Catalog

ekonomi DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY avro sterlin FAİZ BORSA 1121 MART 2019 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.4790 0.1 kuruş 6.2260 0.6 kuruş 7.2340 4.6 kuruş 18.36 0.28 puan 103.310 1.552 puan 1541.67 3.91 lira 230.49 59 kuruş Kırılganlık arttıKredi derecelendirme kuruluşuna göre ABD ile gerilen ilişkiler TL’ye değer kaybettirebilir Moody’s, Türkiye ekonomisinin zaten yüksek olan kırılganlığının daha da arttığını açıkladı. Kurun yüksek dış borç yüküne işaret etti Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s tarafından ya de dış finansman gereksinimi azalsa da, yeniden finans edilmesi gereken yükümlülükle yımlanan raporda “Türkiye’nin rin azımsanmayacak miktarda dış kırılganlık riskini ‘Yüksek’ olduğuna dikkat çekti. Merkez seviyesinden ‘Yüksek (+)’ sevi Bankası’na (TCMB) göre, Ocak yesine çıkardık” denildi. Bu de 2019 itibarıyla Türkiye’nin kı ğerlendirmeye gerekçe olarak sa vadeli dış borcu 118 milyar “yurtdışından sağlanması gere dolar ancak TCMB’nin döviz re ken yüksek tutarlı yeniden fi zervi 8 Mart itibarıyla 79.6 mil nansmanın” yarattığı kırılganlı yar dolar seviyesinde bulunu ğı gösteren raporda ayrıca, “Dü yor. Aradaki farkın yüksekliği şük tasarruf oranlarına, enerji kırılganlığı artırıyor. ithalatına ve ihracatın yüksek Moody’s halihazırda ithalat içeriği gibi sebeplerden Türkiye’nin kredi notunu ya kaynaklanan yapısal cari iş tırım yapılabilirin üç basamak lemler açığını yansıtmaktadır” altında “negatif” görünüm ile ifadelerine yer verildi. derecelendiriyor. Kredi derecelendirme niteliği taşımayan raporda ayrıca, Yaptırım uyarısı Türkiye’nin yurtdışı ve döviz Moody’s geçen yıl ekim ayın yükümlülüklerine (borç) kıyas dan itibaren gerilimin azaldı la “mütevazı” kalan döviz cin ğı TürkiyeABD ilişkilerinin si varlıkların da dış kırılganlığı Türkiye’nin Rusya’dan aldığı artırdığı ifade edildi. Cari açı S400 füzeleri nedeniyle tekrar ğın bu yıl tüketim ve yatırım hareketli bir döneme girdiğine lardaki gerilemeyle birlikte or ve Almanya’nın Türkiye’ye yö talama yüzde 1.2’ye gerileyece nelik seyahat uyarısını sertleş ğini öngören Moody’s, bu saye tirdiğine dikkat çekti. Raporda, Bankalara kredi baskısı Türkiye Bankalar Birliği (TBB), gecikmiş borç tutarlarının tamamını ödeyen veya yeniden yapılandıran gerçek ve tüzel kişilerin kredi taleplerinin değerlendirilmesinde “Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi nezdinde tutulan negatif nitelikli kayıtlarının daha düşük bir risk kriteri ile dikkate alınabilmesi yönünde” üyelere tavsiyede bulundu. Açıklamada, TBB Yönetim Kurulu’nun, yükümlülüklerini gecikmeli de olsa yerine getiren/getirmeye çalışan iyi niyetli müşterilere, borcunu hiç öde meyenlere göre daha olumlu bir yaklaşım gösterilmesi, finansal işlemlerinin sağlıklı şekilde devamlılığının sağlanması, kredi kanallarının açık tutulması amacıyla bir tavsiye kararı aldığı belirtildi. Son aylarda kamu bankaları kredi musluklarını açsa da özel bankalar bu konuda temkinli davranmaya devam ediyor. Hükümetin de TBB’nin tavsiye kararındaki gibi özel bankalara kredi hacmini artırmaları yönünde baskı yaptığı öne sürülüyor. Öte yandan, yurtiçi yerleşik lerin dövize hücumu devam ediyor. 8 Mart ile biten haftada 201.2 milyar dolar olan toplam altın dahil toplam yabancı para mevduatı, 15 Mart haftasında 205.8 milyar dolara yükseldi. Bir haftadaki artış 4.6 milyar dolar gibi yüksek bir rakama ulaştı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, gerçek kişiler için rakam 121.3 milyar dolardan 123.1 milyar dolara yükseldi. “Bu diplomatik anlaşmazlıklardan biri veya ikisi birden daha hararetli bir hal alması ve ticaret ve yatırımları daraltacak yeni yaptırımların başlatılması TL’nin tekrar güç kaybetmesinde rol oynayabilir” denildi. Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch de, 2019 küresel büyüme tahminini yüzde 3.1’den yüzde 2.8’e, 2020 için ise yüzde 2.9’dan yüzde 2.8’e düşürdü. Kurum, “2019 tahminlerimizi agresif biçimde düşürmemize rağmen küresel resesyon beklemiyoruz” ifadesi kullanıldı. Fitch’e göre, Türkiye ekonomisi bu yılın sonunda yüzde 1.1 daralacak. Fitch 2020 sonunda ise ekonominin yüzde 3. 1 büyüme kaydetmesini öngörürken ayrıca, Türkiye’de, 2019 ve 2020 yıl sonları itibarıyla sırasıyla enflasyonun yüzde 15 ve yüzde 10, dolar/TL kurunun ise 5.70 ve 5.90 seviyesinde olacağını öngördü. l Ekonomi Servisi Fed, faizi sabit tuttu ABD Merkez Bankası (Fed) politika faizini yüzde 2.252.50 arasında sabit tuttu. Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısı sonucunda politika faizi değişmezken, 2019’da faiz artışı beklenmediğini duyuran Fed 2020 yılında bir faiz artışı olacağı beklentisini korudu. l DHA İhraç domatesler gümrüğe takıldı Ukrayna, Türkiye’den ithal ettiği 17.2 ton domatesi, üzerlerinde Güney Afrika güvesine rastlandığı gerekçesiyle gümrükten geri çevirdi. Ukrayna Devlet Gıda Güvenliği ve Tüketiciyi Koruma Servisi’nden yapılan açıklamada, domateslere el konulduğu, ürünlerin Türkiye’ye geri gönderilmesinin planlandığı belirtildi. Ayrıca ürünlerin Ukrayna’nın hijyen standartlarına uymadığı gerekçesiyle Türkiye’ye uyarı yazısı yollandığı kaydedildi. Ukrayna, bu ayın başında da Türkiye’den aldığı 11.8 ton domatesi aynı gerekçeyle ülkeye almamıştı. l Ekonomi Servisi Market markasına sınırlama geliyor Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, marketlerin genelde kendi markalarıyla üretim yaptırıp sattıklarına dikkati çekerek, Perakende Yasasıyla buna bir sınırlama getirip, diğer üreticilerin de raflarda yer almasını zorunlu kılacaklarını söyledi. Özel Markalı Ürünler Sanayicileri ve Tedarikçileri Derneği (PLAT) Yönetim Kurulu Başkanı İmer Özer, market markalı ürünlere sınırlama getirilmek istenmesine anlam veremediklerini belirterek “Böyle bir düzenleme hayata geçerse enflasyon hızla yükselişe geçer. Geçen sene enflasyondaki artış karşısında market markalı ürünler (Private Label) adeta tüketicinin can simidi oldu” dedi. l Ekonomi Servisi Google’a 1.49 milyar Avro ceza Avrupa Birliği (AB), arama motoru Google’ı, internet sitelerinde rakiplerinin kendi arama reklamlarını koymasını önleyen reklam kontratlarından dolayı 1.49 milyar Avro’luk (1.7 milyar dolar) para cezasına çarptırdı. AB’nin eposta yoluyla yaptığı açıklamada, “Google, üçüncü taraf internet sitelerinde rekabet karşıtı kontrat kısıtlamaları uygulayarak, internet üzerinden arama reklamlarındaki hâkimiyetini güçlendirdi ve kendisini rekabetçi baskıya karşı koruma altına aldı” ifadelerine yer verildi. Bu durumun, illegal olduğu kaydedildi. l Ekonomi Servisi Köylüye belge eziyetiOrman köylüsü, defne, kekik, mantar toplamak için en az 670 lira sınav parası yatıracak Oto üretimi dipte Otomotiv ana sanayi üretimi şubat ayında yüzde 15.5 azalarak 119 bin 473 adete inerken, iki aylık üretimdeki gerileme yüzde 13.7’yi buldu. Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) verilerine göre ihracat şubat ayında adet bazında yüzde 12.6 daralarak 106 bin 84 adete inerken, iki aylık dönemde yüzde 7.5 olarak gerçekleşti. Ağır ticari aracı da kapsayan Türkiye araç pazarı şubatta yüzde 47.5 daralarak 25 bin 612 adet olurken, otomobil satışları yüzde 46.5 daralarak 19 bin 205 adete indi. Tofaş’ın ihracatı şubat ayında yüzde 40 azalarak 15 bin 802 adete, Hyundai Assan’ınki yüzde 20 azalarak 14 bin 50’ye, Ford Otosan’ınki yüzde 18 azalarak 28 bin 980 adete indi. Oyak Renault’nun ihracatı yüzde 29 artarak 24 bin 138 adete, Toyota’nınki yüzde 10 artışla 19 bin 789 adete yükseldi. l Ekonomi Servisi Sayıları yüz binlerle ifade edilen orman köylü lerine, mesleki yeterlilik belgesi şartı getirildi. Etkisiz düzenlemeler, yetersiz de Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler netimler nedeniyle Bakanlığı, 11 Ka iş kazalarının önü sım 2018 tarihi ne geçemeyen hükümet, şimdi de kekik, mustafa çakır de Mesleki Yeterlilik Belgesi’ne ilişkin adaçayı, defne, man tebliğ yayımladı. Bu tar gibi orman ürünlerini tebliğ ile orman üretim iş toplamayı “tehlikeli ve çok çiliği ile orman yetiştirme tehlikeli” işler kapsamı ve bakım işçiliği “tehlikeli na aldı. Sayıları yüz binler ve çok tehlikeli işler” kap le ifade edilen orman köy samına alındı. Orman Ge lülerine mesleki yeterlilik nel Müdürlüğü de bu teb belgesi alma şartı getirdi. liğden yola çıkarak, 13 Şu Hükümetin bu kararı, geçi bat 2019 tarihinde genelge mini zar zor sağlayan köy yayımladı. Bu genelge ile lüyü zor durumda bıraktı. odun dışı orman ürünle İptal edilmeli ri olan reçine, çıra, defne, kekik, adaçayı, çamfıstığı Aylık geliri 1000 lira bile olmayan köylüler en az 670 lira ücret ödeyerek sınava girecek. Mesleki yeterlilik belgesi olmadan ürün toplayamayacak. Toplarsa 500 lira cezası var. Üstelik belgenin 5 yılda bir yenilen ve mantar toplayarak geçinen orman köylülerine Kasım 2019’a kadar mesleki yeterlilik belgesi zorunluluğu getirildi. Düzenleme özellikle Trakya’da geçimini ormandan sağlayan köylüleri zor durumda bıraktı. “Eski köye yeni âdet” di mesi şartı var. CHP Tekir yen Aygun, Türkiye’de 20 dağ Milletvekili İlhami Öz bin 721 orman köyünde can Aygun, orman köylüle yaşayan yurttaşların ge rinin tek geçim kaynakla çimlerini ormandan sağla rının da ellerinden alındı dıklarına dikkat çekti. Ay ğına işaret ederek, “Bu vic gun, genelgenin iptal edil dansızlıktır” dedi. mesini istedi. l ANKARA Malezya Fonu Türkiye’de küçülecek Malezya Varlık Fonu (Khazanah Nasional), Türkiye’deki yatırımlarını azaltacağını açıkladı. Fonun genel müdürü Shahril Ridza Ridzuan, Türkiye’deki yatırımlarını azaltacaklarını açıkladı. Bloomberg’in aktardığına göre fon, küresel ekonomideki belirsizlikler artarken getirisi düşük bazı varlıkları elden çıkaracak. Fon ayrıca, Brexit endişeleri nedeniyle Londra’daki ofisini de kapatmayı değerlendiriyor. Fonun ortağı olduğu Malaysia Airports Holdings, Türkiye’de Sabiha Gökçen Havalimanı’nın yüzde 100 hissesini elinde bulunduruyor. Daha önce şirket, Sabiha Gökçen’deki yüzde 40’luk hisseyi satabileceğini açıklamış ancak satış gerçekleşmemişti. l Ekonomi Servisi Fdınodlaıkrakumrdaluo1lambiliylirar Çiftçi artan maliyetlerinden, ihracatçı ise tarım ürünlerinde rastlanan zararlılardan dolayı azalan kazancından dertli. Geçen yıl yüzde 80 zamlanan zirai ilaçları üretimde kullanamayan çiftçi, Karadeniz’deki fındık bahçelerinde rastlanan fındıkkurdu ve fındık yeşil kokarcası gibi zararlılara engel olamadı. Bu zararlıların geçen yılki ihracatta 300 milyon dolar kaybettirdiğine dikkat çeken Karadeniz Fındık ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Edip Sevinç, önlem alınamazsa bu kaybın bu yıl 1 milyar dolara çıkacağını kaydetti. Sevinç, “Üretim, verim ve kalite zaten düştü. Fındıkta rekabetçiliğimizi koruyabilmemiz için çiftçilerimizin zirai ilaç kullanması lazım. Özellikle Gürcistan’dan gelen kahverengi kokarca zararlısı, Türk fındığının sonunu getirebilir” dedi. Bu sıkıntı yalnızca fındıkla sınırlı değil. 2018 Kasım’da narenciye ürünlerinde de benzer durumların yaşanması Rusya’ya gönderilen ihraç ürünlerin geri gelmesine yol açmıştı. Psikopatlara ve kapitalizme dair... Christchurch katliamından sonra, yine ne siyasi liderler, ne de toplumun duygusal yaşamı üzerinde büyük bir etki yapan “kültür endüstrisi” sorumluluk üstlenmeye niyetli. “Ama neden” sorusu karşısında, hemen katilin çocukluğuna, günlük yaşamının ayrıntılarına doğru bir yolculuk başlıyor. Bu yolculuğun sonunda, 70 kişiyi öldüren Norveçli faşist Breivik, Christchurch’de 50 kişiyi öldüren Tarrant birer ruh hastasıdır (psikopat / narsist sapkın) tanısı var. Bu olayların failleriyle, içinde yaşadıkları toplumun dinamikleri arasında bir nedensellik ilişkisi aramaya gerek yok. Ya varsa? Bireyin kimliğinin gelişme süreci, konuşacağı dili, cinsel kuralları, hazlarını sınırlamayı, yasaları kabullenmeyi, böylece toplum içinde yaşamayı öğrenerek ilerler. Bu süreç kişinin toplumun düzenini sağlayan anlamlar ve simgeler sisteminin (simgeselin) içine girişi, “Büyük Ötekinin” adını öğrenmesi olarak da tanımlanır. Psikopati, kişinin “simgeselin içine giriş” süreci aksadığında, tamamlanamadığında, kimliğini istikrara kavuşturacak, hazlarını düzenleyecek “Büyük Öteki”nin adını öğrenemediği durumda ortaya çıkar. O zaman iki şey olur: Birincisi, kişi haz ilkesine göre, diğer bireyleri araçlaştırarak yaşar, kendini toplumun kurallarıyla sınırlayamaz. İkincisi “Büyük Öteki”nin adının boşalttığı yeri, din, ırk, etnisite, milliyet, futbol takımı, şirketin logosu gibi ya da çok daha özel bir başka “ötekinin” adı doldurur. Ya toplumun, değerleri bir kriz içindeyse? Ya “simgesel” verimliliğini kaybediyor, kişinin bağlandığı kurallar, etik değerler belirsizleşiyor “Büyük Öteki”nin adı silikleşiyor, adının olduğu yer boşalıyorsa? Ya bu durum kapitalist üretim tarzının krizine ait ve her krizinde daha geniş çapta tekrarlanan bir durumsa? Ya bugünler de Nazilerin, faşistlerin, falanjistlerin ortaya çıktığı zamanlar gibiyse? Breivik and Tarrant psikopat ama, sosyal medyada bu ikisinin eylemlerine, ürettikleri manifestolara ilgi, destek, bu eylemleri taklit etmek, “Breivik gibi yapmak” isteyen bir kalabalığın varlığı bu soruları gerektirmiyor mu? BBC’de bir araştırma, “beyaz üstünlüğünü” savunan, Breivik, Brenton hayranı tiplerden oluşan bir hareketin büyümekte olduğunu aktarıyordu. Dahası bu “madalyonun” öbür yüzünde de IŞİD, El Kaide tipleri, İslamcı faşizm var. Ya, yine, psikopat üreten bir tarihsel dönemden geçiyorsak? Psikopat üretme çiftliği Kapitalizm salt ekonomik bir ilişki değil. “Kâr makinesinin” yaşaması, sermayenin birikimi için gerekli kuralları, ilişkileri, ahlakı, estetiği kısacası “kapitalist gerçekçiliği”, bu son derecede karmaşık yapıntıyı tek olanaklı yaşam biçimi olarak benimseyecek insanlar, bu yapıntıyı koruyan şiddet aygıtları, yeniden üreten kurumlar, dahası sermayenin, sonu gelmez yaratıcı yıkımının insanlarda yarattığı sancıları uyuşturacak fanteziler gerekiyor. Yaklaşık 35 yıldır kapitalizm yapısal krizini yönetmekte, var olanı yıkarken kendini yenilemekte gittikçe zorlanıyor. Mali krizden sonra bu zorluk daha da belirginleşti, bilinçlere çıktı. Kapitalizmin yapısal krizi içinde verili sermaye birikim rejimi tüm değerleriyle birlikte dağılıyor. Soğuk Savaş’ın bitimiyle “özgür dünya” fantezisi işlevini yitirdi. Mali krizle birlikte “piyasalar kendiliğinden dengelenir” fantezisi yıkıldı. “Geri çevrilemez süreç” olarak sunulan küreselleşme çözülüyor. Kapitalizmle birlikte yükselen Batı egemenliği, beyazHıristiyan erkeğin üstünlüğü iddiası da artık geçerli değil. Feminizm “ataerkil” fallusu delik deşik etti. Yine, kapitalizmin tüm imkânsızlıklarının gözler önüne serildiği bir dönemdeyiz. Önce Tanrı ölmüştü, sonra Thatcher “toplum yoktur” diyerek toplumun öldüğünü haber verdi. Mali kriz “ya kapitalizm de ölüyorsa” sorusunu yeniden canlandırdı. Peki, “Büyük Öteki”nin adı şimdi neydi? Kapitalist toplum bir psikopat üretme çiftliğine dönüştü. Boşuna mı son 10 yılda psikopati konusuna ilgi aniden arttı. Araştırmaların bulguları da ilginç. Hapishanedekilerden, şirket müdürlerine (özellikle Silikon Vadisi’ndekilere), yasalarla sınırlanmadan yönetmek isteyen siyasi liderlere kadar psikopatlar her yerde... 3600 ek gösterge yine seçim sonrasına kaldı AKP tarafından 24 Haziran seçimleri öncesinde de ‘müjde’ olarak duyurulan öğretmenler, sağlık çalışanları, imamlar ve polisler için vaat edilen “3600 ek gösterge” bir kez daha seçim sonrasına ertelendi. AKP Grup Başkanı Naci Bostancı, 3600 ek gösterge düzenlemesinin seçimden sonra ele alınacak konular arasında yer aldığını, nisanmayıs aylarında bu konuda gelişme yaşanabileceğini söyledi. C MY B