Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 13 NİSAN 2024 CUMARTESİ 2 OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 2024 yerel seçimleri ne getirdi, ne götürdü? Parti, 2019 seçiminde kazanmış 4’ünü kaybetmiş (Balıkeslr, Bursa, DEM Parti yedi il merkezi belediyesi EROL TUNCER Yeniden Refah olduğu 10 il merkezi belediyesine Denizli, Şanlıurfa), ancak CHP’den kazanmıştır. HDP 2019’da 42 ilçe ESKI CHP GENEL SEKRETER YARDIMCISI 2019 seçimlerine girmemiş olan ek olarak 11 belediye daha Hatay Belediyesi’ni almış, partinin belediyesi kazanmışken 2024’de DEM Yeniden Refah Partisi, ilk kez kazanmak suretiyle il merkezi büyükşehir belediye sayısı 12’ye Parti 65 ilçe belediyesini kazanmıştır. eçim sonuçlarını girmiş olduğu 2024 seçiminde belediyesi sayısını iki mislinin de düşmüştür. Bu, önemli bir kayıptır. HDP’nin 2014’deki 11 beldesine değerlendirebilmek için siyasi bir büyükşehir (Şanlıurfa) ve bir üzerine çıkarmış, belediye sayısı 21 Parti, 2019 seçiminde kazanmış karşılık DEM 2014’de 10 belde belediyesi Spartilerin 2024 belediye il merkezi (Yozgat), 39 ilçe ve 24 olmuştur. Bu da önemli bir başarıdır. olduğu 24 il merkezi belediyesinden kazanmıştır. HDP’nin ülke çapındaki seçimlerinde aldıkları sonuçlara, belde belediyesi kazanmıştır. Ülke CHP’nin 2019’da kazanmış olduğu yarısını kaybetmiş ve il merkezi belediye sayısı 61 iken DEM Parti bu 2019 sonuçları ile birlikte bakmakta genelinde 65 belediyeye sahip olan ilçe belediyesi sayısı 180 iken bu belediye sayısı bu kez 12’ye sayıyı 85’e çıkarmıştır. DEM Parti, yüzde yarar var. Yeniden Refah Partisi, belediye sayı 337’ye çıkmıştır. CHP’nin düşmüştür. Bu da önemli bir 5.70’lik oyuyla ilk 4’üncü sıraya gelmiş seçimlerindeki yüzde 6.19’luk oy CHP 2019’da 50 olan belde belediyesi kayıptır. AKP’nin 2019’da kazanmış bulunuyor. oranıyla, AKP ve CHP’nin ardından 2019’da CHP’nin 11 büyükşehir sayısı, 2023’de 61 olmuştur. olduğu ilçe belediyesi sayısı 514 3’üncü sırayı almıştır. MHP belediyesi vardı. Parti bu kez Hatay’ı Ülke çapındaki 250 belediyesini iken bu sayı bu kez 158 kayıpla MHP, 2019’da kazanmış olduğu tek HDP/DEM Parti kaybetmiş, ancak AKP’nin üç 433’e çıkaran CHP, yüzde 37.77 356’ya düşmüştür. Partinin belde büyükşehir belediyesi başkanlığını büyükşehir belediyesini (Balıkesir, oranındaki oyuyla birinci sıraya sayısı 203’den 169’a düşmüştür. 2019’da HDP üç büyükşehir (Manisa) bu kez kaybetmiş, bu başkanlığı Bursa, Denizli) ve MHP’nin yönettiği yerleşmiştir. 2019’da ülke çapında 756 olan belediye başkanlığı (Diyarbakır, CHP kazanmıştır. Partinin 2019’da bir belediyeyi (Manisa) kazanarak belediye sayısı bu kez 549’a düşen Mardin, Van) kazanmış, bu AKP kazanmış olduğu 10 il merkezi belediye büyükşehir belediye sayısını 14’e AKP’nin, 2024’deki yüzde 35.47’lik seçimde DEM Parti bu belediyeleri başkanlığı bu kez 8’e düşmüştür. MHP’nin Parti, 2019 ’da kazandığı 15 çıkarmış bulunuyor. Bu, önemli bir oyuyla, siyasal yaşamında ilk kez korumuştur. 2019’da HDP beş il 2019’da kazanmış olduğu 134 ilçe belediye büyükşehir belediye başkanlığının başarıdır. ikinci sıraya gelmiş bulunuyor. merkezi belediye başkanlığı, 2024’de başkanlığı bu kez 122’ye düşmüştür. MHP’nin 2019’da 89 olan belde sayısı bu seçimde 98’e çıkmıştır. Ülke çapındaki belediye sayısı 234’den 228’e düşen MHP, yüzde 4.99 oranındaki oy oranıyla 5’inci sıraya gelmiş bulunuyor. İYİ Parti 2019 seçiminde 18 ilçe ve altı belde belediyesi başkanlığı kazanmış olan İYİ Parti, bu kez bir il merkezi (Nevşehir), 24 ilçe ve yedi belde belediye başkanlığı kazanmıştır. Milletvekili seçimlerinde yüzde 10’lar civarında oy almakta olan İYİ Parti, izlediği yanlış politikalar sonucunda 2024 belediye seçimlerindeki oyunu, ülke genelinde yüzde 4 düzeyinin altına (yüzde 3.77) düşürmüştür. İYİ Parti, ülke düzeyinde 6’ncı sıraya gelmiştir. BBP BBP bir il merkezi belediye başkanlığı (Sivas), 14 ilçe ve beş belde belediyesi kazanmıştır. BBP’nin belediye seçimlerindeki oyu yüzde 0.44’tür. Altılı masayı oluşturan ve CHP listelerinden seçilen toplam 35 milletvekiline sahip olan partiler seçimde varlık gösterememişlerdir. Bu partilerden yalnızca Saadet yüzde 1 oranının üstüne çıkabilmiş (yüzde 1.09), DEVA ve Gelecek partilerinin oyları ise yüzde 1 oranının da altında kalmıştır. Sonuç Son seçimlerin en önemli sonucu, toplumdaki umutsuzluğun umuda dönüşmesi olmuştur. Beklentilerin ötesinde sonuçlar veren seçimlerin asıl galibi seçmendir ve bu seçmenin çoğunluğunun emekliler olduğu konusunda toplumda fikir birliği vardır. Ancak seçimlerden, herhangi bir partiyle ittifak yapmaksızın, birinci sırada çıkmayı başaran CHP’nin bu sonuçtaki payını da unutmamak gerekiyor. CHP, 2024 belediye seçimlerindeki yüzde 37.77’lik oy oranıyla, 1973 (yüzde 33.3) ve 1977 (yüzde 41.4) seçimlerinden sonra ilk kez birinci sıraya gelmektedir. Ülke nüfusunun önemli bir bölümünü ve ülke ekonomisinin önemli kapasitesini barındıran iller bundan böyle CHP’nin yönetimindedir. Bu, önemli bir sorumluluktur. 2002 seçiminden itibaren yapılan seçimlerde birinciliği elden bırakmayan AKP ise gerilemeye devam ederek yenilmezlik unvanını terk etmek zorunda kalmıştır. Bu sonuç, aynı zamanda cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin de yenilgisi anlamına gelmektedir. AKP’nin, büyük şehirlerden ve il merkezlerinden başlayarak oyları ve kazandığı belediye sayıları gerilemekte, CHP ise oylarını yükseltmekte, AKP’nin açtığı alanlara yerleşmektedir. Şimdiye kadar kıyıların partisi olarak tanınan CHP, Ege’nin içlerine (Denizli, Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak), Marmara Bölgesi’ne (Balıkesir ve Bursa) ve Karadeniz’e (Amasya, Bartın, Giresun, Kastamonu, Zonguldak) ve Orta Anadolu’ya doğru (Kırıkkale) açılmaya başlamıştır. İl merkezleri ve büyükşehirlerdeki belediye sayılarını artırmayı başaran CHP, böylece kent merkezlerindeki ağırlığını artırmaktadır. Seçimlerden beklenmedik başarıyla çıkan diğer bir parti ise Yeniden Refah Partisi’dir. Yalnızca Doğu ve Güneydoğu’da ağırlığını hissetiren DEM Partisi 2019 seçimine göre il merkezi ve ilçe belediyeleri sayısında artış göstermiştir. Bu kez büyükşehir belediyesi alamayan ve iki il merkezi belediyesini kaybeden parti ise MHP’dir. Seçimlerde varlık gösteremeyen partiler; 6’lı masanın ortakları olan İYİ Parti, Saadet, Gelecek ve DEVA Partisi’dir. Bu seçimler sonrasında CHP’nin sorumluluğu büyük ölçüde artmıştır. CHP bir yandan kendi yönetimindeki belediyelerde başarılı olmak öte yandan 2024 seçimindeki birinciliğini 2028 seçiminde de sürdürmek zorundadır. Yıllar süren umutsuzluğu bu seçimle birlikte umuda dönüşen toplum CHP’den bunları beklemekte haklıdır.