Catalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 19 EYLÜL 2008 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B 3 N İHALESİ 6 AY İÇİNDE Telekomünikasyon Kurumu, Üçüncü Ne- sil (3N) ihalesine 6 ay içinde çõkacak. Üçüncü Nesil asgari lisans bedelleri A lisansõ için 285 milyon Avro, B lisansõ için 250 milyon Avro, C lisansõ için 214 milyon Avro, D lisansõ için 178 milyon Avro olacak. Turkcell Genel Müdürü Süreyya Ciliv, 3N ile birlikte mobil internette yüksek hõza ulaşõlacağõnõ söyledi. ‘KAPİTALİZM VE KÜRESELLEŞME TEK TİP İNSAN YARATAMADI’ Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Üyesi Yõlmaz Esmer, küreselleş- menin düşünüldüğü gibi tek tip in- san yaratmadõğõnõ söyledi. Sosyal bilimler alanõnda dünya- nõn en geniş kapsamlõ projelerinden biri olan “Dünya Değerler Araş- tõrmasõ 2008” konferansõ öncesin- de konuşan Esmer, dünya ekono- misinin bu kadar iç içe girdiği bir ortamda değerlerin birbirine ya- kõnsamadõğõnõ belirterek, “Kapi- talizm düşünüldüğü gibi ortak de- ğere sahip tek tip insanlar yarat- madõ” dedi. 1980’den bugüne sürdürülen araştõrmanõn sonuçlarõna göre Ba- tõ Avrupa’da dini değerlerden gi- derek uzaklaşõldõğõnõ ve kadõn erkek eşitliğinin arttõğõnõ belirten Esmer “ABD’de ve Müslüman toplumlarõn bir kõsmõnda dini değerlere bağlõlõk arttõ” dedi. Esmer 80’den bugüne insanlarõn mutluluk düzeylerinin arttõğõnõ da sözlerine ekledi. Dün Bahçeşehir Üniversite- si’ndeki açõlõş töreniyle başlayan konferans Four Seasons otelde de- vam edecek . Konferans 20 Eylül’ de sona bulacak. CEVA, VARAN KARGO’YU SATIN ALDI Tedarik zinciri yönetim şirketlerinden Ceva Lojistik, Varan Kargo’yu satõn aldõ. Ceva Lojistik’ten yapõ- lan açõklamada, Varan Kargo’yu bünyesine katan Ce- va’nõn yeni yatõrõmõ sayesinde istikrarlõ büyüme çõ- tasõnõ daha da büyütmeyi hedeflediği, kurumsal müşterilerinin yanõ sõra bi- reysel müşterilerine de uluslararasõ standartlar- da hizmet vermeye baş- layacağõ kaydedildi. AB %1 küçülürse ihracat%3.3düşer ANKARA (Reuters) - Dõş ticaretten sorumlu Devlet Bakanõ Kürşad Tüzmen, küresel düzeyde devam eden krizin Avrupa Birliği (AB) ekonomi- sinde yol açacağõ olasõ yüzde 1 oranõnda küçülmenin Türkiye’nin ihracatõnõ yüzde 3.3 oranõnda gerile- tebileceğini söyledi. Daha önce yüzde 4 olarak ifade edilen AB eko- nomisindeki büyümenin yüzde 2.5-3 düzeyinde bek- lendiğini ifade eden Tüzmen, Karma Ekonomik Ko- misyonu (KEK) toplantõsõ nedeniyle Ankara’da bu- lunan Endonezya Ticaret Bakanõ Magri Elka Pan- gestu ile görüşmesinde gazetecilerin sorusu üzerine, ABD ve AB ülke ekonomilerindeki daralmanõn Tür- kiye’nin ihracatõnõ olumsuz etkileyeceğine işaret ederek, “Bütün bu sıkıntıları fırsata çevirmek için bu dönemde daha aktif rol oynamalıyız” dedi. 9 AYDA YÜZDE 54 ARTTI Elektriğe yüzde 9 zam Ekonomi Servisi - Elektrik ekim ayõndan itibaren yine zamlanõ- yor. Enerji Piyasasõ Dü- zenleme Kurulu (EPDK), elektrik fiyat- larõnõn 1 Ekim’den ge- çerli olmak üzere ko- nutlarda yüzde 9.07, iş- yerlerinde yüzde 9.35 ve sanayide yüzde 9.27 arttõrõlmasõna ilişkin ta- rifeyi onayladõğõnõ açõk- ladõ. EPDK, 20 dağõtõm şir- ketinin enerji maliyetle- rindeki artõş nedeniyle konutlara ve sanayiye yönelik elektrik pera- kende satõş fiyatõnõn ar- tõrõlmasõna yönelik ge- çen hafta yaptõğõ baş- vuruyu dün görüşerek karara bağladõ. EPDK, abone gruplarõna göre belirlenen yeni tarifeyi Başbakanlõk’a gönderdi. Buna göre, 1 Ekim’den itibaren tüm vergi, pay ve fonlar hariç olmak üzere sanayide elektriğin kilowatsaati 16.143 Ykr’den 17.640 Ykr’ye, konutlarda 17.944 Ykr’den 19.572 Ykr’ye ve ticarethanelerde 20.944 Ykr’den 22.957 Ykr’ye yükselecek. Son zamla birlikte elektrik fiyatlarõna yõl- başõndan bu yana ko- nutta toplam yüzde 54, sanayide ise toplam yüz- de 46 oranõnda zam ya- põldõ. Hükümet, bu yõl elek- triğe ocak ayõndan ge- çerli olmak üzere ko- nutlarda yüzde 15, sa- nayide yüzde 10 zam yapõlmasõnõ kararlaştõr- mõş, enflasyon güncel- lemesinin etkisiyle bu oranlar tüketiciye ko- nutta yüzde 19.5, sana- yide de yüzde 12 olarak yansõtõlmõştõ. EPDK, TEDAŞ’õn tüketiciye sa- tacağõ elektrik fiyatõnõn 1 Temmuz’dan geçerli olmak üzere ev ve iş- yerlerinde yüzde 21, sa- nayide ise yüzde 22 art- tõrõlmasõnõ kararlaştõr- mõştõ. ÖİB Lehman’a güvenmişti ABD’li yatõrõm ban- kasõ Lehman Brot- hers’õn hafta başõnda ABD’de iflasõnõ iste- mesinden sonra, Leh- man’õn da bulunduğu ve Elektrik Üretim AŞ’ye (EÜAŞ) ait santrallarõn özelleş- tirilmesi kapsamõnda danõşmanlõk ihalesi- nin konsorsiyumuyla ilgili belirsizlik sürü- yor. Özelleştirme İda- resi Başkanlõğõ (ÖİB) henüz imzalanmayan sözleşmede imza için durumun netleşmesi- ni bekliyor. ÖİB’nin elektrik üretim özel- leştirmesi için davet yoluyla açtõğõ ihaleyi Lehman Brothers li- derliğindeki Mckin- sey-Coşar Avukatlõk Bürosu’ndan oluşan konsorsiyum kazan- mõştõ. Yurttaşõn bankalardaki parasõ için risk yok ama cari açõğõ döndüren sektörlerde karabulutlar birikiyor Dünya piyasalarõndaki gelişmeleri saniye saniye takip eden turizm ve tekstil sektörü şimdiden daraldõ. Müteahhitler de Rusya’daki gelişmelerin olumsuz etkilerinden çekiniyor.  Finansal krizin Türkiye’de en çok KOBİ’leri etkilemesi bekleniyor. Durgunluğun olumsuz etkilerini yaşayan küçük işletmeler nakit darlõğõ yüzünden banka borçlarõnõ çevirmekte zorlanõyor.  Türkiye’deki banka ve sigorta şirketlerinde parasõ olan yurttaş için şimdilik sorun yok. Ancak vatandaşõ bekleyen asõl sorun, iç ve dõş piyasanõn daralmasõyla ortaya çõkacak işsizlik tehlikesinde.  KOBİ’LER ZORDA Hükümetbize sahip çıkmalı Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Derneği (KOBİDER) Başkanı Nurettin Özgenç: Global krizin yanõ sõra Türkiye’nin içinde bulunduğu istikrarsõzlõklar KOBİ’leri ciddi ölçüde etkiliyor. Kapatma davasõ, seçimler derken global krizle birlikte dolarõn artmasõ da önümüzü kesmeye başladõ. Hükümetin yaptõğõ destekleme projeleri yetersiz ve eksik. Piyasada ciddi nakit sõkõntõsõ var. Şu an bankalara borcu olmayan işletme yok. Elektrik fiyatõna zam yüzde 70’e yaklaştõ. KOBİ’lerin acilen bir can suyuna ihtiyacõ var. Kredi destekleri imalatçõ olmayanlara da verilmeli ki ayakta kalalõm. Bayrama yine buruk giriyoruz. Çarşõ pazardaki esnafõn durumu içler acõsõ. Bayram öncesi hareketlilik ve canlõlõktan eser yok. Türkiye ekonomisinde yeri ve önemi büyük olan KOBİ’lere hükümetin bir an önce sahip çõkmasõ gerek. Daralma yüzde 30’u buldu Turistik Otelciler, İşletmeciler ve Yatõrõmcõlar Birliği Başkan Yardõmcõsõ Osman Öztürk ve İrem Tur Yönetim Kurulu Başkanõ Sadettin Ulubay: Piyasada şu an ciddi bir tedirginlik ortamõ var. Global kriz Türkiye’de etkisini pek göstermese de geçen yõla oranla sektörde yüzde 30’luk ciddi bir daralma var. Bayram nedeniyle hareketlilik yaşansa da geçen bayrama nazaran durgunluk hissediliyor. 10 gün sürecek bir bayram tatili var. Bu süreçte neler olur bilemeyiz. Çünkü her gün yeni bir kriz dalgasõyla karşõ karşõya kalõyoruz. Asõl sonuçlarõ bayram sonrasõnda göreceğiz. Önümüzü görmekte güçlük çekiyoruz. TURİZMCİ TEDİRGİN Pazarlarımızı kaybederiz İHKİB Başkanõ Hikmet Tanrıverdi: Son 3 ayda ABD ve Avrupa’da hazõr giyim harcamalarõnda yüzde 3-4’lük düşüşler söz konusu. Bu, önümüzdeki dönemde daha da artacak. Bizim burada pazar payõmõzõ korumamõz gerekiyor. Krizin daha derinleşmesi ve Türkiye’den yabancõ fonlar çekilmeye başlamasõ halinde ciddi sõkõntõlar ortaya çõkacak. Özellikle tekstil ve hazõr giyimdeki borçlu firmalar ayakta kalma konusunda zorluk çekecekler. TEKSTİL: TAAHHÜT SEKTÖRÜ Rusya’da sorun yaşanabilir Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası (İNTES) Başkanı Şükrü Koçoğlu: Türk müteahhitler, kendi ülkeleri dõşõnda iş yapanlar sõralamasõnda ABD ve Çin’den sonra 3. konumda. Ortalama 20 milyar dolarlõk yurtdõşõ inşaat pazarõnõn daralmasõ Türk şirketlerini olumsuz etkileyecektir. Ancak daralmanõn etkilerinin 2009’dan önce görmeyi beklemiyoruz. Türkler’in yoğun iş yaptõğõ, geliri petrol ve gaza dayalõ Körfez ülkeleri ile Afrika pazarõnda hiç sõkõntõ yok. Ancak Rusya’da sõkõntõ yaşanabilir. Etkilerini de 6 aydan önce göreceğimize ihtimal vermiyorum. Şu ana kadar hiçbir projede “para ödemiyorum” ya da “işleri durduruyorum” diyen olmadõ. Türkiye’de sektörü etkileyen en büyük sõkõntõlardan biri ise bu hafta pazartesi gününden beri bankalarõn faiz oranõ verememesi. Borçluların faiz riski düşük Garanti Mortgage Genel Müdür Yardımcısı Umur Güven: Türkiye’de değişken faizle kullanõlan konut kredileri, toplam krediler içinde yüzde 1’i bile bulmuyor. Dünyada faiz sõnõrlarõnõn çok yükselmesi orta ve uzun vadede Türk tüketicisini de etkileyecektir ama Türkiye’de faizler zaten oldukça yüksek. Özellikle değişken faiz oranõ, örneğin Garanti’de yüzde 1.74. Ayrõca değişken faiz, Tüketici Fiyatlarõ Endeksi’ne (TÜFE) endeksli olduğu için ve Merkez Bankasõ enflasyon hedeflemesine odaklandõğõndan büyük risk yok. Kõsa ve orta vadede değişken faizlerin çok yükselmesini beklemiyoruz. Sabit faizle kredi kullanan tüketici de bilmeli ki; Tüketici Kanunu bu konuda çok net, taraflar değişiklik isteyemez. KONUT KREDİLERİ Müşterisi için henüzriskyok Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği (TSRŞB) Genel Sekreteri Erhan Tunçay: Türk sigorta sektöründe geçmişte özellikle yönetim hatalarõ nedeniyle iflaslar yaşandõ, mağduriyet oldu. Ancak bugün, Avrupa Birliği mevzuatõ ile de uyumlu, riski paylaşan ve en önemlisi uluslararasõ muhasebe standartlarõna göre denetlenen bir yasal altyapõ ve işleyiş var. Sermayesi yetersiz olan yeni poliçe kesme izni alamõyor. Reasürans sisteminde risklerin paylaştõrõlmasõ da söz konusu. AIG olayõ bize yansõmaz. Eski müşteri açõsõndan hiç sorun beklemiyoruz. Ancak mali sistemde oluşacak kayõplar maliyetleri arttõracak. Şirketler yeni reasürans anlaşmalarõnõn yapõlacağõ yõl sonunda ya kapasite azaltacak ya da artan maliyeti fiyata yansõtacak. SİGORTA SEKTÖRÜ Çok karışık dönemdeyiz Ekonomi Servisi - ABD’de bankacõlõk sektörüne ilişkin endişeler ve finansal piyasa- lardaki belirsizlikler artarak devam ediyor. Türkiye’nin önde gelen eko- nomistleri dünyadaki finansal sistemin yeni bir düzene doğ- ru gittiğini belirterek bu güven bunalõmõnõn bir an önce gide- rilmesi gerektiğini vurgulu- yorlar. Yapõ Kredi Bankasõ kõdem- li ekonomistlerinden Yelda Yücel, krizin henüz bitmedi- ğinin altõnõ çizerek “Şu anda çok karışık bir dönem. Önü- müzü görmemiz için biraz daha zaman geçmesi gerek. Merkez bankalarının sıkış- mış sisteme likidite pompa- laması piyasaları biraz ra- hatlattı. Bu noktadan sonra dünyadaki finansal sistemin bir tür yeni bir düzene doğ- ru gittiğini düşünüyorum. Ancak bu kontrollü bir şe- kilde mi, yoksa tam bir kaos ortamında mı gidiyor? Ya bir zaman sonra Fed’i ayak- ta alkışlayacağız ya da o dö- nemde Fed’in bir politikası yokmuş diyeceğiz.” Fortis Başekonomisti Haluk Bü- rümcekçi de, piyasalarda ya- şanan gelişmelerle ilgili olarak, güven bunalõmõ ve paniğin aşõlmasõ gerektiğini bildirdi. Bürümcekçi şunlarõ kaydet- ti: “Özellikle ABD’de finans sektörüne yönelik bir güven bunalımı var. İnsanlar gü- venli bulduğu hazine tahvil- lerine yöneliyor. Güven bu- nalımı ve paniğin aşılması ge- rekiyor. Burada görev mer- kez bankaları veya ülke yö- netimlerine düşüyor. Her- halde oradan bir çözüm ge- lecek.” Dünya bankalarõnõ fonluyoruz Ziraat Bankasõ Genel Müdürü Can Akõn Çağlar, Ziraat Bankasõ’nõn son birkaç günde yurtdõşõndan fonlama yapõp yapmadõğõna ilişkin bir soru üzerine “Hayõr. Biz şu anda yurt- dõşõnõ fonluyoruz. Benim elimde günlük, aşağõ yukarõ 2-2,5 milyar dolar civarõnda likiditem var. Bu likiditeyle Avrupa ve Amerika bankalarõnõ bir anlamda biz fonluyoruz” dedi. Çağlar, bir başka soru üzerine de kredi ihtiyacõ olma- yan firmalarõn bankalarla diyaloğunu arttõrõp ken- dilerine kredi hakkõ tesis ederek önlem alabilecek- lerini de kaydetti. Buna karşõlõk Türkiye Bankalar Birliği Başkanõ Ersin Özince, Türkiye’nin krizi mutlaka ciddiyetle ele almasõ, önlemler ve alõnma- sõ gereken dersler olduğu bilinciyle tez elden ge- reğini değerlendirmesi gerektiğini söyledi. Özin- ce, dünyada finans sektörünün kurallarõnõn, ar- zu edilen şeffaflõkta ve sağlõklõlõkta bir finans en- düstrisi sağlayamadõğõnõ ifade etti. ZİRAAT BANKASI GENEL MÜDÜRÜ ÇAĞLAR: DEVLET BAKANI TÜZMEN ‘Acından ölmeme’ sınırı 1.6 YTL ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), toplusözleşme döneminde 4 kişilik bir aile için aylõk 256 YTL üzerinden, bir kişi için günlük 2.1 YTL olarak belirlediği açlõk sõ- nõrõnõ, gazetecilere yaptõğõ bilgilendirme toplantõsõ sunumunda 1.6 YTL’ye indirdi. Sendikalarõn yap- tõğõ çalõşmalara “açlık sınırı” denmemesini isteyen TÜİK Başkanõ Ömer Toprak, yaptõklarõ hesapla- manõn “objektif” olduğunu ileri sürerek “Açlık sı- nırı, acından ölmemek demektir. Bunun Türki- ye’deki parasal karşılığı 1.6 YTL” dedi. TÜİK’in basõn mensuplarõnõ bilgilendirmeye yö- nelik düzenlediği “Tüketim Harcamaları ve Yok- sulluk İstatistikleri” konulu seminerde yoksullu- ğun tanõmõ, “insanların temel gereksinimlerini karşılayamama durumu” olarak açõklandõ. TÜİK 2.1 YTL’Yİ ÇOK BULDU Türkiye diken üstünde U Z M A N L A R D A N K R İ Z Y O R U M U : Gün içinde 1.29 YTL’yi gören dolar akşam saatlerinde 1.28 YTL’nin altına geriledi. Gecelik borçlanma faizi yüzde 16.75 olarak sabit tutuldu Merkez Bankasõ ‘sõkõ duruşa’ devam edecek Ekonomi Servisi - Merkez Bankasõ Para Politikasõ Kurulu (PPK), kõsa vadeli faiz oranla- rõnõ beklentiler doğrultusunda değiştirmedi. PPK, gecelik borçlanma faizini yüzde 16.75, borç verme faizini ise yüzde 20.25 olarak bõraktõ. TCMB Başkanõ Durmuş Yılmaz’õn yanõ sõra Erdem Başçı, Burhan Göklemez, İbrahim Turhan, Abdullah Yavaş ve Mehmet Yörükoğlu’nun katõldõğõ PPK toplantõsõnõn ardõndan yapõlan açõklamada, uluslararasõ kredi piyasalarõndaki ve küresel eko- nomideki sorunlarõn iç ve dõş ta- lebi sõnõrlamaya devam edece- ği, belirtilerek, şu konulara dik- kat çekildi: ? Enflasyon kademeli ola- rak düşmeye devam ede- cek. Gıda fiyatlarındaki olumlu görünüm ve petrol fiyatlarında gözlenen kes- kin düşüş enflasyonu olum- lu etkileyecek. ? Emtia fiyatlarındaki ve enflasyondaki olumlu görünümün devam etmesi halinde ölçülü bir faiz in- dirimi gündeme alınacak. ? Son dönemde küresel belirsizliklerin artarak de- vam etmesi para politikası kararlarında temkinli ol- mayı gerektiriyor. ? Bundan sonraki faiz kararları iç ve dış talebe, küresel piyasalardaki ge- lişmelere maliye politikası uygulamalarına ve orta va- deli enflasyon görünümü- nü etkileyen diğer unsur- lara bağlı olacak. Yılmaz Esmer FATMA KOŞAR / ŞEHRİBAN KIRAÇ / MURAT GÜLDEREN Son dönemde küresel belirsizliklerin artarak devam ettiğini göz önüne alan Merkez Bankasõ, “temkinli” politikalarõ sürdürme mesajõ verdi.