Catalog

gorus@cumhuriyet.com.tr 17 OCAK 2024 ÇARŞAMBA 2 olaylar ve görüşler Depremler, savaşlar ve Cumhuriyet akılcılığı Dr. Erhan Kara E En toplum yönetiminde görevli dayanışma ruhunun yaratılmasının hatırlatmaktadır. Depremin oluşumuna bulunan geniş toplum kitlelerine bireylerin uzmanlık birikiminden önemi genç nüfusun dikkatini jeolojik, fiziksel bir doğal şekillenme daha fazla ödettiremeyiz. Yeni nsanoğlu, uzun gelişme yararlanılması yolunda parti, örgüt, çekecek biçimde doğrultu bulurdu. olarak engel olunamasa bile en uyanma arayışları, yeni bilgi macerasında coğrafi, iklimsel ve topluluk adlarıyla anılan toplumsal Kamu yönetiminin ilgili birimlerinde, azından ne çeşit hasarlar ve zararlar seferberliği çabalarının peşine İsosyal zorluklarla karşılaşmıştır. ilerleme arayışçısı grupların doğal afetler konusunda yeterince yaratabileceği konusunda sürekli düşülmesi gereği ortadadır. Deprem doğanın yarattığı zorlukların düzenlediği kongreler; Sivas, Erzurum bilgilendirilmiş, uzman birikiminden uyanık olunması gerektiği açıktır. simgesi olarak; savaş ise insanların, Alınacak dersler ve Amasya buluşmaları çağdaş Düzensiz bir nüfus artışı ve bölgesel iç ve insan gücünden yararlanılırdı. toplum gruplarının öğesi olarak, Geçmişte yaşanmış zorlukların yurttaşlık ruhunun ilk bezenişlerini göç hareketleriyle de birleşmiş olarak Ekonomik yıkım yarattığı sosyal uzlaşmasızlıkların sadece günümüz sıkıntılarının oluşturuyordu. Daha deneyimli kentleşme ve yapılaşma alanındaki bir talihsiz aynası niteliği ile yaşam 1950 Gediz ve 1999 Marmara nedeni olarak sunulması yerine, ve daha fazla bilgiden yararlanma umursamazlık ve dikkat yokluğu son güvenliğini azaltan, yok eden temel gibi büyük afetler, o günlerin etki ve zarar/eylemlerinin ortadan Cumhuriyetin ilk dönemlerindeki dönemlerin en kuşku verici toplumsal unsurları yaratagelmiştir. koşullarına göre nispeten küçük kaldırılacak şekilde gelişmesini/ üretimiyle, eğitimiyle, insan ve vatan oluşumları arasındadır. fiziksel hasarlar ve ekonomik yıkım düzeneğini sağlayacak etkin, adil, sevgisi duygularının besleyiciliğiyle Son çeyrek yüzyılda doruğuna Toplumsal yararlar bir yeni ülke ve yeni toplum yaratmışsa, bu durum “Cumhuriyet toplumsal hakları koruyan bir ulaşmış bir rant hırsıyla kavrulan Ülkemiz tarihinde deprem ve savaş akılcılığı” arayışçılığının ve çözümcü yönetim ile üretim dahil, verim heyecanının mayasıydı, adeta. kamu yönetimi anlayışı akılcı kavramları üzerinde yoğunlaşmış gayretlerinin bir sonucuydu. artırımı sağlanmalıdır. Kısaca Deprem ve savaş kavramlarının kentleşme, düzgün ve doğa yaşam zorluklarına karşı bağımsızlık Oralardan bu yakınlara gelindiğinde, geçmişten Cumhuriyet akılcılığı ile talihsiz benzerliği, Cumhuriyetin afetlerine dayanıklı yapılaşma ve kurtuluş arzusu ile birleşmiş olarak 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş ders alınmalıdır. bu iki büyük afet türünün karşısına olgularını alabildiğine bir kenara olumlu toplumsal önlemler alındığı depremleri ise bu kez bir akılsızlığın, Sözü edilen amaçlara ulaşmak dikilmede, anlamlı bir malzemesiydi. itmiş gibidir. Kentleşme düzeninde bilinegelir. “Cumhuriyet akılcılığı” beceriksizliğin ve ülke yönetimindeki için gerekli işlem ve eylemlerin 1940’lı yıllarda ilk ve ortaöğretim ve yapı inşa alanındaki kalite önceden yaşanmış benzeri olguların vurdumduymazlığın alabildiğine yürütülmesinde, aydın insan düzeyindeki kurumlarda o denetimsizliği çağdaş toplum birikimlerini toplumsal yararları olumsuz bir ürünü olarak kendini gücünün ve bilgi birikiminin dönemin hükümetlerinin becerikli yaşamının neredeyse bir simgesi sağlamak/yükseltmek üzere sürekli çabalarıyla ülkemize sıçraması göstermiştir. haline gelmiştir. AFAD’ı, Kızılay’ı, Cumhuriyet Türkiye’sinde tarihsel bir arayış içinde olmuştur. 1920’lerin engellenmiş olsa da savaşın temsil Deprem doğal bir olgudur; coğrafi ve TOKİ’si başta olmak üzere, bazı bir olgu biçimiyle içinde bulunması ulusal bağımsızlık ve yeni bir vatan ettiği kötülüğe kuvvetle dikkat jeolojik bilgi kaynaklarının belirlediği iyi yerel yönetim birimlerinin gereği hep anımsanmalıdır. Yeniden yaratımı arayışı, sadece askeri çekilirdi. Üzerinden belli bir zaman doğrultuda bir çeşit kaçınılmaz bir dışında kalan, neredeyse tüm yaşama geçirilecek toplumcu başarılarla süslenmiş olmayıp ulusal geçmiş olmakla birlikte yüzyılın şiddetli yer hareketidir. Ancak yarattığı devlet kurumları 2023 Şubat’ında kurguların çağdaş bir planlayıcılık eğitim ve öğretimi çağdaş akılcılık uluslararası felaketlerinden 1938 hasarlar ve sosyoekonomik ölçekte dramatik bir yenilgi yaşamıştır. içinde, geçmişten ders alarak düzeyine getiren arayışların da bir Erzincan depremi ile ilgili dikkatli bir bölgesel felakete dönüşerek yol açtığı Bunun ve benzeri olguların bedelini, ve geleceğe bilimsel öngörülerle bütünüydü. uyanıklığa yönlendirici bilgilendirme zararlarla, Anadolu coğrafyasının bir sosyoekonomik ve kültürel yaşam bakarak yeniden canlandırılması Benzeri yaşanmışlıkların, özellikle, yapılırdı. Afetlere karşı ulusal büyük felaket kaynağı olacağını hep zorlukları altında zaten ezilmiş yakın geleceğin ana hedefi olmalıdır. SIRA KUPON SIRA KUPON SIRA KUPON ADI - SOYADI ADI - SOYADI ADI - SOYADI NO NO NO NO NO NO 100.000 TL / ASİL 5.000 TL / ASİL 50.000 TL / ASİL 20.000 TL / ASİL Dünyada ‘adalet’ kavramı a v. K Emal a KKUr T makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlar. Yasama ve yürütme organları Ank Ar A BA ile idare, mahkeme kararlarına uymak dalet ve insan hakları, birbirlerinden zorundadır. Bu organlar, beğenmeseler Aayrı düşünülemeyecek kavramlardır. de mahkeme kararlarını hiçbir suretle Adalet, insan haklarının korunmasını ve değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini 10.000 TL / ASİL uygulanmasını sağlar. İnsan hakları ise geciktiremezler. Mahkeme kararlarını adaletin sağlanması için temel bir referans beğenmemek ve eleştirmek başka, kararlara noktasıdır. Toplumların gelişmesi ve uymak başka bir şeydir. Beğenmediğimiz sürdürülebilir bir şekilde işlemesi için, kararları eleştirebiliriz. Ancak kimsenin adaletin sağlanması ve insan haklarının kararlara uymama veya uymamaya teşvik korunması önemli bir gerekliliktir. etme hakkı yoktur, olmamalıdır. 15-20 yıl önce ülkemizde en güvenilir Günümüzde dünyada ve Türkiye’de İnsan kurumların başında yargı geliyordu. Hakları Evrensel Bildirgesi (İHEB)’nde Adaleti dağıtan kurumlar, artık tamamen yer alan hak ve özgürlüklere dayalı bir siyasi iradenin kontrolüne girdiği için, düzenin kurulduğunu söylemek ne yazık yargıya güven yerlerde sürünüyor. ki olası değildir. Batılı bazı demokratik Yargıda artık maalesef “tuzun da ülkelerde büyük ölçüde kurulan insan koktuğu” bir döneme girilmiştir. haklarına dayalı bu düzen, dünyanın diğer Siyaset biliminin babası sayılan bölgelerinde, özellikle Ortadoğu’da ve Aristoteles, oğluna adadığı “Nikomakhos’a Türkiye’de bir türlü kurulamamıştır. “İnsan, Ahlak” adlı eserinde adaleti; “erdemin insanın kurdudur” sözü, adeta bu ülkeler bir bölümü değil, bütünü”, karşıtı olan için söylenmiştir. SIRA KUPON SIRA KUPON SIRA KUPON adaletsizliği de “kötülüğün bir bölümü İnsanların ırkından, renginden, ADI - SOYADI ADI - SOYADI ADI - SOYADI NO NO NO NO NO NO değil, bütünü” şeklinde tanımlamıştır. cinsiyetinden, dilinden, din ve 100.000 TL / YEDEK 5.000 TL / YEDEK Adalet olmayınca, her alanda kötülüğün mezhebinden, inancından, siyasi ve bütününü yaşamaktayız. felsefi kanaatinden bağımsız olarak, Yıllar önce Montesquieu, “Bir tek kimseye sırf insan olmaktan gelen hakları ve 50.000 TL / YEDEK yapılan adaletsizlik, bütün topluma yapılmış dokunulmazlıkları olduğu temel fikri, bu bir tehdittir” diye haykırıyordu. Bu tehdit, bölgelerde henüz koruma bulamamıştır. ne yazık ki günümüzde hâlâ sürmektedir. II. Dünya Savaşı’ndan sonra, bir daha 20.000 TL / YEDEK dünyada savaşlar olmasın, insanlar ölmesin, Yetkili kurumlar herkes barış ve huzur içinde yaşasın diye Anayasamızın 36. maddesinde kurulan Birleşmiş Milletler (BM) de gerek düzenlenen “hak arama hürriyeti” ve yaşam hakkının korunmasında, gerekse 40. maddesinde düzenlenen hak ve diğer insan haklarının sağlanmasında çok hürriyetleri ihlal edilen herkesin yetkili etkisiz kalmıştır. Savaşların ve iç savaşların makamlara geciktirilmeden başvurma önlenmesinde ve sonlandırılmasında, imkânının sağlanmasını isteme hakkı, mülteci krizlerine müdahalede, kuruluş temel haklardandır. Tarafı olduğumuz amacına uygun davranılamamış, egemen Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) 10.000 TL / YEDEK devletlerin dümen suyuna girmiştir. 6. maddesinde düzenlenen adil yargılanma başlığıyla da bu hak düzenlenmiştir. Anayasa ve siyasal güç Bu düzenlemelerle amaçlanan; hakkı İnsan haklarının en çok ihlal edildiği ihlal edilen herkesin, en yakın adli ve idari ülkelerde; kuvvetler ayrılığı ve yargı kurumlara, en çabuk, masrafsız veya çok bağımsızlığı ortadan kalkmış, siyasal gücün az masrafla ulaşabilmesi hakkıdır. Ancak tek elde toplandığı, anayasaya aykırı fiili bir günümüzde hak ve özgürlüklere ulaşmak sisteme geçilmiştir. hem zorlaşmış hem de pahalılaşmıştır. Dünyanın en çağdaş insan hakları belgesi Ülkemizde milyonlarca insanın açlık olan İHEB’nin kabul edilişinin 76. yılında sınırının altında, milyonlarcasının da da dünyada ve Türkiye’de evrensel insan yoksulluk sınırının altında yaşadığı haklarının yaşama geçmesi idealinin ne düşünülürse, parası olanın yargıya yazık ki çok uzağındayız. başvurabildiği bir dönemden geçiyoruz. Çok sevdiğim ve günümüze uygun bir Bu da hem adalete erişime hem de insan atasözümüz var: “Ayarını bozduğun kantar, haklarına aykırıdır. gün gelir seni de tartar”. Bugün adaletin Anayasamıza ve evrensel hukuk ayarını bozanlar, gelecekte kendileri kurallarına göre; hiç kimse veya organ de adalete gereksinim duyduklarında, kaynağını anayasadan almayan bir devlet adaletin o bozuk terazisinde tartılacaklarını yetkisi kullanamaz. Anayasa hükümleri, unutmamalıdırlar. Geçmiş, bunun sayısız yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare örnekleriyle doludur... rosu sm