Catalog

SAYFA CUMHURİYET 3 EYLÜL 2005 CUMARTESİ 14 KULTUR kuttur@cumhuriyet.com.tr Dr. Moog'un yarattığı sintisayzırlar, müzisyenlere yaraücüık konusunda yeni ufuklar açmıştı Mucitkansereyenikdüştü 9 EYLÜL CUMA SAAT 21.00'DE APTÜLKADtR ELÇİOGLU Bugün kullanılan bütün sintisayzırlann (synthesizer) yaratıcısı, elektronikmüziğin varlık sebebi, hem popüler hem de müzik tarihinin yüce işlerinın akacak yol bulma- sını sağlayan Dr. (Bob Robert) Moog, 21 Ağustos 2005 tarihinde, 71 yaşındayken ya- şama veda etti. Dr. Moog, 4 ay önce beyin kanserine yakalanmıştı. Elektronik müzigin öncüsü, kendi ismiy- le anılan Uk elektronikorg olan 'moogsyntne- sizer'ın mucidi Dr. Moog, 23 Mayıs 1934'te dünyaya geldi. Ilk olarak 1954'te babasıy- la birlikte 'theremin' yaparak işe başladı. (So\yet mucit Leon Theremin'in bulduğu ve kendi adıyla anılan fiziksel temas olma- dan çalınan enstrüman. Çalan kişinin bede- ninden ve ellerinden direkt olarak etkilenip ses veren alet.) 1957'de Colombia Üniver- sitesi'nde elektrik mühendisliği üzerine öğ- renim gördü. Elektro gitarlann öncüsü 'Les Paıü" gibi, kendi soyadı Moog'la anılan sin- risayzırlara ad veren Robert Moog, Cornell Üniversitesi'nde de fizik doktorası yaptı. Ilk prototlp slrrtisayzır Moog, 1963 yılında ilk prototip sintisay- zır olan 'Moog Modüler Synthesizer'ı üret- ti. Moog, elektrik geriliminı kullanan ilk sintisayzır modülünü ise 1964'te yapmaya başladı. Besteci Herbert Deutsch ona bu konuda yardım ediyordu. Böylece oluşan ilk elektronik orgu (synthesizer), 'RA. Moog' şirketi üretti. Moog tarafindan bulunan sin- tisayzırlar, müzisyenlere yaratıcılık konusun- da yeni ufuklar açarken, doğal sesleri tak- lit etmelerine ve daha önce hiç duyulmarruş sesler ortaya çıkarmalanna olanak verirken diğer bir açıdan da popüler müzikte köklü değişimlere sebep olacaktı. Müzikteki modernleşmeye öncülük eden moog, orglann yerini alırken, teknolojik katkının da ilk tohumlannı atacaktı. Bu enst- rümanın getirdiği tınısal katkı, elektronik mü- D zik başta olmak üzere her tarz müzisyeni et- kileyecekti. Wendy Caıios bunlann ilkiydi ve 1968 yılında doldurduğu 'Switehed-On Bach' albümü ile başka bir enstrüman kul- lanılmadan sadece moog ile yapılan ilk ça- lışmanın örneğini verecekti. Tabii bu yeni- lik müzik dünyasını şaşırtırken moog ile J. S. Bach'ın kompozisyonlannı yorumlayan r. Moog'un muhteşem buluşu 11 Emerson, Lake And Palmer, Beatles, The Doors, Tangerine Dream, Rush, Brain Eno gibi topluluk ve sanatçılan etkileyecekti. Ülkemizde de elektronik müziğin öncü ismi Gökçen Kaynatan ile Türk rock'ının kilometre taşlanndan Banş Manço moog sintisayzırlarla ilk ve bolca hemhal olan isimlerin başında gelir. Manço, bir döneme damgasını vuran işlere onun buluşunun verdiği katkı ile imzasını atacaktı. Ama Dr. Moog'a en büyük şükranı hiç kuşku yok ki elektronik müzikçiler duyacaktı. Carlos'u da üç dalda Grammy'e taşıyacak- tı. 60'lann sonlannda moog'un etkisine gi- renlerden biri de dünya müzik sahnesinin 20. yy'daki en büyüklerinden olan Beatles'tı Liverpoll kökenli topluluk 'Abbey Road' albümlerinde bu tip moog'u ilk kullananlar arasındaki yerini alacaktı. Gene aynı şekil- de dönemin efsanelerinden The Doors, 'Mor- risey Hotel' albümünde moog'a 'merhaba' diyeceklerdendi. Aynca, 'Otomatik Porta- kal' ve 'Cinnet' gibi tarihe mal olan film- lerin müziklerinde de özel olarak tasarlan- mış moog sintisayzırlan kullanılarak, deği- şik tınılar elde edilmişti. Miizlkte yeni boyutlara yol açan adam Dr. Moog, dünyayı yerinden oynatan bu buluşunu geliştirmeye devam edecekti. 1971'de D model minimoogTar geliştirdi. Bu, günümüze kadar gelen ve 80'lerde al- tın de\Tİni yaşayacak olan 'synth'lerin ata- sı oluyordu. 1975'te ise onu taurus bas pe- dallannı geliştiriken göreceğiz. Bu bas gi- tarlara yeni bir boyut kazandınrken yanı sı- ra geliştirdiği org pedallan da gündeme ge- lecekti. Böylece dönemin progressıve grup- lan müziklerine yeni bir boyut kazandıra- caklardı. Emerson, Lake And Palmer, Yes, Tangerine Dream gibi topluluklar bunlar arasında sayılabilir. Clkemızde de Banş Manço moog synthsızer'larla ilk ve bolca hemhal olan en popüler isimlerin başında ge- lır. Elektronlk müzlğln kahramanı Dr. Moog'un buluşu sayesmde sanatçı- lar, müziklerinde daha deneysel ve araştır- macı olmaya başladı. Kendıne ait şırketın- de moog sintisayzırlannı teknolojınin öte- sine taşıyan Dr. Moog, elektronik müzikçi- lerin de kahramanı halini almıştı. Bu vefa- ya örnek olarak da geçen yıl dünya çapın- da bir 'MoogFestivaTi ve Hans FjeDestad'in yönettiği 'Moog' adlı belgesel film yapıl- mıştı. 71 yaşında beyin kanseri sebebiyle ha- yata veda eden Moog'un, iki eşinden dört çocuğu ve bir evlatlığı bulunuyordu. Ara- sında The Beatles, Yes ve Stevie VVonder gi- bi pek çok dünyaca ünlü grup ve müzisye- ne yeni bir alan açan Moog, pek tarunmasa da müzik tarihinde önemli bir yere sahip bulunuyor. MÜZlK DÜNYASINDAN KISA KISA... MÜZÎK DÜNYASINDAN KISA KISA. Ünlü gitarist Steve konsere geliyor... • Steve Vai, 18-19 Kasım tarihlerinde ülkemize konser vermeye geliyor. RTN'nin düzenleyeceği konserin hangi şehir ya da yerlerde olacağı hakkında şimdilik bir açıklama yapılmadı. • Thrash metal denildiğinde akla gelen ilk topluluklardan biri olan Kreator, tekrar Türkiye'de. Topluluk, 30 Eylül 2005 Cuma günü Istanbul Yeni Melek Gösteri Merkezi'nde müzikseverlerle buluşacak. Konserin Izmir ayağı ise Izmır Rock Festivali kapsamında olacak. •" Gelecek yıl, doğumunun 250. yılı kutlanacak olan Wolfgang Amadeus Mozart'ın anısı için 3 yeni AD yayımlanacakmış. 'Best Mozart 100', 'VVblfgang Amadeus Mozart - Popular Musk from Film' ve 'Mozart - Discovery' adını taşıyan bu albümlerden binnde de tam 60 sayfadan oluşan bir kitapçık yer alıp, Mozartın yaşamını yaşadığı dönemi ve kendi çizimlerinden oluşan belgeleri de kapsayacakmış. ^ Dünyanın en önemli caz festivallerinde ülkemizi temsil eden ünlü besteci ve piyanist Ayşe Tütüncü EMI firması ile anlaştı. Konservaruvarda piyano eğitimi alan Tütüncü 1983 yılında 'Mozaik' topluluğunu kurdu. 1995 yılında 'Ayşe Tütüncü Piyano Perküsyon Grubu' ile müzik yapmaya devam eden sanatı, 2004 yılında Yahya Dai ve Oğuz Büyükberber ile bir üçlü oluşturdu. Ayşe Tütüncü'nün yeni albümü Blue Note etiketiyle bu ay içinde yayımlanacak. • Metal müziğin efsanevi ismi Iron Maiden bu ay içinde konser kayıtlanndan oluşan 'Death On The Road' albümünü çıkartmaya hazırlanıyor. v' Ünlü blues müzisyeni Charlie Mussehvhite' ın yeni albümünün yapımcılığını Ben Harper yapacak. Bu iki müzisyen daha önce ilk kez John Lee Hooker'ın 'Bestof Friends' albümü için bir araya gelmişti. Sonrasında Ben Harper'ın 'Sanctuary' albümünde 'Homeless Chüd' ve 'Sanctuary' parçalannı Ben Harper ile birlikte seslendiren Charlie Musselwhite Ben Harper'a Avrupa konserlerinde de eşlik etmişti. • 9-10 Eylül'de Parkorman'da gerçekleşecek Pepsi Electronica Festivali'nin konuklan arasında Fisherspooner ve Telepopmusik de var. New York art-pop ikilisi Fischerspooner'ın klasik ve 'psycedeüc' rock müziklerinden esinlenerek hazırladıklan 'Odyssey' albümü mayıs ayında yayımladı. Fransız üçlü Telepopmusik'in ikinci albümü 'Angel Milk' ise eylülde yaytmlanacak. Müziğin ustaları Ayvalık'ta buluşuyor KültürServisi-Ayvalık Müzik Aka- demısı'nde dersler 12 Eylül'de başlı- yor. 8. yılında, AIMA'ya 2 eğitmen da- ha katılıyor. 21 Eylül'e dek sürecek olan, koor- dinatörlüğünü Prof. Fifiz AH'nin yap- tığı akademiye bu yıl ilk kez katılacak olan sanatçı eğitmenler Talich Yaylı Çalgılar Dörtlüsü'nden Jan Talich (ke- man) ve \ladimir Bukac (vıyola). Klarinet ustası Julian MÛkis, ke- man virtüözü Prof. Lucas David, Mi- mar Sınan Üniversitesi Devlet Konser- \ atuvan'nda flüt sınıftnı yöneten Prof. VıeriBottazzinL aynı ünıversıtede öğ- retim üyesi olan Çiğdem Yonat-lyicil (keman) ve Dresden Müzik Yükse- kokulu'ndan Prof. PeterBnıns da ders verecek eğitmenler arasında yer alıyor. Ayvalık Uluslararası Müzik Aka- demisi, hiçbirgruba bağlı olmadan, ta- mamen özgür, yüksek düzeyli ve ka- tılımcılann ken'dilerini ifade edebildik- leri bir eğitım olanağı sunma amacıy- la yola çıkıyor. Kuruluşunun temelin- de de, Türkiye'deki çeşıtlı konserva- tuvarve müzik okullanndaklasik mü- zik eğitimi alan gençlere, 10 gün sü- ren bir uzmanlık kursu olanağı sunma amacı yatıyor. Bugüne dek Almanya, Yunanistan, Japonya, Tayvan, Yeni Zelanda ve Is- rail'den ögrencilerin de katıldığı kurs sonunda öğretmen ve ögrencilerin bir- likte verdiği konseri, Edremit Körfe- zi'nın çe\Tesindeki bütün yerleşim- lerden yerli ve yabancı dinleyıciler ız- liyorlar. Bir gönüllü girişım olarak başlayan bu çalışmaya bugüne dek Ayvalık Belediyesı, Ümitve CemBoy- ner. Binnaz ve Ergun Metin, Hahıkve Tmçay Barutçuoğhı. Ayvalıklılar ve Cundalılardadesteklediler. (www.ay- valik-music comi Yahudi Kültürü Avrupa Günü yarın Sefaradyemekleri tadılacak 74. Izmir Enternasyonal Fuarı sanata açılıyor lZMtR(AA)-8-18Eylül günleri arasında 74. kez yapılacak olan Izmir Enternasyonel Fuan bu yıl ticari boyutunun yanı sıra kültür- sanat etkinlikleriyle de dikkat çekecek. Kitap Sokağı Söyleşileri, Edebiyat Söyleşileri, Sinema Burada Film Festivali, Kişisel Gelişim Festivali, Kısa Film Burada, Belgesel Dünyasından, Gençler İçin Film Atölyesi ve daha birçok etkinlik, Izmir Enternasyonal Fuan'nda izleyiciyle buluşacak. Bu yılki Edebiyat Söyleşileri Artilâ İlhan ile başlayacak ve İlhan Berk ile sürecek. Sinema etkinlikleri kapsamında ise Yazı Tura, tpler, Gelibolu, Bizim Müziğimiz, Boş Ev, G.O.RA., İstanbul Haürası, Kaplumbağalar da Uçar gösterilırken bu yılın onur konuğu Türk sinemasının önemli ismi Filiz Akın olacak. Kültür Servisi - İlk kez 1996 yılın- da, Fransa'nın Alsace Bölgesi'nde kut- lanmayabaşlanan 'Yahudi KültürüAv- rupa Günü', tstanbul'da da 2 Eylül 200 l'de tarihi birYahudi semti olan Ga- lata'da kutlanmaya başlandı.Yahudi kültürünü topluma tanıtmak amacıyla düzenlenen etkinlik bu yıl 4 Eylül'de yapılacak. Avrupa'nın 26 ülkesin- de gerçekleşecek olan 'Yahu- ^ di Kültürü Avrupa Gü- nü'nün bu yılkı teması •MutfakKültürü' olarak belirlendı. Bubağlam- da Galata Kulesi Mey- danı'nda bir sokak mutfağı kurularak, semtteki bazı lokan- ta ve cafelerde Sefa- radyemeklerinden ör- nekler sunulacak. Ay- nca yazarlann okur- lanyla buluşacaklan Se- farad mutfağı ile ilgıli birde kitap standı kurula- cak. Bu özel etkinlik için 'İzmirSefaradMutfağı' adlı ki- tabın 6 tzmirli yazan tstanbul'a geli- yor. Schneidertempel Sanat Merke- zi'nde JakBehnan'ın •BirEfsanedirİv tanbul'. Osmanlı Bankası Müzesi'nde Izzet Keribar'ın 'Fotoğraflarla Yahu- di Yaşamı' adlı fotoğraf sergileri de görülebilir. Osmanlı Bankası Müze- si'nde aynca Prof. EdhemEMem'in yö- • 'Yahudi Kültürü Avrupa Günü'nün bu yılki teması'Mutfak Kültürü' olarak belirlendı. Bu bağlamda Galata Kulesi Meydanf nda bir sokak mutfağı kurularak, semtteki bazı lokanta ve cafelerde Sefarad yemeklerinden örnekler sunulacak. neteceği Mario Levi, Mehmet AB Kı- hçbay, Ayhan Aktar' ın_panelist olarak katılacaİdan 'Şehrin Ötekisi: Galata' başlıklı bir panel düzenlenecek. Ziya- retçiler, sanatçı Habib Gerez'in Yük- sekkaldınm'daki 'Sanat Evi'nde dü- zenlenecek şiir dinletisine katılma im- kânı bulacak. Gün boyunca çokkültürlülügü ele alan, Eytan İpeker'in yönettiği 'Dantelacı' adlı kısa metrajlı fılmi saat başı 500. Yıl Mü- zesi'nde gösterilecek. Ayn- ca gün boyunca tzzet Ba- na - Estreyikas d'Estam- bol ÇocukKorosu; Maf- tirim ve Sefarad Sinagog DahikriKûrolan; Erens- ya Sefaradi topluluğu- nun konserleri; klasik müzik sanatçılan Renan Koen. Yeşua Aroyo - Jer- fi Aji Bema Sidfnin resi- talleri; Yinon Muallem ve SazArkadaşlan ile LosPasa- ros Sefaradis Grubu'nun Gala- ta Kulesi Meydanı'nda açık ha\-a konserlen izlenebilir. 4 Eylül Pazar gü- nü saat 10.30 -19.00 saatleri arasında ücretsiz olarak gezilebilecek başlıca mekânlar: Ne\'e Şalom Kültür Merke- zi, Aşkenaz Sinagogu, ttalyan Sina- gogu, Schneidertempel Sanat Merke- zi ile 500. Yıl Vakfı Türk Musevilen Müzesi ve Osmanlı Bankası Müzesi. Açıkhava 'da muhteşem düet Kültür Servisi - Ünlü Italyan şarkıcı Alessandro Safina. alternatif müziğin başanlı temsılcisi Ferhat Göçer ile 9 Eylül Cuma günü Harbiye Cemil Topuzlu Açıkhava Tiyatrosu'nda sahneye çıkıyor. Saat 21.00'de başlayacak konserde Ferhat Göçer ile Alessandro Safina, arya ve napolitenleri, Metropol Senfoni Orkestrası ve Türk müziği çalgılan eşhğinde yorumlayacak; Aşık Veysel'in Uzun fnce Bir Yoldayım türküsünü de birlikte seslendirecekler. Ferhat Göçer, son olarak ünlü ttalyan şarkıcı Gino Castelli ile BuzADA'da ve Formula 1 için Çırağan Palace Kempinskı'de gerçekleştirilen gecede sahneye çıkmıştı. Ülkemizde 'Luna' şarkısıyla tanınan, dünyada Pavarotti, Carrera ve Domingo sonrasında mirası devralan yeni kuşak neoklasik tenor olarak bilinen Alessandro Safina; bu konsenn bir başlangıç olacağını ve 2006 yazına tüm dünyanın konuşacağı özel bir tasan hazırladıklannı belirtti. Gaugin'in yaptığı biist bulundu • Kültür Servisi - Fransız ressam Paul Gaugin'in, 1881 yılında yaptığı bir büst Danimarka'da bulundu. Başkent Kopenhag'daki Ordrupgaard Müzesi'nden yapılan açıklamada, büstün Gaugin'in oğlu Jean'a ait oldugu ve yıllarca Seeland adasında yaşayan bir ailenin evinde bulunduğu belirtildi. Gaugin uzmanı Fonsmark. yaptığı araştırmalarla büstün özgün ve aynı zamanda Gaugin'in sanatının köşetaşı yapıtlanndan biri olduğunu ortaya koydu. Hasan Anamur yürütme kupulunda • Kühür Servisi - Uluslararası Federasyonu'nun (FIT) 2-3 Ağustos 2005 tarihlerinde Tampere'de, Finlandiya Cumhurbaşkanı Tarja Halonen'ın himayesinde yapılan 17. kongresinde Türkıye'yı temsil eden Cevıri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Hasan Anamur, 17 üyeli FIT Yürütme Kurulu'na seçildi. UNESCO'nun bir ait kuruluşu olan ve 1953 yılında aralannda Türkiye'nin de yer aldığı 6 ülke tarafindan kurulan FITin amacı. bilimsel, teknik, yazınsal alanlardaki çevirmenlerin, terimbilimcilerin konumlannı belirlemek ve haklannı sa\-unmaktır. FIT, çevırmenlik eğitimi ve çeviri öğretimi ile çeviride bilgi üretmeyi ve üye dernekler arasındaki ıletişuni sağlamaya yönelik çahşmalannı sürdürmektedir. Kemen'de dalınacak bir sergi • KEMER (AA) - Kemer bölgesınde sualtı dalış eğıtmenliği yapan Martin Henke, Antalya'nın Kemer ılçesinde 9 Eylül'de bir sualtı heykel sergisi açacaklannı bildirdi. Kiriş koyunda denizın 5-12 metre derinliğinde açılacak sergide Erzurum Atatürk Üniversitesi'nde yapılan 11 ve Akdeniz Üniversitesi'nde yapılan 2 heykel yer alacak. Henke, Avrupa ve Rusya'dan çok sayıda kişinin sergiye dalmak için Kemer'e geleceğinı söyledi. Kemer Belediye Başkanı Hasan Şeker de Kemer'in sualtı zenginliklerinin fazla olduğunu belirterek sergi sayesinde çok sayıda yerli ve yabancı turistin Kemer'e geleceğini belirtti. • Mario Frangoulus - 'TheGardenOf Wishes' (SONY BMG) • Hüsnü Şenlendirici - 'Hüsn-ü Klarnet' (Doublemoon) • Klazz Brothers & Cuba Percussions - 'Classi Meets Cuba Symphonic Salsa' (SONY BMG) • RolUng Stones - 'A Bıgger Bang' (EMI) • Müge Zeren - 'Söz Verdim" (DMC) • Kerem Görsev - 'Jazz Collection 2' (DMC) ^ Gökhan Özen - 'Kalbim Seninle' (DMC) • TuğbaÖzerk- 'Tuğba Özerk" (DMC) • Arzu - 'Ssu" (tber Müzik) • Erensoy Akkaya - 'N'olur' (fber Müzik) • Grup Turnalar - 'Türkülerle Döndük' (îber Müzik) ^ Yonca Evchnik - 'Oldu Gözlerim Doldu' (SONY BMG)