Catalog

Sağnak 10 NİSAN 2024 ÇARŞAMBA 6 HABER 1921 Anayasası tuzağı Bugün, 2024 yılında, 103 yıl önce savaş koşullarında hazırlanmış, 23 (+1) maddelik, SINAN MEYDAN Medya laiklik Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nu (1921 Anayasası’nı), “kapsayıcı ve demokratik anayasa” diye toplumun önüne koymak isteyenlerin, laik ve üniter Türkiye mücadelesinin Tarihten Cumhuriyeti’ni hedef aldıkları bilinmelidir. Türkiye, bu tuzağa düşmemelidir. Günümüze neresinde? adı konuldu. (Taha Parla, Türkiye’de  isteyenlerin laik ve üniter Türkiye Anayasalar, s. 9) Cumhuriyeti’ni hedef aldıkları Mart yerel seçim süreci, Madde 2: “Yürütme gücü ve bilinmelidir. Türkiye, bu tuzağa siyasette dinin yoğun olarak yasama yetkisi milletin tek ve düşmemelidir. 31 kullanıldığı bir dönem gerçek temsilcisi olan Büyük Millet oldu. 22 yıldır AKP döneminde Meclisi’nde belirir ve toplanır.” Bu 1921 Anayasası’nı toplumun üzerine çöken siyasal İslam madde ile yasamanın üstünlüğü ve ürkiye’de ne zaman yeni doğru okumak baskısı, en azından dinci bir politika Güçler Birliği ilkesi kabul edildi. anayasa yapmaktan söz edilse Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (1921 izlemeyen muhalefetin dinin siyasette Madde 3: “Türkiye Devleti, Büyük Tkimi çevrelerin, sözü döndürüp kullanılmasına tepki göstermesini Anayasası) normal, tam ve ideal bir Millet Meclisi tarafından idare dolaştırıp 1921 Anayasası’na anayasa değildi. 29 Ekim 1923’te gerektirirken bir de baktık ki olunur ve hükümeti Büyük Millet getirdikleri sizin de dikkatinizi çekmiştir. muhalefet partileri sağdan oy kapmak birkaç maddesi değiştirildi. Bu da Meclisi Hükümeti unvanını taşır.” Bu Son olarak geçtiğimiz hafta TBMM yetmedi, 105 maddelik gerçek bir için dincilik yarışına girmiş! maddeyle Meclis Hükümeti Sistemi Başkanı Numan Kurtulmuş, yeni CHP Genel Başkanı Özgür Özel, anayasa, 1924 Anayasası hazırlandı. kuruldu. anayasadan söz ederken şunları Ve 1924 Anayasası da Atatürk’ün seçimden birkaç gün önce İzmir Madde 4: “Büyük Millet Meclisi söyledi: “1921 Anayasası’nda Bayraklı’da ayet okuyarak oy isterken sağlığında değiştirilip geliştirilerek laik vilayetler halkınca seçilen üyelerden olduğu gibi katılımcı, güçlü bir AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, ve üniter Cumhuriyete uygun hale oluşmuştur.” anayasa yapma imkânı bu Meclis’te İsmailağa Cemaati’ni ziyaret getirildi. Madde 5: “Büyük Millet Meclisi’nin vardır. Türkiye’nin demokratik etti, CHP’li Odunpazarı Belediye Her ne kadar 1921 Anayasası ilan seçimi iki yılda bir yapılır.” standartlarının yükseltilmesi için bu Başkanı Kazım Kurt, Eskişehir Emek edilirken anayasada “cumhuriyet” Madde 7: “Dine ilişkin hükümlerin bir zorunluluktur.” Mahallesi’nde İsmailağa Cemaati’ne ifadesi geçmese de anayasanın (ahkâm-ı şeriyenin) yerine Peki ama gerçekten öyle mi? bağlı Hicret Vakfı’nı ziyaret etti. “Egemenlik kayıtsız şartsız getirilmesi, bütün yasaların 1921 Anayasası katılımcı, güçlü ve Ardından CHP Manisa Alaşehir milletindir” diyen 1. maddesi ile yapılması, değiştirilmesi, demokratik bir anayasa mıdır? Dahası, Belediye Başkanı Ahmet bu anayasa “fiilen” ve “hukuken” kaldırılması, anlaşma ve barış laik ve üniter Türkiye Cumhuriyeti’nden Öküzcüoğlu, seçimden sonra ikinci cumhuriyeti hazırladı. Nitekim 1922’de yapılması, savaş kararı verilmesi gibi rahatsız olan çevrelerin 1921 Anayasası dönemine Kuran’ı öperek başladı, bu anayasaya dayanarak saray temel haklar Büyük Millet Meclisi’ne aşkının sırrı nedir? Ekrem İmamoğlu mazbatasını saltanatına son verildi. Ayrıca 29 aittir.” Bu madde ile TBMM’nin Teşkilat-ı Esasiye Kanunu alınca ilk döneminde olduğu gibi yine Ekim 1923’te yapılan bir değişiklikle üstünlüğü kabul edildi. (20 Ocak 1921 Anayasası) orijinal metin. Birinci Olağanüstü, savaş anayasası ailesiyle birlikte makamında imam bu anayasanın 1. maddesine “Türkiye sayfa, “Madde 1 Hakimiyet bilakaydüşart Madde 9: “… Büyük Millet Meclisi Yıl 1920, Anadolu ateşler içinde eşliğinde dua etti ve bu görüntü Devleti’nin hükümet şekli milletindir. İdare usulü halkın mukadderatını bizzat Reisi Vekiller Heyetinin de reisidir.” medya ile paylaşıldı, Erdoğan da yanıyordu: Bir taraftan İngiliz cumhuriyettir” 2. maddesine de ve bilfiil idare etmesi esasına müstenittir.” Bu madde ile TBMM Başkanı, aynı destekli Yunan işgal kuvvetleri; kabinenin bazı üyeleri, Diyanet İşleri “Resmi dili Türkçedir” ifadeleri zamanda hükümetin başkanı oldu. işlerini yürütmenin TBMM’nin görevi Başkanı Erbaş ve medya ile birlikte Anadolu içlerine doğru ilerliyor, eklendi. Dolayısıyla 1921 Anayasası, Madde 11: “İl, yerel işlerde manevi olduğu” belirtilmiştir. (29 Ekim 1923’te diğer taraftan Osmanlı Saray Topkapı Sarayı’ndaki Hırka-i Saadet 1923 değişiklikleriyle cumhuriyeti ve kişiliğe ve özerkliğe sahiptir. İç ve yapılan değişiklikle 2. maddeye Dairesi’ni Arapça dualar okuyarak Hükümeti; Kurtuluş Savaşı karşıtı resmi dili barındırır hale geldi. dış siyaset, dini, adli, askeri işler ve “Devletin resmi dini İslamdır” ifadesi fetvalarla, bildirilerle, Hilafet ziyaret etti, YRP’li belediyelerin 1921 Anayasası laik değildi. uluslararası ekonomik ilişkiler ve eklenmiştir. kapısına üzerinde İslam peygamberi Ordularıyla, Aznavur’larla kardeşi Ancak anayasanın laik olmaması, birçok ili ilgilendiren işler dışında - Devletin rejimi açıkça kardeşe düşürüyordu. 16 Mart 1920’de Muhammed’in bir hadisi yazan istenen bir durum değil, tamamen hükümetin önerisi üzerine TBMM’de belirtilmemiştir. 1. maddede tabelalar asıldı. İtilaf Devletleri İstanbul’u işgal etmişti. dönemin koşullarıyla ilgili geçici bir çıkarılacak yasalar gereğince vakıf, “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir” 10 Ağustos 1920’de Sevr Antlaşması durumdu. Atatürk Nutuk’ta, 1921 medrese, eğitim, sağlık, iktisat, denilmekle yetinilmiştir. (29 Ekim imzalandıktan sonra 12 Ağustos Çifte standartlı Anayasası’nı hazırlayanlara bizzat tarım, bayındırlık ve sosyal yardım 1923’te yapılan değişiklikle 1. maddeye 1920’de İzmir’de, 26 Eylül 1920’de de başkanlık ettiğini, yaptıkları kanuna gazetecilik olmaz işlerini düzenlenmek il kurullarının “Türkiye Devleti’nin hükümet şekli Trakya’da Yunan idaresi kuruldu. 4 “şeri hükümler” deyimini koymamak Laikliği çiğneyen bu davranışlar yetkisi içindedir.” Bu madde ile cumhuriyettir” ifadesi eklenmiştir.) Eylül 1920’de Gediz, Yunanlarca işgal için çok çalıştıklarını, “Devletin dinci gericiliği savunan yandaş yerel yönetimlere bazı konularda belli - Devlet başkanı yoktur. edildi. 5 Eylül 1920’de İkinci Yozgat dini İslam’dır” maddesinin ise medyada zaten eleştirilmedi. Muhalif/ şartlarda “özerk” hareket etme yetkisi İsyanı patlak verdi. 2 Ekim 1920’de - Atatürk ilkeleri yoktur. (Atatürk “laik devlet deyiminden dinsizlik bağımsız medyanın büyük bir kısmı, verildi. ilkeleri 1937’de anayasaya girecektir.) Konya’da Delibaş Mehmet ayaklandı. anlamı çıkarmak eğiliminde sadece Erdoğan ve YRP ile ilgili 1921 Anayasası ile egemenlik 3 Ocak 1921’de Çerkez Ethem Yunan - Devletin başkenti Ankara değildir. olanlara ve bundan yararlanmak olanları öne çıkarıp eleştirirken kayıtsız şartsız millete veriliyor, - Devletin resmi dili yoktur. (29 tarafına geçti. 6-10 Ocak 1921’de isteyenlere fırsat vermemek muhalefetle ilgili olanları gündemine yasama ve yürütme, kanun yapma, Yunan ordusuna karşı I. İnönü Savaşı Ekim 1923’te yapılan değişiklikle 2. için” anayasaya sokulmasına göz almadı. Her ikisini de eleştirenler, kanunları değiştirme, savaş ilan etme, maddeye “Türkiye Devleti’nin resmi dili kazanıldı. İşte Teşkilat-ı Esasiye yumulduğunu söylüyor. “Yeni anayasadaki laiklik ilkesini savunan antlaşma ve barış yapma yetkileri Kanunu adlı 1921 Anayasası böyle bir Türkçedir” ifadesi eklenmiştir.) Türkiye Devleti’nin ve Cumhuriyet bir elin beş parmağı kadar az sayıdaki TBMM’de toplanıyor ve anayasada - Güçler ayrılığı yoktur. savaş ortamında hazırlandı. rejimimizin çağdaş karakteriyle gazeteciydi. sultan/halifeden tek kelimeyle bile Böyle bir ortamda neden mi - Yargı organları yoktur. bağdaşmayan” bu fazlalıkların Oysa seçim sürecinde ve söz edilmiyordu. 1921 Anayasası, - Temel hak ve özgürlükler yoktur. bir anayasaya ihtiyaç duyuldu? ilk fırsatta anayasadan çıkarılması sonrasında tanık olduğumuz bu Osmanlı saray hükümetine son verdi. Çünkü Kurtuluş Savaşı, “haklı” ve - Kadınların siyasal hakları yoktur. gerektiğini belirtiyor. (Mustafa Kemal  görüntülerin hepsi anayasadaki 5 Kasım 1921’de “Osmanlı” deyimi “hukuklu” bir mücadeleydi. Bu nedenle - Üniter bütünlük, ulus devlet (Atatürk), Nutuk, s. 564-566) Nitekim laiklik ilkesine açıkça aykırıdır. anayasaya aykırı görülerek yerine milli direnişin adı “Müdafaai Hukuk”tu. yoktur: Çünkü 11. maddede “yerel 1924 Anayasası’nda da yer alan “bu Seçimi kazandığı için dua etmek “TBMM hükümetine bağlı kişi” Atatürk, Anadolu ve Rumeli Müdafaai özerlik” vurgusu vardır. fazlalıklar” ilk fırsatta anayasadan isteyen, bunu evinde ya da başka bir ifadesinin kullanılmasına karar Hukuk Cemiyeti Başkanı’ydı. Atatürk, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun (1921 kaldırıldı. 10 Nisan 1928’de özel alanda yapabilir ama belediye verildi. (Mahmut Goloğlu, Cumhuriyete  Milli Mücadele’nin hukuki meşruiyete Anayasası’nın) eksikleri nedeniyledir yapılan anayasa değişikliği ile “dini başkanının makamı kamusal alandır. Doğru, s. 73). 30 Ekim 1922’de sahip olmasını çok önemsiyordu. ki, Atatürk, 1921 Anayasası kabul hükümler” ve “Devletin dini İslamdır” Kameralar önünde makamda Osmanlı’nın ortadan kalktığını ilan Dahası, 23 Nisan 1920’de açılan edildikten sonra “Elde mevcut maddeleri anayasadan çıkarıldı. yapılması, dinin devlet işlerine eden 307 no’lu Meclis kararı, 1921 TBMM, Osmanlı saray hükümetinden olan Kanuni Esasi’mizi (Osmanlı “Vallahi” sözcüğü de “Namusum karıştırılmasıdır. Anayasası’na dayanılarak alındı. 1 ayrı, Ankara’da milleti temsil eden yeni Anayasası) tamamen ortadan üzerine söz veriyorum” şeklinde Aynı şekilde isteyen Hırka-i Saadet Kasım 1922’de de 308 no’lu Meclis bir siyasal otorite olarak ortaya kaldırmıyoruz” dedi. 1 Kasım 1922’de değiştirildi. 1937’de de laiklik anayasa Dairesi’ni ziyaret edebilir ama laik bir kararında “(Türk milleti) Teşkilatı çıkıyordu. Bu yeni siyasal otoritenin saltanat kaldırılıncaya kadar Kanuni girdi. Böylece anayasa adım adım devlette cumhurbaşkanı ve kabine Esasiye Kanunu’nu çıkararak onun yeni bir anayasaya ihtiyacı vardı. Esasi ve Teşkilatı Esasiye Kanunu laikleştirildi. üyelerinin bunu medyanın önünde 1. maddesi ile hâkimiyeti padişahtan birlikte kullanıldı. 1921 Anayasası’nın özellikle yaparak şova dönüştürmesi laik alıp millete vermiştir” denilerek Hazırlanması 11. maddesi başta olmak üzere devlet ilkesi ile uyuşmaz. saltanat kaldırıldı. (Parla, s. 9) Ayrıca 1921 Anayasası aşkının sırrı TBMM açıldıktan birkaç ay sonra 10-23. maddelerinde yer alan Tarikatlar ve cemaatler, 1925 anayasada “Türkiye Devleti” ifadesi Meclis Başkanı Atatürk’ün isteği ile Vatandaşlık tanımının olmadığı, “yerel özerlik” konusuna gelince; tarihli 677 sayılı devrim kanunu kullanıldı.  yeni anayasa çalışmalarına başlandı. meclis hükümeti sistemine dayanan, öncelikle bu anayasada kastedilen ile kapatılmıştır, bu yasaya aykırı Açıkça görüldüğü gibi Teşkilatı Önce 13 Eylül 1920’de Atatürk’ün kadınların siyasal haklara sahip “yerel özerklik”, belli alanlarla oluşumların oy için ziyaret edilmesi, Esasiye Kanunu (1921 Anayasası), hazırladığı “Halkçılık Beyannamesi” olmadığı, temel hak ve özgürlüklere, sınırlandırılmıştır ve tamamen meşrulaştırılmaları sonucunu saray saltanatını yıktı, millet milletvekillerine dağıtıldı. Sonra 18 güçler ayrılığına, yargı organlarına TBMM’nin kontrolündedir. Ayrıca yaratır ki Türkiye’nin bugün en egemenliğini kurumsallaştırdı, Eylül 1920’de TBMM’de “Halkçılık yer verilmeyen 1921 Anayasası, çok anayasanın 22. ve 23. maddeleriyle büyük sorunu budur! cumhuriyeti hazırladı. Peki ama bugün Programı” okunup incelenmek üzere partili sisteme uygun demokratik bir kurulması öngörülen “Genel laik ve üniter Türkiye Cumhuriyeti’ne özel bir komisyona verildi. İşte 1921 anayasa da değildir. Müfettişlik” ile iller, merkezi yönetimin 96 yıl önce bugün laiklik karşı olanların 1921 Anayasası aşkının Anayasası Atatürk’ün hazırladığı bu Peki ama ilanından 103 yıl sonra denetimine alınmıştır. “Genel nedeni nedir? için dev bir adım atıldı “Halkçılık Programına” dayanılarak birileri niye bu anayasaya sarılıyor? müfettişlerin, yerel yönetimlere Bir siyasetçinin ayetle oy hazırlandı. (Atatürk’ün Bütün Eserleri,  Çünkü “Yeni Türkiye” dedikleri ait görevleri ve kararları sürekli 1921 Anayasası’nda olmayanlar istemesi, Kuran’ı öperek göreve C. 9, s. 324-327) yapıyı, 1921 Anayasası’nın denetleyecekleri” belirtilmiştir. Her şeyden önce 23 (+1) maddelik başlaması, kapıya hadis asması TBMM, dört ay süren çalışmalardan yoksunlukları üzerinde kurmak İkincisi, 1921 Anayasası’nın “İl, yerel Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (1921 gibi olaylar ise tam olarak din sonra 20 Ocak 1921’de 23 madde ve istiyorlar. Bugün, 1921 Anayasası işlerde manevi kişiliğe ve özerkliğe Anayasası) gerçek bir anayasa sömürüsüdür. Toplumda herkes 1 ek maddeden oluşan “Teşkilat-ı gibi bir anayasa hazırlamaktan söz sahiptir” diyen 11. maddesi, 1924 değildir. 1921 Anayasası’nda önsöze, inançlı olmadığı gibi farklı inançta Esasiye Kanunu” (1921 Anayasası’nı) edenlerin, aslında, “Türk milleti” Anayasası’nda değiştirildi. Böylece temel hak ve özgürlüklere, yargı olanlar da var. Bir kamu kurumunun kabul etti. (Kanun No: 58). tanımından, başkenti Ankara, resmi 1921 Anayasası ile illere tanınan “yerel organlarına, vatandaşlık tanımına, belli bir din ya da mezhebi öne dili Türkçe olan laik Cumhuriyet’ten, özerklik” üç yıl içinde uygulanmadan devlet örgütüne ve değiştirilme çıkarması, tarafsızlığı yok eder. Bu Temel özellikleri Atatürk ilkelerinden, kadınların seçme kaldırıldı ve yerel yönetimlere yöntemine yer verilmemiştir. ülkede tam 96 yıl önce bugün, 10 1921 Anayasası’nın önemli maddeleri ve seçilme hakkından, üniter bütünlük yalnızca “tüzel kişilik” tanındı. (Turan,  Anayasalarda bulunması gereken Nisan 1928’de yapılan değişiklikle, şunlardır: ve ulus devletten arındırılmış, bunun 3. Kitap, s. 111) geleneksel bölümlerden yalnızca anayasanın 2. maddesinde yer alan Madde 1: “Hâkimiyet kayıtsız yerine “yerel özerkliğin” olduğu “dini Görülen o ki birileri, anakronik bir birine, (devletin kuruluşuna) yer “Türkiye Devleti’nin dini İslamdır” şartsız milletindir; idare usulü, temelli” bir anayasadan söz ettiklerini yaklaşımla, 1921 Anayasası’nı, -ilan verilmiştir. (Şerafettin Turan, Türk  hükmü çıkarıldı! halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil iyi bilmek gerekir. edildiği zamandan ve zeminden Devrim Tarihi. 2. Kitap, s. 254, 255;  Laikliğin özü, kamusal alanı dinin idare etmesi esasına dayanır.” Bu Parla, s. 9) Bugün, 2024 yılında, 103 yıl önce koparıp çarpıtarak- laik ve üniter şekillendirmemesi, toplumda egemen madde ile Türkiye’de her ne kadar savaş koşullarında hazırlanmış, 23 Cumhuriyete karşı bir silah olarak 1921 Anayasası’nda; olan inancın diğerleri üzerinde baskı adı konulmamış olsa da “fiilen” ve - Türk milleti tanımı yoktur. (+1) maddelik Teşkilat-ı Esasiye kullanmak istiyorlar. Ancak “1921 kurmamasıdır. Ancak Türkiye’de de “hukuken” cumhuriyet kuruldu. Dolayısıyla bir Türk vatandaşlığından Kanunu’nu (1921 Anayasası’nı), ruhu” dedikleri o ruh, saray saltanatını laiklik sadece yazılı metinlerde 1921 Anayasası’nda, 29 Ekim 1923’te da söz edilemez. “kapsayıcı ve demokratik anayasa” yıkıp cumhuriyeti kuran ruhtur; kaldı, siyasetçiler tarafından her gün yapılan değişiklikle cumhuriyetin - Laiklik yoktur. 7. maddede “Din diye toplumun önüne koymak Cumhuriyete karşı kullanılamaz. çiğnenir oldu ve medya da bu duruma kendi işine geldiği gibi yaklaştığı için toplum uyutuldu. MiT’in yarışması Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Osman Kavala’nın başvurusunu incelemeye aldı Geçen hafta katıldığım bir tepki topladı söyleşide, eğitim düzeyi yüksek, gündemi izleyen ve gazete okuyan Türkiye’nin savunması istendi bir kitleye bu olaylardan söz Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), 23 ettiğimde, kimsenin muhalefetin Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Avr A İnsan Hakları Mahkemesi derhal salıverilmesini 2019 yılında verdiği ihlal seçim sürecinde laikliği hançerleyen Bayramı için çocuklardan “güvenlik” davranışlarından haberinin olmadığını (AİHM), Gezi davasında yargılanan gerektiren 2019 ve 2022 kararından beri devam eden ve “gizli ajan” kelimelerini resimle gördüm. Hatta yanıma gelip, ve ağırlaştırılmış müebbet hapis tarihli kararların icrasını ve yeni hak ihlallerini dile ya da mektupla kâğıda dökmelerini “Bunları ilk kez sizden duyuyoruz.  cezasına çarptırılan iş insanı Osman denetlemeye devam getirmektedir.” istedi. Eğitim Sen, yarışmanın çocuk Medyada yer almadı bunlar” diyenler Kavala’nın ikinci başvurusunu öncelikli etmektedir. Türkiye AİHM, 10 Aralık 2019’da gerçekliğine ve psikolojisine aykırı oldu. olarak incelemeye alındığını duyurdu. hukuken bağlayıcı Kavala’nın “derhal olduğunu belirterek etkinlikten Öyleyse soruyorum: AİHM’den yapılan açıklamaya göre olan bu kararlara salıverilmesi”ne karar vazgeçilmesi gerektiğini vurguladı. Osman Kavala Bağımsız/muhalif medya laiklik Türkiye’nin 16 Temmuz’a kadar uymakla yükümlüdür. vermişti. Son olarak Etkinliğin 23 Nisan ruhuna da aykırı mücadelesinin neresinde? Adam savunma yapması bekleniliyor. Mahkemeye yapılan yeni başvuru, Avrupa Konseyi Parlamenterler olduğu belirtilen Eğitim Sen, “MİT, kayırmaya devam ederken laikliği Profesör Başak Çalı, Profesör Bakanlar Komitesi’nin denetim süreci Meclisi (AKPM) “Kavala Ocak 2024’e Milli Eğitim Bakanlığı’na sormuş gömmeye devam mı? Birini eleştirip Philip Leach ve Kavala’nın avukatları ve Türkiye’nin AİHM’in kararından kadar serbest bırakılmazsa Türkiye mudur? Sormamışsa bu bir sorundur. diğerini görmezseniz, o gazetecilik tarafından yapılan açıklamada şu doğan ve devam eden hukuki delegasyonun oy hakkının ortadan Sorup izin almışsa bu daha büyük bir ciddiye alınır mı? Eleştirdikleriniz ifadelere yer verildi: “Avrupa Konseyi yükümlülükleri üzerinde herhangi bir kaldırılması”nı öngören kararı kabul sorundur” ifadesini kullandı. size gülüp geçmez mi? Bakanlar Komitesi, Osman Kavala’nın etkisi yoktur. Yeni başvuru, AİHM’in etmişti. l Haber Merkezi up