Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2025
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
20 EKİM 2025 PAZARTESİ
4 SÖYLEŞİ
Eski CHP Genel Sekreteri Sav, 24 Ekim’deki davanın nedenini ve beklentisini anlattı:
Mahkeme hukuken
Sorunların
temel kaynağı
ürkiye Cumhuriyeti sınırları
içerisinde Aydın ilinde yer alan
butlan kararı veremez
TMiletos antik kenti, felsefe ve
bilim tarihi açısından, dünyanın en
önemli kentlerinden birisidir.
MÖ 7. ve 6. yüzyılda Miletos’ta
Delegelerin çağrısıyla yapılan kurultaydan CHP’nin, küllerinden nasıl doğduğunu
yaşayan Tales, Anaksimandros ve
sonra, mahkemenin hâlâ “Delegenin kavrayamayan insanlar var hâlâ. 19 Mayıs
Anaksimenes, evrenin temel ilkesi,
iradesi saptırılmıştır” tartışmasına 1919 Aydınlanma yürüyüşü ile başlayıp
kaynağı, özü anlamına gelen “arkhe”
kavramı üzerinden, “Arkhe nedir?”
girmesi hukuken zor görünüyor. Bu Kurtuluş Savaşı’yla yoğrulan bir partiyi
sorusunu ortaya attılar.
nedenle mahkemenin davanın reddine konuşuyoruz. Biz o partinin, Mustafa
Sorunun kendisi kadar soruya
ski CHP Genel Sekreteri Önder Sav
karar vereceğine inanıyorum. Kemal’in evlatlarıyız. Ona borçluyuz.
verilen yanıt da önemliydi. Bu
Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.
filozoflar ve bilim insanları soruya
E
“su”, “hava”, “sınırsızlık” gibi
ÖNDER SAV
n Mutlak butlan yaşamımıza neden girdi?
yanıtlar vererek, o döneme kadar
CHP 31 Mart 2024 yerel yönetim yapıldığı gibi, doğayı doğaüstü ve
1937’de Manyas’ta doğdu. Ankara
P
metafizik güçlerle değil, doğanın
seçimlerinde kimsenin beklemediği bir
Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni
sınırları içerisinde kalarak açıkladılar.
başarı sağladı. Bu başarıyı hem siyasal bitirdi. Ankara Barosu Başkanlığı
0 Böylece “mitos”tan “logos”a, yani
ve Türkiye Barolar Birliği
iktidar yanlıları hem de parti içindeki
söylenceden akıl yürütmeye geçiş
Başkanlığı yaptı. 1973 seçimleri
yönetim karşıtları hazmedemedi. İlk
sürecinde çok önemli bir adım atıldı.
sonrası milletvekili oldu. Bülent
R
şikâyet, 38. kurultayda oylamada hile
Atina antik kentinde yaşayan
Ecevit’in başbakan olduğu
yapıldığı gerekçesi ile Bursa’da oldu.
Sokrates ve Platon, bu süreci sonraki
hükümette çalışma bakanlığı
n Dava gerekçelerinin ayrıntıları neydi?
yüzyıllarda bir adım öteye taşıdılar,
T görevini üstlendi. 2000-2010
Davalar; bir kısım delegelerin yönlen- evrenden ve doğadan ziyade, insana
yılları arasında CHP'nin genel
ve topluma odaklandılar; yaşamın
sekreterlik görevini yürüttü.
dirildiği, parayla kandırıldığı, iş vaadinde
R
amacı anlamına gelen “telos” kavramı
Deniz Baykal dönemi süresince
bulunulduğu gerekçesiyle kurultayın, de-
CHP’nin ikinci adamı olarak üzerinden, “Telos nedir?” sorusunu
legenin iradesini tam yansıtmadığı savıy-
ortaya attılar; “logos”un kapsamında
bilinen Sav, CHP tarihinde en
E
la açıldı. Aşağı yukarı 13-14 davayla CHP,
uzun süre genel sekreterlik kalarak, “arkhe”den “telos”a geçiş
içine dönük tartışmalar yapan bir duruma
görevini yapan kişi oldu. sürecine öncülük ettiler.
sokulmak istendi.
Sokrates, Platon ve Platon’un
n Uzun süredir kayyum atandı mı
öğrencisi Aristoteles, yaşamın
atanacak mı tartışmaları yapılıyor... amacına dair soruya, “iyi bir ruha
sahip olmak” ve “erdemli olmak”
Herkes görev alacak heyetin kayyum
Türkiye’de dürüst yargıçlar var
biçiminde yanıt verdiler ve adaleti,
olacağını düşünüyor. Kayyum, hukuken
cesareti, dostluğu, ölçülülüğü temel
ayrı bir konu. belirli işleri görmek veya
n Mutlak butlan ortaya atılınca yine kasım, nisan ve eylülde oy istemesinin anlamı nedir?
erdemlerin arasında saydılar. Onların
mal varlığını yönetmek için atanır.
CHP nisan ve eylülde kurultay yaptı, kullanan delegeler oy kullanacaktır. 21 Eylül’de yapılan kurultayda bir
bu açılımı ahlak ve toplum felsefesinin
n Siyasi partiye kayyum atanamaz mı?
bunların 24 Ekim’deki davaya etkisi Siyasi Partiler Kanunu’nda da usulsüzlük oldu mu, şaibe var mı,
temellerini oluşturdu.
Böyle bir davada fevkalade zordur.
nedir? tüzüğümüzde de kurultay yok oylar nasıl kullanılmış, İstanbul
Antik Yunan uygarlığında, Tales,
Siyasi partiler, kendi organlarını başka
Olağanüstü kurultayı genel başkan, sayıldığında nasıl bir yol izleneceği delegeleri katılmış mı, üzerinde
Anaksimandros, Anaksimenes,
yollar ile seçebileceği için bu kural parti meclisi ve toplam delegenin yazılmıyor. Ama kongrelerle ilgili bir tartışma yapılan delege var mı diye Sokrates, Platon, Aristoteles ile
yarıdan fazlası çağırabilir. Kurultayın hüküm var. “Görevini iyi yapmayan bakacak herhalde. Mahkeme kararını birlikte, Herakleitos, Anaksagoras,
siyasi partiler için uygulanamaz. İkinci
nisan ayında genel başkanın bir kurulu; üst kurul, merkez yönetim onları görerek oluşturacak diye Empedokles, Pitagoras,
önemli konu; mutlak butlan tartışması.
Parmenides, Protagoras,
çağrısıyla toplanmasında “4-5 Kasım kurulu görevden alır” diyor. İstanbul düşünülebilir.
Mutlak butlan kararı verilebilmesi için
Gorgias, Epikuros, Zenon,
2023 kurultayında genel başkan hile 45. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin Hukukun üstünlüğüne inanıyorsak,
bir işlemin, sözleşmenin kanuna, ahlaka,
Piron, Arkesilaos, Hipokrates,
ile seçildi, kurultayı toplayamaz” tezi verdiği kararda “görevden mahkemenin hukuk kuralları
kamu düzenine ve kişilik haklarına
Euklides, Arkimedes, Herodotos,
ileri sürüldü. Kurultay tartışmalarına uzaklaştırılmasına” ifadesi var. Bu çerçevesinde yapılan kurultayı
aykırı olması gerekir. Olayları ayırt etme
Aristarkhos gibi filozoflar, bilim
son verecek sağlıklı yöntem durumda da o geçici kurulun partiyi dikkate alması gerekir. Bir yargıcın
gücü olmayanların evliliği, reşit olmayan
insanları ve matematikçiler
olarak ben, kurultayın delegelerin esas sahibine teslim etmesi gerek. bütün bu belgelere rağmen hukukun
kişinin izin verilmeden yaptığı satış sayesinde, epistemoloji, mantık,
noter tasdikli imzalı beyanları n Esas sahip kim oluyor burada? üstünlüğüne aykırı karar vereceğini
ontoloji, kozmoloji, etik, estetik, fizik,
işlemleri ve benzeri durumlarda mutlak
ile toplanması yolunu önerdim. “Esas sahibi” olacak bir kurultayda beklemiyorum, ben yargıçları
astronomi, biyoloji, tıp, geometri,
butlan söz konusudur. Haklarında ihtiyati tedbirli kararı seçilecek genel başkan, parti meclisi etkilemek istemem. Türkiye’de her
tarih alanında ileri seviyede çalışmalar
verilmiş olan İstanbul delegeleri ile ve yüksek disiplin kurulu. Bu konuda türlü baskıya karşın dürüst pek
Bizim siyasi parti hukukumuzda seçim
gerçekleştirildi.
iddianamede tanık ve sanık diye adı yargıda bir kafa karışıklığı var. Bunu çok yargıç ve savcının olduğuna
yasalarında ve anayasamızda seçimlerin
HHH
geçenler dahil hiçbirisinden imza İstanbul Mahkemesi’nin kararından inanıyorum.
denetim ve gözetimi seçim kurullarına ait.
Ortaçağda ise “Tanrı”, “mucize”,
alınmadı ve bunlar kurultayın üzerine anlıyorum. İstanbul Mahkemesi, beş
n Kemal Bey’in bu dönemde
38. kurultayda alınan kararlar ve yapılan
“vahiy”, “peygamberlik”, “kutsal kitap”
gölge düşmemesi için oy kullanmadı. kişilik geçici kurul atadı. İl yönetimini,
sessiz kalması çok eleştirildi.
seçimler herhangi bir itiraz olmadan ke-
kavramlarına dayanan Hıristiyanlık
il disiplinini yok saydı. Yerine o geçici
Sessizliğini neye bağlıyorsunuz?
sinleşmiş. Dava açanlar kurultayda delege- ve İslam gibi tektanrıcı dinlerin
‘Davanın konusu kalmadı’ kurulu görevlendirdi. Burada da bir
Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan
siyasallaşmasıyla ve teokratik bir
nin iradesinin saptırıldığını düşünmüşler-
Kurultay, genel başkanın da ciddi hukuki hata var. 1 Şubat 2025’te “Bay Kemal’i
düzene dönüşmesiyle birlikte, radikal
se girişimlerini zamanında yapmalıydılar.
Parti Meclisi’nin de yüksek disiplin şaibeli bir kurultay ile tehcir
bir paradigma kırılması gerçekleşti.
‘İstanbul yetkisiz’
kurulunun da üzerinde bir organ. ettiler” dedi. 7 Şubat’ta KRT’de
Antik Yunan uygarlığında filozoflar,
‘Hazmedemiyorlar’
O delegeler, “Madem tartışma var, Olağanüstü il kongresi devreye Kılıçdaroğlu, kurultayla ilgili parti
bilim insanları, matematikçiler
n Zaman sınırlaması nedir?
ben imzamla kurultay çağırıyorum” girmeseydi geçici kurul kongre yönetiminin açık ve net bir açıklama
doğrunun ve gerçeğin bilgisini kendi
Medeni Kanun’un 83. maddesindeki
dedi ve çağırdı. O da 21 Eylül’de yapmak durumundaydı. yapması gerektiğini söyledi,
bağımsız akıl yürütmeleriyle ortaya
hükme göre genel kurulun yani kurultayın yapıldı. Yine Özgür Özel seçildi. Ama delegeler, o olanağı “Yapmıyorsanız sükut ikrardan
çıkartmaya çalışırken, ortaçağda,
Bu aşamadan sonra mahkemenin tanımadı. Kurultayın gelir. O zaman başka bir şey
yapıldığı tarihte orada bulunan kişi iptal
doğrunun ve gerçeğin bilgisinin
‘Şaibe
hâlâ “Mutlak butlan var. Delegenin iptaliyle ilgili davayla var demektir burada. Bir şey
için bir ay içinde dava açmak zorunda. adresi olarak, “Tanrı’nın mucizevi
iradesi saptırılmıştır” tartışmasına İstanbul 45. Asliye yoktur’ varsa partinin kirlilikten
biçimde vahiy yoluyla peygamberlere
Hazır değil idiyse öğrendikten itibaren
girmesi hukuken zor görünüyor. Bu Hukuk Mahkemesi’nin arınması gerekir” dedi
aktardıkları ve bu aktarımların yer
bir ay içinde dava açmalı. Yani her halde
dese bu
nedenle ben 24 Ekim’deki davada tedbir kararını ve şaibe şüphesi üzerine
aldığı Tevrat, İncil, Kuran gibi kutsal
üç ayda iptal davası açması gerekir. Bu
mutlak butlan koşulları olmaması, karşılaştırıyorum. tartışma de “Benim elimde bir şey
kitaplar” gösterildi. Böylece bilginin
yapılmamış ve davalar 83. maddenin
yeter miktarda delegenin imzaları Çünkü açılan davalarda yok” sözlerini kullandı, araştırılması konusunda çok önemli
biterdi
sonundaki bir fıkraya dayandırılmak
ve iradesi ile yasaya ve tüzüğe uygun ihtiyati tedbir talepleri “Şaibe yoktur” diyemedi. sınırlar ve engeller oluştu.
istenmiş. O fıkra “Genel kurul kararlarının
olarak kurultayın toplanmış ve ilçe iki gerekçeyle reddedildi. Daha sonraları “Ben kabul Bu bakış açısı laiklik bağlamında
yok veya mutlak butlanla hükümsüz
bireylerin özgür iradelerine
seçim kurulu gözetim ve denetiminde Siyasi Partiler Kanunu’na ve etmezsem bile kayyum
sayıldığı durumlar saklıdır” diyor. bırakılsaydı ve teokrasiyle topluma
organ seçimleri yapılmış olduğu CHP Tüzüğü’ne göre partinin atanacak. Kayyuma mı bırakayım
dayatılmasaydı, uygarlık yolunda yine
Başka bir çıkış yolu bulamadıkları için gerekçesi ile mahkemenin konusu aleyhinde açılacak davalar, partinin partiyi, karardan sonra Özgür
de ileriye doğru adımlar atılabilirdi.
kalmayan davanın reddine karar genel merkezinin olduğu yerde Özel ile oturur konuşuruz” dedi.
bu maddeye dayanarak kurultayı iptal
Ancak tektanrıcı dinlerin teokrasiyle
vereceğine inanıyorum. açılır. Yani İstanbul’da yetkisiz bir “Ne yapıyorsunuz, beni bu şekilde
ettirmek istiyorlar. CHP’nin iktidara
birlikte yaygınlaşmasının bir sonucu
n Aksi ihtimal yok mu? mahkemede dava açıldı ve tedbir
nitelendiremezsiniz. Ben kurultayda
yürüyüşünü hazmedemiyorlar.
olarak, uygarlık tarihinin akışında ciddi
Siyaset hukukun üstüne çıkmaz ise kararı verildi. Bunun istinaftan
şaibe vardır demem” diye konuşsaydı
n İddianamede gördüğünüz hukuki
gerilemeler meydana geldi.
hiçbir sıkıntı olmaz. bozularak döneceğine eminim.
bu tartışmalar biterdi.
sıkıntılar neler?
HHH
n Bütün hukuksal açıklamalarınıza n Tüm bu hukuki süreç biter miydi?
İddianamede İmamoğlu’nun da
Bu gerileme süreci Avrupa’da önce
‘Tutanaklar istendi’
rağmen mahkeme böyle bir karar verir Biterdi. İddianamede Kemal Bey
aralarında olduğu 12 sanık, 16 da tanık “rönesans” ve “reformasyon”, sonra
de eski yönetim gelir mi? Ankara 42. Asliye Hukuk için “mağdur” yazıyor. İddianamede
Aydınlanma Devrimleriyle aşıldı.
var. Tanıkların bir kısmı kurultaya bile
Bilemem ama mahkemenin Mahkemesi son ara kararında, ilçe Kemal Bey’in ifadesi yok. Ama
Dante, Shakespeare, Cervantes,
gelmemiş. Savcılık onların ifadesini tanık
böyle bir karar vermeyeceğini seçim kurulundan 21 Eylül’deki bu süreçte açılan davalardan, bu
Da Vinci, Raffaello, Botticelli,
sıfatıyla alabiliyor. Ciddi hukukçuları
düşünüyorum. Ama beklenmeyen bir kurultayın tutanaklarını ve İstanbul ifadeleri veren bir siyasetçinin
Michelangelo gibi sanatçılar;
isyan ettiren olay bu. İsyan ettiren bir karar verilirse parti onun da çözüm il kongresinin yapılmasıyla ilgili beklentisinin olduğunu görüyorum.
Kopernik, Galilei, Kepler, Newton
yolunu bulur. olarak ilçe seçim kurulundan seçime İç dünyasında öyle düşünmemiş
başka olay da “Ben Ahmet’i gördüm,
gibi bilim insanları, Descartes,
katılan katılmayan, oy kullanan olsa bile toplum artık bunu böyle
Mehmet’le konuşuyordu, para pazarlığı
Leibniz, Spinoza, Bacon, Locke,
‘Parti boşluk kabul etmez’
kullanmayan delegelerin listesi ile algıladı. Aradan sekiz ay geçmiş
yapıyorlardı” veya “Ali’yi gördüm, elinde
Hobbes, Berkeley, Hume, Kant,
n Nasıl bir çözüm yolu bulunur? birleştirme tutanaklarının celbini ama tartışma sürüyor. Bunu
para çantasıyla asansöre biniyordu”... Rousseau gibi filozoflar bu devrimci
İstanbul’dakine benzer bir geçici istedi. Daha önceki kararında da ceza bitirmek her CHP’linin gönül borcu.
sürece büyük katkılar sundular.
Böyle ipe sapa gelmez beyanlar var
kurul atanabilir. Geçici kurulun görevi soruşturmasının içeriğini istemişti. 69 yıllık bir siyasi olarak ben kendimi
1776 Amerikan Devrimi ve 1789
iddianamede. Davanın açılış nedeni Siyasi
en az 15 gün önce ilgililere duyurmak Bu defa Ankara 26. Asliye Ceza hâlâ partiye olan borcumu ödemiş
Fransız Devrimi ile birlikte monarşinin,
Partiler Kanunu’nun 112. maddesine göre
koşulu ile en az 45 gün içinde partiyi Mahkemesi’nin dosyasının celbine saymıyorum. Kemal Bey dahil bütün
teokrasinin ve feodalizmin yıkılma
oylamaya hile karıştırmak.
kurultaya götürmek. Parti boşluk karar verdi. CHP’liler kendini CHP’ye borçlu
süreci başladı. Monarşinin yerine
n Hile karıştırmak iddiası nasıl
kabul etmez. Olağanüstü kurultayda n Mahkemenin bunları hissetmek zorundadır.
yasama, yürütme, yargı arasında
kanıtlanır?
güçler ayrılığı; teokrasinin yerine
“Oyunu Kılıçdaroğlu’na değil de
laiklik; feodalizmin yerine mülkiyet
Özel’e ver diye ben Mehmet’e 200 bin hakkı devreye sokuldu. Böylece halkın
Tabanın beklentisi CHP’nin iktidara gelmesi
egemenliğinin ve cumhuriyetçi bakış
lira verdim, 1000 dolar verdim” ya da
açısının gelişmesi yolunda büyük bir
“Başkaları pazarlık yaparken gördüm”
n En çok konuşulan konulardan hizmetle olur. CHP’nin dönem Mustafa Kemal’in evlatlarıyız.
adım atıldı.
şeklindeki beyanlar, “Oylamaya hile biri de davacıların CHP’li olması... dönem küllerinden nasıl Ona borçluyuz. Türkiye’yi onun
Bu sürecin Osmanlı
Onların neden bu davaları açtığını doğduğunu kavrayamayan bıraktığı yerden alıp daha
karıştırıldı” iddiasının dayanağı
İmparatorluğu’ndaki gecikmeli
tam kestiremiyorum. Ama parti içi insanlar var hâlâ. 19 Mayıs ileriye taşımakla yükümlüyüz.
yapılmak isteniyor. Delege, kapalı
yansıması, Mustafa Kemal
tartışmanın sürmesini istedikleri 1919 Aydınlanma yürüyüşü CHP tabanı her şeyi görüyor.
hücrede oyunu gizli veriyor. Ne malum
Atatürk’ün 20. yüzyılda öncülük ettiği
anlaşılıyor. Kendi açılarından haklı ile başlayıp Kurtuluş Birilerine gönül koyuyorsa,
oyunu o doğrultuda kullandığı, var mı
Aydınlanma Devrimleridir.
oldukları yerler vardır ama parti Savaşı’yla yoğrulan 102 birilerini övüyorsa nedensiz
Bugün Türkiye’de yaşanan
bunun kanıtı, yok. “Fotoğraf çekildi”
çıkarı açısından haklı değiller. “Biz yaşını doldurmuş değil. Tabandaki sade
sorunların temelinde de, Atatürk’ün
deniyor. Fotoğrafı herkes çektirebilir. Bu
susalım da parti böyle hileli hurdalı bir partiyi insanın beklentisi
Aydınlanma Devrimlerini bertaraf
kanıt değil. Yani delegenin iradesinin
yollarla mı gitsin” lafı kuru bir konuşuyoruz. CHP’nin iktidara
etmeye çalışan AKP’nin karşıdevrimi
saptırıldığına, irade fesadına ilişkin
laftır. Partiyi düzeltmek, partiye Biz o partinin, gelmesidir.
Önder Sav ve ortaçağ sevdası yatmaktadır.
hiçbir delil yok.