Catalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr AVRO STERLIN FAİZ BORSA 11 3 ARALIK 2020 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 7.8330 2.7 kuruş 9.4560 2.8 kuruş 10.4630 6.2 kuruş 13.76 Sabit 1.325 0.2 puan 3092.43 52 kuruş 459.27 2.53 lira Döviz piyasasında dalgalanma dün de sürdü. Dolar 7.797.86 arasında hareket etti Yurttaş ikna olmadı Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın yeni ekonomik reform söylemleri TL’de yabancı yatırımcı kaynaklı bir toparlanma yaratsa da yerli yatırımcı ekonomik görünümü olumsuz etkilediğini düşündüğü politikaların tersine dönebileceğine henüz ikna olmuş değil. Finansman önemli Reuters’ın haberine göre, portföy şirketi yöneticileri, altın satıcıları ve işletme sahipleri ile yapılan görüşmeler Erdoğan’ın karşılaşacağı en büyük zorluğun, Türkiye’deki bireyleri ve şirketleri geçen ayki piyasa dostu reform söylemlerini gerçekleştirebileceğine inandırmak olacağına işaret ediyor. Piyasayı değerlendiren uzmanlar, yerli yatırımcının ekonomiyi olumsuz etkilediğini düşündüğü politikaların tersine dönebileceğine ikna olmadığını vurguladı. 7 milyar liralık varlığı yöneten İstanbul Portföy Genel Müdürü Barış Hocaoğlu, portföy ve yatırımcıya önerilerinde temkinli duruşu korduklarını belirterek “Yatırımcılara, önümüzdeki 12 aylık dönemde özellikle de BİST tarafında iyimserliğin devam etmesinin beklenmesine rağmen, ekonomideki temel problemleri çözmeye yönelik, yapısal reformlar dış finansmanı da içeren kapsamlı plan uygulanmadan birikmiş sorunların çözümünün güç olduğunu hatırlatıyoruz” dedi. İstikrar ve güven oluşuncaya kadar özellikle bireysel yatırımcının altın ve döviz ilgisinin devam edeceğinin altını çizen Hocaoğlu şu vurguyu yaptı: “En azından satış yönünde hareket etmeyeceği bir gerçek.” Yurtiçindeki bu tedbirli tutum salgındaki artış ve Erdoğan hükümeti içindeki sürtüşmelerin kötüleşeceği işaretlerini de kapsıyor. Analistlere göre mevduat faizi daha sıkı para politikası ile yükselirse yerli yatırımcı liraya güvenebilir. İstanbul Mücevherciler Kuyumcular ve Sarraflar Derneği Başkan Yardımcısı Mehmet Ali Yıldırımtürk de Kapalıçarşı’da altın fiyatlarının talep sebebiyle uluslararası fiyatların 3 dolar üzerinde seyrettiğini belirtti. Hükümetin atacağı “somut” adımların piyasalarda güven inşa edeceğini söyledi. Yıldırımtürk, “Bu olana kadar yerli yatırımcı fiziki altına ilgi duymaya devam edecek” dedi. Batı ile ilişkiler AB ve ABD ile yaşanan tartışmalara atıf yapan GlobalSource Partners’dan Atilla Yeşilada ise şuna dikkat çekti: “Halk Ankara’da devam eden siyasi karışıklığı yakından takip ediyor ve bu karışıklığın erken seçimle ya da Batı ile maliyeti yüksek bir karışıklıkla sonuçlanabileceğini sezinliyor” diye konuştu. l Ekonomi Servisi 24 BİN TL HUZUR HAKKI Borsanın kazananları Koronavirüs salgını sebebiyle ücretsiz izne çıkarılan yurttaşlara devletin aylık bin 178 TL destek verebildiği günlerde Türkiye Varlık Fonu’na devredilen Borsa İstanbul A.Ş’nin Yönetim Kurulu üyelerinin kendilerine 24 ile 18 bin TL arasında değişen ‘huzur hakkı’ bağladığı ortaya çıktı. Geçen günlerde yüzde 10 hissesi Katar’a ihalesiz devredilen Borsa İstanbul A.Ş Yönetim Kurulu’nun 14 Nisan 2020 tarihli Genel Kurul Toplantısı’nda çok sayıda karar alındı. Borsa İstanbul’un sitesinden ulaşılabilen karar tutanağı sosyal medyada gündem oldu. Tutanağa göre, Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Erişah Arıcan’a aylık 24 bin TL, aralarında Borsa İstanbul A.Ş Genel Müdürü Mehmet Hakan Atilla ve Cumhurbaşkanı İletişim Başkanı Fahrettin Altun’un da bulunduğu yönetim kurulu üyelerine ise 18 biner TL ‘huzur hakkı’ tanındı. Tutanakta makam aracı tahsisi, sosyal haklar ve gelir vergisinin kurum tarafından ödenmesi gibi çok sayıda imtiyazlar bulunduğu da görüldü. Önergelere ret Öte yandan TBMM Genel Kurulu’nda CHP ve İYİ Parti’nin Varlık Fonu’nun faaliyetlerinin incelenmesi ve Borsa İstanbul’un yüzde 10’unun Katar’a satılmasının araştırılması için verdiği önergeler, AKP ve MHP’nin oylarıyla reddedildi. CHP’li Aykut Erdoğdu, “Ortada varlığımız yok, borç içindeyiz, varlıklarımız elden gidiyor” derken, İYİ Partili Erhan Usta, “Katar’la olan karanlık ilişkilerin gözden geçirilmesi lazım. Bu fon kapatılmalı” dedi. l Haber Merkezi 10.0016.00 AÇIK Bankalarda mesai saatleri değiştirildi Bankalar, Covid19 salgınının yayılmasını önlemek, müşteri, çalışan ve toplum sağlığını korumak amacıyla şubelerinin çalışma saatlerini değiştirdi. Birçok bankadan dün yapılan açıklamaya göre, bu kapsamda şube çalışma saatleri 10.0012.30 ile 13.3016.00 olacak şekilde değiştirildi. Açıklamalarda ayrıca, bankacılık işlemlerinin her zaman cep telefonu, internet şubesi, ATM gibi şube dışı kanallardan yapılabileceği belirtildi. l Ekonomi Servisi Oto satışları yüzde 35 arttı Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) verilerine göre, kasımda otomobil satışları yüzde 34.6 artarak 64 bin 357 adede yükseldi. Hafif ticari araç satışlarında hazirandan bu yana süren güçlü toparlanma ivme kaybetse de devam etti. Kasım ayı hafif ticari araç satışları yüzde 52.2 artışla 15 bin 784 adet oldu. Otomobil ve hafif ticari araç pazarı ise kasımda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 37.8 artışla 80 bin 141 adede yükselmiş oldu. l Ekonomi Servisi Kasımda ihracat 16 milyar dolar olurken, ithalat 21 milyar dolara çıktı Açık yüzde 155 arttı Türkiye ekonomisinin ithalata bağımlılığı, Ticaret Bakanlığı’nın Türkiye İhracatçılar Meclisi’yle (TİM) birlikte dün açıkladığı kasım ayı verileriyle bir kez daha ortaya çıktı. Artan üretim ihtiyacı ithalatı büyütürken, dış pazardaki sorunların ihracatı aşağı çekmesi kasımda dış ticaret açığının zıplamasına neden oldu. Verilere göre, kasım ayında 2019’un aynı ayına kıyasla ihracat yüzde 0.95 azalarak 16.1 milyar dolar olurken, ithalat yüzde 16.1 artarak 21.2 milyar dolar, açık da yüzde 155.4 artarak 5.1 milyar dolara çıktı. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 68.1’den yüzde 76’ya düştü. İlk 11 ayda ise ihracat yüzde 8.3 azalarak 151.7 milyar dolara inerken, ithalat yüzde 3.5 artarak 197 milyar dolar ve açık yüzde 82.5 artarak 45.3 milyar dolar oldu. Türkiye’ye ambargo uygulayan Suudi Arabistan’a ise ihracat, kasımda yüzde 53 azalarak 102 milyon dolar, 11 ayda yüzde 18.6 azalarak 2.3 milyar dolar oldu. Altına talep çok İhracatçılar açısından durumu değerlendiren TİM Başkanı İsmail Gülle, “Küresel talep daralmasına rağmen ihracatçımız, geçen yılın kasım ayıyla aynı seviyede ihracat gerçekleştirdi. 2020 ihracat hedefimiz olan 165.9 milyar dolara emin adımlarla yürümeye devam ediyoruz” diye konuştu. Öte yandan veriler, altın ithalatında da hızla bir artışa işaret ediyor. İçinde altının da yer aldığı “Kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci eşyası, metal paralar” faslında ithalat geçen yılın aynı dönemine kıyasla kasım ayında 1.7 milyar dolardan 2.7 milyar dolar, ilk 11 ayda da 11.7 milyar dolardan 24.4 milyar dolara ulaştı. l Ekonomi Servisi CHP, ‘yeni kadro, yeni kurum ve yeni kurallardan’ oluşan 3Y formülüne işaret etti Ekonomi için 3Y formülü MAHMUT LICALI CHP Sözcüsü Faik Öztrak, başkanlığını yürüttüğü Ekonomi Masası’yla ilgili yaptığı sunumda, CHP’nin dört ayaklı bir strateji izleyeceğini duyurdu. Hukuk devleti ve demokrasi alanında yapılacak çalışmalar; üreten Türkiye’nin inşa edilmesi; güçlü sosyal devletin kurulması ve sürdürülebilirlik buhrandan çıkışın stratejileri olacak. “Yeni kadro, yeni kurum ve yeni kurallardan” oluşan 3Y formülüne ihtiyaç duyulduğuna işaret eden Öztrak’ın tespit ve önerileri şöyle: 1 TÜRKIYE BUHRANDA: Tek adam rejimi devlet krizine neden olurken, borçla çarkları döndürme stratejisi ekonomiyi krize soktu. Türkiye’de hukukun üstünlüğü ve dengedenetim kalmadı. Alt mahkemeler Anaya de verilen kredilerle sağlanan toparsa Mahkemesi’ne direnmeye başladı. lanma, tüm sektörlere dengeli olarak Bürokraside liyakat yerine itaat döne verilmedi. Son 22 aylık dönemin 20 mi başladı. Bağımsız ve özerk kurum ayında istihdam kaybı yaşandı. Gerlar kalmadı. Partili Cumhurbaşkanı çek işsiz sayısı 10 milyonu aştı. 4 nın yanı sıra artık partili Merkez Bankası Başkanı dönemi de yaşanıyor. DEĞIŞIKLIK SORUNU ÇÖZMEZ: Berat Albayrak’ın istifası2 SALGIN, KRIZI GÖRÜNÜR KIL vitrin değişikliği, sorunu çözmeyecek, DI: Covid19 hem devletteki hem yalnızca biraz zaman kazandıraekonomideki krizi görünür kıldı. cak. Devlet krizi çözülmeden Yurttaşa doğrudan nakdi destek ekonomik kriz çözülmeyecek. verilmedi. Türkiye vatandaştan Borçla ekonomiyi şişirmenin sağladığı gelirlerden vazgeçmesonuna gelinirken, kamu bandi, geliri düşen vatandaşa ise faizle kalarında da bu imkân kredi verdi. kalmadı. İşsizliği çö3 İSTIHDAM KAYBI VAR: Türkiye’nin döviz rezervzecek ve istihdam yaratacak nitelikli leri negatif bakiye verirken; bir büyüme ufukta TL de reel olarak tarihi dip görünmüyor. seviyesini gördü. PandemiFaik Öztrak l ANKARA Esnaf zorda, perakendeci endişeli Perakendecilerin yüzde 35’i, gelecek 3 ayda işlerinde kötüleşme bekliyor. Salgın kapsamında alınması gereken sosyal hayatı kısıtlayıcı yeni önlemler, borçlarını ödeyemeyen esnafı daha da zora soktu. Elindeki stokları eritemeyen perakendeci ise endişeli. Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Başkanı Bendevi Palandöken, esnaf için “nakit desteği” beklediklerini bildirdi. Palandöken, “Kapalı oldukları dönemde elektrik, su, doğalgaz faturalarından muaf olmalılar ve pandemi sonrası da bu faturalardan vergiler kaldırılmalı” dedi. Diğer yandan, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın açıkladığı Perakende Güven Endeksi, kasımda bir önceki aya göre 0.2 puan azalırken, bir önceki yılın aynı ayına göre 0.3 puan artışla puan artışla 13.1 puan değerini aldı. Güven artışının sınırlı seviyede kalmasında, stok düzeyinin yüksekliği etkili olduğunu açıklandı. l Ekonomi Servisi Weimar Amerika ABD başkanlık seçimlerini kazanan Demokrat Parti’den Biden ve Harris yönetiminde geçecek 4 yılın “Weimar Almanyası”nı düşündürebileceğini söylemek belki abartılı olacaktır ama bu öngörünün maddi bir zeminden yoksun olduğunu söylemek gerçekten çok zordur. İki Amerika ABD başkanlık seçimlerinde Biden 80 milyon 250 bin, Trump 74 milyon oy aldı. Katılım oranındaki artışa, seçim öncesinden başlayan ve gittikçe artan gerginliklere bakınca bu oy dağılımının, derin bir toplumsal kutuplaşmaya işaret eden 2016 seçimlerinin sonuçlarının sergilediği resmi daha da belirginleştirdiği söylenebilir. Şimdi ortak bir kültürel zeminde iki farklı tercih yapan bir seçmen değil, iki farklı seçmen ve iki toplum var. Bir taraf rakibini “demokrasi düşmanı faşistler”, diğer taraf da “vatan haini, komünistler, globalistler” olarak görüyor. Bu durumun giderek daha da derinleşmesini bekleyebiliriz. Trump, seçim sonuçlarını kabul etmedi, uzun bir süre “Aslında seçimleri ben kazandım. Demokratlar, seçimleri, bütün zamanların en çok sevdiğiniz başkanınızdan çaldılar” iddialarıyla sonuçları, yasal yollarla değiştirmeye çalıştı, başaramayınca iddialarından vazgeçmedi ama nihayet devir teslim sürecini başlattı. ‘Yetişkinlerin dönüşü’ Şimdi Biden yeni hükümetini hazırlıyor. Financial Times bir başyazısında, Biden yönetimine katılacak adaylara ilişkin olarak “Yetişkinlerin geri dönüşü” diyordu. Bu “yetişkinlerin” esas olarak iki kaynaktan devşirildiği anlaşılıyor: Finans kapital ve silah sanayi. Yellen, eski Fed Başkanı; Adewale Adeyemo ve Brian Deese dünyanın en büyük “hedge fund” yönetim şirketi BlackRock’tan geliyor. Dışişleri Bakanlığı, Savunma Bakanlığı, Ulusal İstihbarat Direktörlüğü için adları geçen Blinken, Flournoy ve Haines, Pentagon kontratlarında uzmanlaşmış bir danışmanlık şirketi olan WestExec’ten geliyor. Bu gelişmeleri büyük sermaye olumlu karşılıyor, borsalar Trump’ın “Benden sonra tufan” iddialarının aksine yükselmeye devam ediyor. Ancak bu sırada Demokrat Parti içindeki sağsol kutuplaşması da toplumsal tabanını konsolide etme, hatta koruma kapasitesini zayıflatacak yönde derinleşiyor. Trump, 2016 seçimlerini, bu “yetişkinlere” karşı “Washington bataklığını kurutmak” iddialarıyla “ABD’yi yeniden büyük yapmak” nostaljisiyle kazanmıştı. Şimdi Trump taraftarlarının gözünde, tam da o zaman karşı çıktıkları, egemen olmasından korktukları bir (liberal, globalist, “çokkültürlü”, dini teamüllere karşın LGBTİ+ haklarını savunan, “vatan haini”) düzen şekilleniyor. ‘Sırtından bıçaklayanlar’ Trump, iddialarından vazgeçmediği gibi seçim sonuçlarının meşruiyetini asla kabul etmeyeceğini, mücadeleye devam edeceğini vurguluyor. Mücadele etmek için mali kaynak topluyor, büyük finansın, medya sermayesinin, Soros gibi spekülatörlerin (Yahudiler demek istiyor), komünistlerin düzenlediği bir komplonun seçim zaferini çaldığını iddia ediyor. Trump, kendisine bağlı olması gereken FBI ve diğer güvenlik bürokrasisini bu komploya ortak olmakla, adeta kendisini “sırtından bıçaklamakla” suçluyor. Bu suçlamalar da akla Almanya’da I. Dünya Savaşı’nın ardından yenilgiyi kabullenemeyen, aristokrasinin, milliyetçilerin “süreç olarak faşizm” içinde, adeta tartışılmaz bir dogma düzeyine yükselttikleri, “Aslında biz cephede yenilmedik, Yahudiler ve komünistler sırtımızdan bıçakladılar” iddialarını getiriyor. Trump taraftarlarının, “aldatılmış, ihanete uğramış olmanın” inancıyla öfkelerinin, eylemliliklerinin giderek güçleneceğini söylemek bir kehanet olmaz: Daha şimdiden sosyal medyada “silahlı direniş çağrıları” yaptıkları, kitlesel düzeyde hareketlenmeye başladıkları görülüyor. Yerel düzeyle sık sık patlak veren gösterilere ek, 14 Kasım’da başkentte düzenlenen ve 12 Aralık’ta tekrarlanacak büyük çaplı gösteriler, bugünden gelecek seçimlere kadar yeni bir momentum yaratacak gelişmeleri tetiklemeyi amaçlıyor. “Süreç olarak faşizmi” Trump başlatmadı ama güçlendirdi, şimdi muhalefete geçince, 2024 seçimlerine hazırlanırken daha da ileri götürmeye hazırlanıyor. Bu hazırlığın momentumu kırılamazsa hiç şüpheniz olmasın, önümüzdeki ekonomik olarak çok zor geçecek yıllarda “Weimar” benzetmesini daha çok kullanırız.