Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 31 TEMMUZ 2009 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ Krizde Futbol, Futbolda Kriz… (1) Son yüzyılda, “arsadan borsaya” sıçrayan ve ma- sum bir ayak oyunundan milyarlarca dolarlık dev bir endüstriye dönüşen futbol da küresel krizden nasi- bini alıyor, alacak… Medya, iletişim, reklam sektör- leriyle iç içe gelişen futbol endüstrisi, en geniş tanı- mıyla eğlence sektörünün bir öğesi olarak, krizdeki da- ralmayı farklı derinliklerde olsa da yaşıyor, ama doğrusu birçok sektöre göre de krize meydan oku- yor… İster tribünden, ister TV’den izlensin, futbol “seyirlik” bir eğlence. Ama aynı zamanda bir reklam mecrası. Tıpkı gazete, TV, pano gibi, futbol formaları da rek- lam taşıyıcısı. Bir başka boyutuyla futbol, önemli bir bahis-kumar objesi... Bu anlamda futbol, tıpkı sana- yideki bir alt sektör gibi. Yatırım yapılıyor, kâr-zarar söz konusu. Borsaya kote kulüp şirketleri, alınıp sa- tılabiliyor. Kâr saiki ile yapılan bu yatırımlar, futbol ku- lübü sahipliğine sağlanan “dışsal ekonomiler”den ya- rarlanmak için de çekici. Bu dışsal ekonomiler, kulüp yöneticisi-sahibi olana, ekonomik ve politik alanlar- da önemli geri dönüşler sağlayabiliyor. Özellikle 1980 sonrası hızla metalaşıp ticarileşen fut- bolun artık bir “arz”cıları bir de “tüketici”leri var. Arz yönünde futbol kulüpleri, tüketici-talip yönünde de iz- leyiciler var. Futbol üretimi, bir hiyerarşi içinde yer alan teknik direktörden menajere, futbol starlarından en alt çim bakımcısına kadar bir “ücretli ordusu”nca ger- çekleştiriliyor. Üretilen meta, seyirlik futbol, ayağı, bey- ni ile seyirlik bir “sanat”ı üretip icra eden ücretli emeğin ürünü. Ama bu futbol “emekçiler”i de türlü türlü… Kı- sa süreli de olsa büyük servetleri “ücret” adı altında kazanan starlar da var bu ordunun içinde, asgari üc- retli malzemeciler, stadyum çalışanları da... Hepsi bir hiyerarşi içinde yer alıyor. Futbolun bireysel ya da anonim kapitalisti kulüp- ler, kulüp sahibi-yöneticileri, ürettirdikleri meta futbolun, bir reklam mecrası haline de gelmesi ile reklam pas- tasından daha çok pay almaya çalışıyorlar. Bazen diğer TV mecraları-gazete, TV’lerle yarışıyor ve /veya on- larla bütünleşerek reklam pazarından pay arttırmaya çalışıyorlar. Metanın satıldığı-sunulduğu stadyumlar, sadece futbol seyredilen yapılar değil, alışveriş mer- kezleri, ofis alanları ile giderek rant üretim merkezle- ri olarak kullanılıyor ve önemli bir gelir kaynağı duru- muna gelmiş durumdalar. Futbol endüstrisinin en çok “güney” dünyasında ge- liştiği malum. Latin Amerika’dan Akdeniz çanağına, yakın zamanlarda Afrika’da endüstri büyük gelişim gösterdi. Kuzey Amerika, en kuzey Avrupa, As- ya’nın ve Ortadoğu’nun bir kısmında bu “meta” diğer coğrafyadakiler kadar ilgi görmezken özellikle Akdeniz çanağında müthiş talep buldu ve bunu gör- dükçe merkezi, çevresi ile bu ülkelerde hızla gelişti ve şimdi bir eğlence endüstrisi olarak reklam, medya, ba- his sektörleri ile birlikte doludizgin yol alıyor. 2007-2008 küresel krizi, ABD’de baş gösterdi ama hızla Batı Avrupa’yı etkisi altına aldı. Finanstan başlayan kriz yine hızla reel sektöre bulaştı ve aka- binde iç talep daralmasına yol açtı. Dolayısıyla en- düstriyel futbolu yakından ilgilendiren reklam harca- malarında ciddi daralmalara yol açtı. Endüstriyel futbolun geliştiği ülkelerde, reklamda düşüş, hem nak- len yayın gelirlerinde hem sponsor katkısı, forma rek- lamlarında gelir kayıplarına yol açtı. Öte yandan, önümüzdeki uluslararası organizas- yonlar da tehlikede. Küresel krizin 2009’un ertesin- de 2010 ve sonraki yıllarda durgunluk biçiminde sür- mesi, özellikle 2010 Dünya Kupası ve 2012 Avrupa şampiyonasının akıbetinin ne olacağı sorusunu da sor- durtuyor. 11 Haziran-11 Temmuz 2010 tarihleri ara- sında düzenlenecek olan 19. Dünya Kupası’nın ya- pılacağı Güney Afrika Cumhuriyeti’nin, küresel kri- zi en derinden yaşayan “yükselen ülke”lerden biri ol- duğu malum. Kupa maçları için bu ülkeye gelecek tu- rist sayısının 450 bin olacağını uman FIFA yetkilileri, krizin etkisiyle bu rakamın 300 bine kadar düşebile- ceğini konuşmaya başladılar. 2012’de yapılacak 14. Avrupa Futbol Şampiyona- sı ise Polonya ve Ukrayna’nın ortak organizasyo- nunda gerçekleşecek. Turnuva için elemeler, 2010 FI- FA Dünya Kupası’ndan sonra başlayacak. Polonya, özellikle de Ukrayna, küresel krizden ciddi biçimde et- kilenmiş Doğu Avrupa ülkeleri. 2012’ye kadar krizden büyümeye geçilir mi bilinmez ama bu ülkelerin turnuva yatırımlarını gerçekleştirmede zorlanacakları tahmin edilerek bazı önlemler düşünülüyor. Hane halkları için krizde “futbol tüketmekten” vaz- geçmek mümkün mü? Bilet alıp tribünden seyretmek, yüzde 10’u aşan işsizlik oranı ile Avrupa’da kitlelerin bir kısmı için lükse kaçtı ama TV’den izleyici olmak- tan mahrumiyet noktasına henüz gelinmedi. Bu bile, futbol endüstrisinin krize meydan okumasına yetiyor. Endüstri, evet, krize meydan okumaya devam edi- yor. Sektörü ayakta tutan ise akıl sır ermez, futbol aşkı… Bizdeki durumla devam edeceğim. İstanbul Maden İhra- catçıları Birliği (İMİB) tarafından ilk kez dü- zenlenen “Türk Doğal Taşları Ulusal Öğrenci Tasarım Yarışması” so- nuçlandı. “BİH” rumuzlu tasarımlarıyla yarışma- ya katılan Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi öğrencileri Erhan Yaman, Erkal Tuntaş ve Mu- ammer Erel’den oluşan ekip birinci oldu. Yarışmanın ödül töreni TİM Başkanı Mehmet Bü- yükekşi ve İMİB Başkanı Ali Kahyaoğlu’nun katı- lımıyla düzenlendi. Kahyaoğlu, “Sektörümüzün geleceği ve Türk doğal taşının tüm dünya tarafından tanınmasını bu gençlerimiz sağlayacak” diye konuştu. Yarışma mobilya, dekorasyon ve iç mimari ala- nında yeni ufukların geliştirilmesine katkıda bu- lunmak, Türkiye doğal taş ve mermer endüstrisinin tasarım kalitesini ve çağdaş Türkiye tasarımını simgeleyen ürün kimliğini desteklemek, geleceğin ta- sarımcı adaylarının sektörle buluşmasını sağlamak amacıyla düzenlendi. DUYGU ATAHAN BODRUM - Akbank, 3G ile işitme engelli müşterilerin işlemlerini görerek yapabilmesi için hazõrlõklara başladõ. Akbank Genel Müdür Vekili Hakan Binbaşgil, işitme engelli müşteri- lerin işlemlerini kendile- rinin yapabilmesini sağ- lamak için işaret dili kul- lanan bir ekip oluşturmak üzere çalõşma başlattõk- larõnõ belirterek, “Bu önemli hizmeti en kısa zamanda hayata geçi- receğiz” dedi. Binbaşgil, 3G’nin hiz- mete girmesiyle yarat- tõklarõ teknolojik karak- ter olan ‘simge’ ile gün- lük piyasa yorumlarõnõn takip edileceğini belirt- ti. Binbaşgil, “İnternet- te okuduğunuz yo- rumları telefonunuza görüntülü getiriyoruz. Dakikalarca Call Cen- ter’ı dinleme kalkıyor. Tamamıyla bilgisayar- da yarattığımız simge karakterinde avatar teknolojisini kullandık. Sabancı Center’dan yayın yapan bir piyasa uzmanı olarak kurgu- ladığımız bu karakte- rin önüne herhangi bir yazıyı koyduğunuzda Türkçe okumaya baş- lıyor” diye konuştu. Binbaşgil, 30 Temmuz itibarõyla elinde 3G te- lefonu bulunan müşteri- lerine çağrõ merkezi üze- rinden görüntülü banka- cõlõk hizmeti vermeye de başladõklarõnõ belir- terek “Artık cep telefo- nunun bir banka şu- besinden hiçbir farkı kalmadı” dedi. İş makineleri sektörü dipten döndü Ekonomi Servisi - Küresel ekonomik kriz nedeniyle zor günler geçiren iş makineleri sektörü kayõplarõnõ telafi etmeye başladõ. Özellikle mayõs, haziran ve temmuz aylarõnda gerçekleşen kõpõrdanma rakamlara da yansõmaya başladõ. Şubat ayõnda yüzde 55, mart ayõnda yüzde 60, nisan ayõnda 54, mayõs ayõnda yüzde 50 daralan iş makineleri sektörü haziran ayõnda yüzde 37 oranõnda daraldõ. Mart ayõnda dibi gören sektör haziran ayõnda ciddi toparlanma sürecine girdi. Türkiye İş Makineleri Distribütörleri ve İmalatçõlarõ Birliği (İMDER) Genel Sekreteri Faruk Aksoy, “Hızlı küçülmeye karşın kriz sonrasında aynı hızlı büyümeyi bekliyoruz” dedi ve yõlõn ilk 6 ayõnda 1634 iş makinesi satõldõğõnõ, yõlõn 3 bin 500 adetle kapatõlmasõnõn hedeflendiğini sözlerine ekledi. Gençler doğal taşa hayat verdi mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr Akbank 3G ile müşterilerinin gözü kulağı Net kârõnõ yüzde 91 arttõran şirket Batõ Avrupa’da pazar payõnõ yükseltti Arçelik kriz dinlemiyor Ekonomi Servisi - Zorlu piyasa koşullarõna rağmen Arçelik AŞ, yõ- lõn ilkyarõsõnda 3.1 milyar TL kon- solide ciroya ulaşõrken Türkiye dõ- şõ pazarlardan elde ettiği ciro 1.5 mil- yar TL olarak gerçekleşti. Şirketin, ilk altõ aylõk mali tablolarõnda ver- gi sonrasõ konsolide net kârõ ise, ge- çen yõlõn aynõ dönemine göre yüz- de 91 artarak 258 milyon TL oldu. Yapõlan açõklamaya göre Arçelik AŞ, başta İngiltere olmak üzere, Ba- tõ Avrupa ülkelerinde gösterdiği yüksek performansla bu bölgede pazar payõnõ en hõzlõ arttõran şirket- lerden biri oldu. Bunun sonucunda Batõ Avrupa’nõn Arçelik’in toplam cirosu içindeki payõ da yüzde 33’e ulaştõ. Arçelik, tüketici elektroniği sektöründe de başarõlõ bir performans sergiledi. 2009’un ilkyarõsõnda ge- çen yõlõn aynõ dönemine göre Tür- kiye’de LCD TV satõşõ yüzde 47 ora- nõnda artarak 176 bin adede ulaştõ. Arçelik AŞ Genel Müdürü Le- vent Çakıroğlu, “Alınan bu ba- şarılı finansal netice ile Arçelik zor koşullarda iş yapabilme ka- biliyetini, esnekliğini ve kriz yö- netimi becerilerini bir defa daha göstermiş oldu” dedi. Batõ Avrupa’nõn Arçelik’in cirosundaki payõ yüzde 33’e ulaştõ. Şirketin net karõ 258 milyon TL oldu. Arçelik, bu yılın ilk yarısında aldığı sonuçlardan memnun. Ocakta iflas koruma başvurusunda bulunan Kanadalõ şirket, Türkiye’deki hisselerini satabilecek Nortel,Netaş’õgözdençõkardõ Ekonomi Servisi - Türk Silahlõ Kuvvetleri için tasarladõğõ ve ürettiği sistemlerle Türkiye’nin askeri iletişim ağõnõn modernizasyonunda da önemli görevler üstlenen Nortel Netaş’õn yüz- de 53.1 hissesine sahip Kanadalõ Nortel Net- work, payõnõ satabileceğini açõkladõ. Nortel Netaş, Nortel Grubu’nun, kayyum/ ida- reci nezaretinde devam eden yeniden yapõlan- dõrõlmasõ kapsamõnda “Nortel Networks In- ternational Finance and Holding B.V.’nin, Nortel Netaş sermayesindeki yüzde 53,13 pa- yının elden çıkartılması da dahil olmak üze- re, stratejik opsiyonlarını değerlendirdiği hu- susunda Yönetim Kurulu’nu bilgilendirdi- ğini” duyurdu. Yapõlan yazõlõ açõklamada, Nor- tel Netaş’õn, 2009 yõlõ birinci çeyreğinde 11.9 milyon TL faaliyet karõ ve 31 Mart 2009 tari- hi itibarõyla 117 milyon TL tutarõnda nakit mev- cudu ile güçlü bilançoya sahip karlõ bir işletme olduğu belirtildi. Nortel Netaş Genel Müdürü C. Müjdat Al- tay, “İki yıldır Yazılım İhracat Şampiyonu olduk. Müşterilerimize mükemmel desteği vermeyi sürdüreceğiz” dedi. Türkiye’nin göz bebeği Nortel Netaş, veriden sese, optikten kablosuz teknolojiye kadar küresel boyutta çözüm üreten ve tecrübeye sahip olan teknoloji grubu olarak üçüncü nesil telli şebekeler tasarlõyor. 1000 mü- hendisten oluşan grubuyla ayrõca, Nortel’in dünya genelindeki yeni nesil taşõyõcõ telekom müşterilerine hizmet veriyor ve 30’dan fazla kü- resel operatöre yazõlõm geliştiriyor. Nortel Ne- taş, Türkiye’nin iletişim gereksinimi yerli üre- timle karşõlamak amacõyla 1967’de PTT ve Ka- nada’nõn Nortel Networks Corporation ortaklõ- ğõyla kuruldu. Yüzde 31,87 hissesi İMKB’de iş- lem gören şirketin başlõca ortaklarõ Nortel Net- works (yüzde 53,13) ve Türk Silahlõ Kuvvetle- rini Güçlendirme Vakfõ (yüzde 15) oluşturuyor. Kanadalõ telekom şirketi Nortel Network, bu yõlõn başõnda iflas ko- ruma (iflasõn ertelenmesi) başvu- rusunda bulunmuştu. Üçüncü çeyrek zararõ 3.4 milyar dolarõ bulan Nortel’in, JPMorgan Cha- se, Citigroup ve Royal Bank of Canada gibi kurumlara olan uzun dönem borcu 4.5 milyar dolara ulaşõyor. Nortel Networks, 107 milyon dolarlõk borç taksidini ödemesi gerekirken if- las koruma (iflasõn ertelenmesi) başvurusun- da bulunmuş, telefon şirketlerinden aldõğõ siparişlerde keskin düşüş yaşamõştõ. İflas ko- ruma başvurusunda bulunulmasõ, şirkete ye- niden yapõlanma seçeneklerini araştõrma ve bazõ varlõklarõnõ satma konusunda daha fazla şans tanõyor. 150 ülkede 30 bin çalõşanõyla faali- yet gösteren Nortel’in ilk darbeyi 2000`li yõl- larda patlayan teknoloji balonuyla aldõğõ ifa- de ediliyor. Şirketin hisselerinin toplam değeri 192 milyon dolar. Kanadalõ ortak iflas koruma istemişti 1973’te kurulan Ar-Ge’si ile Türkiye’de pek çok ilki gerçekleştiren Netaş’õn ortağõ Kanadalõ Nortel Network payõnõ elden çõkarmayõ değerlendiriyor.