Catalog
Publication
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Years
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Our Subscribers Can Login And Read Original Page
I Want To Register And Read The Whole Archive
I Want To Buy The Page
18 KASIM 2024 PAZARTESİ
10 İNCELEME/OTOMOBİL
Bretton Woods’u terkedip
(2)
günümüze gelen kapitalizm
Kapitalizmin “beka”sı için hiçbir şey tesadüfe bırakılamaz.
“Bakla”lar birbirine eklenmeli ve zincir oluşmalı,
sağlamlaştırılmalıdır. Ustalık isteyen bu iş o çapta insanlara emanet
ederek yapılabilir. Dünya “ağa”sı Amerika’nın sorumluluğu altında
kurgulanan kapitalizm senaryosu ile bugünkü “mahşer”e gelirken
finans ekseninde “dört atlı”ya paye vermek lazım.
retton Woods (BW)
“anapara” rejimi idi.
BZemindi. Amerika’nın
hem dünya “ağa devleti”
hem de dünya sermayesinin
Alfa Romeo’nun yeni
güvencesi olması için
düzenlenmişti. “Dolar”
dünya (rezerv) parası oldu.
sportif SUV’u ‘Junior’
Döviz kurları buna göre
sabitlendi. 1950’den başladı,
Alfa Romeo’nun “Junior” modeli, hibrit ve tamamen
yerleşti. Sermaye hareket
elektrikli versiyonlarıyla Türkiye’de satışa sunuldu. serbestliği sınırlı bir kafese
alındı. Kurumlaşmaları,
Jun İor Elettrica, yüksek sınırlı bir yükle saatte 150
gelişmeleri daha önce yazdım.
enerji yoğunluğuna sahip kilometre hıza kadar da
Girmeyelim.
54 kWs batarya ile 156 sunulabiliyor. Junior Ibrida
Paul Volcker ile Ronald Reagan (1981)
Harry Dexter White
beygir güç üreterek WLTP 136 beygirlik içten yanmalı
Para! O nedir?
ölçümlerine göre birleşik 410 motoru 21 kW’lık elektrikli
“Para”yı soyuttan somuta
kilometre ve şehir içerisinde motor ile birleştiren Hibrit
taşıyalım. Para benim için
ise 590 kilometre menzil sistemi performanstan
nedir? Cebimdeki nakittir.
sunuyor. Junior’ın hibrit ödün vermeden düşük yakıt
İktisatçılar buna M1 diyorlar.
motor seçeneği Ibrida ise tüketimi sağlıyor. Junior’ın
Bankada hemen nakde
136 beygirlik içten yanmalı başlangıç versiyonundan çevirebileceğim vadesiz
motoru 21 kW’lık elektrikli itibaren anahtarsız mevduatım varsa, bunu da
motor ile birleştiren çalıştırma, elektronik eklersem daha kapsamlı bir
hibrit sistemi sayesinde park freni, Adaptif Cruise “para”ya erişirim. İktisatçılar
performanstan ödün Control, arka park ona da M2 diyorlar. (İngilizce
“money”nin M’si) Burada
vermeden düşük sensörleri, 10,25 inç
bitiyor mu kullanılacak para?
yakıt tüketimi full dijital gösterge
Günün önemli bir finans
sağlıyor. paneli ve 10.25
uzmanı Zoltan Pozsar şöyle
Junior’ın inç multimedya Ben Bernanke
(Eski ABD Merkez
diyor (2019): “Artık para
arka bölümü ekranı ile kablosuz
Bankası Başkanı
M2’nin bittiği yerde başlıyor!”
“coda tronca” Apple Car Play
Alan Greenspan (1987-2006 ABD Federal Rezerv Başkanı) 2006–2014)
Bildiğimiz şeyleri tersine
(kesik kuyruk) ve Android Auto
çevirdi! Kapitalizmin bugünkü
tasarım detayıyla efsanevi gibi teknolojik özellikler
kapitalizm, sen nelere kadirsin! oluştu? Buna sonra bakalım. okuru bunaltacak “teknik”
gerçeğini (1990’dan sonrasını)
Giulia TZ’ye gönderme standart olarak sunuluyor.
inceliklere girmeyelim. Şunu
Toplumu baş aşağı çevirme Önce kim bunun mimarı? Ona
çarparak yüzümüze vurdu.
yapıyor. Otomobil cesur Ayrıca Elettrica donanım
becerinle, gelirlerden çok not etmekle yetinelim: Repo,
bakalım.
Düşünün, dedi. Düşününce
görünümünü, “3+3” ve full seviyesinde; başlangıç
borçlarla yönetiyorsun. borçlanmanın ilk ve önemli
şunu görüverdik: Cebimizde
LED farlarla tamamlıyor. versiyonu özelliklerine ek
Gelirleri çok çok artırmak diye Amerika yapar, ayağını olan para piyasaları
kredi kartı taşıyoruz. Yani,
Alfa Romeo Junior; tüm olarak, 18 inç alaşım jantlar
bir davam yoktur ama şimdi ile “varlıkların ve servetin
borcumuzu taşıyoruz ve siz kabul edersiniz
bu özelliklerinin yanı sıra bulunuyor.
borçları gelirlerden daha çok sahnesi” olan sermaye
borcumuzu kendi paramız
Kapitalizmin “beka”sı
180 derecelik geri görüş Alfa Romeo Junior Elettrica
artırma davama başlıyorum,
piyasaları arasında bağlantıyı
sayıyoruz, sanıyoruz. Biz
için hiçbir şey tesadüfe
kamerasıyla da sürücünün 1.549.900 TL’den, Junior
diyorsun. Yani, vaatler
kuran “özel dişli” olarak
böyle, şirketler de öyle. Onlar,
bırakılamaz. “Bakla”lar
park manevralarını Ibrida ise 1.649.900 TL’den
(yükümlülükler) üzerinde
finans zincirinde vazgeçilmez
kapitalizmin asıl oyuncuları
birbirine eklenmeli ve zincir
kolaylaştırıyor. başlayan lansman fiyatları
ve sadece onlar üzerinde
role sahip oldu. Bilenler
da borçlarını kendi “para”ları
oluşmalı, sağlamlaştırılmalıdır.
Junior Ibrida’da elektrikli ile satışa sunuluyor. Üst
yaşamaktan başka bir yaşam
bilmeyenlere anlatacaktır.
imiş gibi kullanıyorlar.
Ustalık isteyen bu iş o çapta
sürüş desteğini yalnızca park donanım seviyesi Elettrica
biçimi yoktur, diyorsun! Satın
Bu model has Amerikan
Ve kapitalizm bu borçları
insanlara emanet ederek
manevraları sırasında veya Speciale 1.699.900 TL, Ibrida
alma gücünüzü gelirinizden
ürünüdür. Avrupa
(yükümlülükleri) “para” olarak
yapılabilir. Dünya “ağa”sı
şehir içi düşük hızlarda değil, Speciale ise 1.849.900 TL
beklemeyin, borcunuzu
kapitalizmine oradan geldi.
kartopu gibi büyütüyor,
Amerika’nın sorumluluğu
aynı zamanda şehir dışında fiyatına sahip olacak.
artırarak yaşayın, kavrayın
Bunu 1990’ların başında önce
yönetiyor ve kapitalizm oluyor.
altında kurgulanan kapitalizm
meseleyi, diyorsun! Son kırk
Fransız’lar kaptılar, sevdiler.
Ne için yönetiyor? Sermaye
senaryosu ile bugünkü
yılın senaryosudur.
varlıklarını çoğaltmak, Alman Bundesbank’ı uzun
“mahşer”e gelirken finans
kabilse her şeyi sermaye süre direndi. Takvim 2000’e
1548 beygirlik ekseninde “dört atlı”ya paye
Kaldıraç ile
varlığı yapmak için. Nasıl, dayanırken boyun eğdi ve
vermek lazım. Çünkü finans,
nerede yönetiyor? Kurduğu, Amerikan finans modeline
metamorfoz kapitalizmin bu senaryoda
elektrikli
çalıştırdığı, genişlettiği “Abimsin!” dedi. Uzatmayalım.
başat eksenidir.
İki noktaya dikkat: Birincisi,
piyasalarında. Son otuz yılın
“kaldıraç”tır (“leverage”). “Dörtlü”de White “kurucu
bir fotoğrafıdır. Bakınca orada
baba” oldu. BW’u kurdu. İtikat tam olmalı
Finans alanının eski pratiğidir.
başka şeylerden önce “yeni
Greenspan (1987-2006) ile Kapitalizm üstün ekonomik
İktisadın kitap jargonundan
finans alanı”nı görürüz. Daha
Bernanke’den (2006-14) daha çözümlerle mi işler? Bu
vatandaş diline çevirelim: “Abi,
doğrusu, görmeliyiz ki başka
önce söz etmiştim. “Beka”dan
10 dolar ver, sana 100 dolarlık iktisatçılarca kanıtlanabilmiş
şeyleri kavrayabilelim.
“şaha kalkış”a dönüşmenin
‘cillop’ bir hisse alalım. Fiyatı bir şey değildir. Ancak
Finans, kapitalizmin özel
mimarları idiler. Paul Volcker
200’e gidiyor. Satarsın, kalan yaşadığımız son otuz yıl
kudret alanıdır. Özel kudreti
TeKnolo Jİ şirketi Xiaomi, farklı deneyimler yaşamak ise (1979-87) tükenmiş
90 dolarını ödersin, 100 dolar anlatmış olmalı ki kapitalizmin
anlamak için “para”yı anlamak
üstün performans ve lüksü isteyenleri hedefliyor. Sarı BW’dan 1980 sonrasının yeni
da kazanırsın!” Bankacılardan bu senaryosu “itikat”la
gerekir. Kapıda “üye olmayan
bir araya getiren elektrikli merkez işareti, yüksek
kapitalizmine geçişi (belki
özür dileyerek eski pratik
işlemiştir. Ona biat edenler
giremez!” yazar. Devlet hariç.
otomobili Xiaomi Su 7 hızlı manevralar sırasında
de meramının ötesinde rol
“kaldıraç”ı iyice basitleştirdik.
olmazsa bu modeli işletmek
u ltra’yı tanıttı. 1548 beygir yön kontrolüne yardımcı Çünkü devlet, toplumun
oynayarak) yaratan kişi oldu.
Yeni bir “para” damarı
zordur.
güç üreten üçlü motor oluyor. Sarı emniyet vekili olarak “para”nın ilk
“Para”nın varlığını öncelikle
döşemek için daha çok, daha
Biatın duyurusuna 1992’de
sistemi, 1.98 saniyelik kemerleri ve direksiyondaki
sahibidir. Özel bir imtiyazla
üretimden değil, inşa edilecek
da çok “likidite” lazım. Ama bu
“Washington Concensus”
hızlanma ve 350 kilometre kırmızı “Boost” düğmesi “para’yı Merkez Bankası’na
borçlanma yollarından alacağı
iş kaldıraçsız olmaz. Kaldıraç
(Vaşington İtikadı) adı verildi.
maksimum hız ile dünyanın birleştiğinde, Xiaomi Su 7
(MB) emanet eder (Asil
bir “çağ”ın kapılarını açan
yeni borçlar yaratacak ki
Amerika’nın “merkezi güç
en hızlı dört kapılı elektrikli u ltra’nın iç mekanı tam bir
olan parlamento değil mi?
anahtar rolü oynadı. Daha
yeni likidite oluşsun, pişsin,
iktidarı” olma duyurusu
aracı olarak sokak ve pistte yarış ruhu taşıyor.
Bunu şimdi tartışmayalım).
önce yazdığım “demir yumruk”
çoğalsın. Borç likiditeyi,
diye de okuyabiliriz. Siyaset
Klasikleşmiş kitaplarda
(17 Ekim 1922) operasyonu
likidite borcu beslesin. Yoksa
boyutuna girmeyelim.
iktisatçılar “para”ya M1, M2,
ile FED’in (Merkez Bankası)
finans başat rolü alamaz
Duyuru iktisatçılar âleminden
Avrupa’daki atıl kapasite M3 diye numara verirler,
politika faizini (Federal Funds
ve kapitalizm için yeni
geldi. Bir muhtıra niteliği
1980’e kadar “para” böyle
Rate) ağır silah olarak kullanıp
senaryonun yolu açılamaz.
taşıyordu. “Her şeyinizi artık
konuşulurdu. Para politikası
yüzde 19’a yükseltti ve
Türkiye’yi olumsuz etkileyebilir
O halde bir büyük değişme
piyasalara vereceksiniz ve
deyince konuşma MB’nın
“dosta düşmana” gösterdi ki
yaşanacak. Değişme sözcüğü
Alm Any A başta olmak etkileyebilir. Türkiye’nin
para miktarını ve fiyatını (faiz) buna itikadınız tam olacak!”
“dolar”la vurdu mu dünyanın
yetmez. Metamorfoz olacak.
üzere Avrupalı otomotiv aşınan üretim rekabetçiliğini
ayarlaması üzerinde toplanır, diyordu. Ekonomi “M2 sonrası
öbür ucundan ses getirir!
Bu da ikinci nokta. Son kırk
markalarında yaşanan sıkıntılı güçlendirmek için politika
oradan bankalara uzanır ve para” ile beslenecekti ve şah
“Artık hesaplarınızı ‘dolar’la
yılda yeni “para” damarı
süreç, ihracatının büyük kısmını geliştirilmesini önemli
kapanırdı. Niçin “di”li geçmiş? damarı “varlık piyasaları”
tutacaksınız, bilesiniz!” dedi,
üzerinde kurumlar metamorfoz
bu bölgeye gerçekleştiren görüyoruz; elimizdeki mevcut
1980’den sonra Pozsar’ın olacaktı. Öyle oldu. İlk
kısaca.
geçirecekler. Film ilerledikçe
Türkiye otomotiv sanayisini tesisleri korumak, bu süreçte
söylediği, uykumuzu kaçıran
Bu bir “Yetmez ama evet!” müritler iktisatçılardandı.
göreceğiz.
de etkileme riski taşıyor. 13 daha da hayati hale geldi” dedi.
film (“Pandora’nın kutusundan
operasyonu idi. Çünkü bu
Amerika’nın kapitalizme
Metamorfoz, kapitalizmin
üyesiyle sektörün çatı Alman üreticilerin,
çıktı”) başladı.
kabulün tescili ancak “ucuz
getirdiği merkeziyetçiliğe ve
klasik finans yapısını,
kuruluşu konumunda elektrikli araç pazarında
finansmanı” başlatarak
şekillendirerek tebliğ ettiği
likiditesini taşıyan bankaların
olan OSD’nin Yönetim Çinli firmalarla Biz böyle bilmezdik!
tamamlanabilirdi. Yeni, ucuz
piyasalara inanç “iktisatçılarca
yanına “gölge bankalar”ın
Kurulu Başkanı rekabette zorlandığını
Rahatça görebiliriz.
finansman kapısı açılırsa, işte
doğrulanmalıydı”. O
yepyeni ürünlerle doğup
Cengiz Eroldu, “Başta vurgulayan Cengiz
Nixon (1971) ne demiş o zaman kapitalizmin yeni
meslektaşlarımızın “plan”
eklenmesidir. “Gölgeler”
Alman otomotiv Eroldu, “Çinli markalar,
oluyordu: “Son yirmi yılda senaryosunda da “kritik dişli”
sözcüğünü duymakla
taşıdıkları ürünlerle denetim
sektöründeki daralma, devlet teşvikleri
klasikleştirdiğimiz kalıplarla olacak “kaldıraç” işleyebilirdi.
bile tüylerinin diken diken
setlerini aşarak kendine
küresel otomobil ve düşük üretim kapitalizm artık bir yere
Borçlandırmanın tarihi rolü
Cengiz Eroldu
olduğunu eklemeye bilmem
özgü “yeni likidite”yi
piyasasında derin maliyetleri sayesinde gidemez. Bitti!” Bunu
sahnede yerini alabilirdi.
gerek var mı?
kapitalizme armağan
etkiler yaratıyor, bu da 2025 elektrikli araç pazarında hızla kapitalizmden sorumlu “ağa “Borçluluk eşittir likidite”,
Modelin hararetle
edecekler. Eski, klasik
yılı beklentilerini ciddi şekilde ilerlerken, Alman üreticiler yeni devlet”in başkanı olarak yani kapitalizmin yeni saadet
karşılanması, uygulanması
hacmiyle karşılaştırılmayacak
şekillendiriyor. Bizim açımızdan teknolojilere adapte olmada söylüyor. Başkanlıkta kalabilse denklemi kurulabilirdi. Demek
ve yerleşmesi, sosyal
genişlikte bir akışkanlığı
ekleyecektir: “Bu para yetmez,
bakıldığında, Avrupa’nın en daha fazla kaynak ve zaman ki ucuz finansmanın, borç ve
demokratların “Bizdendir!”
getirecekler. Dünya çapında
daha çok, daha çok lazım!”
önemli pazarımız olduğu harcamak zorunda kalıyor. likiditenin ağabeyi olarak önce
dedikleri kişiler, ABD’de
bir “yükümlülükler dağı”
diyecektir. doğması şarttı.
düşünüldüğünde, Avrupa’daki Çin’deki tüketici talebindeki
Clinton, İngiltere’de İşçi
oluşturacaklar. Bunu
“Bu para”ya iktisatçılar Böyle oldu. 1980’lerin
potansiyel pazar daralması bu kayma, Alman üreticiler
Partisi’ne başkan olan Blair
yaparken bankaları da bu
“likidite” diyorlar. Çünkü para başında Volcker ucuz
sebebiyle oluşabilecek araç için kâr beklentilerinin gözden
zamanında oldu. Tesadüf o ya,
ekonomide akar. Likidite dayanılmaz kâr alanları açan
finansmanın yolunu açacak
fazlasının Türkiye pazarına geçirilmesine yol açarak
dün akşam TV’de bir söyleşide
“satın alma gücü” yaratabilirse işe ortak edecekler. Artık
olan “repo”nun (“repurchase
kaydırılma olasılığını ciddi finansal baskıyı artırıyor. Çin
izlediğim ve üretim dünyasına
akar, yani “para” olur. Başa M2’nin bittiği noktayı çoktan agreement”, yani, “geri
bir risk olarak görüyoruz. pazarında özellikle elektrikli
bir parfüm şirketiyle “katma
dönelim. Cebimdeki kredi aştık, kapitalizmin son kırk almak üzere geçici satış”)
Avrupa pazarlarındaki daralma araç segmentinde hızla
değer” yarattığını öğrendiğim
kartı da bunu yapıyor. Yani, yıllık alanındayız. Dönülmez yasal bağışıklıklara alınması
ve atıl üretim kapasitesi, yükselen Çinli markalar,
Kim Kardashian şöyle dedi:
satın alma gücümü gelirimden
akşamın ufkundayız. 1980’den, için “Kongre”de ve etkili
Türk otomotiv sanayisinin Avrupalı ve özellikle Alman
“Özel sermaye insanlığın en
alamıyorum, adına kredi kartı
özellikle 2000’den 2008’e çevrelerde kuvvetli lobi yaptı
ihracatında düşüşe neden üreticilerin pazar payını
dediğim “borç sertifikam”dan, ve kapitalizme büyük “ferahlık” yüce değeridir!”
bunlarla gidildi ve akım sonra
olarak üretimimizi olumsuz düşürüyor” diye konuştu.
borcumdan alıyorum. İlahi getirmiş oldu. Ayrıntılara ve Arkası gelecek sayıda.
da durmadı. Bu doku nasıl