Catalog

dishab@cumhuriyet.com.tr 8 20 EKİM 2025 PAZARTESİ DIŞ HABERLER CTP’n İn adayı, Güçlü rak İbİ ers İn Ta Tar ’ı Ger İde bırakarak Cumhurbaşkanı seç İld İ KKTC’de erhürman dönemi yen İ cumhurbaşkanını belirlemek güçlü rakibi Ersin Tatar’ı geride bıraktı. destek verdiği iki devletli çözüm üzere dün sandık başına giden Kuzey Erhürman yaptığı teşekkür modelini savunurken Erhürman ise 50 Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) konuşmasında, “Artık ben yıldır müzakere edilen ancak sonuç Garantörlük halkı yeni bir döneme başlıyor. Cumhuriyetçi Türk Partisi Genel alınamayan federasyon modelinde rdoğan’ın Şarm el Şeyh’te Trump Resmi olmayan sonuçlara göre Başkanı değilim, tüm yurttaşların ısrarcıydı. bildirisine imza atmasının ardından, KKTC’nin 6’ıncı Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanıyım” diyerek tarafsızlık 1970 Lefkoşa doğumlu Erhürman Eiktidara yakın medyada, Türkiye’nin ana muhalefetteki Cumhuriyetçi ve birlik mesajı verdi. Erhürman Ankara Hukuk Fakültesi mezunu. Gazze’nin garantörü olduğu dile getiril- Türk Partisi’nin (CTP) adayı Tufan ayrıca “Dış politika elbette Türkiye’yle 2016’da CTP’nin başına geçen mişti. Erhürman oldu. yakın istişareyle yürütülecek, bundan Erhürman 2018-2019 arasında bir Gerçi “Trump’ın Kalıcı Barış ve Re- Tufan erhürman dün oyunu eşi Erhürman oyların yüzde 60’tan kimsenin kuşkusu olmasın” dedi. dönem KKTC başbakanlığı yaptı. 2020 fah Bildirisi” ismini taşıyan bildiri, im- n ilden Bektaş erhürman ile fazlasını alarak beş yıldır Cumhurbaşkanlığı yarışının KKTC cumhurbaşkanlığı seçimi’ne zacı dört ülkeyi “güvence veren” diye birlikte kullandı. Cumhurbaşkanlığı görevini yürüten en başından beri Tatar, Türkiye’nin de CTP’nin adayı olarak katıldı. niteliyordu ama bu elbette garantörlük anlamına gelmiyordu. Ama iktidara ya- kın kaynaklar, ya iktidarın rolünü abart- ma kaygısından ya da iktidarın gerçek- İsrail ordusu anlaşmayı ihlal ederek dün Gazze’nin güneyinde ‘saldırı dalgası’ başlattı ten de bir garantörlük hevesi ve hesa- bı olduğu verisinden hareketle, “Türki- ye garantör” propagandası yaptılar bir- kaç gün. Ancak... Kırılgan ateşkesin sınavı İktidarın ‘arabulucu’ rolü Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Ülke Son saldırılarında TV’de yaptığı kapsamlı dış politika de- ‘Türkiye garantör 11 Filistinlinin ölümüne ğerlendirmelerinde, bu garantörlük me- selesine de değindi. neden olan İsrail, bir sonraki olmaya hazır’ Fidan, açık bir şekilde, “garantör” ol- duyuruya kadar yardım madıklarını belirtti: “Garantörlükle ilgili netleştirmeler yapmam gerekiyor ka- Dış İşler İ Bakanı Hakan Fidan, sevkıyatını da askıya aldı. muoyunun bilgisi için. Bizim şu ana Türkiye’nin Filistin konusunda kadar oynadığımız rol, arabulucu ro- oynadığı rolün “arabulucu” rolü azze’deki pamuk ipliğine bağlı lü.” (AA, 19.10.2025) olduğunu belirterek “(Gazze’de) ateşkes dün İsrail’in Refah ve Peki arabuluculuk rolünü nasıl oynadı- İki devletli çözüm hayata GBeyt Lahiya şehirleri de dahil lar? İsrail ile Hamas arasında bir arabu- geçerse biz burada fiili garantör luculuk yapmadıkları ortada. O zaman? olmak üzere Gazze genelinde başlattığı olma sorumluluğunu almaya ABD’nin talepleri ile Hamas ara- hava saldırıları ve tank ateşi ile çökme hazırız” dedi. sında arabuluculuk yaptılar. Birincisi noktasına geldi. Yerel sağlık yetkilileri Fidan önceki akşam bir ulusal Hamas’ı Trump’ın Gazze Planına ik- televizyon kanalında yaptığı saldırılarda en az 11 Filistinlinin na etme rolünü yerine gitirdiler, ikincisi açıklamada, “Garantörlükle yaşamını yitirdiğini, çok sayıda kişinin de Hamas’ın silahsızlandırılması rolü- ilgili bizim şu ana kadar nü yerine getirmeye çalışacaklar. Bunu de yaralandığını bildirdi. oynadığımız rol, arabulucu rolü. Trump’ın açıklamalarından biliyoruz. Bu saldırı, 10 Ekim’de yürürlüğe Filistin davasına desteğimiz, giren ve İsrail’in iki yıllık acımasız Garantici garantörlük inancımız dolayısıyla onlar saldırılarını sona erdiren Gazze “Oynadığımız rol garantörlük değil, üzerindeki bu samimiyetimizi, ateşkesinin şimdiye kadarki en ciddi emretti. Netanyahu, Savunma Bakanı İsrail ise Gazze’den alıkoyduğu 135 arabuluculuk” demeleri, garantör olmak bu meselenin çözümü için sınavı oldu ve ateşkesin kalıcı bir Yisrael Katz ile istihbarat şefleriyle Filistinlinin cenazesini iade etti. istemediklerinden değil elbette. kullandık” diye konuştu. barışa yol açacağına dair umutları Nitekim Dışişleri Bakanı Fidan bu ko- bir araya gelerek “terör hedeflerine Bakan Fidan, ABD Başkanı r efah Sınır Kapısı nuda şöyle dedi Ülke TV’de: “İki dev- daha da zayıflattı. saldırı” talimatı verdi. Trump’ın Gazze için “görev letli çözüm hayata geçerse biz bura- kapalı kacak İsrail, “Hamas’ın Refah’ta askerlerine gücü”, “barış konseyi” ve Katz, Hamas’ın ateşkes ihlallerinin da fiili garantör olma sorumluluğunu “istikrar gücü” olarak üçlü bir yönelik düzenlediği roketatarlı Hamas’ın ölen rehinelerin devam etmesi halinde “ağır bir bedel almaya hazırız.” (AA, 19.10.2025) yapı planladığına işaret ederek saldırılara yanıt olarak Gazze’yi cenazelerini teslim etmekte çok yavaş ödeyeceği” uyarısında bulunarak Gerçi Fidan, “Çünkü bu çok önem- bunların niteliği konusunda vurduğunu” iddia ederek bir sonraki davrandığını söyleyen İsrail önceki saldırılar devam ederse İsrail li bir şey. Bunun altına her devlet gire- halen tartışmaların sürdüğüne duyuruya kadar Gazze’ye yardım gün Gazze ile Mısır arasındaki Rafah mez” diyor ama iki devletli çözüm haya- ordusunun “giderek daha sert” tepki dikkat çekti. Fidan, “İki devletli ta geçtikten sonraki garantörlüğün, bi- sevkıyatını askıya alacağını duyurdu. Sınır Kapısı’nın kapalı kalacağını ve vereceğini söyledi. çözüm hayata geçerse biz raz “garantici” bir yaklaşım olduğu söy- Hamas’ın silahlı kanadı ise Gazze’nin yeniden açılmasının örgütün ateşkes Bir rehinenin cansız bedenine daha burada fiili garantör olma lenebilir sanki. tamamında ateşkes anlaşmasına kapsamındaki yükümlülüklerini yerine ulaştığını açıklayan Hamas da hava sorumluluğunu almaya hazırız. bağlı kaldığını belirterek Refah’taki getirmesine bağlı olacağını duyurdu. saldıraları ve bombardımanların İsrail ateşkesi ihlal etti bile Bunun altına her devlet çatışmalardan haberdar olmadığını ve Gazze’deki hükümetin Medya sürmesi halinde rehine cenazelerinin Peki birkaç gündür süren “Erdoğan giremez. Yeter ki 1967 sınırlarına oradaki gruplarla temas kurmadığını Ofisi’nin önceki gün yaptığı iadesinin imkânsız hale geleceği Gazze sözleşmesini imzaladı, Türkiye dayalı bir devlet Filistinlilere Gazze’de garantör” propagandasını ne- açıkladı. Örgüt, İsrail’i kasıtlı olarak açıklamaya göre ateşkesi en az 47 defa verilsin” ifadelerini kullandı. uyarısında bulundu. Geçen hafta elinde den kesmek istedi Fidan? gerilimi tırmandırmakla suçladı. ihlal eden İsrail ordusu, bu saldırılarda tuttuğu 20 sağ rehineyi serbest bırakan Çünkü İsrail’in “Gazze sözleşmesi”ni Başbakan Binyamin Netanyahu, en az 38 Filistinli’yi öldürdü, 143 kişiyi örgüt, şu ana dek 28 ölü rehineden her an ihlal edebileceği ortada. Çün- Afganistan ve Gazze’de “sert önlemler” alınmasını de yaraladı. 12’sinin cenazesini İsrail’e teslim etti. kü bildirinin sahibi olan ABD’nin de “ileri karakolu” İsrail için kendi bildirisini gör- Pakistan uzlaştı mezden gelebileceği ortada. Nitekim İsrail dün Gazze’ye havadan Günler Dİr süren ve karadan topçu saldırıları düzenle- çatışmaların ardından 48 ‘Krallara hayır!’ di. Siyonist rejim, saldırısını Hamas’ın saatlik ateşkes ilan eden ateşkesi ihlal ettiği iddiasına dayandır- ABD önceki gün Başkan Donald Trump karşıtı Pakistan ve Afganistan, Türkiye dı. Nasıl ihlal etmiş Hamas? “İsrail hükü- geniş çaplı gösterilere sahne oldu. 50 eyalette ile Katar’ın arabulucu olduğu metine göre Hamas kafatasları hâlâ tes- her yaş grubundan milyonlarca protestocu, Doha’daki müzakerelerde acil lim edilmeyen rehineler ve ölü beden- Trump’ın giderek artan otoriter tutumlarını ateşkes konusunda anlaşmaya ler konusunda gecikti.” (Serbestiyet, kınayarak “Krallara Hayır” dedi. ü lke genelinde vardı. Pakistan Savunma 19.10.2025) 2 bin 600’den fazla gösteri düzenlendiği ve Bakanı Khawaja Muhammet Öte yandan ABD Dışişleri Bakanlığı da protestolara katılanların sayısının 7 milyonu Asif sosyal medyadan, İsrail’e gerekçe üretme peşinde: ABD aştığı belirtildi. “Diktatörler istemiyoruz”, ateşkesin “kesinleştiğini” ve Dışişleri Bakanlığı, elindeki istihbarat ra- “Faşizme diren” yazılı pankartlar taşıyan tarafların “ayrıntılı konuları” porlarına göre Hamas’ın, Gazze’deki si- göstericiler, “Demokrasiye destek vermek” görüşmek üzere 25 Ekim’de villere saldırı hazırlığında olduğunu açık- istediklerini ve “gücün aşırı kullanılmasına ladı önceki gün. Oysa El Kassam Tu- İstanbul’da tekrar bir araya karşı” olduklarını dile getirdi. gayları “Ateşkes başta anlaşmaya bağ- geleceğini açıkladı. Trump yönetimi ve bazı Cumhuriyetçi lılığımızı teyit ediyoruz” açıklaması yaptı İmza törenine Türkiye’den yetkililer gösterileri “şiddet yanlısı sol ama İsrail buna rağmen saldırdı. MİT Başkanı İbrahim Kalın radikallerin işi” olarak nitelerken ABD başkanı katılırken Ankara kararı ise Fox n ews’a, “Bana kral diyorlarmış ama ben Mesele İsrail değil ABD memnuniyetle karşıladı. kral değilim” açıklaması yaptı. Bu şartlarda iktidar, “Erdoğan’ın küre- sel liderliği” propagandasına malzeme olsa bile garantörlük sorumluluğunu el- bette alamaz, almamalı. Hele de Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri bile Barış mı, bir sonraki raunda hazırlık mı? o bildiriye imza atmaktan kaçınmışken... Çünkü mesele İsrail değil, ABD’dir as- diplomasiye dönüş çağrıları ise sahadaki kaldı. Çin ticaret yollarının güvenliğini, jeopolitik etkinliğini daha da zayıflatıyor. NALAN YAZGAN lında. Hep söyledik: Amerikancılık ya- askerî hazırlıklarla çelişiyor. İran’a yönelik saldırılarda, Avrupa Rusya enerji ağlarını, Hindistan ise çok panların İsrail karşıtlığı gerçekçi de- GAzze’ DeKİ yıkımın ardından ilan ABD’nin Ortadoğu’daki askerî taraflı denge siyasetini önceliyor. Batı dışı temsilcileri “Tahran’ın misilleme ğil, ABD’ye karşı çıkmadan İsrail’i edilen ateşkes ilk bakışta bölgeye kısa hareketliliği yalnızca İran’ı değil, bölgedeki yapmaması gerektiğini” vurgularken dünya, Washington’un çağrılarına eskisi durdurmanız olası değil. süreli nefes aldırmış gibi görünse de bu tüm güç dengelerini etkiliyor. 12 adet KC- kadar duyarlı değil. Ancak ABD hâlâ 20. saldırgan tarafı neredeyse hiç sorgulamıyor. Buna artık şunu da eklemeliyiz: Em- geçici sükûnetin ardında çok daha geniş 135 havada yakıt ikmal uçağının sevki, yüzyıl refleksleriyle hareket ediyor, güç peryalist ABD’ye güvenerek Gazze’de bir jeopolitik hesaplaşma yatıyor. İsrail, ABD’nin olası bir hava harekâtının lojistik yeni bir savaşın molası mı? kaybı yaşandığında diplomasiye değil, garantör olunmaz! yedek birliklerinin tükenmesiyle oluşan altyapısını güçlendiriyor. Irak’taki iki üssün silahlı kapasiteye sarılıyor. Bu da barış Zaman çizelgesi dikkat çekici bir tutarlılık stratejik boşluğu, muhtemelen Lübnan boşaltılması ise ya doğrudan bir cephe arayışlarını daraltıyor, zorlayıcı diplomasiyi sergiliyor. 2024 yazında Gazze’de ilerleme ve İran dosyalarını yeniden gündeme hattı kurma niyeti ya da İran’ın vekil güçleri normalleştiriyor. durduğunda, İsrail Lübnan’a yönelmişti. alarak dolduruyor. ABD’nin bölgedeki olan Haşdi Şabi milislerinin saldırılarından Ekim 2024’te Beyrut ve güney Lübnan’a ‘Aliyev’e darbeyi askerî varlığını artırması, hava ikmal kaçınma stratejisi olarak okunabilir. yeni hesaplar binlerce hava saldırısı düzenlendi. 2025 uçaklarının konuşlandırılması, hava Washington tüm bunları savunma tedbiri başında ise Hamas’la yapılan ateşkes, Gazze’deki ateşkesin geleceği, yalnızca Putin önledi’ iddiası savunma sistemlerine takviye yapılması olarak tanımlasa da cephede yorgun İsrail ve Filistin arasındaki dengelere ve Körfez’deki güvenlik protokollerinin bölgedeki hazırlıkları, düşen yedek birliklere değil, tüm bölgesel mimarinin yeniden r u SyA Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, güncellenmesi hamleleri yaklaşan bir çok daha kapsamlı nefes aldırdı. Şimdi kurulmasına bağlı. Lübnan ile varılan Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham bir senaryoya operasyonun hazırlıkları gibi duruyor. ateşkesi 11 ayda 4600 defa ihlal eden İsrail benzer süreç yeniden Aliyev’i ülkede planlanan darbe girişimi işaret ediyor. Bu işliyor; Gazze’deki beklendiği üzere Gazze’deki ateşkesi de her konusunda bizzat uyardığı iddia edildi. tablo, 2000’lerin İran dosyası yeniden gün ihlal etmeye devam ediyor. Görünen o duraklama, Lübnan’a Azerbaycan haber ajansı APA, darbeyi başındaki önleyici İsrail yıllardır Washington’u İran’la ve İran’a odaklanma ki bu düzen ABD-İsrail liderliğini dayatan, başkanlık ofisi şefi Ramiz Mekhtiyev’in müdahale doktrinini güçle hizaya getirdikleri bölgenin boyun doğrudan bir çatışmaya sürüklemeye fırsatı yaratıyor. planladığını öne sürerken Rus hatırlatıyor. çalışıyor. 1990’lardan bu yana İsrail’in Netanyahu eğmesi üzerine olacak. Eğer bölgedeki gazetelerinden Novaya da Mekhtiyev’in, Avrupa’nın bu aktörlerden biri “hizadan çıkacak” olursa dış politika öncelikleri arasında İran’ın yönetimi, İran’ın New Moskova ile Bakû arasındaki gerilimi fırsat süreçteki rolü, nükleer kapasitesinin sınırlandırılması ve York’u vurabilecek bu ateşkes bir sonraki savaşın molası olarak bilerek eski bağlantıları aracılığıyla Rus belirleyicilikten tarihe geçecek. mümkünse rejim değişikliğinin tetiklenmesi menzilde nükleer İsrail, İran’ı 13 Haziran’da vurmuş, ABD yetkililere darbe planını bildirdiğini ve ziyade yansıtıcılık. yer aldı. başlık geliştirdiğini İran üzerindeki baskı artarken diplomatik ise 22 Haziran’da Tahran’ın üç nükleer Rusya’nın desteğini talep ettiğini yazdı. Brüksel, kanalların daralması, Ortadoğu’yu yeniden Tahran, nükleer silah geliştirmediğini iddia ediyor. tesisine saldırı düzenlemişti. Mekhtiyev’in gözaltına alındığı ve Washington’un ısrarla savunuyor; Uluslararası Atom Tahran’dan gelen yüksek gerilim hattına taşıyor. Bu süreçte en hakkında iktidarı ele geçirme komplo ve çizdiği hattı büyük risk, hiçbir tarafın artık “geri adım” Enerjisi Ajansı’yla denetim işbirliğini yanıt ise kısa ve net: “Menzil sınırlaması vatana ihanet suçlamalarıyla yargılanmak neredeyse koşulsuz takip ediyor. Almanya sürdürüyor. Buna karşın İngiltere, Fransa yok”. Bu restleşme, bölgedeki gerilimi atacak alanının kalmamış olması. Başbakanı Friedrich Merz’in “İsrail, üzere soruşturma başlatıldığı kaydedildi. ve Almanya’nın “snapback” mekanizmasını yeniden tırmandırıyor. Dolayısıyla şu soru Eğer Ortadoğu’da bir savaş daha çıkarsa hepimiz adına kirli işleri yapıyor” sözleri, Putin’in darbe girişiminin detaylarını devreye sokmasıyla Kapsamlı Ortak Eylem kaçınılmaz hale geliyor, Gazze’deki ateşkes, kimse “Bilmiyorduk” diyemez. İşaretler bu zihniyetin özeti niteliğinde. Avrupa’nın Aliyev ile paylaşmasının iki ülke arasındaki Planı fiilen ortadan kalktı. İran hâlâ diyalog gerçekten bir barış mı, yoksa yalnızca yeni açık, hazırlıklar ortada, diplomasi ise sessiz. riskleri dışsallaştırarak güvenliğini vekalet bir savaşın molası mı? Tarih, bu kez barışı mı yazacak, yoksa yeni ilişkilerin iyileştiğinin bir göstergesi olarak kanallarını açık tutsa da içeride “önleyici üzerinden koruma alışkanlığı, kıtanın bir felaketi mi? saldırı” söylemi giderek güçleniyor. Batı’nın ABD’nin tek kutuplu liderliği artık geride yorumlandığı belirtildi. Haftanın KONUĞU