Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 22 MAYIS 2009 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B Ekonomik davranmanın, karar almanın, tercih yapmanın temel kurallarından biri belki başlıca- sı fayda-maliyet karşılaştırılması yapmaktır. Bir işin, alınacak bir kararın sağlayacağı fayda, kat- lanılacak maliyetten daha fazla ise o iş yapılır, o karar alınır. Maliyete katlanıp fayda yaratamama, fayda sağlayamama, ekonomik bir davranış olarak nitelendirilemez. Burada faydayı yalnız ki- şisel çıkara, kişisel getiriye indirmemek gerekir. Toplumsal fayda yaratma daha değerlidir. Ayrı- ca iktisat açısından alternatif maliyet, doğrudan maliyetten daha anlamlıdır. Zamanınızı, kay- naklarınızı, bilginizi, bir şekilde kullandığınızda, bunun alternatif kullanımının sağlayacağı yarar- dan yoksun kalıyorsunuz demektir. Bazen bu al- ternatif kullanımın getireceği yarar göz ardı edil- diğinden, yoksun kalınan yarar dikkate alınma- dan, kişi ya da toplum doğru karar aldığı, doğ- ru tercih yaptığı gibi yanlış bir kanıya da kapıl- maktadır. Kişiler, toplum çoğu kez yararlar abartılarak, hatta sanal yararlar yaratılarak, maliyet gizlene- rek alternatif maliyetten hiç söz edilmeden kan- dırılmakta, yönlendirilmektedir. Medyanın, TV’nin dezenformasyon, yanılgılı, yanlış bilgilendirme ka- nallarının, hatalı siyasal, ekonomik kararlar alın- masında etkisi olmaktadır. Bilgi yetersizliği, kişisel çıkar sağlama amacı, bazı çevrelere şirin gö- zükme çabası, destek beklentisi ya da alınan des- teklerin karşılığını ödeme gayreti, yanlış, yanılgılı bilgilendirmeye yol açmaktadır. Reyting, tiraj kaygısı, daha çok sayıda kişi ta- rafından izlenme gayretkeşliği, ödüllendirme, yanılgılar, toplumsal maliyeti arttıran etkenler ol- maktadır. Kişiler zamanlarını daha iyi değerlen- direbilecek, bilgilerini arttırabilecek, kaliteli eser- ler izleyebilcek veya dinleyebilecek, yaşam ka- litelerini yükseltebilecek iken, kalitesizliğe mah- kûm edilmektedir. Kalitesizlik kısırdöngü do- ğurmakta; kalitesizlik daha kalitesiz olmayı özen- dirmektedir. Yüksek düzeyde denge yerine; toplum giderek daha düşük düzeylerde denge- ler kurma sürecine girmektedir. Ufak çıkar hesapları, bilgilenme eksikliği, ir- delemeden inanma, işine geleni doğru kabul et- me alışkanlığı, politik alanda da ağır maliyet öde- mesine “gelen gideni aratır” kanısının yerleş- mesine neden olmaktadır. Halkımız, işsizlik, ge- lir düşüklüğü, zor yaşam koşulları, bilgi yetersizliği gibi ağır maliyete katlanmaktadır. Politik alanda uzun vadeli yarar, katlanılan maliyet karşılaştı- rılması yapılmaması, ne yazık ki Türkiye’nin atı- lım yapmasını önlemektedir. Kişiler de yaşamlarında tercih yapmakta, bu ka- rarlarının, tercihlerinin sonuçlarına katlanmakta ya da yararlarını görmektedirler. Yarar ve mali- yeti yalnız maddi olarak algılamamalı; manevi ka- yıp ve kazançlar da dikkate alınmalıdır. Bazı ki- şiler, güçlüden yana olmayı, maddi çıkarı, kazip şöhret olmayı yeğlemekte, dönek, liboş, işbirlikçi, yalaka gibi sıfatları bir maliyet olarak görmeden yaşam tarzlarını sürdürmekte ve çeşitli şekiller- de ödüllendirilmektedirler. Bazıları ise onuru, gu- ruru, bilgiyi tutarlı olmayı yaşamın değerleri ola- rak kabul etmekte, dışlanmayı, haksızlığa uğra- mayı, hatta cezalandırılmayı göze almaktadır. Kimlerin daha iyi seçim yaptığı sorulduğunda, her- halde onurlarını, gururlarını koruyanların manevi kazançlarının maddi maliyetlerinden daha yük- sek olduğu kesinlikle söylenebilir. Ekonomi ödülleri sahiplerini buldu Ekonomi Servisi - Ekonomi Gazetecileri Derneği (EGD) tarafõndan bu yõl ilki düzenlenen Ekonomi Basõnõ Başarõ Ödülleri sahiplerini buldu. İstanbul Ticaret Odasõ’nõn (İTO) Kandilli’deki tesislerinde düzenlenen EGD’nin “Yaza Merhaba” etkinliğine, Devlet Bakanõ Zafer Çağlayan, Koç Holding Şeref Başkanõ Rahmi Koç, EGD Genel Başkanõ Celal Toprak ve çok sayõda işadamõ ile gazeteci katõldõ. Ekonomi basõnõ ödül töreninde, En İyi Haber dalõnda Milliyet gazetesinden Serkan Arman, “Başbakan one minute dedi. Unakıtan’ın oğlu marka yaptı” haberi ile ödül almaya hak kazanõrken Radyo Ekonomi Haberciliği dalõnda Lig Radyo’dan Ceyhun Kuburlu’, Televizyon Haberciliği dalõnda CNBC-e’den Melis Kobal, Röportaj dalõnda Hürriyet gazetesinden Ayşegül Akyarlı Güven ödüle layõk görüldüler. Jüri Özel Ödülü’ne ise Milliyet gazetesinden Bülent Yardımcı değer görüldü. ‘MUHAFAZAKÂR DAVRANDIK, KRİZDEN ETKİLENMEDİK’ ERGO Grubu Türkiye Üst Yöneticisi (CEO) Klaus Allerdissen, muhafazakâr bir şirket olduğu için dünyada yaşanan son 60 yõlõn en büyük finansal krizine rağmen Münich Re ve ERGO Gru- bu’nun etkilenmediğini ve hiçbir şirketin hükümetlerden mali yardõm almadõğõnõ be- lirtti. Allerdissen, zor şartla- ra rağmen Türkiye dahil ya- tõrõmlarõ devam ettikleini de söyledi. Emeklilik lisansõnõ 2008 sonunda aldõğõnõ hatõrlatan ERGOİSVİÇRE Emeklilik ve Hayat’õn yeni atanan Genel Müdürü Recep Akkaya, hõzlõ bir giriş yaptõklarõna dikkat çe- kerken ERGOİSVİÇRE Genel Müdürü Toha- mos Baron da bu yõl için enflasyonun biraz üze- rinde bir büyüme hedeflediklerini belirtti. Baron, Avrupa’da sağlõkta bir numara ol- duklarõnõ ve Türkiye’de de özellikle sağlõkta yeni ürünler sunacaklarõnõn altõnõ çizdi. MAVİ JEANS’DEN MAVİ’YE GEÇECEK Mavi Jeans Genel Müdürü Cüneyt Yavuz, ‘Mavi Jeans’in sadece denim üretimi olarak algõlandõğõnõ, mar- kanõn ürün gamõnõ sürekli değiş- tirerek ‘Mavi’ konseptine geç- mek istediklerini söyledi. Yavuz, 2008 cirolarõnõn Türki- ye’de 154 milyon lira, yurtdõşõnda ise 62 milyon lira olmak üzere, toplamda 216 milyon lira olarak gerçekleştiğini belirtti. Yavuz, gelecek 5 yõl içerisinde 400 milyon lira ciroya ulaşmayõ ve kendilerine ait Mavi mağa- zalarõnõn sayõsõnõ ise 3 yõlda 191’den 250’ye yükseltmeyi hedeflediklerini ak- tardõ. Üretimlerinin yüzde 80’inin Tür- kiye’de gerçekleştirdiklerini kaydeden Yavuz, üretim için Vietnam, Çin ve Mõ- sõr’daki olanaklarõ araştõrdõklarõnõ söz- lerine ekledi. Da Silva Brezilya ve Türkiye’nin yõllarca vasat liderler yüzünden yoksul kaldõğõna dikkat çekti 21. yüzyõlda daha cesur liderlere ihtiyaç duyulduğunu belirten Brezilya Devlet Başkanõ, hükümetlerin ayaklarõ üzerinde durmalarõ gerektiğine işaret etti. ‘FUTBOL DIŞINDA DA İŞ YAPABİLİRİZ’ ALTYAPIYA TALİBİZ DUYGU ATAHAN Ekonomi Servisi - IMF’ye karşõ gelip, di- renerek nasõl yeni bir Brezilya yarattõklarõ- nõ anlatan Brezilya Devlet Başkanõ Luiz Ina- cio Lula da Silva, üstü kapalõ olarak Tür- kiye’nin de bugüne kadar izlediği IMF ek- senli ekonomi anlayõşõndan vazgeçmesi ge- rektiği mesajõnõ verdi. Türkiye ve Brezil- ya’nõn yõllarca vasat liderler yüzünden yok- sul kaldõğõnõ vurgulayan Da Silva, 21. yüz- yõlda daha atak ve cesur liderlere ihtiyaç ol- duğunu belirterek, IMF’siz bir ekonomik dü- zen kurulmasõnõn önemine dikkat çekti. “Biz borcumuzu ödeyeceğiz dediği- mizde IMF direktörünün nasıl sinirlen- diğini hatırlıyorum ama biz tüm borcu- muzun tamamını çok kısa sürede ödedik. Artık bugün biz IMF’ye azgelişmiş ül- kelere verilmesi için para veriyoruz” di- yen Da Silva, IMF’den kurtulduktan sonra geliştiklerini ve büyüdüklerini anlattõ. Dõş Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) bünyesinde faaliyet gösteren Türk-Brezilya İş Konseyi’nin düzenlediği Türkiye-Brezilya İş Forumu’nda konuşan Da Silva, esprili bir dille Türkiye’ye en son 1875’te Brezilya im- paratorunun geldiğini anõmsatarak “Uma- rım bundan sonraki gelişimiz de 100 yıl sonra olmaz. Türkiye ile 1 milyar dolar- lık ticaretimiz var, bundan utanmalıyız. Tembellik yapıyoruz, harekete geç- meliyiz. İstanbul’da başkonsolosluk kuracağız” diye konuştu. Maliye Bakanõ Mehmet Şimşek, Brezilya ve Türkiye’nin futbol dõşõnda ilişkileri- ni ticaret ve yatõrõmla daha da gelişti- rebileceğini belirterek “Brezilya radar ekranõzõma girdi. Umarõm Türkiye de Brezilya’nõn radar ekranõna girer. Oto- motiv, beyaz eşya, tekstil, tarõm ve tu- rizmde işbirliği yapabiliriz” dedi. İki ülke arasõnda mükemmel ilişkiler ol- duğuna vurgu yapan Bakan Şimşek, “Biz futbola bayõlõrõz ama futbolun dõ- şõnda bu ilişkileri daha fazla ticaret ve yatõrõmla geliştirmek gerekir” diye konuştu. Şimşek, Türkiye ve Brezil- ya’nõn sadece iki büyük pazara odak- lanmamasõ gerektiğini belirterek “Gü- ney Amerika’da daha aktif sesi çõkan bir ülke olmalõdõr” dedi. Lula’yla Brezilya Türkiye’yi solladı PELİN ÜNKER 2001 krizinin yaşandõğõ dönem- de Türkiye’yle kõyaslanan Brezil- ya ekonomisi Lula Da Silva döne- minde atağa geçti. Lula, iktidarda ol- duğu yedi yõlda kamuyu önemseyen politikalarõyla Türkiye’ye fark attõ. Lula, işsizliği yüzde 9.20’den 8.5’e çekmeyi ba- şarõrken aynõ dönemde Tür- kiye’de işsizlik yüzde 10.3’ten 16.1’e yükseldi. İlk kez 1989’da sosyalist bir programla seçimlere ka- tõlan ve başarõsõz olan Lula, 2002’de değiş- tirdiği imajõyla sermaye çevrelerinin de desteğini alarak seçimi kazandõ. Lula iktidara geldiğinden bu yana Brezil- ya istikrarlõ bir ekonomik performans ser- giledi. Bunun altõnda başta Lula’nõn iş çev- relerine güven veren üslubu yatõyor. Lula baş- kanlõğõndaki Brezilya, Aralõk 2005’te IMF’ye olan 15.5 milyar dolarlõk borcunun tamamõnõ kapattõ. Bugün IMF’ye 4.8 milyar dolar kre- di verebilecek konuma geldi. Böylece ülkeye akan 150 milyar dola- ra yakõn doğrudan yabancõ sermaye ile açõk veren cari işlemler artõya geçti. Son olarak Lula, petrol arama platformlarõnõ geniş- letmeye yönelik başarõlõ bir program uy- guladõ. Sahip olduğu doğal kaynaklarõ de- ğerlendirmesini bilen Brezilya, kriz dö- neminde dahi yüzde 2 büyüme hedefi ko- yarken Türkiye krizden en çok etkilenen ülkeler arasõnda yer aldõ. 2002’de yüzde 2.6 büyüyen Brezilya, krize karşõn 2008’de yüzde 5.2 büyüdü. Milli geliri 2 trilyon dolara ulaşan Brezilya, Lula döneminde dõş borcunu sõfõrladõ, alacaklõ hale geldi.Enflasyon, 8.4’ten 5.7’ye indirildi. Lula’nõn, ekonomik programõna karşõn eleştirildiği noktalar da var. Lula, dõş borcun ödenmesine odaklanan politikalarõ, ye- tersiz sosyal harcamalarõ ve faizleri yük- sek tuttuğu için eleştiriliyor. Lula’nõn Bre- zilya’nõn büyümesi adõna yerli büyük iş- verenlere, tarõm şirketlerine ve yabancõ ço- kuluslu şirketleri desteklemesi, asgari ücreti beklenen oranda arttõrmamasõ ve ta- rõm reformu bütçesini kõsmasõ da önem- li tartõşmalar yaratmõştõ. NARLI’YA FABRİKA Kipaş çimento ilk 10 arasõnda SERMET ÇUHADAR KAHRAMANMARAŞ - Tekstil sektöründeki yatõrõmlarõ ve sağladõğõ is- tihdamla Türkiye’nin önemli sanayi kuruluşlarõ arasõnda yer alan Kipaş Holding, Kahramanmaraş’õn Pazarcõk il- çesine bağlõ Narlõ beldesinde yapõmõ ta- mamlanan ve 4 aydõr üretim yapan çi- mento fabrikasõnõ basõna tanõttõ. Kipaş Holding Yönetim Kurulu Başkanõ Ha- nefi Öksüz, fabrikanõn yaklaşõk 250 mil- yon dolara mal olduğunu söyledi. Ök- süz, “Geçmiş yıllarda, siyasetçiden hep çimento fabrikası isterdi. Biz de bu yatırımı yaparak ilki gerçekleş- tirdik” dedi. Yõllõk üretim kapasitesi 1.5 milyon ton olan fabrika Kuzey Irak, Suriye ve bölgeye dönük üretim yapõyor. 300 kişinin çalõştõğõ fabrika Tür- kiye’de ilk 10 tesis arasõnda yer alõyor. PLUS X YARIŞMASI Arçelik’e 7 ödül birden Ekonomi Servisi - Arçelik A.Ş. Be- ko ve Blomberg markalarõyla, yeni- likçilik, ergonomi, kullanõm kolaylõğõ, tasarõm, ekoloji olmak üzere beş kate- goride düzenlenen Avrupa teknoloji ya- rõşmalarõndan Plus X’de yedi ödüle la- yõk görüldü. Kullanõmõ kolay arayüzü, fonksi- yonlarõ ve enerji verimliliği açõsõndan A sõnõfõndan yüzde 20 daha az enerji harcama özellikte olmasõ ile öne çõkan Beko WMD 78142 SD çamaşõr maki- nesi kullanõm kolaylõğõ ve ekoloji dal- larõnda Plus X ödülünün sahibi oldu. Arayüzünde oluşturulan yeni kulla- nõm senaryosuyla, makine çalõşõrken kullanõlmayan butonlarõn gizlendiği Beko DSFN 1530 bulaşõk makinesi kul- lanõm kolaylõğõ ödülüne layõk görüldü. Hollandalõ Well Design ve Arçelik Tasarõm ekibinin ortak çalõşmasõ olan, inox ve cam malzemenin orantõlõ kul- lanõmõnõn şõk bir görünüm kattõğõ Be- ko OIM 25502 X ankastre fõrõn da ta- sarõm dalõnda ödül aldõ. Krizi asgari seviyede tuttuk Ekonomi Servisi - Anadolu Buluşmalarõ’nõn İzmir’deki top- lantõsõnda Koç Topluluğu’nun krize yaklaşõmõyla ilgili bilgiler veren Koç Holding Yönetim Ku- rulu Başkanõ Mustafa V. Koç, Koç Topluluğu olarak, stratejik ve vizyoner yaklaşõm sayesin- de, global krizin olumsuz etki- lerini asgari seviyede tutmayõ başardõklarõnõ ifade etti. Koç, şöyle devam etti: “2001 krizin- den bu yana kazandığımız tec- rübeler ışığında şirketlerimizin rekabet gücünü arttırdık. Odaklanma stratejimiz kapsa- mında, iştirak portföyümüz- deki gerekli değişiklikleri za- manında yaparak topluluğu- muzun mali bünyesini güçlen- dirdik. Koç Topluluğu olarak, zor bir yılı, stratejik hedefleri- mizi gerçekleştirerek ve glo- bal bir oyuncu olarak Türkiye ve dünyadaki konumumuzu güçlendirerek tamamladık.” İzmir’deki buluşmada Koç Topluluğu bayilerine seslenen Üst Yönetici Bülent Bulgurlu, “Topluluk olarak olumlu geliş- melerden fayda sağlamaya, olum- suz gelişmelerden ise en az ha- sarla kurtulmaya çalõştõklarõnõ” söyledi. Son beş yõlda yaklaşõk 20 milyar liralõk satõn alma ve idame yatõrõmõ yaptõklarõnõ açõklayan Bulgurlu, bunun sonucu olarak 2003 yõlõ sonunda kombine 25 milyar lira olan cironun 2008 yõlõ sonunda 82 milyar liraya ulaştõğõnõ hatõrlatarak, “2008’de konsolide satış gelirlerimizi, bir önceki yıla göre yüzde 19 oranında artırarak 56 milyar li- raya çıkardık. Faaliyet karımızı ise yüzde 40 oranında arttıra- rak 5 milyar liraya yükseltme- yi başardık. Böylece Toplulu- ğumuz 2008’de 2 milyar lira net kâr elde etmiş oldu” dedi. Bulgurlu bugün ABD’ye oto- motiv ihraç eden ilk şirket ol- duklarõnõ da yineledi. “Anadolu Buluşmaları” için İzmir’e gelen Koç Hol- ding Yönetim Kurulu Baş- kanı Mustafa Koç ve yönetim kurulu üyeleri, İzmir Bü- yükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu’nu, ardından da Çınarlı Endüstri Meslek Lisesi’ni de ziyaret etti. Ekonomi Servisi - Brezilya Kalkõnma, Sanayi ve Dõş Ticaret Bakanõ Miguel Jorge, “Brezilyalı şir- ketlerin Türkiye’ye yatırımı 2010 sonunda 400 mil- yon doları bulacak. Türkiye’nin en önemli ticari ortaklarından biri olacağız” dedi. Mevcut ticaretin sõnõrlõ olduğuna dikkat çeken Jorge, Türkiye’den tarõm ürünleri almak iste- diklerini, et ürünleri satabileceklerini belirtti. Jor- ge bankacõlõk sistemini teknolojik olarak geliş- tirmek için katkõda bulunabileceklerini söyledi. Brezilyalõ enerji şirketi Petrobras’õn Uluslararasõ Yönetici Direktörü Jorge Zelada, 2010’dan sonra Karadeniz’deki petrol arama çalõşmalarõna 200 mil- yon dolar yatõrõm yapacaklarõnõ belirtti. Airbus ve Boeing’den sonra dünyanõn en büyük üçüncü uçak üreticisi Brezilyalõ EMBRAER Savunma ve Kamu Pazarlama ve Satõş Başkan Yardõmcõsõ Ri- cardo Marcelo Bester da, işbirliği yapmak istedik- lerini vurgulayarak “Artık uçaklarımızda THY’nin güzel kırmızı logosunu görmek isteriz” dedi. Yatõrõm 400 milyon dolara ulaşacak 2002’de Brezilya’nõn başõna geçen Lula, IMF’ye olan 15.5 milyar dolarlõk borcunu ödeyerek, ülkeyi IMF’ye kredi verecek noktaya getirdi. Ülkeye akan 150 milyar dolarlõk doğrudan yabancõ sermaye sayesinde de cari işlemler artõya geçti. Lula, işsizliği yüzde 9.20’den 8.5’e çekmeyi başarõrken aynõ dönemde Türkiye’de işsizlik yüzde 10.3’ten 16.1’e yükseldi. Aynõ dönemde enflasyon, 8.4’ten 5.7’ye indirildi. Cari açık artıya döndü, işsizlik azaldı Brezilya ekonomosine istikrar getirse de Lula dõş borcun ödenmesine odaklanan politikalarõ, yetersiz sosyal harcamalarõ ve faizleri yüksek seviyede tuttuğu için eleştirildi. Lula, Brezilya’nõn büyümesi adõna yerli büyük işverenlere, tarõm şirketlerine ve yabancõ çokuluslu şirketleri desteklemesi, asgari ücreti beklenen oranda arttõrmamasõ da ülkede önemli tartõşmalar yarattõ. Asgari ücreti arttırmadı eleştirildi IMF’yi kovduk, patron olduk Da Silva ve Hisarcıklıoğlu, iki ülkenin ticari ilişkilerinin geliştirilmesi konusunda hemfikir. Latin Amerika ülkelerinde uygulanan yüksek gümrük vergilerinin Türk fir- malarõ için caydõrõcõ olduğunu söyleyen Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve DEİK Başkanõ Rifat Hisarcõklõoğlu, Brezilya’nõn üyesi olduğu Güney Ame- rika Ortak Pazarõ Serbest Ticaret An- laşmasõ için müzakerelerinin tamam- lanmasõ için Brezilya Cumhurbaşkanõ Da Silva’dan destek istedi. Türkiye’nin, Brezilya’nõn yenilenebilir enerji konu- sundaki tecrübesinden yaralanmak is- tediğine dikkat çeken Hisarcõklõoğlu, iki ülkenin tarõmda da işbirliğine gitmesi ge- rektiğini belirtti ve “Ayrõca Brezilya’nõn altayapõ yatõrõmlarõna talibiz” dedi. 2001 krizin deneyimiyle rekabet güçlerini arttõrdõklarõnõ anlatan Mustafa Koç, zor bir yõlda stratejik ve vizyoner yaklaşõmla olumsuz etkiyi sõnõrladõklarõnõ söyledi. Milliyet gazetesinden Bülent Yardımcı jüri özel ödülüne layık görüldü. Fotoğraf: AFP YORUM ÖZTİN AKGÜÇ Fayda - Maliyet Klaus Allerdissen