Catalog

DUNYA ROMAVİYANA GERİLİMİ İtalya Dışişleri Bakanı Enzo Moavero Milanesi’nin, Avusturya’nın Güney Tirol bölgesindeki halka tek taraflı vatandaşlık ve pasaport verme girişiminden dolayı Viyana ziyaretini iptal ettiği duyuruldu. Yapılan açıkla mada Avusturya hükümetinin tasarısına dair “Bu tip toplantıların başarılı olabilmesi için önşart olan huzur ve karşılıklı güven iklimini bozmaktadır” denildi. Tirol, I. Dünya Savaşı sonrasında ikiye bölündü. Güney Tirol’ün uluslararası statüsü on yıllardır tartışmalı. İlişkiler ateş hattındaÇarşamba19Eylül2018 dishab@cumhuriyet.com.tr EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 7 İlk kez karşı karşıya geldiler Moskova ile Ankara’nın İdlib’de uzlaşmaya varmasının üzerin den 24 saat geçmeden bir Rus askeri uçağının düşürülmesi, Ortadoğu’nun nasıl bir barut fıçısı olduğunu yine gözler önüne ser di. Son olayın şaşırtıcı ve endişe yaratan yönü Rusya ile uçağının düşürülmesinden sorumlu tuttu ğu İsrail’in Suriye’de iç savaşın başlama sından bu yana ilk kez bu kadar teh likeli şekilde karşı karşıya gelmesi. CENK BAŞLAMIŞ ABD’nin bölgedeki en yakın müttefiki İsrail’le, “düş manı” Suriye’nin “hamisi” Rus ya arasındaki ilişkilerin son yıl larda giderek yakınlaşması ger çekten de ilk anda şaşırtıcı geli yor. Rusya Devlet Başkanı Vladi mir Putin’in Cumhurbaşkanı Re cep Tayyip Erdoğan’dan son ra en çok görüştüğü yabancı li derlerden birinin İsrail Başbaka nı Binyamin Netanyahu olması da yine şaşırtıcı bir durum. Bu tabloyu iyice karmaşık ha le getiren ABD ve müttefikleri nin Suriye’ye saldırılarında ortalığı ayağa kaldıran Kremlin’in İsrail’in benzer saldırıları karşısında ge nelde neredeyse sessiz kalması. Bütün bunlara, ABD gibi büyükel çiliğini Kudüs’e taşıma kararı al masa da Rusya’nın Batı Kudüs’ü İsrail’in başkenti tanımasını ek lemek gerekiyor (Rusya Do ğu Kudüs’ü ise Filistin’in başken ti görüyor). İsrail’e karşı uzak ve soğuk duran Sovyetler Birliği’nin tersine Rusya’nın dengeli ve dik katli bir siyaset izlediği, Tel Aviv’in de benzer şekilde karşılık verdiği söylenebilir. Yüksek ses le dile getirilmese de, iki ülkenin arasında “birbirinin ayağına bas mama” olarak nitelenebilecek bir anlaşma bulunduğu anlaşılıyor. Kara kaplı deftere not edilebilir Bu uzlaşmanın perde arkasında ise belki de iki ülkenin birbirlerinden çekinmesi yatıyor. İsrail, Suriye’deki iç savaşa müdahil olmayı düşünmediği ve asıl kaygısının kendi güvenliği olduğu konusunda Rusya’yı ikna etmiş görünüyor. İsrail, Suriye’ye düzenlediği saldırıların esas olarak İran’ın ve ona bağlı Hizbullah’ın askeri varlığını hedef aldığını söylüyor. Rus uçağının vurulması ve Moskova’nın İsrail’i sorumlu tutmasıyla yıllardır süren denge ilk kez bozulmuş oldu. Yine de, resmi açıklamaların sertliği bir yana, iki ülkenin statükoyu sürdürmek isteyeceğini ama elbette Rusların bu olayı kara kaplı deftere not edeceğinivarsaymak mümkün. Dolayısıyla son olayın iki ülke arasında, Türkiye’nin bir Rus uçağını düşürmesinin yol açtığı türden bir krize yol açması olasılığı zayıf görünüyor. İsrail saldırısına yanıt veren Suriye füzeleri, 15 askeri taşıyan Rus uçağını vurdu. Moskova olaydan İsrail’i sorumlu tuttu Suriye savaşı yedi yılı aşkın süredir devam ederken sahada bu kez de İsrailRusya hattında kriz çıktı. Lazkiye yakınlarında önceki gece düşürülen bir Rus uçağı, İran’a bağlı güç lerin sahadaki varlığını gerekçe göstererek son dönemde Suriye’ye dönük hava saldırılarını yoğunlaştıran İsrail ile Rusya arasında gerilime neden oldu. Rusya, 15 askeri personel taşıyan Hmeymim Üssü’ne gitmekte olan İl20 tipi uçağının Suriye S200 hava savunma sistemleri tarafından yanlışlıkla düşürülmesinin sorumlusunun İsrail olduğunu söyledi. İsrail ise Şam, Tahran ve Hizbullah’ı suçladı. Suriye’nin batısındaki Humus ve Lazkiye bölgesinde önceki gece meydana gelen patlamaların ardından Rusya Savunma Bakanlığı, bir uçaklarının radardan çıktığını açıkladı. Tass ajansı bölgedeki patlamaların Fransa’ya ait bir fırkateynden gönderilen füzeler ve İsrail’in saldırılarından kaynaklandığını duyurdu. Paris iddiayı reddetti. ‘Türkiye krizi farklı’ Rus uçağının düşmesiyle dikkatler denge politikasının gözetil diği MoskovaTel Aviv ilişkileri nin seyrine çevrildi. PutinNetan Putin yahu geçen temmuzda bir araya gel Netanyahu mişti. Uçak krizi sonrası Rusya yöneti ğini de belirtti. Konaşenkov, İsrail’in bu eylemine gerek minden ilk açıklamalarda İsrail’e yönelik sert tonun ise Putin tarafından yumuşatılması dikkat çekti. Bu arada Putin, İl20 uçağının düşmesini Türkiye tarafından vurulan Su24 ile karşılaştırılmaması ge dından soruları yanıtlayan Putin, İl20 uçağının bir İsrail jeti tarafından değil trajik tiği gibi karşı rektiğini söyledi. “O zaman Türk uçağı olaylar zincirinin bir lık verme hakkı bizim uçağımızı bilerek vurdu” dedi. sonucu olarak düşürül MnvsluiuınodresdgelkluuedorlrüavdidannuıdkB.Relİüuasbyrsruıüaynikalı’eDilnçışiişleSrguiemrilymuete’damedeımRsrüuilbaliseçeriaıclnnisertkayğtetaiian.rkcliıenardkinlaaergızösaaornalraümlkyıenödnnadaiennügleğieiklüsgdenseiağümİslidnsreıaöenriylıliill’şğaieanridrnıieSni.tnuıAneririthbdytiluıe.an’lyie ‘Uçağı kalkan yaptılar’ Bakanlığı’na çağrıldı. Gerilimin yükselmesi sonrasın Gözler İran baskısında Bakanlık Sözcüsü İgor Konaşenkov daha sonra yaptığı açıklamada ise “Suriye ordusu tarafından kullanılan Rus yapımı S200 sistemi tarafından vurulan uçağın İsrailli pilotların sorumsuzluğu yüzünden düştüğünü” ifade etti. 15 askerin öldüğünü duyurduğu açıklamasında olayı “İsrail’in düşmanca provokasyonu” olarak nitelendirirken “İsrailli pilotların uçağı Suriye ordusunun füze savunma sistemlerinin bulunduğu ateş hattına sürüklediğini, uçağı kalkan olarak kullandığını” kaydetti. Konaşenkov “İsrail hava kontrol sistemleri ve F16 pilotları Rus uçağını görememiş olamaz. Kasıtlı olarak bu provokasyonu yaptılar” dedi. Sözcü, İsrail’in bölgeye yaptığı operasyonla ilgili kendilerini yalnızca bir dakika önce bilgilendirdi da ise taraflar arasında görüşme trafiği yaşandı. Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, İsrailli mevkidaşı Avigdor Lieberman’la telefonla görüştü. Şoygu’nun “Rus uçağının düşmesinin sorumluluğu tamamen İsrail’e aittir. Daha önce birçok kez Suriye’de Rus güçleri için tehlike teşkil edebilecek saldırılar gerçekleştirmemesi konusunda uyarmıştık” ifadelerini kullandığı belirtildi. Putin yumuşattı Gerilimin artmasının ardından ise gündeme İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i aradığı haberi düştü. Putin’in ilk açıklaması ise tansiyonu düşüren tondaydı. Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ı kabulünün ar Eylül başında, Suriye’de son 18 ayda 200 İran hedefini vurduğunu açıklayan İsrail ordusu, uçağın düşmesinin ardından Twitter üzerinden açıklama yaptı. “Suriye uçaksavarlarının ateşi sonucu düşen Rus uçağındaki askerler için üzüntü duyuyoruz” denilen açıklamada “İsrail bu olaydan tümüyle Esad rejimini sorumlu tutuyor. Aynı zamanda İran ve Hizbullah’ı da” ifadeleri kullanıldı. Lazkiye’ye operasyonun Suriye’nin silah sistemlerini Hizbullah’a transfer etmesini engellemek için düzenlendiği iddia edildi. İsrail basınına yansıyan kimi yorumda, uçak kriziyle birlikte bugüne kadar Tel Aviv yönetiminin Suriye’de İran hedeflerini vurmasına fazla ses çıkarmayan Moskova’nın tutumunun değişebileceği belirtildi. Kore’de barış rüzgârları sürüyor Karşılama sırasında Kim ile Moon’un samimi görüntüleri kameralara yansıdı. PyeongChang Kış Olimpiyat Oyunları sonrası barış mesajlarının hâkim olmaya başladığı Kore Yarımadası, tarihe geçecek bir zirveye daha ev sahipliği yaptı. Güney Kore Devlet Başkanı Moon Jaein, Kuzey Kore lideri Kim Jongun ile yapacağı zirve ve üç günlük ziyaret çerçevesinde dün Pyongyang’a gitti. Moon, son 11 yılda Kuzey Kore’ye giden ilk Güney Kore lideri oldu. Seul Hava Üssü’nden havalanıp Sarı Deniz üzerinden direkt uçuş rotasını kullanıp 80 dakikalık bir uçuşla Pyongyang’a varan Moon ve First Lady Kim Jongsook’u, uçağın indiği Sunan Uluslararası Havalimanı’nda Kim, kız kardeşi Kim Yojong ve eşi Ri Solju bizzat karşıladı. Karşılama sırasında Kim Jongun’un Moon Jaein’in samimi görüntüleri kameralara yansıdı. Moon, “Bütün dünya bizi izliyor. Ba rış ve refahın meyvelerini dünya halkına göstermek istiyorum” dedi. Kim ise Moon Jaein’i, geçen haziranda ABD Başkanı Donald Trump ile Singapur’da gerçekleştirdiği, Kore Yarımadası’nın nükleer silahlardan arındırılması uzlaşının çıktığı tarihi görüşmeye önayak olan isim olarak göstererek teşekkür etti. Kim, “Bunun sayesinde bölgedeki politik durum denge kazandı, daha ileriye dönük sonuçlar bekliyorum” ifadelerini kullandı. Kafilede tartışmalı isim Moon’a 21 Eylül’e kadar sürecek ve nükleer silahlardan arınmanın ana gündem maddesini oluşturduğu resmi ziyaretinde Samsung, LG ve Hyundai Motor gibi teknoloji devlerinin üst düzey isimleri eşlik ediyor. Bu isimler arasında Güney Kore’yi sarsan ve eski Devlet Başkanı Park Geunhye’nin az ledilmesine uzanan yolsuzluk skandalında rüşvet suçlamasıyla hüküm giyen Samsung’un veliahtı Lee Jaeyong dikkat çekti. Lee geçen yıl ağustos ayında 5 yıl hapis cezasına çarptırılmış ancak şubat ayında mahkeme önce cezayı 2.5 yıl kısaltmış, daha sonra ise erteleme getirmişti. Moon ve Kim, 27 Nisan’da iki ülke sınırındaki Panmunjom Ateşkes Köyü’nde bir araya gelmişti. Zirve sonunda yayımlanan ortak açıklamada, Kore Yarımadası’nın nükleer silahlardan tamamen arındırılması ve mevcut ateşkesin kalıcı bir barış anlaşmasına dönüştürülmesi için görüşmelere başlama konusunda anlaşmaya varıldığı duyurulmuştu. Moon, bu görüşmede Kim’in isteği üzerine Kim’le el ele tutuşup önce sınırın Kuzey Kore tarafına geçmiş, ardından Güney Kore tarafına geri dönmüştü. Göçmen dramı... Fransa’da kimi göçmen, ülkenin kuzeybatısından İngiltere’ye feribotla geçecek kamyonların kasalarına tutunarak tehlikeli yolculuğu göze alıyor. ABD mülteci kotasını azaltıyor ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, ABD’nin gelecek mali yıl için kabul edeceği mülteci kotasını 30 bine indireceğini açıkladı. Buna göre, bu yıl toplamda 45 bin mülteciyi kabul eden ABD, gelecek mali yıl içinde bu sayıyı 15 bin kişi daha azalttı. Açıklamada belirtilen mülteci kotasının 1980’den bu yana kabul edilen en düşük mülteci sayısı olacağı bilgisi paylaşıldı. Eski ABD Başkanı Barack Obama döneminde Washington, 1 Ekim 2015’te başlayan mali yıl içinde ülkeye 85 bin mülteci almayı taahhüt etmiş fakat senenin sonunda bu hedefin 22 bin gerisinde kalmıştı. ALMAN İSTİHBARATINDA AŞIRI SAĞ DEPREMİ Almanya’da iç istihbarattan sorumlu Anayasayı Koruma Teşkilatı (BfV) Başkanı Hans Georg Maassen dün görevinden alındı. Chemnitz’de göçmenlerle tartışan bir kişinin öldürülmesi sonrası protestolar düzenleyen aşırı sağcıların sığınmacılara saldırdığına dair görüntülerin sahte olabileceğini savunan Maassen tepki çekmişti. Maassen’in, 2017 BfV raporundaki bazı bilgileri, kamuoyuna açıklanmasından önce ırkçı AfD partisinden siyasetçilere verdiği de öne sürülmüştü. Massen’in İçişleri Bakanlığı’nda bir göreve atandığı duyuruldu. Gazze’deki protestolarda yine İsrail ateşi vardı. AP heyetine Gazze engeli İsrail’in Avrupa Parlamentosu (AP) üyelerinin, abluka altındaki Gazze’ye girişini engellediği duyuruldu. AP’den yapılan yazılı açıklamada, altı milletvekilinden oluşan heyetin, İsrail işgali altındaki Filistin topraklarına düzenlediği üç günlük ziyaret çerçevesinde Gazze’ye giriş talep ettiği ancak İsrail’in izin vermediği belirtildi. Heyetin Doğu Kudüs’teki çalışmalarının ardından yarın Gazze’ye yapacağı ziyaretin amacının kentte yıllardır süren ablukanın insani durum üzerindeki etkisini tespit etmek olduğu belirtilen açıklamada, İsrail’in 2011 yılından bu yana AP’ye engel olduğu vurgulandı. Heyet Başkanı Neoklis Sylikiotis, “İsrail’in Gazze halkının gerçekten ne kadar kötü bir durumda olduğunu göstermekten korktuğu çok açık” değerlendirmesinde bulundu. Gazze’de iki kişi öldü Öte yandan, İsrail’in Gazze’ye yönelik şiddeti can almaya devam ediyor. Filistin Kızılayı, bir İsrail jetinin önceki gece Han Yunus kentinin doğusundaki ElKarara beldesi civarına düzenlediği saldırıda en az iki Filistinlinin yaşamını yitirdiğini duyurdu. İsrail, kuzen oldukları söylenen, biri 18, diğeri 21 yaşındaki iki Filistinlinin tel örgülere şüpheli bir cisim bıraktıkları açıklaması yaptı. 30 Mart’taki Toprak Günü’nden bu yana Gazze’de düzenlenen gösterilere İsrail’in saldırılarında en az 179 kişi yaşamını yitirdi. Öte yandan Kudüs’te dün bir Filistinli, İsrail güçlerince vurularak öldürüldü. İsrail kaynakları, bu kişinin bıçaklı saldırı girişiminde bulunduğunu savundu. Amiri, yarışta yokum dedi Irak’ta mayısta yapılan seçimlerden lideri olduğu Fetih İttifakı ile ikinci çıkan Haşdi Şabi milislerinin komutanı Hadi el Amiri, başbakanlık yarışından çekildiğini açıkladı. Bağdat’ta düzenlediği basın toplantısında “Seçim yolunda yapıcı diyalog yolunu açma amacıyla başbakanlık adaylığından çekiliyorum” ifadelerini kullanan Amiri, başbakanın geniş bir uzlaşma ile seçileceğini belirtti. Seçimlerden birincilikle ayrılan Mukteda Sadr liderliğindeki Sairun ile Başbakan Haydar İbadi liderliğindeki Nasır grupları, Reform ve İmar Koalisyonu adı altında bir araya gelirken Fetih İttifakı da eski Başbakan Nuri el Maliki’nin Kanun Devleti grubuyla Bina Koalisyonu’nu oluşturmuştu. Her iki koalisyon da meclisin en büyük grubu olduklarını iddia etmişti. Hükümet uzlaşısı iddiası Ekonomi temelli protestoların son günlerde Basra’ya sıçradığı, siyasi krizdeki Irak’ta Amiri’nin açıklamalarının Sairun ve Fetih gruplarının ortak hükümet kurma konusunda fikir birliğine vardığına işaret ettiği şeklinde yorumlandı. Amiri, “Başbakan Bina Koalisyonu ile Reform ve İmar Koalisyonu’nun siyasi uzlaşması ve ittifakı sonucu seçilecek. Bunu, Kürt gruplarla da istişare edeceğiz” şeklinde konuştu. Bombardımanlarda okullar da hedef oluyor. ‘Gıda depoları vuruldu’ Ykeomidrkeduniat’danen emen’de Riyad liderliğindeki koalis Yyonun operasyonları sürerken gıda depolarının hedef alındığı iddiaları halihazırda insani krizle boğuşan ülkeye yönelik kaygıları artırdı. Koalisyonla hareket eden Hadi güçlerinin, İran destekli Husilerin kontrolündeki statejik önemdeki liman kenti Hudeyde ve çevresine yönelik kuşatmayı sıkılaştırdığı kaydedildi. Husi kaynaklar, Hudeyde’de uluslararası kuruluşlarca gönderilen gıda yardımlarının depolandığı, sivillerin de yaşadığı bölgelerin önceki gece bombardımanların hedefi olduğunu savundu. Riyad liderliğindeki Körfez’in Sünni cephesiyle, Şii İran arasında “vekâlet savaşı” alanına dönen Yemen için Birleşmiş Milletler’in (BM) son dönem müzakere masası oluşturma çabası sonuç vermemişti. Yemen’e yönelik Riyad liderliğindeki uluslararası koalisyon operasyonlarını sürdürürken bombardımanda çok sayıda sivil yaşamını yitirdi. İnsani kriz tablosunun her geçen gün ağırlaştığı ülkede, son üç yılda çatışma, yokluk, açlık, kolera salgını nedeniyle yaklaşık 10 bin kişinin yaşamını yitirdiği belirtiliyor. C MY B