Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 27 MART 2009 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B Seçim öncesine sõkõştõrõlan bölük pörçük önlem paketleri ne işçileri ne esnafõ memnun etti PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ Piyasacılık Çökerken Derviş’in Fikri ve Zikri Piyasanın erdemine en çok inananlardan biriydi Ke- mal Derviş. 22 Mart tarihli Financial Times’ta yayım- lanan makalesinde ise bakın ne diyor: “1980’li yılların başından beri etkisini gösteren fundamentalist piyasa ideolojisinin aşırı biçimi artık çöktü...” Bir piyasaperestin özeleştirisi mi saymalı bu sözleri?.. Derviş, krize karşı önerilerine yer verdiği makalesinde global krizde gelişmelerin zorlaması ile hükümetlerin rolünün daha da artacağını belirtirken piyasaların ka- mu politikalarının parmağı olmadan kendi kendileri- ni düzenleyebileceği fikrinin tüm saygınlığını kaybet- tiğini vurguluyor... Ne diyelim? Geç de olsa hayat öğ- retmiştir... Gelelim Kemal Derviş’in kriz reçetesine: Derviş’in önerisi, merkez ve çevre ülkelerden oluşan dünya ekonomisinin bütününün krizden çıkışını önce merkezin çıkışına bağlıyor. Merkezi ayağa kaldıracak önlemlerin, aralarında Türkiye’nin de olduğu çevre ül- kelerdeki krizin aşılmasına yarayacağını zımnen sa- vunuyor. Bir kere, bu öneri demeti, merkezin yaralarını sarmaya ne kadar yeter ve maliyeti ne? Derviş’in önerdiği dev- letin finansal krize müdahalesi çeşitli araçlarla aylardır yapılıyor ve hâlâ çare bulunamadı. Son hamle ABD’de Geither planıyla yapılıyor. Çıkmayan candan umut ke- silmiyor, ne diyelim... Finansal krizin dibi bulunamadı- ğı için Derviş’in önerdiği kamu harcamalarıyla ateşi sön- dürmeye de bir türlü sıra gelmiyor. Derviş’in üçüncü öne- risi olan uluslararası işbirliğinde ise tam bir fiyasko ya- şanıyor. Her ülke “benden sonrası tufan!” anlayışında. Derviş’in dördüncü önerisi olan “yoksula destek” ise bu toz duman arasında kimsenin umurunda değil. Derviş’in merkez için önerdiği finansı devlet müda- halesi ve kamu harcamaları ile canlandırmanın faturası ne olacak? Bu faturanın kimlere çıkartıldığını da en iyi Kemal Derviş, 2001 krizi dolayısıyla bilir. IMF desteği ile kamu kucağına atılan banka enkazının Hazine’ye, oradan topluma maliyetinin 50 milyar doları bulduğu ve uzun yıllar sağlıktan, eğitimden, adaletten, tarımdan, küçük üreticilikten, yoksullardan esirgenen kaynakla- rın, bu banka enkazının yarattığı borçlanmaya har- candığını kimse unutmadı. Bize 2001 yılında dayatılan bu reçetenin siyasi so- nuçlarını da hatırlamalı. 2001 zulmüne tepki, 57’nci hü- kümeti oluşturan partilerin 2002 seçimlerinde baraj al- tına süpürülmesiyle gösterildi. Yine hatırlanmalı ki, yağ- murdan kaçarken AKP dolusuna tutulma talihsizliği, Derviş-IMF patentli 2001 krizinden çıkış reçetesinin ürü- nüdür. Benzer faturalar ABD’de, Avrupa’da kitlelere ne kadar ödetilebilir ve siyasi sonuçlar acaba ne olur? Öte yandan, aralarında Türkiye’nin de olduğu çev- re-bağımlı ülkeler krize finans nedeniyle değil, sana- yiden yakalandılar. Merkeze “tedarikçi sanayici” ola- rak eklemlenen ve ihracat yönünden bu zengin pa- zarlara bağımlı durumda olan çevre ülkeler için Derviş’in önerilerinin doğrudan bir yararı yok. Bu kategorideki ülkeler, önce merkezin iyileşmesini bekleyelim, ardın- dan devrilen tren rayına oturur ve hayat devam eder masalına inanırlarsa çok kan ve zaman kaybederler. Merkezin hasta yatağının başında dualar okuyarak kaybedilecek zamana yazıktır. Yine merkez odaklı IMF reçeteleri ile günü kurtarmanın derdine düşmekle ge- çirilecek her zaman dilimine de yazıktır. İçinden geç- mekte olduğumuz zaman dilimi olağanüstü özellikte- dir. Olağanüstü zamanın sorunlarına, pasif, teslimiyetçi yaklaşımlarla çözüm üretilemez. Şimdi radikal olma za- manıdır, radikal önlemleri konuşmak, bağımsız arayışları üretmeye cesaret etme zamanıdır. Bu arayışlarla ilgili tartışmaları, haftada dört gün, pazartesi, çarşamba, cuma ve cumartesi günleri ya- zacağım bu köşede sizlerle paylaşmak istiyorum. Değerli görüş ve önerilerinizi de elektronik posta adresime bekliyorum. mustafasnmz@cumhuriyet.com Ekonomi Servisi - Aylardõr bek- lendiği halde bölük pörçük açõklama- larla seçim arefesine sõkõştõrõlan krize karşõ önlem paketleri ne işçileri ne es- nafõ memnun edebildi. Türkiye Dev- rimci İşçi Sendikalarõ Konfederasyonu (DİSK) ve Türkiye Esnaf ve Sanat- kârlar Konfederasyonu (TESK) dün yaptõklarõ açõklamalarda, sosyal bo- yutunun olmadõğõnõ belirterek söz ko- nusu önlemleri şiddetle eleştirdiler. Öte yandan, finansman sõkõntõsõ çe- ken özellikle küçük ve ortaboy işlet- meleri (KOBİ) yakõndan ilgilendiren ve kredi garanti fonunun kurulmasõnõ da içeren “bankacılık paketi” dün de çõk- madõ. Bu da, seçim kaygõlarõyla parça parça açõklanan önlemlerin krize kar- şõ etkinliğini kaybettiği yönündeki eleştirileri yoğunlaştõrdõ. Başbakan Recep Tayyip Erdo- ğan’õn açõkladõğõ 5. paketi “krizi tam olarak kavramayan, sosyal boyutu eksik tedbirler” olarak netelendiren DİSK Genel Başkanõ Süleyman Çe- lebi, krize karşõ “bütünsel bir sosyal programa” ihtiyaç duyulduğunu vur- guladõ. İç talebin canlandõrõlmasõnõ esas alan bu tedbirlerin, gerileyen sa- nayi üretiminin canlanmasõna küçük de olsa katkõ yapabileceğini kaydeden Çelebi, “Ama tedbirler sanayi sek- törlerinin tümünü kapsamıyor. Ay- rıca KDV’nin indirilmesi de yetersiz bir tedbir. Bir bütün halinde tasar- lanmayan 5. Paket de yetersiz” di- yerek şöyle devam etti: “Toplumun sa- tın alma gücünü arttıracak ciddi düzenlemeler, bunu tamamlamak üzere sanayi sektöründe başta ener- ji olmak üzere girdi maliyetlerini dü- şürmek, sigorta primlerini indir- mek, kayıt dışını küçülterek sigorta tabanını genişletici önlemler almak gerekiyor. Satın alma gücünün art- tırılması için temel tüketim (geçim) ürünlerine yapılan zamların dur- durulması ve istihdamı koruyarak toplam ücretin düşmesinin engel- lenmesi de gerekli. Bu arada, Zira- at Bankası’nın açıkladığı Ödeme Kolaylığı Paketi’nin de kredi kartı borçlarına kesin bir çözüm getir- memekle birlikte yetersizliklerinin gi- derilerek diğer bankalara genişle- tilmesine de şiddetle ihtiyaç var.” Ya peynir ekmeğin KDV’si? TESK Genel Başkanõ Bendevi Pa- landöken de “Bugüne kadar yürür- lüğe konulan tedbir paketlerinin sosyal boyutu eksik” diyerek “Dar ge- lirli halka destek ve güven vermek için KDV oranı yüzde 8 olan peynir, süt, yoğurt, yağ, şeker, makarna, çay, salça, konserve ve sebze gibi ürünler ile KDV oranı yüzde 18 olan sabun, deterjan gibi zorunlu tüketim mal- larında 2009 yılı sonuna kadar KDV oranları sıfırlanmalıdır” dedi. “Aci- len Esnaf Destek Paketi çıkarılma- lı” diyen Palandöken, alõşverişin can- lanlandõrõlmasõ için işçiye, memura harcama çeki verilmesinin isabetli ola- bileceğini belirterek, doğalgazda KDV’nin de zorunlu tüketim malõ gi- bi yüzde 1 oranõna indirilmesi gerek- tiğine dikkat çekti. KOBİ’ler boşuna bekliyor Öte yandan finansman sõkõntõsõ için- de bulunan ve bankalardaki yasal mev- zuat nedeniyle tõkanan kredi sisteminin yeniden canlandõrõlmasõ için finansman paketi bekleyen KOBİ’ler ve sanayi- ciler için dün de hükümetten tek bir ses gelmedi. Bilindiği gibi özellikle Anadolu kentlerine yayõlmõş geniş bir sanayici grubu, kriz nedeniyle sarsõlan gelir- gider dengelerini yeniden kurabilmek ve banka borçlarõnõ çevirebilmek için, hükümetin söz verdiği kredi garanti fo- nunun hayata geçirilmesini bekliyor. DİSK Genel Başkanõ Süleyman Çelebi, “Satõnalma gücünün arttõrõlmasõ için temel tüketim ürünlerine yapõlan zamlarõn durdurulmasõ ve toplam ücretin düşmesinin engellenmesi de gerekli” dedi.  TESK Genel Başkanõ Bendevi Palandöken dar gelirli halka destek ve güven vermek için KDV oranõ yüzde 8 olan peynir, süt, yoğurt, yağ, şeker gibi ürünlerde KDV’nin sõfõrlanmasõnõ istedi.  Halkbank’tan da ödeme kolaylığı Ekonomi Servisi - Halkbank, sorunlu kredi borçlarõ için yeni bir “borç yapılandırma programı” başlattõ. Prog- ramdan, Halkbank’tan al- dõklarõ kredilerin geri öde- mesinde sorun yaşa- yan ve kredi borç- larõ takip hesap- larõna aktarõlan firmalar ile bi- reysel müşteriler yararlanabiliyor. Halkbank Ge- nel Müdürü Ha- san Aydın, “Sektördeki di- ğer yapılandırma programlarıyla kar- şılaştırıldığında, programımız te- merrüt faiz oranından vazgeçilerek cari faiz oranının kabul edilmesi, defaten ödemelerde uy- gulanan ek faiz indirimi, uzun vadesi ve başvuru sürecinin kolaylığı ile de dikkat çekiyor” dedi. Ay- dın’õn duyurduğu yapõ- landõrma programõ ile sağ- lanan olanaklar şöyle:  Bugünkü faiz oran- larõ üzerinden yeniden ya- põlandõrõlacak kredi borç- larõna 60 aya (konut kre- disi borçlarõna 120 aya) varan vadeler uygula- nacak.  Borcunu en geç üç ay içeri- sinde peşin öde- mek isteyenlere ise ek faiz indiri- mi fõrsatõ sunula- cak.  Programdan yararlanmak isteyen firmalar ve bireysel müşterilerin (kredi kar- tõ, konut, taşõt, tüketici kredisi müşterileri) baş- vurularõ 1 Nisan - 1 Tem- muz 2009 tarihleri ara- sõnda kabul edilecek. Banka yapõlandõrma programõ ile takip hesap- larõna intikal etmiş kredi- si bulunan yaklaşõk 57.000 müşterinin tamamõna ulaş- mayõ hedefliyor. Hibe programına işsizlikle ilgili başvuruların olduğunu kaydeden Sabancı, “İşsizlik yapısal bir sorun. Türkiye’nin yüzde 7 büyüdüğü dönemlerde dahi işsizlik oranını yüzde 9’un altına indiremedik” dedi. Sabancı Vakfı küreselleşecek Ekonomi Servisi - Sabancõ Vakfõ Mütevelli Heyeti Başkanõ Güler Sabancı, vakõf olarak 35 yõlda bir milyar dolarõn üzerinde kalõcõ değer yarattõklarõnõ ve 78 yerleşim merkezinde aralarõnda eğitim kurumu, kültür merkezi, sosyal tesislerin bulunduğu 120’den fazla kalõcõ eser meydana getirdiklerini söyledi. Sabancõ, Sabancõ Vakfõ’nõn 35. yõlõ dolayõsõyla düzenlenen top- lantõda, yeniden yapõlanma, gele- ceğe yeniden bakma ve odaklan- ma konusunda son 2 yõldõr çok önemli çalõşmalar yaptõklarõnõ an- lattõ. Gates Vakfõ ve Ford Vakfõ’nõn belli konularda küresel seviyede li- derlikler yaptõğõnõ anlatan Saban- cõ, “Bu kurumların her biri top- lumlardaki sorunların çözü- münde rol oynayabilmek için et- ki yaratmak amacıyla kurumsal kapasitelerine ve stratejilerine çok büyük yatırımlar yapıyorlar. Biz de Sabancı Vakfı olarak kü- resel vakıflar seviyesine eriş- mek amacındayız” dedi. Saban- cõ, bundan böyle var olan yatõ- rõmlarõn yanõnda, toplumda ka- dõnlar, gençler ve engellilere eşit fõrsatlarõn yaratõlmasõ hedefiyle yeni bir hibe programõ başlattõk- larõnõ aktardõ. Sabancõ Vakfõ’nõn kurucusu ol- duğu Sabancõ Üniversitesi’nin en büyük yatõrõmlarõ olduğunu vur- gulayan Güler Sabancõ, üniversi- tenin nanoteknoloji alanõnda 50 milyon TL’lik yatõrõm yapma ka- rarõ aldõğõnõ sözlerine ekledi. Büyük Ankara Oteli Rixos oldu Ekonomi Servisi - TBMM’nin karşõsõnda bu- lanan Büyük Ankara Oteli adõyla yõllarca siyasi ku- lislere ev sahipliği yapan otel AKP’ye yakõnlõğõy- la bilinen Rixos Hotels’in işletmeciliği ile yeniden açõlõyor. Emekli Sandõğõ tarafõndan 1960’ta inşa edilen ve 2005’te Özelleştirme İdaresi Başkanlõğõ (ÖİB) tarafõndan yapõlan ihaleyle 36 milyon 830 bin dolar bedelle Çelikler İnşaat AŞ’ye satõlan baş- kentin simge oteli Büyük Ankara Oteli’nin ismi de Rixos Grand Ankara olarak değiştirildi. Gelecek mayõs ayõnda Başbakan Erdoğan ta- rafõndan açõlmasõ planlanan otel ÖİB bedeli da- hil 150 milyon dolara restore edildi. Rixos Grand Ankara adõyla faaliyet gösterecek otelin işlet- mesiyle ilgili devir anlaşmasõ, Çelikler Yatõrõm Holding Yönetim Kurulu Başkan Yardõmcõsõ Ta- hir Çelik ve Rixos Hotels Yönetim Kurulu Baş- kanõ Fettah Tamince arasõnda imzalandõ. Fet- tah Tamince ilk aşamada oteli 10 yõllõğõna işle- teceklerini, ilk yõl yüzde 60 doluluk ile 20 mil- yon Avro ciro elde edeceklerini söyledi. KRİZ GÜNLÜĞÜ IBM 5 bin kişiyi işten çıkarıyor ABD’li bilgisayar fir- masõ IBM, 5 bin kişiyi işten çõkarmayõ plan- lõyor. IBM’in son iş- ten çõkarma planõnõn, teknoloji şirketlerinin gelirleri azalõrken kârlõlõğõnõ sürdürmeyi amaçladõğõnõ yansõttõ- ğõ belirtildi. ABD ekonomisi yüzde 6 daraldı ABD ekonomisi 4. çey- rekte yüzde 6.3 daral- dõ. Öte yandan geçen hafta işsizlik maaşõ için başvurular arttõ. Önceki hafta 644 bin olan işsizlik maaşõ için başvuranlarõn sayõsõ geçen hafta 652 bine yükseldi. B&Q’nun kârı yüzde 75 düştü İngiltere’nin en büyük yapõ marketi B&Q’nun kârõnõn yüzde 75 düştü- ğü açõklandõ ve bu dü- şüş şirketin Çin’deki para kaybõna bağlandõ. YAPILANDIRMA PROGRAMI Paketin sosyal boyutu ‘sõfõr’ Hasan Aydın. İngilizceyi İngilizce kaynaklardan öğrenin... Westminster University ve Premier College sertifikalarõna sahip, London School of Business Administration’da master yapmõş, ÖĞRETMENDEN BRITISH ENGLISH ? Gramer, konuşma, derslere yardõmcõ, sõnavlara hazõrlõk ? İş İngilizcesi (Business English) ve İngilizce iş görüşmelerine (Interview) hazõrlõk Acıbadem /İstanbul 05327018041 Otelin devir anlaşmasını Rixos Başkanı Fet- tah Tamince (solda) Çelikler Yatırım Holding Başkan Yardımcısı Tahir Çelik ile imzaladı.