Catalog

DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr 9 1 EKİM 2020 PERŞEMBE Erdoğan, AB liderlerine ‘Krizi ağırlaştıracak adımlardan kaçınılması’ çağrısında bulundu Mektup diplomasisi Gözler Türkiye ve Doğu Akdeniz’deki krizin görüşüleceği Brüksel’deki Avrupa Birliği (AB) Liderler Zirvesi’ndeyken Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan dün AB kurumlarının başkanlarına ve üye ülkelerin liderlerine mektup gönderdi. Mektupta, Türkiye’nin Doğu Akdeniz konusuna yaklaşımını ve sorunların çözümüne yönelik önerilerini aktaran Erdoğan, “Yunanistan ile önkoşulsuz olarak diyaloğa hazır olduğumuzu bir kez daha vurgulamak isterim” dedi. AB Konseyi Başkanı Charles Michel ise üye ülkelere zirve için gönderdiği davet mektubunda, “Doğu Akdeniz’deki anlaşmazlığın çözülmesinde Türkiye’nin yapıcı olmaması durumunda tüm seçeneklerin masada olduğu” ifadesini kullandı. Erdoğan, mektubunu Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) dışındaki AB üyesi ülkelerin liderlerine gönderdi. TürkiyeAB ilişkilerinin son dönemde Doğu AB Konseyi Başkanı Michel, birlik üyelerine bugün başlayacak Doğu Akdeniz’de Kıbrıs Türkleri dazirve davetinde ‘Türkiye için bütün seçeneklerin masada Ankara, diplomasiye alan açmak olduğu” vurgusu yaptı. hil tüm tarafları bir araya getirecek, kapsayıcı bir enerji işbirliği forumu kurulmasının yararlı olacağına inaniçin Oruç Reis sismik araştırma gemisini Antalya’ya çekmişti. nılmalıdır” çağrısında bulundu. dığını belirtti. “Türkiye bu yönde atıNATO bünyesinde Atina ile yü lacak adımlara her türlü desteği verrütülen askeri teknik görüşmemeye hazırdır” vurgusu yaptı. lere katılıma atıf yaptı. Erdoğan, “Diğer taraftan Kıbrıs Türkleri ile Yemekte gündem Türkiye Kıbrıs Rumlarının, yıkılan KıbAB Konseyi Başkanı Michel önceki rıs Cumhuriyeti’nin ortak kurucu gün gönderdiği davet mektubunda, ları ve adanın ortak sahipleri ola “Yarın (bugün) verilecek yemeğin rak hidrokarbon kaynakları konu sadece Doğu Akdeniz’e ve Türkiye sunda, hakça gelir paylaşımı dahil ile olan ilişkilere ayrılacağını” kayAkdeniz’de yaşanan gelişmeler nede bir işbirliği mekanizması tesis et detti. Michel, “Hedefimiz, tüm bölniyle yeni bir sınamayla karşı karşı meleri gerekir. Böyle bir mekaniz gede istikrar ve güvenliği sağlamak olduğunu kaydeden Erdoğan, gergin manın kurulması için, Kıbrıs mese amacıyla Türkiye ile yapıcı bir diyaliğin sorumlusu olarak Yunanistan lesinin çözümünü beklemeye gerek log alanı yaratmak ve AB üyesi devve GKRY’yi işaret etti. “AB üzerinden yoktur” dedi. letlerin egemenlik haklarına saygı empoze edilmeye çalışılan maksiAda’daki her iki tarafın belirlediği gösterilmesini garanti altına almakmalist taleplere de boyun eğmedik” ruhsat sahalarında uluslararası pet tır. Bu, Türkiye yapıcı bir şekilde andiyen Erdoğan, Türkiye’ye yönelik rol şirketleri aracılığıyla faaliyet gös gaje olursa mümkün olabilir. Üye ülyaptırım seçeneğini masada tutan terdiğine değinen Erdoğan, faaliyetle kelerin ve birliğin meşru çıkarlarını AB’ye, “İşbirliği ve diyalog destek rin akıbetine adadaki iki halkın bir savunmak için tüm seçenekler malenmeli, mevcut krizi daha da ağır likte karar vermesi gerektiği görü sada” ifadelerine yer verdi. laştıracak adım ve kararlardan kaçı şünü dile getirdi. Mektupta Erdoğan, l Dış HaberlerANKARA/Cumhuriyet ERMENİSTAN, AZERBAYCAN’I ŞİKÂYET ETTİ... MAHKEME ERİVAN’I DA UYARDI. AİHM’den ilk niteliğinde karar Azerbaycan ile silahlı çatışma halinde olan Ermenistan, “geçici önlem kaÇAĞDAŞ rarı” alınması için, BAYRAKTAR Azerbaycan aleyhinde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurdu. AİHM ise 30 Eylül tarihli kararında bir ilke imza atarak hem Azerbaycan’ı hem de başvurucu ülke olan Ermenistan’ı “ihlal oluşturacak askeri nitelikteki davranışlardan ve yaşama hakkını ihlalden kaçınması” konusunda uyardı. BakuErivan hattında Ermenistan işgali altındaki Dağlık Karabağ üzerinden gerilim savaş haline dönüşürken Ermenistan konuyu AİHM’ye taşıdı. Erivan, silahlı çatışma halinde olduğu Azerbaycan’ın, hak ihlali yaptığını iddia etti, AİHM’e, Azerbaycan hakkında “ihtiyat tedbir” (geçici önlem) kararı alınması talebinde bulundu. AİHM, Ermenistan’ın başvurusunu değerlendirerek karara bağladı. Mahkemenin ilk niteliğinde bir karara imza atarak hem başvurucu ülke olan Ermenistan hem de Azerbaycan hakkında “geçici önlem” kararı vermesi ve iki ülkeyi de uyarması dikkat çekti. Dün açıklanan kararda, “Azerbaycan da Ermenistan da Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) bağlamında ‘ihlal’ oluşturacak özellikle de askeri nitelikteki davranışlardan, yaşama hakkı ile işkence ve kötü muamele yasağını ihlal eden davranışlardan kaçınma konusunda uyarılmıştır” denildi. Prof. Aybay: Karar iki ülkeyi de bağlar Karara ilişkin Cumhuriyet’e değerlendirmede bulunan emekli uluslararası yargıç Prof. Dr. Rona Aybay, bir ya da birkaç taraf devletin, başka bir taraf devlet aleyhine insan hakları ihlali savıyla AİHM’ye başvuruda bulunmasına olanak olduğunu belirterek şunlara dikkat çekti: “Bu olanak çok nadir hallerde kullanılmaktadır. Türkiye aleyhine de kullanıldığı görülmüştür. Örneğin, 12 Eylül 1980 darbesi dönemindeki insan hakkı ihlalleriyle ilgili olarak Fransa, Norveç, İsveç, Hollanda’nın 1982 yılındaki ortak başvurusu, 7 Aralık 1985’te ‘dostça çözüm’ ile sonuçlanmıştır. Ancak, bu olayda Ermenistan, fiilen silahlı çatışma halinde olduğu bir taraf devlet olan Azerbaycan aleyhine bu yola başvurmuş ve geçici önlem (ihtiyati tedbir) isteminde bulunmuş ve mahkeme geçici önlem kararı vermiştir. Bu anlamda bu karar bir ilk oluşturmaktadır. Ancak, burada dikkatlerden kaçırılmaması gereken bir özellik ya da ‘incelik’ vardır: Önlem kararlarında, aleyhine başvurulmuş olan taraf devlet, (yani olayımızda Azerbaycan) belli davranışlardan kaçınması için uyarılır. Oysa burada mahkeme, sadece Azerbaycan’ı değil başvuruyu yapmış olan Ermenistan’ı da birlikte uyarmıştır. Bu karar, silahlı çatışma halinde olan iki tarafı da bağlayıcı niteliktedir.” ‘Geçici Önlem’ kararı nasıl alınır? AİHM metninde, mahkemenin “geçici önlem” niteliğinde karar almaya yetkili olduğuna ilişkin bir hüküm olmamakla birlikte AİHM, bazı acil ve önemli durumlarda böyle kararlar alabilmenin, yargı yetkisi kullanmanın doğal bir gereği olduğu gerekçesiyle içtüzüğüne konulan bir madde ile bu konuyu düzenlemiştir. İçtüzüğün “geçici önlemler (tedbirler)” başlıklı 39. maddesine göre, “Daire ya da gerekiyorsa Daire Başkanı, bir tarafın ya da ilgili herhangi bir kişinin talebi üzerine ya da doğrudan kendisi, tarafların çıkarı ya da önündeki davanın gereği gibi görülebilmesi için alınması gerektiğini düşündüğü geçici önlemleri taraflara bildirebilir” denilir. Önlem kararlarının kurulca verilmesi gerekiyorsa da, çok çabuk karar alınmasını gerektiren durumlarda başkan, bu yetkiyi kişisel olarak da kullanabilmekte; giderek acil durumlar için başka yargıçları görevlendirebilmektedir. Bu kararlara ilişkin bildirimler, Bakanlar Komitesi’ne iletilir. Çatışmalarda ölen Azeri askerinin cenazesi dün gözyaşları arasında toprağa verildi. ParisMoskova baskıda Ermenistan ile Azerbaycan arasında 2016 ğırıyoruz” dedi. Rusya’dan ayrıca Azerbaycan yılından bu yana en kanlı çatışmalara sah ve Ermenistan liderlerini Moskova’da masaya ne olan, Ermenistan işgali altındaki Dağlık oturtma önerisi yinelendi. Önceki gece tarafKarabağ bölgesinde ateş dün de devam etti. lar bunu reddetmişti. Rusya Dışişleri BakanlıBirleşmiş Milletler (BM), Avrupa Birliği’nden ğı ise Dağlık Karabağ’da yaşanan çatışmalara taraflara ateşkes çağrıları gelirken Paris ve Suriye ve Libya’dan yasa dışı silahlı grupların Moskova’dan Ankara’ya çıkışlar dikkat çek gönderildiğini öne sürerek ilgili tüm ülkeleri, ti. Fransa Cumhurbaşkanı Em“yabancı terörist ve paralı askerlemanuel Macron, Letonya ziyarerin çatışmalarda kullanılmasını önletinde yaptığı açıklamada Azermeye” çağırdı. BM Güvenlik Konseyi baycan ve Ermenistan’a çatışönceki gün kriz gündemiyle acil topmalara şartsız son verme çağrılandı, taraflara ateşkes çağrısında sında bulundu. Azerbaycan Cumbulundu. Konsey, Minsk Grubu eşhurbaşkanı İlham Aliyev ve Erbaşkanlarının merkezi rolüne “tam menistan Başbakanı Nikol Padestek” açıkladı. şinyan ile görüştüğünü söyleyen Öte yandan Aliyev, CumhurbaşMacron, “Azerbaycan tarafından kanı Tayyip Erdoğan’a desteği için orantısız saldırıların geldiğine yöteşekkür etti. Azerbaycan ordusunelik tespitlerin olduğunu” sanun dışardan askeri destek almavundu. Macron’un, “Türkiye’nin dığını da söyledi. Aliyev, ErmenisAzerbaycan’a destek açıklamalatan işgali sonlanana kadar savaşrını gördüm. Bunlar düşünülmeden yapılmış ve tehlikeli. Fransa, son saatlerde Türkiye’den yükselen savaş yanlısı söylemlerden Azerbaycan’a destek için Galata Kulesi’nde ışıklandırma yapıldı. maya devam edeceklerini de belirtti. Ermenistan önceki gün bir savaş uçağının Türk F16’sı tarafından düşürüldüğünü iddia etmiş, buson derece rahatsız. Bu söylemna BakuAnkara’dan yalanlama geller, Azerbaycan’ı Dağlık Karabağ’ı yeniden mişti. Aliyev’in yardımcısı da dün yaptığı ele geçirmeye teşvik ediyor. Bunu kabul et açıklamada, Ermenistan’a ait iki jetin dağa meyeceğiz” ifadeleri dikkat çekti. Fransa, Av çarparak düştüğünü belirtti. Milli Savunma rupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada ise “DağDağlık Karabağ sorununun çözümü için 1992 lık Karabağ’da Türk uçak ve SİHA’larının kulyılında kurduğu Minsk Grubu’nun ABD ve lanıldığı iddiaları gerçek dışıdır” denildi. Rusya ile birlikte üç eş başkanından biri. Ermenistan ordusunun Terter merkezini Rusya: Onaylamıyoruz ve civar köyleri hedef almaya devam ettiği belirtilirken top ateşleriyle yapılan saldırılarRusya’dan da benzer bir çıkış yükseldi. da sivillerin yaralandığı aktarıldı. AzerbayKremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Türkiye’nin can Savunma Bakanlığı, “ordunun AğdaraDağlık Karabağ krizinde Azerbaycan’a des Terter yönünde Ermeni güçlerini kuşatma tek açıklamalarını onaylamadıklarını söyledi. altına aldığını, 2 bin 300 Ermenistan askeriPeskov, “Yangına körükle gidilmemeli. Tüm nin etkisiz hale getirildiğini” duyurdu. Ermebölge ülkelerini itidale, çatışmanın taraflarını nistan medyası, Azeri saldırısı sonucu 3 sida askeri faaliyetleri derhal durdurmaya ça vilin yaşamını yitirdiği iddiasını aktardı. Trump Biden Tartışmada seviye yerlerde ABD Başkanı Donald Trump ve Demokratların başkan adayı Joe Biden, 3 Kasım’da yapılacak seçim öncesinde önceki gece ilk kez kamuoyunun karşısında kozlarını paylaştı. Biden’ın konuşmasını sık sık kesen, bu nedenle kendisini uyaran moderatör Chris Wallace ile de tartışan Trump’ın agresif tutumu tartışmaya damga vurdu. Biden da Trump için “palyaço”, “Putin’in finosu” ve “ırkçı” ifadelerini kullandı, lafını kestiği sırada da “ABD’nin gördüğü en kötü başkansın” dediği Trump’a “çeneni kapatacak mısın?” diye çıkıştı. Trump, moderatörün birçok kez sormasına karşın, beyazların üstünlüğünü savunan ırkçı grupları kınamayı reddetti. ‘Akıllı değilsin!’ Trump, adil bir seçim olmasını dilediğini belirtti, ancak uzun süredir gündeme getirdiği posta ile kullanılacak oylarda usulsüzlük olasılığı iddiasını yineledi. Biden ise buna ilişkin bir delil olmadığını söyledi. Seçim sonucunun belirlenmesi için Yüksek Mahkeme’nin müdahale ihtimaline karşı ise Biden, “Herhangi bir mahkemenin seçim sonucuna karışması konusunda kaygılı olduğunu” dile getirdi. Başkan Trump’ın, 2016 ve 2017 yıllarında sadece 750 dolar federal gelir vergisi ödediği iddiası gündeme geldiğinde “bu yalan, milyonlarca dolar vergi ödedim” demesi üzerine Biden “ortalama bir öğretmenin Trump’tan daha çok vergi ödediğini” söyledi. Tartışmada yeni tip koronavirüs salgını, sağlık sigortası ana gündem maddelerindendi. Biden, salgınla mücadelede “daha akıllı bir tepki verilmesi gerektiğini” söyleyince Trump, “Bana asla akıllı kelimesini kullanma, sen akıllı değilsin Joe” dedi. Trump, “Delaware Eyalet Üniversitesi’ne gittiğini söyledin ama gittiğin yüksekokulun adını unuttun. Sen yüksek okuldan mezunsun. Sınıfında da son sıralardaydın” ifadelerini kullandı. ‘Azerbaycan’ın kapasitesi yeterli’ Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Karabağ cephe hattında devam eden çatışmalarda Türkiye’nin Azerbaycan’a desteğiyle ilgili “Azerbaycan’ın bir isteği olursa gereğini yaparız. Fakat Azerbaycan’ın kapasitesi yeterli. Tek başına kendi topraklarını kurtarma kapasitesi ve gücü vardır” dedi. Çavuşoğlu, uluslararası toplumdan “çatışma dursun” mesajları gelmesine karşın “Ermenistan, işgal ettiği Azerbaycan topraklarından çekilmeli” yönünde bir mesaj görmediklerini belirtti. 1993’ten bu yana soruna diplomatik bir çözüm bulunamadığını dile getirdi. AB Zirvesi öncesi Çavuşoğlu Türkiye’nin Yunanistan’la diyalog çağrıları yaptığını anımsatan Çavuşoğlu, “Burada olumlu bir atmosferde biz diplomasiye varız diyoruz. Kendine güvenen ülke masada olmalı, diplomaside aktif olmalı” dedi. ANKARA’DAN BIDEN TEPKİSİ Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, ABD Demokrat Parti Başkan adayı Joe Biden’ın “Trump yönetimi, Türkiye gibi ülkelerden, Dağlık Karabağ çatışmasının dışında kalmasını talep etmeli” açıklamasına tepki gösterdi. Çavuşoğlu, “Azerbaycan’ın sorunu bizim sorunumuz... Türkiye oradan çekilsin demek yerine ‘Ermenistan, işgal ettiği topraklardan çekilsin’ deseydi o zaman tarafsız bulurduk” dedi. Kalın da sosyal medya hesabı üzerinden Biden’ın mesajını alıntılayarak “Ermenistan’dan da işgali durdurmasını ister miydiniz? Yoksa basitçe Ermeni lobisinin karalama kampanyalarına teslim mi olurdunuz?” ifadelerini kullandı. lANKARA/Cumhuriyet Eylemlere ‘korona kısıtlaması’ İsrail’de meclis, yeni tip koronavirüs salgını ile mücadele çerçevesinde alınan, karantina boyunca protestoların sınırlandırılması için hazırlanan yasa tasarısını kabul etti. Buna göre karantina boyunca halk protesto için evlerinden en fazla 1 kilometre uzaktaki gösteriye katılabilecek. Kararla, 4 ayı aşkın süredir Batı Kudüs’teki Başbakanlık rezidansı önünde haftalardır devam eden Netanyahu karşıtı gösterilere şehir dışından ve kentin uzak bölgelerinden protestocuların katılmasının engellenmesinin önü açıldı. Protestolar ise 20 kişiyle sınırlandırılacak. Oylamadan saatler önce yüzlerce İsrailli, parlamento binası önünde eylem yaptı.