Catalog

SAYFA CUMHURİYET 11 HAZİRAN 2012 PAZARTESİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 10 EKONOMİ Kamu internet siteleri hazırlanırken vatandaşın ne beklediği araştırılmıyor ve onların ihtiyaçları göz ardı ediliyor Devlet yurttaşı anlamıyor E devlet uygulamalarıyla birlikte birçok hizmet de internete taşındı. Ancak 33 kamu sitesinin neredeyse tamamı vatandaş odaklı tasarlanmadığı için sorunlar yaşanıyor. 33 kamu internet sitesinden yalnızca 9 tanesinin kullanılabilirlik performansı ‘iyi’ olarak değerlendirildi. Teknolojideki hızlı gelişmelerle birlikte birçok devlet kurumu da hizmetlerini internet üzerinden sunulmaya başladı. Ancak devlet kurumları internet sitelerini vatandaş odaklı tasarlamadığı için ciddi sorunlar ortaya çıkıyor. ODTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kürşat Çağıltay ve Suna Durmuş’un ‘Türkiye’deki Kamu İnternet Siteleri Ne Kadar Vatandaş Odaklı?’ araştırmasına göre, Cumhurbaşkanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu, TBMM ve Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ve Milli Savunma Bakanlığı sitelerinin de aralarında bulunduğu 33 kamu internet sitesinden yalnızca 9 tanesinin kullanılabilirlik performansı ‘iyi’ olarak değerlendirildi. 33 edevlet sitesinin yarısında içerik organizasyonu problemli. Araştırmada şu Siteler nasıl hazırlanmalı? L Vatandaşlar bilgisayarlara değil, bilgisayarlar onlara ayak uydurmalı. Sıradan vatandaşa ayak uyduracak edevlet hizmetleri gerekli. L Kamu internet siteleri kurum yöneticisinin etkinliklerini duyuran yapıdan çıkarılıp kurumun vatandaşa sunduğu hizmetleri öne çıkaran yapıya getirilmesi en acil eylem olması gerekiyor. L Vatandaşlara etkin ve verimli sistemler sunulabilmesi için edevlet projelerinde kullanılabilirlik ve erişilebilirlik konuları ayrı bir çalışma paketi olarak görülmeli. L Tasarımcılar/geliştiriciler ‘İnsanBilgisayar Etkileşimi’ konusunda eğitilmeli. L Proje grupları içinde ‘kullanılabilirlik uzmanlarına’ yer verilmeli. tırılmıyor ve siteler vatandaşların ihtiyaçlarına yönelik hazırlanmıyor. Genelde, ilgili kamu kurumu yöneticilerinin tanıtımı ön plana çıkıyor. İnternet sitelerinin tasarımı vatandaş odaklı değil kurum yöneticisi odaklı yapılıyor. La Crisis del Capitalismo Español Kriz ve kapitalizm, küresel sözcükler. İngilizcesi, Türkçesi de aynı, İspanyolcası da... Yunanistan’ın ardından beklenen kriz depremi İspanya’yı da fena sallıyor. Bu hafta sonu Yunanistan’da, seçim sandıklarından Syriza’nın birinci parti olarak çıkması ve hükümet kuracak sayıyı yakalaması halinde, Avrupa iyice şenlenecek!.. En muhtemel senaryo, Syriza’nın, “troyka”nın yani Avrupa Merkez Bankası, IMF ve AB’nin kemer sıkma politikalarına itiraz edeceği, hatta rafa kaldıracağı şeklinde. Radikal çıkışın en önemli adımını borç yükümlülüklerinin askıya alınması oluşturacak gibi. İtalya ve İspanya, Yunanistan’da neoliberal politikalara karşı çıkmanın troyka’ca nasıl karşılanacağını, bunun ülkenin politik, ekonomik, sosyal geleceğini nasıl şekillendireceğini dikkatle izliyorlar. İspanya’da sokak, yani örgütlü, örgütsüz çalışan sınıf, emekliler, işsizler, gençler, kadınlar, kısaca sokağa dökülen “öfkeliler”, Yunanistan ile saf tutar gibiler. Gözler, özellikle İspanya’da. Çünkü 47 milyon nüfuslu, 1.5 trilyon dolar milli geliri (Türkiye’ninkinin yüzde 100 fazlası) ile AB’nin beşinci büyük ekonomisi olan İspanya’da banka krizi derinleşti. Kredi derecelendirme kuruluşlarından Fitch, ülke notunu 3 puan aşağı çekerek A’dan BBB’ye indirdi ve neredeyse Türkiye’ninkine yaklaştırdı. IMF, İspanya bankalarını yeniden yapılandırılmanın en az 50 milyar dolara mal olacağını belirtirken, İspanya Ekonomi Bakanı Luis de Guindos da önceki gün, bankaları kurtarmak için 100 milyar Avro’yu Avrupa Kurtarma Fonu’ndan isteyeceklerini açıkladı. ??? İspanya evlerden uzak küresel kriz öncesi, bugün Türkiye’de benzerini gördüğümüz inşaat sıtmasına tutulmuştu. Dağ taş, kıyılar konut inşaatı ile dolmuş ve fiyatlar balon yapmıştı. Hem de öyle böyle değil. İspanya’daki bankalar, kriz öncesinin likidite bolluğu ikliminde, küresel para piyasasından topladıkları fonları inşaatçılara kredi, hanehalkına da konut kredisi olarak veriyor ve inşaat balonunu şişiriyorlardı. ABD’deki konut balonunun gümlemesine paralel olarak İspanya’da da çanakçömlek patladı ve bankalar alacaklarını tahsil edemez, yükümlülüklerini yerine getiremez duruma düştüler. İlk elde devletin yaptığı kurtarma operasyonları, finans sistemini ipten aldı ama bütçeye, maliyeye devasa yükler bindirdi. Böylece, İspanya, hızla devletin mali krizini yaşamaya başlarken, büyüyen bütçe açığını daraltmak ve kamu borç yükünü azaltmak için kemer sıkıldı. Antisosyal politikalar izlendikçe, yüzde 25’e tırmanmış işsizlikten bunalmış “sokak”la çatışmalar da hızlandı. İspanya, küresel kriz öncesi yüzde 34 oranlarında büyüyordu ama, tıpkı Türkiye’nin durumunda, büyük dış kaynak kullanıyor, dış ticaret açığını kapamaya turizm gelirleri, yabancılara emlak satışlarının gelirleri yetmeyince, tıpkı bizim gibi (2007’de) milli gelirinin yüzde 10’u oranında cari açık veriyordu. bulgulara yer verildi: İnternet sitelerinde vatandaşların faydalanacağı hizmetler kolay ulaşabilir yerlerde değil. Vatandaşlar, ihtiyaç duydukları uygulamaları edevlet sitelerinde ararken zaman kaybetmekte ya da bu siteleri kullanmaktan kaçınmakta. Değerlendirilen internet sitelerinin yaklaşık yüzde 30’unda arama fonksiyonu bulunmuyor, kalan internet sitelerinin birçoğunda ise arama fonksiyonu etkin bir şekilde çalışmıyor. Kamu sitelerinin en zayıf olduğu nokta ‘engellilerin kullanımına uygun tasarlanmamış olması’. Hemen hemen tüm edevlet siteleri görme engelliler dikkate alınmadan tasarlanmış. Kamu internet siteleri hazırlanırken vatandaşların bu sitelerden ne beklediği araş TV cepte izlenecek Akıllı cep telefonlarından televizyon izleyen abone sayısında büyük artış bekleniyor. Juniper Research’ün yaptığı araştırmaya göre, 2014’te 240 milyon kişi, akıllı cep telefonlarından televizyon izleyecek. Araştırmada akıllı cep telefonlarının, tüketicilere evdeki televizyon tecrübelerini dışarı taşıma ve isteğe bağlı/ödemeli yayınlara gene isteğe bağlı yerden ulaşma imkânı yarattığı ve bunda da özellikle alışveriş merkezleri, hastaneler ya da restoranlar gibi ücretsiz kablosuz internet hizmeti veren yerlerin katkısı olduğu belirtildi. Araştırmada 2016’da mobil televizyon gelirlerinin yüzde 10’unun tablet bilgisayarlardan kazanılacağı anlatıldı. Foursquare artık Türkçe Kullanıcıların gitmek istedikleri yerler hakkında kişisel tavsiyeler almak veya gittikleri yerleri işaretlemek gibi servisler için kullandığı Foursquare’a Türkçe dil desteği geldi. Foursquare, Turkcell desteğiyle Türkçe olarak iOS ve Android işletim sistemli telefonlar için kullanıma sunuldu. Foursquare’ın Türkiye’deki kullanıcıları bugüne kadar 50 milyon checkin yaptı ve 700 bin mekân oluşturdu. Siber suçlar korkutuyor Avrupa Konseyi’nin düzenlediği ‘Uluslararası Siber Suçlar Konferansı’ katılan uzmanlar, internet üzerinde faaliyet yürüten suç örgütlerinin devletler ve şirketler kadar bireyler için de tehdit oluşturmaya başladığını vurguladı. Konferansta 2011’de dünya genelinde kötü niyetli yazılımlar kullanılarak toplam 946 milyon 393 bin 693 saldırı gerçekleştirildiğinin saptandığı kaydedildi. Avrupa Konseyi, siber suçların yeni platformunun sosyal medya olduğuna vurguda bulundu. Ayrıca siber suçların dünya ekonomisine zararının artık milyarlarca dolarla ifade edildiği ve devletlerin güvenliğini tehdit eder hale geldiği kaydedildi. Siber suçların en çok zarar verdiği sektörlerin başında ise yazılım endüstrisi geliyor. Avrupa Konseyi bu alanda sektörün kaybının en az 53 milyar dolar olduğunu belirtiyor. Sony VAIO T satışa çıkıyor Sony, ilk ultrabook modeli olan VAIO T 13’ün satışına başlıyor. 3.3 inç’lik ekranla gelen ve alüminyum/magnezyum karışımı gövde ile tasarlanan model 323 mm. kalınlığa ve 1.6 kg. ağırlığa sahip. VAIO dokuz saate kadar pil ömrü ile daha uzun çalışma imkânı sunuyor. Windows 7 KoçSistem’in, kurumsal 64bit yüklü biçimde gelen model, Rasayısal yayıncılık yazılımı pid Wake + Eco teknolojileri sayesinde saniyeler içinde uyku modundan Pixage, İngiltere Premiere Ligi çalışır duruma geçebilirken, kapaprojesi ile uluslararası çapta ğının kapatılması ile birlikte de düzenlenen The European IT otomatik olarak tasarruf moExcellence Awards’ta ‘Avrupa’da duna geçiyor. Bu ay içeriYılın Teknoloji Çözümü’ ödülünü sinde satışına başlanacak almaya hak kazandı. olan modelin taban fiKoçSistem, IT Europa tarafından dört yatlandırması 800 yıldır düzenlenen The European IT dolar olması Excellence Awards’ta bugüne kadar ödül alan bekleniyor. KoçSistem’e uluslararası ödül İSPANYA: KÜRESEL KRİZ ÖNCESİ VE SONRASI 2007 Büyüme. % 3.6 Bütçe Açığı/ Milli Gelir, % 1.9 Kamu Borcu/ Mil. Gel. % 42.1 Cari Açık/ Mil. Gel. % 10.0 Enflasyon, % 2.8 İşsizlik, % 8.3 2008 0.9 4.2 47.4 9.6 4.1 11.1 2009 3.7 11.1 62.3 5.1 0.3 18.0 2010 0.1 9.2 66.1 4.5 1.8 20.1 2011 2012 (T) 0.7 1.8 8.5 75.3 3.5 3.1 21.6 6.0 87.9 0.9 1.9 24.5 Kaynak: IMF, OECD, Instituto Nacional de Estadistica (INE) tek Türk şirketi olma unvanının da sahibi oldu. H A F T A N I N NE OLDU? Piyasalar hafta boyunca İspanya’ya yardım kararına odaklanırken bankaların sermaye ihtiyaçlarının tam olarak belirlenmemesi endişeye neden oldu. AB’den beklenen yardım kararı hafta sonu geldi. İspanya, Avro ülkelerinden bankacılık sektörü için destek istedi. Ancak bunun ayrıntıları ve etkileri bu hafta belli olacak. Fransa ve Almanya’dan gelen veriler de kaygıları arttırdı. Fransa’da büyüme tahminleri düşürüldü ve resesyon beklentisi ağırlık kazandı. Almanya’da ihracat gerilerken İspanya ve İtalya’da sanayi üretimi tahminlerin oldukça üzerinde düştü. Avrupa’da tablo giderek kararırken piyasalar iyiye odaklanmayı sürdürüyor. Yardım beklentileriy Ç İ Z E L G E S İ NE OLACAK? Bu hafta Avro bölgesindeki gelişmeler ve ABD’den gelecek veriler piyasaların gündeminde olmayı sürdürecek. IMF bugün İspanyol bankalarının sermaye ihtiyacı ile ilgili raporunu yayımlayacak. Yardımla ilgili ayrıntılar da bu hafta ortaya çıkacak. 100 milyar Avro’ya kadar yardım kararı alınsa da önce sermaye ihtiyacının tam olarak belirlenebilmesi için bağımsız denetim şirketlerinin raporu beklenecek. ABD ekonomisinden gelecek sinyaller haftanın önemli gündemlerinden biri. Ülkede çarşamba ÜFE ve perakende satışlar; perşembe TÜFE, işsizlik maaş başvuruları; cuma da sanayi üretimi, NY Fed imalat endeksi, kapasite kullanımı, Michigan tüketici güveni endeksi duyurulacak. Resesyon ihtimalinin giderek arttığı Avro bölgesinde ise çarşamba açıklanacak sanayi üreti Hazırlayan: PELİN ÜNKER Avrupa Kaynıyor le İspanya borsası yüzde 7, İtalya yüzde 5, İngiltere ve Fransa yüzde 3 yükseldi. Gözler İspanya’da mi ve perşembe açıklanacak enflasyon verileri önem taşıyor. Para umudu sardı Geçen hafta piyasaları yukarıda tutan diğer bir etken Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve ABD Merkez Bankası’ndan (Fed) beklenen parasal gevşeme adımıydı. Ancak bu beklenti boşa çıktı. Çin’den gelen sürpriz faiz indirimi piyasaları olumlu etkilerken ECB Başkanı’nın açıklamaları yükselişi destekledi. İç piyasalar yurtdışı gelişmelere paralel bir seyir izledi. Tahminlerden iyi gelen enflasyon ve IMF’nin Türkiye ekonomisine yönelik olumlu açıklamaları piyasalarda olumlu hava estirdi. Komşuda seçim haftası Yunanistan’da 17 Haziran’da yapılacak seçimler öncesi yapılacak tahminler ve yorumlar piyasaların izleyeceği diğer gelişmeler arasında. Öte yandan küresel piyasalarda ekonomik büyümeye ilişkin belirsizlikler, görünümü gölgelemeye devam edecek. Bu hafta içeride de gündem yoğun görünüyor. Haftanın ilk verisi bugün açıklanacak olan cari denge rakamları. Hükümetin adımlarının cari açık üzerinde ne kadar etkili olup olmadığı belli olacak. Nisan ayına ait cari açığın 6.1 milyar dolar olması tahmin ediliyor. Diğer yandan cuma da bütçe dengesi ve işsizlik oranı belli olacak. Avro inişli çıkışlı: Avro/dolar paritesi, Avro bölgesi borç krizine yönelik endişelerle düşerken İspanya’ya yardım beklentisiyle yükseldi. Parite, haftayı 1.25’in hemen altında tamamladı. İçeride Avro, yüzde 1.13 azalışla 2.2820 liraya indi. Petrol geriledi: Brent petrol İspanya’daki bankacılık krizi ve parasal gevşeme beklentilerini zayıflatan Fed açıklamalarına paralel 97 doların altını gördü. Faiz 9.18’de: Gösterge tahvilin bileşik faizi, olumlu enflasyon verisiyle yüzde 9.45 seviyelerinden yüzde 9.18’e geriledi. BORSA 57 BİNİ AŞTI İMKB geçen hafta yüzde 3.1 artışla 57 bin 300 puandan kapandı. 25 Mayıs’ta 54 bin seviyesine kadar gerileyen endeks, son iki haftada yüzde 6 prim yapmış oldu. Küresel piyasalardaki parasal genişleme beklentileri ve IMF’nin Türkiye’ye yönelik olumlu açıklamaları yükselişte etkili oldu. DOLAR DÜŞÜŞE GEÇTİ Hisse senetleri değer kazanırken, altın ve döviz türleri değer kaybetti. Önceki hafta 1.8780’e kadar yükselen dolar/TL, 1.8290’a indi. Bir bankacı, “TL’deki olumlu seyirde iki neden var; birincisi gerileyen petrol fiyatları. Her kademede cari dengenin düzelmesine yarıyor bu. Diğeri enflasyonun düşüşü ve TCMB’nin şahin görünümünü koruması. IMF’nin de olumlu etkilediği söylenebilir” dedi. Altın fiyatları ise yeniden 1600 doların altına geriledi. 24 ayar külçe altının gram fiyatı yüzde 3.58; cumhuriyet altınının fiyatı da yüzde 3.40 azaldı. İspanya cari açığı 2011’de yüzde 3.5’e kadar düştü. Ama nasıl? Tabii ki ekonomideki küçülme, dolayısıyla döviz açığının düşmesiyle. 2009’da yüzde 4’e yaklaşan küçülmenin ardından İspanya yeniden toparlanamadı. Yabancı kaynak uzaklaştı, büyüme durdu, maliye zayıfladı. Büyümeyen, istihdam yaratmayan ekonomide borçlanmanın maliyeti arttıkça banka sistemi ve bütçe iflah olmadı. Konut balonunun patlamasıyla acze düşen bankalara kamudan akan kaynak, bu kez bütçeyi çökertti. 2009’da bütçe açığının milli gelire oranı yüzde 11’i geçti, izleyen iki yılda pek azalmadı. Kamu borç stokunun milli gelire oranı kriz öncesinde yüzde 42 iken açığı frenlemek için yapılan borçlanmalar ile 2010’da yüzde 66’yı, 2011’de ise yüzde 75’i geçti. Ama bitmiyor, devlet, tahvil satarak yine borçlanma durumunda. Hem de çok yüksek faizlerle!... İspanya’nın banka yangını ise küllenmek bilmiyor. IMF’nin 8 Haziran tarihli basın bülteninde, ülkenin mali sıkıntı içindeki bankalarının en az 40 milyar Avro (50 milyar dolar) nakit aktarımına ihtiyaç duyduğu belirtildi. Ülkenin acil servisteki bankası, 4 numarası, BFABankia, toksit kâğıtlardan komada. BFABankia, sadece bir finans kuruluşu değil; bir holding, doğrudan ve dolaylı 700 şirket ile ilgisi var. Banka’nın devletçe kurtarılması, daha doğrusu kaynak koyması gerekiyor. Para IMF’den mi alınacak? Yani bizim 2001’de yaşadığımıza benzer bir durum. Banka’yı İspanya’nın BDDK’sinin kucağına bırakacaklar, IMF’den kredi alıp iyileştirecekler, borcu da kamu maliyesine yazacaklar ve sonra yine, bize yaptıklarını İspanya halkına yaptırabilirlerse, kemer sıka sıka IMF alacağı geri ödenecek. Daha ilginci de şu; IMF adına bu operasyonu, bizim 2001 krizini yöneten bir bürokrat, Dr. Ceyla Pazarbaşıoğlu yürütüyor. BDDK’de başkan yardımcılığı da yapan bu Türk IMF teknokratı, daha önce Ukrayna masasındaydı, şimdi İspanya ile uğraşıyor. 1.5 trilyon dolarlık milli geliri olan İspanya’nın kamu borcu 2012’de 1 trilyon 350 milyar doları bulacak. Böyle bir borç yükü ile ülke yönetmek hiç kolay değil. Banka batıkları, diğer Batı Avrupa bankalarının da batığı aslında. Yani alevler tüm Avrupa’ya yayılacak. Krize karşı sokağın tepkisinin ise Yunanistan’dakinden pek farklı olmayacağı söylenebilir. C MY B C MY B