Catalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ avro sterlin FAİZ BORSA 11 20 ŞUBAT 2020 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 6.0780 0.7 kuruş 6.5620 0.3 kuruş 7.9040 1.9 kuruş 11.05 0.21 puan 119.196 378 puan 2111.77 21.39 lira 313.66 3.09 lira 2002’de 70’lik rakının fiyatı 8 TL civarındayken aradan geçen 18 yılda fiyat yüzde 1800 arttı Akşamcının keyfi kaçtı Son bir yılda toplam alkollü içki tüketimi 90 milyon litre düştü. Asıl kayıp milli içki rakıda. Geçen yıl rakı tüketimi yüzde 29 azaldı. Fahiş zamların etkisiyle yurttaş evde içki üretimine başladı. Devletin içkiden elde ettiği vergi geliri de yüzde 650 arttı. Peş peşe gelen fahiş zamlar, vergi artışları, satış yasakları ve bas sı ihracata da yansıdı. Tanıtım ve reklam yasaklarının da etkisiyle rakı ihra kılar nedeniyle Türkiye’de catı 2018’de 4 milyon 61 alkollü içki tüketimi düşüyor. Sadece son bir yıl ŞEHRİBAN bin litre seviyesinden geKIRAÇ çen yıl 3 milyon 491 litre da toplam alkollü içki tü ye geriledi. ketimi yaklaşık 90 milyon lit re azaldı. Esas büyük kayıp ise Kaçak üretimde Türkiye’nin milli içkisi rakıda. patlama var Tarım ve Orman Bakanlığı Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı’nın verilerine göre, rakı üretimi ve tüketimi 2019’da bir önceki yıla göre yüzde 29 geriledi. 2018’de iç piyasaya arz edilen toplam rakı miktarı 35 milyon 934 bin litre iken bu miktar 2019’da 27 milyon 763 bin litreye geriledi. Son 9 yılda ise iç piyasada rakı tüketiminde 21 milyon litrelik düşüş yaşandı. İçeride tüketim azalma Devletin en önemli vergi kalemlerinden biri olan alkollü içkilerde fahiş fiyatlar nedeniyle yurttaş kayıtdışı ya da evde üretime yöneldi. Son üç yılda kayıtdışı rakı üretimi 4 milyon litreden 8 milyon litreye çıkarken, kaçak rakı nedeniyle devlet 1.5 milyar dolar vergi kaybına uğradı. Rakı satışlarının en yoğun olduğu yılbaşı dönemindeki satışlardaki düşüş de göze çarpıyor. Aralık 2018’de üretimden iç pi yasaya arz edilen rakı mikta Rakının fiyatı rı 4 milyon 665 bin litre iken bu miktar 2019 Aralık’ta 4 milyon yüzde 1800 arttı 452 bin litreye düştü. Tarım ve Orman Bakanlığı Tü Rakı fiyatlarında ise sınırları zorlayan zamlar söz konusu. 2002 yılında 70’lik rakının fiyatı 8.25 TL civarındayken aradan geçen 18 yılda fiyat yüzde 1800 artışla 152.50 TL’ye fırladı. 70’lik rakıdaki vergi oranı yaklaşık yüzde 72 seviyesinde. 70’lik bir şişe rakının fiyatı; aracı tün ve Alkol Dairesi Başkanlığı verilerine göre, alkollü içki tüketimi 2018’de 1 milyar 117 milyon 907 bin 350 litre iken 2019’da bu miktar 1 milyar 28 milyon 161 bin 264 litreye düştü. Bir yılda toplam alkollü içki tüketimi 89 milyon 746 bin litre kârı dahil satış fiyatı 40 TL, ÖTV düşüş gösterdi. yaklaşık 92 lirayı buluyor. KDV İç piyasada tüketim azalma miktarıysa 20 lira bir şişedeki toplam vergi miktarı 112 TL. OECD’nin yayımladığı 2019 verilerine göre Türkiye kişi başına 1.4 litre ile en az içen ülkeler arasında yer aldı. Endonezya 0.3 litrelik alkollü içki tüketimiyle lis sı sadece rakıda yok. Bira, votka ve şarapta da ciddi düşüşler söz konusu. 2018’de üretim ve ithalat dahil iç piyasaya toplam 965 milyon 401 bin litre bira arz edilirken 2019’da bu miktar yüzde tenin son sırasında yer alıyor. 9’luk düşüş gösterdi. Temel ihtiyaçlarını bile kar Bir ada 10 milyon litre seviye şılamakta zorlanan yurttaş, alkollü içkiye ayırdığı bütçeyi de kıstı. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2017’de hanehalkı tüketim harcaması içinde alkol ve sigaranın payı yüzde 4.5 iken bu oran 2018’de yüzde 4’e düştü. sinden 9 milyon litrelere geriledi. İç piyasada umdukları satış rakamlarını bulamayan bira üreticileri ağırlığı yurtdışına verdi. 2018’de 59 milyon 735 bin litre olan bira ihracatı geçen yıl 68 milyon 666 bin litreye yükseldi. Hükümet umudu tiryakiye bağladı Alkollü içkilerin vergilerine yapılan zamlar, bu kalemden elde edilen Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) miktarını da zirveye taşıdı. Son 12 yılda alkollü içkilerden devletin elde ettiği ÖTV geliri 78 milyar 402 milyon TL’yi aştı. 2008’de içkiden 1.9 milyar TL ÖTV elde edilirken aradan geçen 12 yılda bu rakam yüzde 650 artışla 2019’da 14 milyar 714 milyon TL’ye çıktı. Ekonomi yönetimi, 2020 bütçesinde 784 milyar TL vergi geliri hedeflerken, umudu da tiryakilere bağladı. Hükümet alkol ve sigara tüketiminden, bu yıl yaklaşık 90 milyar TL’lik vergi geliri elde etmeyi amaçlıyor. Benjamin Yeh Özge Güler Gençlerde işsizlik düşerse satış artar ASUS Türkiye Sistem İş Birimi Ülke Müdürü Özge Kılıç Güler, “İnsanların bilgisayara ayırdığı bütçe 3 bin TL. Değiştirme yılı 2 yıldan 5 yıla yükseldi. Notebook satışlarının yükselmesi için genç işsizliğin yüzde 10’lara düşmesi lazım” dedi. İş odaklı yapıya uygun kurumsal ürün serisini tanıtan Güler, kur krizinden sonra artan fiyatların satışları düşürdüğünü, ancak şirket olarak hızlı toparlandıklarını anlattı. Kurumsal pazarda, 3 yıl içinde pazar paylarını yüzde 20 seviyelerine çıkarmak istediklerini aktardı. Dünyada yaklaşık 4 bin 500 çalışanları olduğunu, bunun 5 bininin mühendis ve ArGe ekibinden oluştuğunu kaydeden ASUS EEMEA Genel Müdürü Benjamin Yeh ise, “Türkiye pazarına çok önem veriyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi Borsa İstanbul iki ‘sıfır’ atacak Borsa İstanbul, BİST Pay Endeksleri’nin ulaştıkları seviyeler dikkate alınarak, endekslerden iki “sıfır” atılmasına karar verildiğini duyurdu. Uygulamanın 27 Nisan’da devreye alınması planlanıyor. Borsanın halka arzı için yıl bitmeden hazır olacaklarını da ifade eden Borsa İstanbul Genel Müdürü Hakan Atilla, ayrıca açığa satış yasağının kaldırılması için çabaladıklarını söyledi. İhracatın katkısı geriliyor Fabrika önünde haklarını arayan işçilere, işlerine geri dönmek istiyor. İşçinin ekmeğiyle oynamayın Türk Metal Sendikası Genel Başkanı Pevrul Kavlak, Bursa’da Bodo Bode Doğrusan Otomotiv’de çalışırken işine son verilen ve eylemde olan 81 fabrika işçisini ziyaret etti. Ziyaretin ardından işverenlerle görüşen Kavlak, Almanya’daki ortaklarla yapılacak ikili görüşmelerden sonra işçilerin tek rar eski görevine dönebileceğini söyledi. Kavlak, yapılan işin hukuksuz ve emekçiye saygısızlık olduğunu ve bunun peşini bırakmayacaklarını belirterek, “İnsanların ekmeğiyle oynayanları, işçinin aşına, ekmeğine göz dikenleri, işyerlerinde mobbing uygulayanları kınıyorum” dedi. Politika faizini “daha ölçülü” düşürerek yüzde 11.25’ten yüzde 10.75’e indiren Merkez Bankası, net ihracata dikkat çekti. Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (TCMB PPK), enflasyondaki seyrin yüzde 8.2 seviyesindeki yıl sonu tahminiyle büyük ölçüde uyumlu olduğunu belirterek politika faizini “daha ölçülü” sözleriyle nitelendirdiği 50 baz puan indirimle yüzde 10.75’e düşürdü. Böylece son altı PPK toplantısında politika faizi 1325 (13.25) baz puan indirilmiş oldu. Dolar 6.0845’e çıktı Bir değerlendirme notu da yayımlayan PPK, yatırımlarda ve istihdamda toparlanma sinyalleri alındığını, ancak bunların zayıf seyrettiğini, küresel büyüme görünümündeki zayıflamanın dış talebi kısmen yavaşlattığını ve net ihracatın büyümeye katkısının gerilediğini vurguladı. Faiz kararı öncesi 6.0420 liraya çekilen dolar/ TL, ka rar sonrası ilerliyen saatlerde 6.0845 liraya kadar çıktı. Karar için Dr. Mahfi Eğilmez, “Faizi düşürmekle enflasyon düşmez. Bunu defalarca yaşayarak görmüş olsak da ‘ya bu sefer tutarsa’ diyerek tekrar tekrar denemeye devam ediyoruz” derken, Prof. Dr. Emre Alkin, “Yapmasa daha iyi olurdu. Kritik eşikteyiz artık. Enflasyonu çok yakından takip edeceğiz” diye konuştu. Murat Muratoğlu da “Merkez Bankası çalışanları ile kamu memurlarının yok farkı... Sonuçta telefon çalıyor, emir geliyor, faiz düşürüyor” şeklinde yorum yaptı. JP Morgan Türkiye Başekonomisti Yarkın Cebeci ise şunları söyledi: “Politika yapıcıların da daha düşük faiz istediğini bildiğimize göre Merkez Bankası faiz indirimlerine devam edecektir.” ‘Yabancı yatırımcı Türkiye’ye temkinli’ Alkaş Yönetim Kurulu Başkanı Avi Alkaş, fon yatırımcılarının Türkiye’den çekindiğini vurguladı. Fransa’da, 1013 Mart tarihlerinde düzenlenecek MIPIM Gayrımenkul Fuarı’yla ilgili basın toplantısında konuşan Alkaş, “Türkiye’nin gerçe ği algısından daha iyi ama dışarıdan baktığınız zaman kötü gözüküyor. Yabancı fon yatırımcıları Türkiye’yi duyduğu zaman, ‘bir duralım’ diyor. Hukuka duyulan güvensizlik, oyun oynanırken kuralların değişmesinin sakıncaları var. O zaman insanlar yatırım yap mak istemiyor’’ dedi. Kiraların dövizden TL’ye dönmesi, değerli konut vergisi gibi örnekleri oyun oynanırken kural değişmesi olarak veren Alkaş ayrıca, AVM kiralarındaki yerliyabancı ayrımının kalkması gerektiğini söyledi. l Ekonomi Servisi Avi Alkaş Yonca Aközer Alkaş Genel Müdürü Yonca Aközer, MIPIM’in İstanbul’un tanıtımı için çok faydalı olacağını söyledi. Koronavirüs krizi derinleşiyor Koronavirüs salgınının ilk şoku geçince, piyasalar geçen hafta sarsıntı öncesi düzeylerine geri döndüler. Birçok analiste göre, Aramco petrollerine yönelik saldırının ve Kasım Süleymani’nin öldürülmesinin yarattığı sarsıntılar da kısa sürede atlatılmıştı, bu kez de öyle oluyor, “olay geride kalıyor”. Halen genel kanı, salgın bu yılın ilk üç aylık dönemi içinde kontrol altına alınabilirse dünya ekonomisi, virüs olayı öncesindeki trende geri dönerek yoluna devam eder. Mohamed el Erian (Allianz’ın baş ekonomik danışmanı, eski Pimco CEO’su, Cambridge Queen’s College dekanı) bu iyimser yorumlara katılmıyor (Bloomberg, 18/02). Ölü sayısı 2 bini, hasta sayısı 75 bini geçerken piyasalarda yine artmaya başlayan tedirginlik de El Erian’ın yorumunu destekliyor. Gerçekten de daha önce de tartıştığımız gibi, koronavirüs salgını, zaten yavaşlamakta olan bir dünya ekonomisiyle, taşınması giderek zorlaşan bir borç yükü üzerine gelmişti. Dahası, bu salgın, hızla jeopolitik etkiler yaratmaya başlıyordu. Küresel resesyon olasılığı artıyor Bu hafta başlarken haberler küresel resesyon olasılığının artmakta olduğunu düşündürüyordu. Japonya ekonomisi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6 daralmış. Asya’nın 4. büyük ekonomisi Güney Kore’de ekonomik koşullar hızla bozulurken yönetim “ekonomide olağanüstü hal” ilan etmekten söz ediyor. Singapur ekonomisinin dengeleri de hızla bozuluyor. Bu koşullarda Asya merkezli HSBC, kârlarındaki gerilemenin kabul edilemez düzeyde olduğundan kalkarak 35 bin kişiyi işten çıkarmaya, yeni düzenlemelerle 4.5 milyar tasarruf etmeyi planlıyor. En önemlisi, hem bölgede hem de dünya ekonomisinde en büyük ihracat ve ithalat merkezi Çin’in ekonomik büyüme hızı, salgının, salgına karşı alınan önlemlerin etkisiyle irtifa kaydediyor. Büyüme hızının on yıllar sonra ilk kez yüzde 5’in altına inerek 4.5’e gerilemesi bekleniyor. “Aslına yüzde 0.5 düzeyine gerileyebilir” diyenler de var. Dünya ekonomisinin yeni ağırlık merkezinde resesyon belirtileri yoğunlaşırken, Batı’da en dinamik ekonomilerden, Almanya’nın ekonomik büyüme hızı yüzde 0’a geriledi. ING’den Carsten Brzeski’ye göre, resesyon olasılığı hızla güçleniyor. Fransa ve İtalya’da büyüme hızı negatif alanda. Avrupa Birliği ekonomik büyüme hızı da yüzde 0.6. New York Times’ın aktardığına bakılırsa yüzde 2.1 ile ABD ekonomisi de 2016’dan bu yana en düşük düzeyde seyrediyor. Kısacası, dünya ekonomisinin bir resesyondan kurtulması düşük bir olasılık. Mali piyasalardaki iyimserliğe de katılmak kolay değil. Küreselleşme sürecine gerilemeye devam ediyor Finansal krizden bu yana küreselleşmenin tersine döndüğünden bir “degloblizasyon” sürecinin başladığından sıkça söz ettik, verilerini bu köşede değerlendirdik. Koronavirüs olayı bu gerileme üzerine geldi ve daha şimdiden çok çarpıcı sonuçlar yaratmaya başladı. Son on yılda Çin, cep telefonları ve bilgisayarlar gibi elektronik sanayiinde kullanılan değerli mineraller ithal eden ve aramaları ihraç etmeye başlayarak dünya tedarik zincirleri üzerinde adeta belirleyici etki yapabilen bir ülke konumuna yükselmişti. CNBC’nin, Dun&Bradstreet adlı araştırma şirketinden aktardığına göre, 51 bin küresel şirketin her birinin, virüs salgınının başladığı ve şimdi karantina altına olan bölgede en az 2 tedarik şirketi varmış. Bölgedeki 49 bin şirket yabancı şirketlerin ortağı ya da şubesi olarak çalışıyormuş. Bunların ortaklarının merkezlerinin yüzde 49’u Hong Kong’da, yüzde19’u Amerika’da, yüzde12’si Japonya’da ve yüzde 5’i, Almanya’daymış. Dun&Bradstreet, tedarik zincirlerindeki aksamanın, 938’i Fortune 1000 listesinde olmak üzere en az 5 milyon şirketi etkileyeceğini hesaplıyormuş. Uluslararası deniz ve hava taşımacılığı da adeta çöküyor: “Baltic Dry Index”, 2010 düzeyinin altına indi, bakır ve petrol fiyatları yerlerde sürünüyor. Tüm bunlar sert bir mali sarsıntı olasılığına işaret ediyor. Önümüzdeki dönemde küreselleşmeye karşıtı tepkilerin sertleşme, küreselleşmedeki gerilemenin hızlanma olasılığı da güçleniyor. Birincisi, bugün için milliyetçi, ırkçı eğilimlerin ve devlet kapitalizmine ilginin artacağına, ikincisi de “emperyalizme” işaret ediyor. Etil alkolün sahtesi yapıldı! İzmir’de, sahte alkollü içki yapımında kullanılan etil alkolün de sahtesinin üretildiği imalathaneye baskın düzenlendi. Kaçakçılık Suçlarıyla Mücadele Şube Müdürlüğü ekipleri 2 kişiyi gözaltına alırken, 1500 litre sahte etil alkol ele geçirildi. l İZMİR/ Cumhuriyet