Catalog

SAYFA CUMHURİYET 14 OCAK 2015 ÇARŞAMBA 10 EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 ayda yılın zirvesine yerleşen cari açık ekimde 2.04, 2013 Kasım ayında da 4.22 milyar dolar olmuştu Cari açık yılın zirvesinde Petrol 46 doların altına geriledi Ekonomi Servisi Brent petrolün varil fiyatı yüzde 2’nin üzerinde düşüşle yaklaşık 6 yılın en düşüğü olan 45.71’yi gördü. Öte yandan Birleşik Arap Emirlikleri Petrol Bakanı Süheyl Bin Muhammed ElMazrui, OPEC’in petrol üretim stratejisini değiştirmeyeceğini ve petrol fiyatlarında ani bir toparlanmanın muhtemel olmadığını söyledi. Petrol piyasasının istikrara kavuşmasının 23 yılı bulabileceğini belirten Bakan, OPEC dışında kalan petrol ihracatçılarına üretim konusunda gerçekçi hareket etme çağrısında bulundu. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ise, petrol fiyatlarının düşürülmesini ‘komplo’ olarak niteleyerek, bunu planlayanların pişman olacağını söyledi. Ekonomi Servisi Cari açık kasım ayında altın fiyatlarındaki sert düşüşün altın ithalatını artırmasına paralel 2014’ün en yükseği olan 5.64 milyar dolar olurken, 5.45 milyar dolar olan beklentiye yakın gerçekleşti. Cari açık böylece aylık bazda 2014’ün en yüksek seviyesinde gerçekleşti. Kasım ayında kıymetli maden ithalatında 2008’den beri en yüksek artışın yaşanması, bankacılara göre cari açığın kasımdaki artışında ana belirleyici oldu. Türkiye’nin altın ithalatı, altın fiyatlarının 2010 başından bu yana en düşük seviyeyi gördüğü kasım ayında bir önceki aya göre altı kat artarak 46.93 tona yükselmişti. Bankacılar tek seferlik olduğunu düşündükleri bu etki haricinde bakıldığın u Merkez Bankası verilerine göre cari açık, altın ithalatının etkisiyle kasımda 5.64 milyar dolarla beklentileri aştı ve 2014’ün zirvesine çıktı. Açık, yıllık bazda 47 milyar dolara ulaştı. da kasımda ödemeler dengesinde bir bozulma görmediklerini, aksine petrol fiyatlarındaki düşüşün cari dengeyi önümüzdeki aylarda pozitif etkilemesini beklediklerini söylediler. Altın ithalatındaki artış 2013 yılı için dış ticaret açığında yaşanan sert artışın ana belirleyicisi olmuştu. Kasım ayındaki artışa rağmen ilk 11 aydaki altın ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 50 dara larak 7.4 milyar dolara geriledi. Merkez Bankası verilerine göre cari işlemler açığı bir önceki yılın ocakkasım dönemine göre 17.95 milyar dolar azalarak 38.72 milyar dolara geriledi. TCMB açıklamasında, “Bu gerilemede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının 15.17 milyar dolar azalarak 56.67 milyar dolara düşmesi, net hizmet gelirlerinin 2.4 milyar dolar artarak 24.85 milyar dolara yükselmesi ve birincil gelir açığının 576 milyon dolar azalarak 7.92 milyar dolara gerilemesi etkili olmuştur” denildi. Yıllıklandırılmış kümülatif cari açık ise ekimde 45.67 milyar dolardan kasımda 47.09 milyar dolara yükseldi. Aklama Teknikleri Dört eski bakanı aklayarak “görevini” tamamlayan TBMM Soruşturma Komisyonu’nun hazırladığı rapor 197 sayfa. Komisyon’un CHP’li üyelerince hazırlanan; imhasına karar verilen tapelerden de alıntı yapılan “karşı oy” ise 232 sayfadan oluşuyor. “Karşı oy” raporu, savcı yetkileriyle donatılan Meclis Soruşturma Komisyonu’nun, başkanın iktidarın çoğunluk oylarıyla, yolsuzluk ve rüşvetle suçlanan dört eski bakanı nasıl “akladığı”nı kanıtlayan ibretlik ve somut veriler içeriyor. Hazırlığı kadar olmasa bile okuması da ciddi bir zaman ve mesai isteyen bu raporun bazı çarpıcı bölümlerini, yerim el verdiğince özetleyerek paylaşıyorum: HHH l Soruşturma Komisyonu, bu konudaki önergenin kabul edilmesinden iki ay sonra kurulabildi. l Önergelerin görüşme günü için, Meclis TV’nin yayında olmadığı gün seçildi. Görüşmeler kamuoyundan saklandı. l Dosyaların, Cumhuriyet Başsavcılığı’ndan çıktıktan sonra, Soruşturma Komisyonu odasına gelmesi iki ayı buldu. Fezlekeler Meclis’e gelmeden önce Adalet Bakanlığı’nda 26 gün bekledi. l Toplam 32 klasörlük dosya, soruşturmayı yürüten savcıların değiştirilmesinden sonra 21 klasör azaltıldı. Komisyon’a 11 klasör geldi. l Komisyon Başkanı, tek başına karar alarak klasörleri savcılığa iade etti. l “Asıl fezleke” olarak adlandırılan İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın soruşturma dosyası ile komisyona gelen belge arasında 196 sayfalık fark çıktı. l Meclis Başkanlığı’na Ocak 2014’te savcılıkça gönderilen ve gizlilik içermeyen 4 sayfalık yazının örneği, talep edilmesine rağmen Meclis Başkanlığı’nca cevaplanmadı bile. l 19.11.2014’te BANKASYA’ya müzekkere yazılarak “Mehmet Şenol Çağlayan” adına 20121014 yılları arasındaki hesap hareketlerinin Komisyon’ca talep edilmesi yazılı olarak istendi. Ancak bir işlem yapılmadı. l 19.11.2014’te Barış Güler’e ait olduğu ve satış protokolü düzenlendiği belirtilen villanın tapu kayıtlarının, satış bedeli ve tarihini de içerir şekilde Komisyon’ca incelenmesi için istenmesi yazılı olarak talep edildi. Ancak bir işlem yapılmadı. l 19.11.2014’te “LİDA KUYUMCULUK”a ait 20112014 yılları arasında defter ve fatura kayıtlarının sağlanması yazılı olarak istendi. Ancak bir işlem yapılmadı. l 25.11.2014’te İş Bankası Genel Müdürlüğü’ne müzekkere yazılarak Barış Güler’e ait olduğu ve satış protokolü düzenlendiği belirtilen villa ile ilgili “Barış Güler” veya “Muammer Güler” adına bir kredi işlemi ve ipotek işleminin yapılıp yapılmadığı hususunun Komisyon’ca sorulmasının zorunlu olduğu yazılı olarak bildirilerek istendi. Ancak bir işlem yapılmadı. l 25.11.2014 tarihinde Yusuf Tutuş’a ait saatçinin 20112014 yılları arası defter ve fatura kayıtlarının asıl nüshalarının Komisyon’ca incelenmek üzere istenmesi için yazı yazıldı. Ancak bir işlem yapılmadı. l 16.10.2014 tarihli toplantıda, Komisyon Başkanı, “Arkadaşlar, şimdi bakın, çok önemli gördüğümüz kişilerden birincisi Rıza Sarraf. Bütün işin her tarafında o görünüyor. Tamam, yani arkadaşlarımız mademki ‘Burada illa’ diyorsa onu burada dinleyelim. Habbani’yi de burada dinleyebiliriz ama bizim orada o dosyalardan çıkaracağımız bir sürü kişi çıkar işin içinde daha, kenarında köşesinde olanlar. Onların alt komisyonların orada dinlemesi lazım” dedi. Bu ifadesiyle mutabakata varılmış olmasına rağmen, Başkan, bu kişilerin dinlenmelerinin tüm üyelerin bulunduğu anda yapılması görüşüne uygun davranmadı. HHH Komisyon’un MHP’li üyesi Kahramanmaraş Milletvekili Mesut Dedeoğlu, “karşı oy” yazısında, şu konuların altını çizmiş: l 64 klasörlük soruşturma evrakı, önce Meclis Başkanı Cemil Çiçek’in göndermesinden sonra 32 klasör, sonra da Komisyon Başkanı Hakkı Köylü’nün iadesinden sonra 11 dosyaya düşmüş olarak geri geldi. l Başkan Köylü, komisyon üyelerine haber vermeden tek başına yayın yasağı aldırdı. l İki ay, çalışmadan ve soruşturma yapmadan geçti. Olağanüstü toplantı yapılması isteği dikkate alınmadı. Böylece Cumhurbaşkanlığı seçimi sürecinde soruşturma konusu yolsuzluk olaylarının kamuoyunda tartışması engellendi. l Komisyon Başkanı, bazı bakanlara soru sorulduğunda, sorulara cevap vermek zorunda olmadığı konusunda yönlendirdi. Aynı durum, ifadesine başvurulan bazı şahitlerin dinlenmesi sırasında da gözlendi. HHH Ayıklanan klasörler, yayın yasağı getirilen toplantılar, okutulmayan dosyalar, işleme konmayan dilekçeler, dinlenmeyen tanıklar, “cevap vermeyebilirsiniz” denilen eski bakanlar... Darbedir darbe. “Görev”ini böylece tamamlayan Soruşturma Komisyonu’nun ardından, artık Meclis’te bir Darbe Komisyonu kurularak eski bakanları mağdur eden darbe iddialarının araştırılmasını beklemek hakkımızdır. 1.5 milyon borçlu yasal takipte u Bireysel kredi ve kredi borcundan dolayı yasal takipte olanların sayısı kasımda geçen yılın aynı ayına göre 89 bin kişi arttı. Yasal takipteki borçluların sayısı 1 milyon 558 bini buldu. Ekonomi Servisi Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi’nin Negatif Nitelikli Bireysel Kredi ve Kredi Kartı Kasım Ayı Raporu’na göre, bireysel kredi veya kredi kartı borcundan dolayı yasal takibi devam eden kişilerin sayısı, kasım itibarıyla 89 bin arttı. TBB Risk Merkezi, aylık, yıllık ve tüm dönem verilerini kişi bazında tekilleştirilme yaparak, Negatif Nitelikli Bireysel Kredi ve Kredi Kartı Kasım Ayı Raporu’nu yayımlandı. Rapora göre, bireysel kredi borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı, geçen yılın ilk 11 ayına göre yüzde 2 oranında artarak 611 bine, bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı ise yüzde 11 oranında artışla 947 bine yükseldi. Buna göre bireysel kredi veya bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe girmiş tekilleştirme yapılmasıyla hesaplanan toplam kişi sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6 oranında artışla bir milyon 200 bin oldu. 2009’dan bugüne bakıldığında bireysel kredi veya bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe girip hala yasal takipte olan tekilleştirme yapılmasıyla hesaplanan kişi sayısı 2 milyon 900 bin olarak gerçekleşti. Bu rakam Ekim ayına göre yüzde 3.1 oranında, 89 bin civarında arttı. Kasım dönemi itibarıyla bireysel kredi borcundan dolayı yasal takibe girip hâlâ yasal takipte olan kişi sayısı, bir ay önceye göre yüzde 1.5 oranında artarak 1 milyon 870 bin işiye ulaştı. Bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe girip hâlâ yasal takipte olan kişi sayısı ise son ay içerisinde yüzde 5.3 oranında artarak bir milyon 990 bin kişi oldu. Torunlar Center inşaatındaki asansör kazasında 10 işçi yaşamını yitirmişti Dolar 2.28’in altını gördü Ekonomi Servisi Dolar/TL 2.2761’le son bir ayın en düşük düzeyine geriledi. Amerikan Merkez Bankası’nın (Fed) faiz artışında acele etmeyeceği ve kısa sürede yeni bir gevşeme adımı atacağı beklentileriyle küresel piyasalarda artan risk iştahı ve petrol fiyatlarının 6 yılın en düşük seviyesine gerilemesiyle dolar/TL güne bir ayın en düşük seviyelerinden başladı. Bankalararası piyasada dolar 2.28’in altına indi. Kur 2.2761’e kadar geriledi. Avro, Fed’in ülke tahvili alımlarına önümüzdeki hafta başlayabileceği söylentileri ile dolar karşısında 9 yılın en düşük seviyesine yaklaştı. Asansörle ölüm inşaatlarda artıyor Ekonomi Servisi 2012’de inşaat sektörünün hız kazanmasıyla asansörle ölüm oranları da arttı. Asansör ve kullananların sayısı arttığı için ölüm oranlarının arttığını söyleyen Asansör ve Yürüyen Merdiven Sanayicileri Derneği (AYSAD) Yönetim Kurulu Başkanı Sefa Targıt’ın açıkladığı rakamlara göre, 2008’de 5 ölüm yaşanırken 2012’de 19’a çıktı. 2014’de ölüm oranı 13 ancak bu rakama Torun Center’da 2014’de hayatını kaybeden 10 inşaat işçisi dahil değil. Targıt, şantiye asansörlerinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından denetlendiğini söyledi. Türkiye’de 400 bin asansör var, kontrolü yapılan 152 bin 278 asansörün yüzde 67’si yüksek risk taşıyor. Hemen kapatılması gerekenlerin oranı yüzde 20. 2013’te Avrupa’da asansör kazasında ölen 17 kişinin 12’si Türkiye’den. Bunun kabul edilebilir olmadığını söyleyen Targıt, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na öneriler sunduklarını ve tebliğ çıkması halinde, kapı kilit ve emniyet paraşüt sistemi, hız regülatörü, elektronik emniyet denetimi ve zeminde tampon uygulamaları yapılacağını belirtti. İkinci büyük ‘sır’ Akkim’i Çin’e taşıyacak Akkök Holding bünyesindeki Akkim, Gizem Frit’i aldı. Hedef, şirketi 2019’da 500 milyon dolar ciroya ulaştırıp halka açmak. OLCAY BÜYÜKTAŞ Mehmet Dördüncü Onur Kipri Tolga Ballık Rai Dinçkök Ekonomi Servisi Akkök Grubu’na bağlı AkKim, SakaryaHendek’te üretim yapan aile şirketi Gizem Frit’in tamamını satın aldı. Satın almayla birlikte Akkök Grubu, frit üretimini dünyaya da taşıyacak. Hedefte Gizim Frit’in yüzde 20 pazar payını aştığı Brezilya, Çin ve ABD’de 2 yıl içinde fabrika kurmak da var. Halk arasında ‘sır kaplama’ olarak bilinen yarı egrimiş cam ile teflon hammaddesi üreten Gizem Frit, Türkiye’de en fazla bor kullanan şirket olma özelliği de taşıyor. Satın almayla ilgili önceki akşam düzenlenen sohbet toplantısında verilen bilgiye göre Gizem Frit, alanında Türkiye’de tek, dünyada ise 2. büyük şirket konumunda. BoschSiemens, Electrolux, Ariston, Arçelik, Vestel, Beko, Whirlpool, Indesit gibi dünya devlerine üretim yapan Gizem Frit’in cirosu 90 milyon dolar. Çalışan sayısı 300. 2013’te 55 ülkeye 43 milyon dolar ihracat yapan şirket 1979’dan beri üretim yapıyor. Adını ‘sır’dan alan Gizem Frit’in kuruluş hikâyesi ise ilginç. Şirketin 2. kuşak temsilcisi olan Genel Müdür Tolga Ballık bu hikâyeyi şöyle anlattı: “Babam bir gün Galatasaray’dan aşağı inerken seramik alıyor. Satıcıya neden pahalı olduğunu soruyor. Satıcı seramiğin üstündeki sır kaplamayı gösterip ‘Bu ithal ediliyor o yüzden’ diyor. Eczacı olan babam önce hobi olarak başlıyor üretmeye. Bize hep ‘Aspirin satıp bu işe yatır Temelinde Aspirin var dım’ derdi. Şu anda Türkiye’de tek, dünyada ise ikinci büyük emaye frit üreticisiyiz.” Akkök Holding Üst Yöneti cisi (CEO) Ahmet Dördüncü, Akkök Holding kısa süre önce aile üyesi hissedarların davalık AkKim’de su meselesine odakolmalarıyla gündeme gelmişti. Satın almanın açıklandığı toplantıya landıklarına dikkat çekerek “Sukatılan Akkök Holding İcra Kurulu Üyesi Raif Dinçkök, ilgili davalayun filtrelenerın sürdüğünü, ancak bu davaların satın almalara ya da işlere rek tekrar kulengel olmadığını Giz lanılması Müdü rü Tolg em Frit’in dile getirdi. r tiklerin o G y a için çalıe ı nel Ballık i belir m kanse p a t e t y f e şıyoruz. nesi. 1 r yapıyor id rek “Teflo lon da üre ser tn 0 kan d n Zaten o Ama g yıl önce bu iaları şehir çizilince l 5 şirkete baktıklarını betef efs ünü tür dedi. len i su kim z lirten Kipri, Gizem Frit’ten öni Ballık müz tekno şeyler vardaÇ loji piy ı. aslınd yasalları ce 2014’te Dörtel’e ait 2 fabria teflo asadaki ‘s si sayesin de b era no tıştan üretiyokayı satın aldıklarını da hatırelde e lduğunu sömika’ ürün u yok” le t y Dün lattı. Bu arada toplantıda satış ruz” derturizm tiği para ile ledi. Ballık rin de , saiki yıl işine g y a rakamı açıklanmazken Tolga ken AKs söyled ireceğini onra da ilk Ballık alacakları parayla büyük Kim Genel Müi. olacak” bir turizm yatırımı düşündükledürü Onur Kipri şeklinde rini söyledi. Ballık Halen made “Fabrikada kurakonuştu. dencilik ve inşaat işlerinin bucağımız tesisle 15 bin metreBugüne kadar satın almak için lunduğunu da anlattı. küp suyu yeniden kazanacağız. Davalar işleri etkilemez MERKEZ BANKASI CİNSİ DÖVİZ ALIŞ SATIŞ 2.2819 1.8654 0.36276 2.6948 3.4591 2.2489 0.28592 1.9078 7.8017 0.29566 0.60796 1.9312 1 ABD DOLARI 2.2778 1 AVUSTRALYA DOLARI 1.8533 1 DANİMARKA KRONU 0.36099 1 EURO 2.6899 1 İNGİLİZ STERLİNİ 3.4412 1 İSVİÇRE FRANGI 2.2345 1 İSVEÇ KRONU 0.28299 1 KANADA DOLARI 1.8992 1 KUVEYT DİNARI 7.7010 1 NORVEÇ KRONU 0.29368 1 S. ARABİSTAN RİYALİ 0.60687 100 JAPON YENİ 1.9185 14 OCAK 2015 ALIŞ 2.2762 1.8448 0.36074 2.6880 3.4388 2.2311 0.28279 1.8922 7.5855 0.29347 0.60232 1.9114 EFEKTİF SATIŞ 2.2853 1.8766 0.36359 2.6988 3.4643 2.2523 0.28658 1.9150 7.9187 0.29634 0.61252 1.9385 Tofaş’ta Eroldu dönemi Türkiye hâlâ dövize bağlı Ekonomi Servisi 20 Ocak 2012’den bu yana Tofaş Türk Otomobil Fabrikası AŞ’nin Üst Yöneticisi (CEO) olan Kamil Başaran 3 yıllık görev süresini tamamladı ve CEO’luk görevini Cengiz Eroldu’ya devretti. Eroldu, 19 yıldır Tofaş’ta görev yapıyor. Koç Holding ve Tofaş Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa V. Koç, “Tofaş’ın Türk otomotiv sanayisine sağladığı katkıların artarak devam etmesi yolunda Kamil Başaran çok önemli görevler üstlendi. Eroldu’nun, TOFAŞ’ın yatırım yolculuğuna en iyi şekilde liderlik edeceğine yürekten inanıyorum” dedi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi mezunu olan Eroldu, 1995’te İtalya/Roma LUISS Üniversitesi’nde MBA derecesini aldı. Ekonomi Servisi Türkiye’nin bu yıl yüzde 3.5, gelecek yıl yüzde 3.7, 2017’de ise yüzde 3.9 oranında büyüyeceğini belirten Dünya Bankası’nın Küresel Ekonomik Beklentiler 2014 raporuna göre, Türkiye hâlâ kısa vadeli döviz akışına bağlı. Raporda Türkiye ile ilgili yer alan açıklamalara göre; “Yüksek enflasyon ya da sermaye çıkışı riskiyle karşılaşan Türkiye, enflasyon beklentilerini çıpalamak ve sermaye girişini sürdürmek için ek daralmaya gidebilir”, “Dış ve iç dengesizlikleri kararlı biçimde azaltmak için politikada ek sıkılaşma gerekli olacak” ve “201516’da büyümenin tüketim artışının peşi sıra tedrici olarak hızlanması ve düşük petrol fiyatlarının cari işlem açığını düşürmesi bekleniyor”. C M Y B