Catalog

CMYB C M Y B 26 OCAK 2009 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA 15 ÇALIŞANLARIN SORULARI/SORUNLARI YILMAZ ŞİPAL Emekli Aylığı ve İkramiye: En Yüksek Devlet Memuru 657 sayõlõ Devlet Memurlarõ Yasasõ’nõn üç temel ilkesin- den biri de “Sınıflandırma”dõr. “Devlet kamu hizmetleri görevlerini ve bu görevlerde ça- lışan Devlet memurlarını görevlerin gerektirdiği nitelik- lere ve mesleklere göre sınıflara ayırmaktır.” Yasanõn 36. maddesi de bu ilkeye uyarak, Devlet memur- larõnõ 10 Hizmet Sõnõfõna ayõrmõştõr. Bu sõnõflardan birincisi “Genel İdare Hizmetleri Sınıfı”dõr. 657 sayõlõ Yasa kapsamõna giren, “kurumlarda yönetim, icra, büro ve benzeri hizmetleri gören ve bu kanunla tes- pit edilen diğer sınıflara girmeyen memurlar Genel İda- re Hizmetleri sınıfını teşkil eder.” Bu sõnõfa giren Devlet memurlarõ arasõnda “en yüksek” ko- numa gelen Devlet memuru da, “Başbakanlık Müsteşarı”dõr. Kõdem tazminatõ tavanõ, Başbakanlõk Müsteşarõna ödenen “emekli ikramiyesi” örnek gösterilerek belirlenmektedir. Kõdem tazminatlarõnõn yõllõk tutarõ, “Devlet Memurları Ka- nunu’na tabi en yüksek Devlet memuruna 5434 sayılı T C Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yı- lı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez.” Kamu görevlilerine ödenen “emekli ikramiyesi”, 5434 sa- yõlõ TC Emekli Sandõğõ Yasasõ’nõn 89. maddesine göre he- saplanõp ödenmektedir. “Emekli, adi malûllük veya vazife malûllüğü aylığı bağ- lanan veyahut toptan ödeme yapılan; asker, sivil tüm iş- tirakçilere, her tam fiili hizmet yılı için, aylık bağlamaya esas tutarların bir aylığı emekli ikramiyesi olarak verilir. Verilecek emekli ikramiyesinin hesabında, 30 fiili hiz- met yılından fazla süreler nazara alınmaz.” TC Emekli Sandõğõ Yasasõ’na göre bağlanan, malul, emek- li, dul ve yetim aylõklarõ, özel statüde yer alanlara, 9 ödeme biriminin toplamõndan oluşmaktadõr. Ancak genel statüde yer alanlara ödenen aylõk ve gelirler ise 5 ödeme üzerinden ya- põlmaktadõr. Bu ödeme birimleri, 1) Genel Gösterge Aylõğõ, 2) Ek Gös- terge Aylõğõ, 3) Kõdem Aylõğõ, 4) Taban Aylõk, 5) %200 öz. Tazminat Makam Tazminatõ, 7) Temsil Tazminatõ, 8) Tem- sil Ödeneği ve 9) Ek Ödeme’dir. Bu ödeme birimlerinden emekli aylõğõna hizmet yõlõna ba- kõlmaksõzõn yüzde 100 oranõnda yansõyan, Makam Tazminatõ, Temsil Tazminatõ, Temsil Ödeneği ile Ek Ödeme “emekli ik- ramiyesi” hesaplanõrken göz önüne alõnmaz. TC Emekli San- dõğõ emekli aylõklarõ 9, ancak emekli ikramiyesi ise 5 ödeme toplamõn üzerinden hesaplanõr. KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK behicak yahoo.com.tr TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAN www.mumtaz-arikan.com (ÇÖPLÜK ÇOCUKLARI) TAYYAR ÖZKAN www.junkidz.com HARBİ SEMİH POROY 26 Ocak SAĞNAK NİLGÜN CERRAHOĞLU ‘44 Numara’ Obama W. Bush, Beyaz Saray’dan ayrılmadan; Oval Ofis’e bir mektup bıraktı. Yalnız Obama’nın okuduğu mektubun içeriği bi- linmiyor. Ama zarfın üzerindeki ibare açıklandı: “43 nu- maradan, 44 numaraya!” İş Oval Ofis’e oturmaya geldi mi; başkanın rengi, par- tisi ve “adı” dahi önemli değil… Yönetimin en nevraljik merkezinde “değişim” sadece sayılarla ifade edilen bir “rakama” indirgeniyor. Obama da kendisinden sonra gelenlere benzer bir zarf bırakacak: 45.; 46. ... artık neyse... Değişmeyen bu “zarf” geleneğinin ötesinde, herkes ezcümle; Avrupalı ortaklar, Ortadoğu’nun despotla- rı, Ahmedinejad İranı, Rusya, Çin… “mazrufu” me- rak ediyor: Yeni Başkan’ın “değişim” söylemi “maz- rufa” yansıyacak mı? “44 Numaranın” her kelamı; yemin töreninden başlayarak, bu nedenle mercek altında! Yeni slogan: “Akıllı güç” İlk işaretlerden –dış politikada- şu sonuçları çıkar- mak mümkün: 1. “Rakipsiz ABD hegemonyası” ve “özel yazgı, mis- yonuna” inançta hiçbir değişiklik yok. “44 numaranın” önceliği; Bush yıllarının tuz buz ettiği “liderlik kredibi- litesi” ve “ahlaki üstünlüğü” yeniden tesis etmek. 44. Başkanın; ilk icraatlar adına “Guantanamo’yu kapatmayı/ işkenceye son vermeyi” seçmesi rastlantı değil. İnan- dırıcılık ve gücü, önümüzdeki dönemde ABD; “hukuk devleti enstrümanlarını” kullanarak devreye sokacak. 2. Bunun adı: “smart power/akıllı güç”. “44 Numa- ranın” anahtarını; Bush dönemi “sopasını” karşılayan “hard power” değil; kulağa hoş gelen bu şık kavram oluşturuyor. Hillary Clinton’ın hiç ağzından düşürmediği bu kılavuz kavramın patenti, Washington’lı düşünce ku- ruluşu CSIS’in. (Bknz: www.csis.org/smartpower/) Kısaca şu: Demokratlar, porselen dükkânında fil -Bush- gibi hareket etmeyecek. Ama “güvenlik ko- nularında zaaf göstermemek” adına “havuç ve sopa” olarak tanımlanan “soft power/yumuşak güçle” de ida- re etmeyecekler. “Hard” ve “soft power”ın farklı ala- şımlarından oluşan dış politika kılıfı bundan böyle “smart power” damgası yiyecek. 3. “Akıllı güç” hangi önceliklerle belirlenecek? Çiz- me’nin ünlü jeo-strateji uzmanı Carlo Jean; bu bağ- lamda çok çarpıcı bir yazı yazdı. General kökenli Je- an, öncelik listesinin başına Afganistan’ı koyuyor. 44 numaranın planı malum; Irak’tan çektiği güçleri Afga- nistan’a göndermek... ABD-NATO birliklerine lojistik des- teğin Pakistan’dan geçtiğini ve cihatçı güçler tehdidi altındaki Pakistan’ın geleceğinin de belirsiz olduğuna işaret eden Jean; Afganistan’daki güçleri güvenceye almanın tek yolunun “Rusya”dan geçtiğini söylüyor! Kilit ülkeler: Rusya, İran Medvedev’in, Karzai’ye Washington’daki yemin tö- reni öncesinde mektup yazdığını belirten general; ABD başkentine şu mesajın gittiğini belirtiyor: “İşbirliği is- tiyorsanız; bedelini ödeyin!” Buradan, listedeki “ikinci önceliğe” geliyoruz ki, bu da: Rusya’nın jeopolitiğe geri dönüşü!!! Obama’nın “AB gezegeni” ile belirleyeceği “yol ha- ritası” bile, bu “Rusya faktörü” üzerinden geçiyor. Al- manya’nın Rusya ile (tarihi arka planı da olan) yakın- laşma eğilimlerine dikkat çeken Jean; 44 Numaranın ne yapıp edip bunu önlemesi gerektiğini söylüyor. Önlemenin tek yolu da Rusya ile anlaşmak!!! Washington-Moskova “hegemonya paylaşımının” “eski-yeni Avrupa” çatlağıyla AB ve NATO’yu bitire- bilecek ağır bedeller içerdiğine dikkat çeken yazar; “kü- resel stratejiyi” çizecek 44 numaranın sonuçta iki ara- da bir derede, “Rusya ile anlaşmak ve AB ile yürümek” arasında kalabileceğine işaret ediyor; ABD’nin ter- cihlerinin NATO’nun 60. yıl Strasbourg toplantısında su yüzüne vuracağını belirtiyor. Ortadoğu’nun encamesi neden sonra... Washing- ton-Moskova ekseninde; kartların yeniden dağıtıl- masıyla belli olabilecek. Bahsettiğim makale; “İran”ı -Ortadoğu’dan ayrı bir başlıkta- 4. sırada ele alıyor. İran da, Rusya gibi, ABD ile “yeni hegemonya alan- ları” adına kıyasıya zira, bilek güreşi sürdürüyor… Af- ganistan’daki ABD birlikleri adına; “İran’la anlaşma- nın” sayısız yararına dikkat çeken Carlo Jean yazısı- nın ayrıntılarına yerim kalmadı. Şunu bilin yeter: 44 numara, jeopolitik dengeleri 43 numaranın bı- raktığı yerden, bu kez “akıllı güçle” kuracak. Zarlar ye- niden atılacak; Ergenekon’la sersem edilen Türkiye’nin yanı başında yeniden çalkalanacak. “Yeni Amerikan Yüzyılı” asıl şimdi başlıyor. Devir “akıllı güç” devri! Aklınıza mukayyet olun... Öteki Tiyatro’dan elveda Bir küçük duyuru geldi Murat Karahüseyinoğlu’ndan: “Ankara’da 10 yıldır tiyatro yapan Öteki Tiyatro, ne yazık ki faaliyetine son verme kararı almıştır. Kurulu tiyatro sahnesi arayan grup ya da kişilere duyurulur.” Notu alır almaz, içimizi bir hüzün sardı, o soru geldi boğazımıza takıldı: “Neden, neden, neden?” Karahüseyinoğlu, çok üzgündü: “Tiyatro çocuğum gibidir, biliyorsunuz... Elimden geleni yaptığımı da bilirsiniz... Ama olmuyor, 4 milyarı bulan sabit giderleri karşılamak bir yandan, binanın eksiklerini kapamaya çalışmak diğer yandan. Kriz, kriz diyerek 1- 2 milyar için bile insanların, hatta en yakınlarımızın haciz yoluna gitmeleri... ‘Ben paramı alayım da, sen ne yaparsan yap’ tavrı ve çöken mali durum. Çektiğim reklam filmleri, diziler ve yazdıklarımın parasını hep tiyatroya, tam işte oldu derken... Meğerse bir şey olmamış, olmuyormuş.. Oğuz Atay’a ait ‘Korkuyu Beklerken’i son kez sahneleyip elveda diyeceğim...” Bunalım, korku, çirkinlik giderek iyiliği, umudu ve temizi soluksuz bırakıyor. Boğuluyoruz dostlar. Tepki İsrail’in Gazze’de katliam yaptığı bir gerçek. Orada yaşanan insanlık dışı davranışlara tepki gösterilmesi çok haklı ve doğal. Ama... Nâzım Hikmet’in ABD’nin Hiroşima ve Nagazaki’de yarattığı vahşete karşı yazdığı şiirini ancak bugün anımsayan Emine Erdoğan ile cami önlerinde, alanlarda bağıran, çağıranlar, bayrak yakanlar; ABD kadın, erkek, çocuk, bebek, yaşlı demeden ölümün kolunda Irak’ı işgal ederken neredeydiler? Okurumuz Seza Bahattin’in vurguladığı gibi, Kerkük’te öldürülenler Türk değil miydi, Müslüman değil miydi? Tepkide yüksek duyarlılık için tek ölçüt Hamasçı olmak mıdır? Ergenekon’un dalgaları, Oba- ma’nın dans partisi derken unutup gittik çevremizdeki asıl yangını. Çevirip yüzü, asıl oraya bakmanın gereğini yerine getirdik ve ekono- mist Nazif Ekzen’e gidişatı sorduk: - Dünya bunalımının etkilerinin şu anda Türkiye’de en çok ima- lat sanayii alanında hissedilme- sinin gerekçesi nedir? - Türk özel imalat sanayii; önce- likle, ithalat yapamadığı, ithalatını finanse edemediği için üretemiyor. Üretebildiğini de uluslararası alan- daki ‘dramatik dış talep düşüşleri’ nedeniyle satamıyor. Bu ikili dar- boğazın yanında,Türk imalat sa- nayii, bankacılık kesiminin dışında şirketler düzeyinde uluslararası pi- yasalardan geçen altı yılda ger- çekleştirdiği dış borçlanmanın ye- niden finansmanını sağlayamaya- cağı için giderek belirginleşen ağır bir dış borç yükümlülüğünün teh- didi altında bulunuyor. Türk imalat sanayi artık geçen beş-altı yıllık dönemdeki gibi ra- hatlıkla dış borçlanma imkânında olmadığı için ithalat yapamıyor ve yurtiçi üretimini daraltmak zorun- luluğunu duyuyor. Bu dengede da- ralma göstergeleri, ağustos ayı it- halat verileri ile kendini gösterdi, ey- lül-ekim-kasım ve geçici Aralık 2008 ithalat verileri ile somutlaştı. Üretememe sürecinin yanı sıra, ekim-kasım-aralık aylarında so- mutlaşmaya başlayan satamama sorunu da ‘dramatik dış talep dü- şüşleri’ ile ihracat düşüşlerinde kendini gösteriyor. Otomotiv ve yan sanayileri, demir-çelik ve demir- çelikten mamul eşya, dış giyim ve diğer tekstil... Bu üç sektör, Türki- ye ihracatının yüzde 68’ini oluştu- ruyor. Ve en dramatik düşüşler geçtiğimiz beş ayda bu sektörler- de yaşandı. - Türkiye’de bankalarda şu ana kadar çok belirgin bir sıkın- tı gözlenmemesi, bundan sonra da gözlenmeyeceği anlamına mı geliyor? - Türk imalat sanayii açısından yaşanan tehlike kapanının üçüncü ayağı, özel sektörde, bankalar ve finans kesimi dışında şirketler ke- siminin doğrudan dış borçlanma- sından kaynaklanıyor. Geçen 2002- 2008 dönemindeki dış taleple bü- yüme modelinin olmazsa olmazının iki ayağından biri olan şirketlerin, başta ithalatın finansmanı olmak üzere, finansman gereksinimleri için kullandığı ‘dış kaynak’ nede- niyle dış borçlulukları, 2008 Eylül sonu itibarıyla 126 milyar dolar oldu. Şirketlerin borçlanması 2003- 2008 Haziran arasında çok hızlı bir tempoda arttıktan sonra, 2008 Ha- ziran-Eylül arası dönemde dışar- daki kriz nedeniyle adeta dur- du.Yani şirketler artık dış dünyadan borçlanamıyorlar. 2003’te Türki- ye’nin toplam dış borç stoku 144.8 milyar dolardı. Bu borcun 93.8 milyar doları kamuya, 51 milyar do- ları da özel kesime aitti. 2008 Ey- lül ayı sonu itibarıyla Türkiye’nin dış borç stoku 289.3 milyar dolara ulaştı. Bu borcun 93.1 milyar do- ları kamuya, 196.2 milyar doları ise özel kesime ait. Yani, özel kesim borçlanmasındaki artış oranı yüz- de 284 düzeyinde. Özel sektör borçlarının artışındaki daha dra- matik denge; bankacılık dışı özel sektörün borçluluk durumunda gözüküyor. 2003’te 33 milyar do- lar olan bu kesimin borçları 2008 Eylül ayı sonunda 126.2 milyar dolar oldu. 2009 yılında bankacılık dışında özel kesim borçlarının na- sıl çevrileceği, ihracattaki, dış ta- lepteki dramatik düşüşlerle birlik- te imalat sanayiinin karşı karşıya ol- duğu en acil sorunu oluşturuyor. Şirketler kesimi dış borç yü- kümlülüğünün vadesi geldiğinde hangi kaynaklardan ödeyeceğinin bilinmezliği 2009 yılının ilk yarısı ile birlikte Türk bankacılık kesimi için ciddi sorunlar yaratmaya baş- layacak. Sonuçları açısından ye- ni banka birleşmeleri gündeme gelebilir. İmalat sanayi çökerken HAYAT EPİK TİYATROSU MUSTAFA BİLGİN hetiyatrosu@mynet.com BULMACA SEDAT YAŞAYAN SOLDAN SAĞA: 1/ Eski Mezopo- tamya’da, basa- maklõ piramit bi- çiminde büyük ta- põnak kulesi. 2/ Büyük erkek kar- deş... Büyümemiş karpuz. 3/ Bir tür otomobil yarõşõ... Renk renk parlak tüyleri olan, iri gövdeli bir papa- ğan. 4/ Galyum ele- mentinin simgesi... Pay- lama. 5/ Şalvarõn üstü- ne giyilen ve önde uzun iki parçasõ olan giysi... Eski dilde su. 6/ Sõrtta taşõnan yük... Kolaylõk- la aldatõlabilen. 7/ Tür- kiye’nin plaka imi... Bir ilimiz. 8/ İçe doğmayla akla gelen yaratõcõ duy- gu... Bir tür erkek deve. 9/ Bitkisel ya da hayvansal bir maddenin etkili özü... Araba üzerine gerilerek içi- ne saman ya da tahõl doldurulan büyük kõl çuval.. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ İran’da etkili olan bir eskiçağ dini. 2/ Kaz Dağõ’nõn antik dönemlerdeki adõ... Yemek dõşõnda yenen kuru- yemiş gibi şeyler. 3/ Başa takõlan elmas ya da altõn iğ- ne... Asker. 4/ Sõcak ve nemli iklimlerde oluşan kõrmõzõ renkli toprak. 5/ Osmanlõ devletinin Kuzey Afri- ka’daki son topraklarõnõ da yitirdiği antlaşmanõn adõ... “İnsan bir --- misali / Seni eken biçer bir gün” (Kara- caoğlan). 6/ Radyum elementinin simgesi... Bir renk. 7/ Alev... Bisikletin oturulacak yeri. 8/ Balõk yumur- tasõyla yapõlan bir tür meze... Çit, perde. 9/ Uzun bo- yunlu ve kulpsuz küçük rakõ sürahisi. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A N A Y A R I S I S U N A A R A L A R İ V A A R I M A V İ A S U L A Ş Ş A T U R E A L A T E G O A R İ F E N A R A E N E K A L A C A T A N E 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 OCAK2009EnYüksekDevletMemuru(BaşbakanlıkMüsteşarı) 30 Hizmet Yılı Karşılığı Emekli Aylığı ve Emekli İkramiyesi Ödeme Birimleri Gösterge Katsayı Aylık İkramiye 1) Genel Aylık (% 80) 1.500 0,053505 64,21 2.407,73 2) Ek Gösterge (% 80) 8.000 0,053505 342,43 12.841,20 3) Kıdem Aylık (% 80) 500 0,053505 21,40 802,58 4) Taban Aylık ( % 80) 1.000 0,70840 566,72 21.252,00 5) % 200 Öz. 9.500 0,053505 813,28 30.497,85 Tazminat (% 80) 6) Makam Tazminatı 15.000 0,053505 802,58 0,00 (%100) 7) Temsil Tazminatı 20.000 0,053505 1070,10 0,00 (% 100) 8) Temsil Ödeneği 0,00 0,053505 0,00 0,00 (%100) 9) % 4 Ek Ödeme (*) 0,00 0,00 147,23 0,00 30 Yıl Karşılığı Toplam Aylık ve İkramiye 3827,94 67.801,35 1 Yıl karşılığı İkramiye ve Kıdem Tazminatı Tavanı 2.260,05 nilgun@cumhuriyet.com.tr