Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 4 EYLÜL 2009 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ AKP, Krizde Borca Battı AKP iktidarının en büyük sorunu kamu maliyesi. Ya- ni bütçe açıkları ve dağ gibi yığılan borçların çevrilmesi... Kamu borçları hızla kabarıyor. Temmuz sonunda devletin borç yükü 414.5 milyar TL’ye çıktı. Bu bor- cun yaklaşık dörtte üçü iç borç, dörtte biri dış borç. İç borçta ulaşılan 308 milyar TL, tarihi bir rakam!.. Türkiye’nin küresel krizin etkisine girdiği Ekim 2008 öncesi, yani eylül ayında toplam kamu borç yükü 354 milyar TL dolayındaydı. Temmuz sonuna gelindiğin- de bu yükün yüzde 18 arttığını görüyoruz. Yani 11 ay- da 61 milyar TL daha borçlanmak zorunda kalmış AKP iktidarı… Böylece ulaşılan borç yükü 414.5 mil- yar TL’yi bulurken bu borç yükünün çevrilmesi her yıl ortalama 45-50 milyar TL’nin bankalara, rantiyelere borç faizi olarak ödenmesine bağlı. Bu, tek başına 3 milyona yakın kamu çalışanına ödenen maaşlara denk bir faiz yükü... Yine bu kriz döneminde anlaşılıyor ki, AKP iktidarı, ayda ortalama 5.5 milyar TL borçlanmış... Bu borçlanma ağırlıkla içeriden borçlanarak yapılmış. Yani bankalardan ve sıcak para olarak gelen yabancılara önemli ölçüde faiz ödenerek borçlanılmış ve borçlanma sürecek. Çün- kü bütçede devasa açıklar oluşuyor. Sadece haziran ayı sonunda ulaşılan bütçe açığı 23 milyar TL’yi geç- ti. “Mali tatil” nedeniyle temmuz açığını göremedik. Temmuz-ağustos açık verileri birlikte açıklandığında göreceğiz ki, bütçe açığı daha 8 ayda, 35-40 milyar TL’ye yaklaşmış. Yıl sonu için öngörülen açık ise 60- 70 milyar TL arası. Dehşetli bir bütçe açığı. Bu açığın finansmanı için giderek arttırılmak zorunda kalınacak faizlerle bankalara, sıcak paraya teslim olma çaresiz- liği var iktidarın... Bu çaresizliği biraz olsun azaltmanın, yani borçlan- ma ihtiyacını makul seviyelere geriletmenin yolu, IMF ile anlaşma olsun olmasın, iktidarın “zam, vergi, hiz- met tırpanı, düşük maaş” gibi tatsız önlemlere başvurmasına bağlı. Hazırlanmakta olduğu söylenen orta vadeli mali prog- ramın temel ayaklarını da bu “mali disiplin” başlığı al- tındaki tatsızlıklar oluşturacak. En büyük saldırı da, bel- li ki, Sosyal Güvenlik Kurumu üstünden sağlık hak- kına yapılacak. Sadece Sosyal Güvenlik Kurumu kara deliği, bütçeyi oymaya yetiyor. 2009 programına göre, bütçeden SGK’ye 21 milyar TL aktarılacaktı, yıl boyu. Oysa da- ha ilk 6 ayda transfer 25 milyar TL’yi aştı!.. Yıl so- nunda 50 milyar TL’yi bulursa şaşmamalı. Kurum, do- lu dizgin iflasa gidiyor. Krizde sayıları 1.5 milyona yak- laşan işçi işini kaybedince SGK’nin prim gelirleri hız- la azaldı. Öte yandan, patronların, çalışanların ve ken- di yükümlülüğü olan primleri yatırmadığı, bu takılan prim borç tutarının 20 milyar TL’yi geçtiği anlaşılıyor. Bağ- Kurluların prim borcu da 32 milyar TL’yi aşmış. Prim mükellefleri, prim ödemeyi geciktirip bir af baskısı ya- ratarak, bu yükten yırtmayı umuyorlar. AKP iktidarının büyüyen borç yükü altında ezilip cid- di seçmen kaybına uğraması mukadder. Sıcak para gi- rişinin seyrine de bağlı olarak, gideceği yer eninde so- nunda IMF... Halihazırda IMF’ye borçlar 11.5 milyar TL’den ibaret. Yani toplam devlet borcunun yüzde 3’ü bile değil. IMF’nin sıkı reçetesini kabul etmek şartıy- la alınacak uygun bir kredi, AKP’nin borcu çevirmesi- ne yardımcı olabilir ama IMF’nin tatsız reçetesini uy- gulaması şartıyla... Öyle ya da böyle… AKP, önümüzdeki günlerde elek- trikten doğalgaza zamlarla, yeni vergilerle, sağlık, eğitim hizmetlerinde hak ihlalleriyle, kamu çalışanlarının ge- lirlerini budaması, tüm çalışanların kıdem tazminatı, sen- dikal haklarını gaspıyla saldırganlaşmak zorunda ka- lacak. Açıklar ve borçlar tırmandıkça, saldırganlık da artacak. Sevgili dostum Prof. Dr. Tülay Arın’ı kaybettik. 1980’lerin ortalarında 11. Tez kitap-dergi projesinde tanıştığım Tülay ve eşi Cengiz, her zaman emeğin, ka- dının safında yer tutarak, bilimsel gerçekliğe bağlı, ay- dınlatma görevlerini fedakârlıkla yerine getirdiler. Bu- nunla kalmayıp, sorumluluk alanlarına giren örgütlen- melerde görev almaktan da hiç kaçmadılar. Tülay, ışık- lar içinde yatsın. Cengiz’e sabır ve metanet diliyorum. mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr ANKARA/İSTANBUL (Cumhuriyet) - Enerji Piyasasõ Düzenleme Kurulu (EPDK) Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt AŞ’nin (TETAŞ) toptan elektrik fiyatõnõn kilo- vat saat fiyatõnõn yüzde 21.08 oranõnda arttõrõlarak, 12.62 kuruştan 15.28 kuru- şa çõkmasõna dönük başvurusunu onay- ladõ. Elektrik zammõnõn yurttaşa yüz- de 10 olarak yansõmasõ bekleniyor. EPDK haftalõk kurul toplantõ- sõnda, TETAŞ’õn elektrik dağõtõm şir- ketlerine sattõğõ elektrik satõş fiyatõnõn 1 Ekim 2009 tarihinden geçerli olmak üzere yüzde 21.08 oranõnda arttõrõlmasõna dönük başvuruya onay verdi. TETAŞ’õn talebini geldiği gibi onaylayan kurul, da- ğõtõm şirketlerine satõş fiyatlarõndaki ar- tõşõ bildirdi. Buna göre 20 dağõtõm şirketi, önümüzdeki haftalarda 1 Ekim’den iti- baren geçerli olacak yeni tarife taleple- rini EPDK’ye bildirecek. EPDK de bu çerçevede nihai olarak konut ve sanayi elektriğinin tarifesini onaylayacak. Uz- manlara göre, mevzuat gereği yõlõ zararla kapatmamasõ gereken TETAŞ elektriğe zam yapma yoluna başvurdu. Bu arada elektrik fiyatlarõna en son zam geçen ocak ayõnda yapõlmõştõ. Elektrik fiyatlarõna ya- põlan zam, tüketiciye yüzde 2 oranõnda yansõmõştõ. TMMOB Elektrik Mühendisleri Oda- sõ, elektrikte yaşanan bu pahalõlõğõn ÖTV’den ya da kamuoyunun yanlõş bil- gilendirildiği gibi TRT payõndan kay- naklanmadõğõnõ belirterek, kâr hõrsõ gü- dülen politikalar nedeniyle elektriğin satõş fiyatõnõn halka çok yüksek olarak yansõtõldõğõna dikkat çekti. Zammın nedeni kâr hırsı EMO Yönetim Kurulu tarafõndan ya- põlan yazõlõ açõklamada, “AKP’nin, me- murlara yüzde 2 zam teklif etmesinin ertesi haftasında elektriğe yüzde 20 zam yaparak, durmak yok zamlara devam sloganından vazgeçmeyeceği- ni bir kez daha göstermektedir” de- nildi. “Özelleştirilen kuruluşlar daha fazla kâr etsin diye yapılmak istenen” bu zamdan derhal vazgeçilmesinin talep edildiği açõklamada şunlar kaydedildi: “Elektrik fiyatlandırması ve zamları konusunda OECD ülkeleri arasında- ki liderliğini kimselere kaptırmayan AKP hükümeti, kWh saatini ortalama 4 sente ürettiği elektriği vatandaşa 16 sent gibi fahiş bir bedelle satıyor. Elektrik enerjisi, zaten maliyetinin 4 katı bir fiyatla halka yansıtılırken, ya- pılan zam ile sermaye şirketlerine ye- ni bir kaynak transferi sağlanmakta- dır. Temel bir insan hakkı olarak ka- bul edilen enerji; güvenilir, kesintisiz, kaliteli ve ucuz olarak sunulması ge- reken bir kamu hizmetidir. Elektrik, halka şu an olduğundan çok daha ucuz ve makul bir bedelle sağlanmalıdır.” Memura yüzde 2’lik zammõ reva gören AKP, kriz yükü altõnda ezilen yurttaşõn kullandõğõ elektriğe 1 Ekim’den geçerli olmak üzere yüzde 10 zam yaptõ. EMO, elektrikte yaşanan bu pahalõlõğõn ÖTV ya da TRT payõndan kaynaklanmadõğõnõ kaydederek “Özelleştirilen kuruluşlar daha fazla kâr etsin diye zam yapõlõyor” dedi. TANER YILDIZ: ZAM ORANI YÜZDE 10 OLACAK Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanõ Taner Yıldız, zammõn vatandaşa yüzde 10 civarõnda yansõya- cağõnõ, son kararõ EPDK’nin vereceğini söyledi. Yõldõz dün elektrik zammõ kesinleşmeden önce ba- sõn mensuplarõna yaptõğõ açõklamada, nihai tü- keticiye, yani yurttaşa, sanayiciye, tüccara, çift- çiye elektrik veren kurumun TETAŞ değil dağõ- tõm şirketi TEDAŞ olduğunu kaydederek şöyle ko- nuştu: “EPDK bunu karara bağladı. TETAŞ’tan gelen ve gerekçeleri belirtilmiş olan talebi de- ğerlendirecek. Maliyet bazlı bir fiyat uygula- masına bildiğiniz gibi geçilmişti. Çıplak mali- yetlere olabildiğince giden ve enerji sektörünün kendi ayakları üzerinde yürüyebileceği bir sis- tem oturtulmuştu. Bununla birlikte ne yapıla- cak nasıl bir yol haritası izlenecek? TEDAŞ’tan da teklifini alacak EPDK, bu teklifi aldıktan son- ra vatandaşa en son fiyat ayarlaması hangi oran- da yansıyacak, bunu belirleyecek. Sistem bu, şu anki süreç bu.” FİAT’TA ŞİMDİ AL OCAKTA ÖDE KAMPANYASI Fiat, “Grande Punto” modeli için ocak ayõna kadar ödeme ötemeli kampan- ya başlattõ. Yazõlõ açõklamaya göre Fiat, küçük “hatchback” sõnõfõndaki mo- deli Grande Punto için avantajlõ ödeme koşullarõ sunan özel bir kampanya ile 30 Eylül’de bitecek ikinci ÖTV indirimi öncesinde yeni bir otomobil sahibi olmayõ kolaylaştõrõyor. Kampanyadan yararlanmak isteyenlere araç bedelinin minimum yüzde 30 veya 40’õnõ peşin ödeme koşuluyla, 620 liradan başlayan taksit ve 36 aya varan vadey- le satõn alma imkânõ sağlanõyor. 500 TL TAKSİTLE FORD FİESTA Ford Otosan, binek, ticari araç ve ağõr ticari araç segmentindeki modelleri için Ford Finans destekli kampanya başlattõ. Firma, Ford Finans’tan kredi kullanan müşterilerine 10 bin lira peşinat ödemeleri durumunda ayda 500 li- ra taksitle Fiesta, 650 lira taksitle de Focus alma imkânõnõ su- nuyor. Yapõlan açõklamada, Ford Otosan’õn cazip kam- panyalar ve uygun ödeme koşullarõyla müşterilerini mevcut ekonomik koşullara karşõ korumayõ sür- dürdüğü, eylül ayõnda 60 ay vadeye kadar ve yüz- de 0.49’dan başlayan faiz oranlarõyla Ford Fi- nans’tan kredi sunmaya başladõğõ belirtildi. NİSSAN PLATİNUM SATIŞA SUNULDU Nissan Qashqai’nin yeni versiyonu Platinum’un Türkiye’de satõşa sunuldu. Nis- san Otomotiv AŞ Genel Müdür Yardõmcõsõ İlkim Sancaktaroğlu Qashqai’nin her koşulda satõlan bir araç ve Platinum’un da donanõm olarak Qash- qai’nin en üst modeli olduğunu söyledi. Sancaktaroğlu Qashqai Platinum’un öne çõkan en önemli özelliğinin Connect Mul- ti Medya paketini olduğunu belirterek “Bu sistem bütün Pla- tinum’larda standart olarak sunuluyor. Dokunmatik geniş LCD ekranõ, radyo CD, MP3 player, Ipod ve USB bağlantõ üniteleri, Bluetooth sistemi, Geri Görüş Kamerasõ ve Türk- çe kullanõm menüsü bu sistem içinde yer alõyor” dedi. 17.6 MİLYAR KİLOVATSAAT Ağustosta elektrik tüketimi azaldõ Şirketler arasõndaki mutabakatõn bu ayõn içinde imzalanmasõ bekleniyor Gürcistan’ın enerjisi Nurol’dan Türkiye’nin petrol faturasõ azaldõ ANKARA (ANKA) - Kriz Türki- ye’nin petrol faturasõnõ yüzde 56.6 azalttõ. Geçen yõl ocak-temmuz döne- minde 17 milyar 754.1 milyon dolar olan petrol ve petrol ürünleri ithalatõ bu yõlõn aynõ döneminde 7.7 milyar dola- ra geriledi. Türkiye petrol ve petrol ürünleri it- halatõna bu yõl geçen yõla göre 10 mil- yar dolar daha az ödedi. Türkiye bu dö- nemde doğalgaz ve mamul gaz ithala- tõna 6 milyar 669.9 milyon dolar öde- di. Doğalgaz ithalatõnda geçen yõla göre yüzde 33’lük bir düşüş yaşandõ. 7 aylõk dönemde tüketim mallarõnda en fazla ithalat düşüşü yüzde 41.7’yle motor benzininde oldu. Geçen yõl ocak- temmuz döneminde 950 milyon 649 bin dolarlõk motor benzini ithal eden Tür- kiye, bu yõl aynõ dönemde 554 milyon 524 bin dolarlõk ithalat yaptõ. ANKARA (AA) - Yaz aylarõyla birlikte artõş trendine giren elektrik tüketimi, ağustosta temmuza göre dü- şüşle 17.6 milyar kilovatsaat düzeyin- de gerçekleşti. Bu yõlõn ağustosunda elektrik tüke- timi bir önceki yõlõn aynõ ayõna göre yüzde 3.9 oranõnda azaldõ. Bu yõlõn ilk 8 aylõk dönemi (Ocak-Ağustos) dik- kate alõndõğõnda ise tüketilen elektrik miktarõ geçen yõlõn aynõ dönemine oranla yüzde 5.5 düştü. Geçen yõl ocak-ağustos döneminde 136 milyar 50 milyon kilovatsaat (KWH) olan elektrik tüketimi, bu yõl aynõ dönem- de 128 milyar 951 milyon kilovatsa- at olarak hesaplandõ. Küresel krizle sa- nayide elektrik tüketiminin azaldõğõ- nõ ve bunun mayõsa kadar etkisini sür- dürdüğünü belirten Türkiye Elektrik İletim A.Ş yetkilileri, yaz aylarõyla bir- likte elektrik tüketiminin artõş eğili- mine girdiğini ifade ettiler. YÜZDE 56.6 DÜŞÜŞ Türk Nurol ile Güney Koreli Kepco ve S&K Corporation Gürcistan’da 1 milyar dolarla üç adet hidroelektrik santral kuracak. Ekonomi Servisi - Türk Nurol ile Gü- ney Koreli Kepco, Gürcistan’da 1 mil- yar dolarlõk hidroelektrik santral (HES) için mutabakat imzalayacak. Gürcistan Enerji Bakan Yardõmcõsõ Marika Va- lishvili, Türk ve Güney Koreli bir kon- sorsiyumun Gürcistan’da her biri 450 megawatt kapasiteli üç HES inşaatõ için 1 milyar dolarlõk yatõrõm mutabakatõ imzalayacaklarõnõ duyurdu. Nurol, Güney Koreli Korea Electric Power Corp (KEPCO) ve S&K Engi- neering Corporation ile birlikte Tsage- ri bölgesindeki Rioni Nehri üzerinde yer alan Namakhvani’de üç hidroelektrik santral inşa edecek. Valishvili, Reuters’a yaptõğõ açõklamada, imzanõn bu ay için- de atõlabileceğini söyledi. İnşa edilecek hidroelektrik santrallarõn yõlda 1.65 gi- gawatt/saat elektrik üretmesi bekleniyor. Gürcistan’õn yõllõk elektrik üretimi ha- len 8 gigawatt/saat civarõnda. Akarsu kaynaklarõ açõsõndan zengin olan Gürcistan, bu sektöre yatõrõmcõ çekmeye çalõşõyor. Ülkenin yatõrõmcõ bekleyen projeleri arasõnda Batõ Gür- cistan’da 270 megawatt kapasiteli Oni Hidroelektrik Santralõ’nõn inşasõ da var. Gelecek yõlõn başõnda 750 mega- watt ka-pasiteli ve 1 milyar dolara mal olan Khudoni Santralõ’nõn devreye girmesi bekleniyor. Enflasyonda sürpriz düşüş yaşandı Ekonomi Servisi - Temmuz ayõnda yükselişe geçen enflasyon ramazanõn başladõğõ ağustosta sürpriz yaparak ek- si çõktõ. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve- rilerine göre ağustos ayõnda TÜFE yüz- de 0.30 gerilerken, ÜFE’de yüzde 0.42’lik artõş oldu. Yõllõk enflasyon TÜFE’de yüz- de 5.33’e gerilerken, ÜFE’de yüzde -1.04 düzeyine yükseldi. TÜFE’de ana harca- ma gruplarõ itibarõyla bir ay önceye gö- re en yüksek artõş yüzde 1.73 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti. Ağustosta endekste yer alan gruplardan ulaştõrmada yüzde 1.67, konutta yüzde 0.74, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 0.61, lokanta ve otellerde yüzde 0.44, eğ- lence ve kültürde yüzde 0.28, eğitimde yüzde 0.21, haberleşmede yüzde 0.20, ev eşyasõnda yüzde 0.17, sağlõkta yüzde 0.03 artõş yaşandõ. Gõda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 1.57, giyim ve ayakkabõda da yüzde 5.22 düşüş görüldü. Yõllõk bazda TÜFE’de en yüksek ar- tõş yüzde 20.80 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda oldu. Onu yüzde 14.60’la çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 10.27 ile eğlence ve kültür, yüzde 7.52 ile lokanta ve oteller, yüzde 6.83’le gõda ve alkol- süz içecekler izledi. TSKB’den İspanyola 42 milyon Avro kredi Ekonomi Servisi - Türkiye Sõnai Kalkõnma Bankasõ (TSKB) İspanyol Essentium Grubu’nun Türkiye’de kurmayõ planladõğõ 4 yeni hidroelektrik santralõ (HES) için 42 milyon Avro değerinde kredi sağladõ. Essentium Gru- bu’nun, Giresun, Ardahan, Düz- ce ve Kayseri’de inşa edeceği HES’lerin, kurulu gücü toplam 42 megavat olacak. HES’lerin 56 milyon Avro’ya mal olmasõ bek- leniyor. İmza töreninde konuşan Es- sentium Group Yönetim Kurulu Başkanõ Susana Monje, Türki- ye’nin, enerji projelerinin ger- çekleştirileceği önemli bir plat- form olduğunu belirterek şunla- rõ söyledi: “Türkiye’nin konu- mu, hidroelektrik santralı, rüz- gâr enerji santralı ve güneş için ideal. Türkiye’nin nüfu- sundan dolayı bunlara yönelik tüketim de var.42 megavata ek olarak yeni projeler de düşü- nüyoruz. Ayrıca 8 ayrı ko- numda 100 megavatlık bir pro- jemiz var. Saatte 300 gigavata kadar üretim kapasitesi tahmin ediliyor. Güneş enerjisine ve ya- kın zamanda madencilikte ya- tırım yapmayı düşünüyoruz.” Ekonomi Servisi - Goldaş Kuyumculuk, Socie- te Generale ile aralarõndaki ticari ihtilafa ilişkin ola- rak, bugüne kadar şirketin faaliyetlerini etkileye- bilecek herhangi bir yargõ kararõ bulunmadõğõnõ bil- dirdi. Goldaş Kuyumculuk’tan yapõlan açõklamada, şirket ile Fransõz Bankasõ Societe Generale arasõn- da devam etmekte olan ticari ihtilafõn etkisiyle Gol- daş’õn tedarikçilerinden Commerzbank tarafõndan şirket aleyhine 14 Nisan 2009’da 11 milyon 102 bin 512.57 dolarlõk alacak iddiasõ ile (iflas talepli) adi takip başlatõldõğõ, yapõlan itiraz ve takibin iptali mü- racaatõ sonrasõnda Bakõrköy 3. İcra Hukuk Mah- kemesi tarafõndan takibin iptal edildiği hatõrlatõldõ. Enerji Piyasasõ Düzenleme Kurulu, TETAŞ’õn elektriğe yüzde 21.08’lik zam talebini kabul etti İspanya Büyükelçisi Joan Clos (solda), TSKB Genel Müdürü Halil Eroğlu (ortada), Essentium Grup yönetim kurulu başkanı Susana Monje (sağda) kurulacak hidroelektrik santarıyla ilgi projelerini basına tanıttılar. Goldaş’tan dava açıklaması Elektrik yine yurttaşõ çarptõ