakınlaşma olur mu” reformundan bahsetti. Birinci Türk Di- ne sonra İzzettin (Çalışlar) Bey’in is- istifası ve son günleri CHP’nin TBMM’ye kendi listesinden sorusunu gündeme getiriyor. li Kongresi’ni ortaya attı. Bu işlerde Dr. tifasıyla boşalan Aydın milletvekilli- soktuğu Gelecek ve DEVA Partili İktidarın sandığa gerek kalmadan Reşit Galip önemli çalışmalara imza Reşit Galip’in çalışacağını ihsas etti” ğine getirilir. Mustafa Kemal bir ak- “Meclis’te 400 milletvekiline ulaşarak milletvekillerinin SP ile oluşturdukları atsa da Darülfünun Reformu’nun ar- diyerek Darülfünun Reformu’ndan biz- şam Kızılay balosunda Reşit Galip’i bir anayasa değişikliği aradığı” iddia YENİ YOL PARTİSİ’nin 24 milletvekili bu dından hocaların emekli edilmesi hu- zat sorumlu tutulur. “Bu genci Mersin’de buldum. Mü- eksikliği rahatlıkla dolduruyor. ediliyor. zursuzluk yaratır. Yaşananların ardın- Ardından pedagoji profesörü Albert him bir gün gelecek, ‘doktor iş başı- Bu kapsamda iktidarın ya Gelecek Sanıyorum Erdoğan/AKP iktidarının, dan 13 Ağustos 1933 tarihinde istifa Malche Türkiye’ye çağırılır ve Reşit Ga- na geç’ diyeceksiniz ve bu adam iş gö- Partisi, DEVA Partisi ve Saadet bitmiş görünen ömrünü uzatmak için mektubunu sunar. lip ile çalışır. Reşit Galip’in öncülüğün- Partisi’nden oluşan Yeni Yol Grubu’ndan recek” diye iltifat eder. Günü gelir ve bel bağladığı Anayasa değişikliği, Görevini bıraktıktan sonra Keçiö- ya İYİ Parti’den ya da CHP’den destek de Almanya’dan kaçan bilim insanla- 1930’da Türk Tarih Kurumu’nun te- böyle bir 400 sandalye hedefini ren’deki evinde inzivaya çekilir. Bu dö- bulması gerekiyor. rı Darülfünun’da istihdam edilir. Ast- gündeme getiriyor. meli olan Türk Tarihi Tetkik Heyeti’nin nemde bir de zatürreeye yakalanır. En- Ancak tüm bu partilerin liderlerinden ronomi alanında astrofizikçi Erwin Fre - Aşağıda, TBMM’nin resmi sitesindeki genel sekreteri olur. Ders kitabı ola- ver Behnan Şapolyo, Reşit Galip’in desteğin aksi yönünde açıklamalar undlich, müzik sahasında Paul Hinde- sandalye dağılımını alıntıladım ki bu rak okutulan “Türk Tarihinin Ana Hat- ölüm döşeğinde bile sürekli çalıştığını geliyor. hesabı herkes görebilsin. ları” isimli kitabın Hitit bölümünü ya- mith ve Carl Ebert, sağlık alanında Al- ve ateşler içinde yanarken bile “Etiler İktidarın 400 milletvekilini bulma zar. Türk Ocakları’nın kapatılarak ye- bert Eckstein, Arkeoloji ve Hititolo- ve Selçukiler” diye sayıkladığını akta- ihtimalini zor gördüklerini söyleyen ji alanında Gustav Güterbock ve Benno rine Halkevlerinin açılması kararı alı- rır. Son günlerinde sağlığıyla Akil Muh- CHP kurmayları, İYİ Parti ve Yeni Landsberger gibi farklı alanlardan fark- nınca Halkevlerinin kuruluşunda yer tar Bey bizzat ilgilense de Reşit Galip Yol Grubu’ndaki partilere yaptıkları lı önemli isimler Reşit Galip’in çabala- alır ve 14 Halkevini açar. Bey kurtulamaz ve 5 Mart 1934 tarihin- ziyaretleri anımsatarak “Onlar da şu rıyla Türkiye’ye gelir. Reformun ardın- de aramızdan ayrılır. anki baskıcı rejime karşı muhalefetin O akşam yemeği… dan okul “İstanbul Üniversitesi” olarak Vefatının ardından eşi Zübeyre Ha- birlikteliğine vurgu yapıyor. Bu 1932’in başlarında Dolmabah- eğitime devam eder. nım ekonomik zorluklar çeker. Afet nedenle böyle bir senaryonun içinde çe Sarayı’nda bir toplantıda döne- İnan’a bir mektup yazarak destek ister. olmayacaklardır” diyor. Andımızın meydana çıkışı min Milli Eğitim Bakanı Esat (Sagay) Kredi çekerek ev almak istediğini fakat HHH Reşit Galip, Samih Rıfat’ın vefatı Bey’i muhafazakâr duruşu nedeniyle teminat gösteremediğini ifade eder. “Şahsım Devleti Rejimi”ni sürekli üzerine 1932’de TDK’nin başkanlığına eleştirir. Bu zihniyetle Türk devrimi- Atatürk devreye girerek gerekli kolay- kılacak bir Anayasa değişikliği, nin ileri taşınamayacağını dile getirir. getirilir. Ankara’da bir “Milli Kütüpha- lık gösterilir ve ailenin kredi çekme- bırakın topluma “Barış getirmeyi”, “Bu sofrada inkılapları zedeleyecek ne”, “Milli Müze” ve de “İlimler ve Sa- si sağlanır. Ölüm döşeğinde dahi çalış- ülkenin hiçbir sorununu çözemez; icraattan bahsedilmesi küstahlıktır” natlar Akademisi” gibi kurumların açıl- maktan yılmayan Reşit Galip Türk ay- tam tersine mevcut bütün sorunları deyince ulu önder sakinleştirmek is- ması için ilk adımları atar. “Türk Tarih, dınlanmasının öncülerinden biri ol- daha da yaygınlaştırır, derinleştirir ve Arkeologya ve Etnografya” dergisinin ter ve Reşit Galip Bey’i istirahate da- muş; Vasıf Çınar, Mustafa Necati, Ha- müzminleştirir. vet eder. Fakat o “Burası milletin çıkmasını sağlar. Köye gönderilen öğ- san Âli Yücel, İsmail Hakkı Tonguç gibi Dolayısıyla, Anayasa değişikliği konusunda, Erdoğan/AKP iktidarına sofrasıdır, kovulmamalıyım!” yanı- retmenlerin uyum sağlaması için yaz isimlerle birlikte Türk eğitiminin gelişi- destek verenleri, Demokrasi Tarihi tını verir. Gazi “O halde biz kalkarız” kursları açar. Cumhuriyetin 10. yılın- mi için bir nefer gibi mücadele etmiş- asla affetmeyecektir! diyerek sofrayı terk eder. Birkaç ay da Andımız’ı kaleme aldığı kâğıdı Afet tir. Vefatının 91. yıldönümünde Reşit sonra Gazi, bu idealist gence fırsat İnan’a verir ve “Sabahleyin ilk bayram Galip Bey’i saygıyla anıyoruz. Çocuk yoksulluğu ve obezite Prof. dr. ÜlkÜ SarıTaş talıkların yetişkinlikte de devam edebileceğini araştırmalar göstermektedir. Düny Sağlık Öra gütü tarafından “Sağlığı bo- zacak ölçüde vücutta anormal veya aşırı yağ bi- en çok yoksul çocuklar etkileniyor rikmesi’’ olarak tanımlanan obezite; Tip II diya- Obezite kuşkusuz tüm çocukları aynı şekilde bet, kalp damar hastalıkları, hipertansiyon me- etkilemiyor. Yoksul çocuklar obeziteden daha tabolik karaciğer hastalığı ve kronik inflamas- çok etkilenmekte. Çünkü yoksulluk besin ter- yon sonucu oluşan kanser başta olmak üze- cihini doğrudan etkileyen bir faktör. Sağlıklı gı- re pek çok sağlık sorununa yol açabilmekte ve daların pahalı olması nedeniyle yoksul kesim- dünyanın özellikle geri kalmış ve gelişmekte ler, daha ucuza doyabilecekleri karbonhidrat- olan toplumlarında arttığı görülmektedir. tan zengin, besin değeri düşük gıdaları almak- Sağlıklı gıdaya ve her türlü proteine erişimde ta ya da gıdaya ulaşabildiğinde karnını doyura- zorluk; daha kolay ulaşılabilen ve görece daha bilmektedir. Yani yoksullarda sağlıklı beslenme- ucuz olan paketlenmiş gıdalar, konsantre mey- den değil “karnını doyurmak”tan bahsediyo- ve suları ve gazlı içecekler ve ekmek başta ol- ruz. Bu durum ruhen ve bedenen gelişme evre- mak üzere unlu gıdaların çoğunluk oluşturdu- sinde olan çocuklarda bir yandan bodurluğa yol ğu karbonhidrat temelli gıdalarla beslenmeye açarken bir yandan da okul başarılarını önem- yol açan yoksulluğun obezitenin daha fazla gö- li oranda düşürmektedir. Araştırmalara göre, rülmesinde önemli etkenlerden biri olduğu bi- Türkiye’de beş yaş altı çocukların bodurluk ora- liniyor. Bunun yanında özellikle COVID-19 pan- nı yaklaşık yüzde 10’larda ve doğumu takiben demisi ile birlikte daha yaygın hale gelen ha- ilk 1000 gün içinde meydana gelen bodurluğun reketsiz yaşam da obeziteye yol açan bir diğer büyük ölçüde geri döndürülemez olduğu bildi- önemli etken. rilmektedir. Çocuklarda sağlıklı beslenmeden yoksunlu- Obezitede Avrupa birincisiyiz ğu etkileyen bir diğer sorun afete maruz kalma. Türkiye, erişkin obezitesinde yüzde 30 oran Türk Tabipleri Birliği’nin deprem bölgesinde ile Avrupa genelinde ilk sırada. Çocuklarda da yaptığı çalışmada; günlük öğüne sahip olma- durum bundan farksız değil. Dünyada 160 mil- yan çocukların oranı yüzde 7.2; et, et ürünleri, yon obez çocuk olduğu ve ergenlik döneminde baklagil, süt ve süt ürünleri tüketim oranının görülen obezitenin son 30 yılda dört katına çık- ise yüzde 5.6-17.7 arası gibi oldukça düşük oldu- tığı bildirilmektedir. ğu görülmekte. Çocukların yarıdan fazlası gün- Türkiye’de Sağlık Bakanlığı tarafından 2016’da de en az bir öğün paketli gıda tüketmekte. Beş yapılan kapsamlı bir araştırmaya göre ilkokul yaş altı çocukların yaklaşık yüzde 10’unun bo- çağındaki çocukların yüzde 10’unun obez, yüzde dur, yüzde 15’inin obez olduğu görülmekte. 25’inin ise fazla kilolu olduğu görülmekte. Yani her dört çocuktan biri obezite riski ile karşı kar- Okullarda sağlıklı yemek şıya. Çocukluk çağı obezitesinin nedenleri eriş- Sağlık Bakanlığı, obezitenin 5 yılda kademeli kinlere benzemekle birlikte birtakım farklı yön- olarak azaltılmasını hedeflemekte. Bu kapsam- leri de bulunmakta. Sağlıksız beslenme yanın- da, trans yağ, yüksek şeker ve tuz içeren ürün- da, yaşamın en hareketli evresinde olan çocuk- lerin tüketimlerinin kısıtlanmaması, çocukların ların oyun alanlarının çarpık kentleşme nede- sağlıklı beslenme konusunda bilinçlendirilmesi, niyle kısıtlanması; bilgisayar, tablet veya tele- hareketli yaşam için toplumun her kesimi tara- fon başında oturarak daha çok zaman geçirme- fından kolay ulaşılabilir yeşil alanların, fiziksel si çocuklarda obeziteye yol açar. aktiviteyi teşvik eden uygulamaların artırılma- Çocukluk obezitesinde bir başka sorun ebe- sı, sağlıklı gıdaya erişim konusunda halkta sağ- veynlerin konuya önem vermemeleridir. Özel- lıklı beslenme okuryazarlığının artırılmasına likle eğitim seviyesi düşük ailelerde bu durum yönelik önlemler alınması, okullarda kızartma, sağlıklı olmanın bir göstergesi bile sayılabilir. cips, çikolata, gofret, şeker, kek ve tatlandırıcılı Bazı ebeveynler ise “büyüyünce kilo verir dü- içecek gibi ürünlerin satılmasının yasaklanması şüncesi” ile bu sorunu geçici görme eğilimin- bu hedefler kapsamında. de olabilirler. Oysa ki fazla kilolu ya da obez ço- Günümüzün zorlu ekonomik koşullarında cukların bu sorunu yetişkinliğe taşıma ihtimal- sağlıklı beslenme konusunda toplumun en çok lerinin yüksek olduğunu, çocukluk çağında edi- zarar gören kesimi geleceğimiz olan çocukları- nilen sağlıksız beslenme alışkanlığının ömür mız. Onlara hiç olmazsa bir öğün sağlıklı okul boyu devam edebileceğini, ayrıca çocukluk ça- yemeği vermek hepimizin borcu ve ülkenin ge- ğında aşırı kiloya bağlı olarak ortaya çıkan has- leceği için yaşamsal önemde.