Catalog

13NİSAN2OO3PAZAR CUMHURİYET SAYFA jVİJ.Li-1. U S\ kultur@cumhuriyet.com.tr KULE CANBAZI SUNAYAKIN Titanic'tekiKızılderili P lymouthLimanı'ndan 1620 yılının 6 Eylül günü yelken açan "May Flower" adlı gemide kaç yolcu olduğu konusunda kesin bir sayı verileme- mektedir. Kimi kaynaklar 103 yolcu olduğunu yazsa da gemide 66 ya da 88 yolcu bulunduğunu iddia edenler vardır. Ama. May Flovver için tartışılma- yan bir tek konu vardır ki o da ge- mınin Kuzey Amerika'ya ilk göç- menlen taşıdığıdır! Atlas Okyanusu'nun dev dalga- lanyla boğuşan gemiyle Amerı- ka'ya ulaşmayı başaranlann hepsi Hinstiyan olup Ingiliz ya da Hol- landalıydılar. 67 gün süren zorlu yolculuk sırasında bir dalga, yolcu- lardan bınni okyanusun derinlıkle- rine çekerken bır diğeri hastalana- rak ölür. John Havviand adlı yolcu da firtınalı bır havada okyanusla bo- ğuşulurken bır dalga tarafından yu- tulur, ama bir başka dalga tarafın- dan alındığı güverteye geri konu- lur. Bır de doğum heyecanı yaşanır May Flo\ver'da. Okyanusta doğan bebeğe şu ad venlır: "Oceanus Hopİdns". Amerlka'nın Işgall Amenka y a ulaşmayı başaran ilk göçmenler. yapmış olduklan ılkel kulübelerde geçırirler 1621 yılının kış mevsımıni. Bahar güneşı 54'ünün yüzünü ısıtmaya başladı- ğında hepsi de hayatta kalmalannı saglayan Kızıldenlilere şükran duy- gulannı sunmak için yanşır. Avru- pa'dan gelen ilk göçmenlere neyın nasıl ekileceğmi, avlanmayı, tuzak kurmayı öğreten Kızılderililer, as- lında kendilerine yaşam şansı tanı- mayacak olan bir tuzağı elleriyle kurduklannı bilemezler!.. Kannlan rüzgâr yemekten şişen yelkenler. akın akın gelen aç göç- menlen taşır o tanhten sonra Kuzey Amerika'ya... 1807 yılında, Ameri- kalı mühendis Robert Fnlton'un ilk buharlı, çarklı gemiyi yapması daha da hızlandınr ışgali. 1819 yı- hna gelindığınde, Liverpool Lima- nı'ndan kalkan "Savannah" adlı ilk buharlı okyanus gemısi 26 gün- de ulaşır Amerika'ya. Haberleşmek amacıyla gökyüzüne dumanlarla yazılar yazan Kızılderililerin sayı- lan azalırken Atlas Okyanusu'nda yol alan bacalı gemılerin sayısı gi- derek çoğahr. Blrblrlertyte yarışan şlrfcetler 19. yüzyılın sonlanna doğru, In- gılizlerin "Cunard Line" ve "VVhite Star Line" adlı şirketle- riyle Amerikahlann "Amerika Li- ne" şirketi Atlas Okyanusu'nda dü- zenli seferler düzenlemeye başlar- lar. Bunlara zaman içinde ıki Al- man şirketi olan "Hapag" ve "Norddeutsche Lloyd" da katılır. Bırbırlenyle yanşan şirketler Kızıl- derililerin özgürce at koşturduklan alanlan daraltacak on binlerce göç- meni Amenka'ya taşırken gemile- rinde 'Yeni Dünya'yı gezmek üze- re yolculuk yapan Avrupahlan eğ- lendirmeyi de unutmazlar. Denız turizminin yıldızının parlamasıyla gemilenn büyüklüğü ve konforu da arttınlır. Daha çok para kazanmak amacında olan şirketler, seferlenni daha çekici bir duruma getirmek için hız konusuna da önem verirler. Tersanelerden birbiri ardına suya indirilen yeni gemıler, o yıllann tek- nolojisinin birer yanş atı gibiydiler. Şirketlerin amacı aynıdır: Atlas Ok- yanusu'nu en kısa sürede aşmak ve 'Mavi Kurdele' ödülünü (Blue Ri- band) kazanmak. May Flovver'ın 67 günde tamamladığı yolculuk, bir- kaç güne sığdınlmıştı ne de olsa. Oltyanusa gömülen Tltanlc White Star Line şirketine bağlı olarak Southampton Limanı'ndan 1912 yılının nisan ayında aynlan geminin, ilk sefennde 'Mavi Kur- dele'yi kazanacağına mutlak gö- züyle bakıhr. Ne var kı buzdağlan- nın serserice gezindiği sularda yol alan geminin gözcü kulesindeki gö- revlinin elinde dürbünü yoktur. Tek- nolojinin son harikası olan gemı, tüm gücüyle sulan yararken bir çift çıplak göze emanet edilir!.. Geminin tam önündeki buzdağı fark edildiğinde ne yazık ki çarpış- mayı engelleyecek bir manevra için çok geç kalındığı anlaşılır... Yüz- lerce göçmeni 'Yeni Dünya'ya ta- şıyan gemi, 15 Nisan'ın ilk saatle- rinde soguk sulanna gömülür Atlas Okyanusu'nun. . Toplumlan sınıf farklılığı yaratarak sömüren Ame- nka Bırleşik Devletleri'ne giderken batan ve "Birinci Sınıfta yolcu- luk edenlere kurtarma sandallanna binişte öncelik tanındığı, "Üçüncü Sınıf "taki göçmenlerin yüzlerine ise az sayıdaki fılıkaya ulaşmama- lan için koridor kapılannın kapatıl- dığı dev geminin, okyanusa gömül- mekte olan küpeştesinde kocaman harflerle adı yazmaktadır. "Tita- nic" ... Paslflk'te ylten umutlar... Topraklannın ışgal edilmesine karşı direnen Kızılderililer kan gö- lünde boğulurken Kolomb'un ge- misi Santa Maria başta olmak üze- re, tarih boyunca birçok gemi batar Atlas Okyanusu'nda. Bunlar ara- sında. balinalann soyunun tüken- mesini önemsemeden avlanan ge- miler de vardır. Kolay kolay teslim olmamak konusunda Kızılderililer gıbı balinalar da kararlıdırlar!... 12 Arahk 1850 tarihınde, bır balinanın saldınsı sonucu okyanusun dıbini boylayan bir avcı gemisi, bir Kızıl- denli kızın adım taşımaktadır: "Po- cahantas"... Titanic'i Atlas Okyanusu'nun yuttuğu yılda, topraklarını doğudan gelen işgale karşı korumak için di- renen, ama süreklı olarak batıya göç etmek zorunda kalan Kızıldenlile- rin umutlan da Pasifik Okyanu- su'nda batmak üzereydi... 1986 yıhnda, Tıtanıc'te bulunan eşyalarsatılmayabaşlanır. Okyanu- sun dört bin metre dennliğiden gü- nışığına çıkanlan eşyalar arasında bir de 5 dolar olduğu göze çarpar. Titanic'in battığı yıllarda, Ameri- ka da basılan paralann üstüne Kızıl- denli resmi de konulmaktaydı... 5 dolann üstünde de, bir Kızılde- rili vardır! YATT REGENCY OTELl Müzayede bahar sarhoşluğuKültür Servisi - Maçka Mezat'ın bugün Hyatt Re- gency Otelınde Ahmet Ut- ku yönetimmde düzenleye- ceği 'Bahar Müzayedesi' saat 14.30'da başlayacak. Müzayedeevi, Türk resün sanatının önde gelen isimle- rınden Nazmi Ziya'nın baş- yapıtlanndan bin olan 'Sü- leymaniye'yi 300 milyar- dan açık arttırmaya çıkara- rak yeni bir satış rekoruna ımza atmaya hazırlanıyor. Yine aynı müzayedede ilk kez Aubusson Kraliyet Ima- lathanesı tarafından 1780 yıllannda dokunan, Fransız saray ressamı Joseph Ver- net'nın tablosundan alınan 'Limanda Osmanlılar' ad- lı halı satışa çıkanlacak. "Bahar Müzayedesi' Türk hat sanatının ustalan- nın eserleriyle de renklenı- yor. Mahmud Celaled- din'in 'Hilye-i Şerif' \e 'Hat Levhası". Kazasker Mustafa İzzet'ın 'Hilye-i Şerif, Sami Efendi'nın 'Zerendud Levhası' yapıt- lan satılacak en pahalı hatlar arasında yer alıyor. Türk hat sanatının diğer örnekleri arasında ise Ha- mid Aytaç, İbrahim Rodo- si, Şekerzade Mehmed Seyyid Efendi, Çarşamba- lı Mehmed Arif, İbrahim Bosnevi gibi hattatlann eserleri bulunuyor. Türk resim sanatının 80 adet eserle temsil edildiği müzayedede Orhan Pe- ker'in 'Şezlongda Özden Hanım ve Kedisi' adlı tab- losu 60 milyardan, Fikret Mualla'nın 'Nü'sü 45 mil- yardan, Şevket Dağ'ın 'Rüstem Paşa Camii' adlı eseri 35 milyardan açık ar- tırmaya çıkacak. Aynca Sa- mi Yetik, Avni Lifij gibi klasik ressamlanmızın yanı sıra Cevat Dereli, Bedri Rahmi Eyuboğhı, Hamit Görele, Nejad Devrim, Nedim Günsür, Selim Tu- ran ve Feyhaman Duran gibi Cumhuriyet sonrası ku- şağın usta ressamlanmn eserleri de satışa sunulacak. Nuri tyem, Turan Erol, Avni Arbaş gıbı günümüz sanatçılanmn 10 kadar ese- ri de satışa sunulacak ömek- ler arasında. (Maçka Mezat Tel: 0 212 259 45 13) TÜYAP 8. Izmir Kitap Fuan'nı bu yıl 200 bin kişinin gezmesi bekleniyor Izmirliler kitaba koştuİZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) - Okuru kitabıyla, ya- zanyla buluşturan TÜYAP 8. Izmir Kitap Fuan dün törenle açıldı. Törene Izmir Valisi Yu- suf Ziya Göksu, büyükşehir belediye başkanı Ahmet Piriş- tina, TÜYAP Kültür Fuarlan Danışmanı Doğan Hızlan, milletvekilleri, II Milli Eğitim Müdürü Behçet Yavuz, yazar- lar ve çok sayıda okuyucu ka- tıldı. Geçen yıl 160 bın zıyaretçı- nin gezdiği fuan bu yıl 200 bin kişinin gezmesinin beklendiği belirtildı. Kitaba ilgi arttı îzmır'in kültür, sanat, ekono- mi alanında Türkiye'nin sayılı kentlennden olduğunu belirten Vali Yusuf Ziya Göksu, morali bozulan yurttaşlan îzmir'e da- vet ederek düzenlenen etkinlik- lerden yararlanmalannı istedi. Bir ülkenın teknoloıik. eko- nomik sosval kalkınmasının Okuru kitabıyla, yazanyla buluşturan TUYAP 8. Izmir Kitap Fuan dün törenle açıldı. temelinde kitaplann geldiğini belirten kentte kitaba ilginin de aynı oranda tap fuanna yetiştirileceğinı belirterek Göksu, uygarlığın kitaplann ve okuyu- yansımasının doğallığını dile getirdi. iktisat fuarlannın heyecanı yanında, ki- culann varhğıyla oluştuğunu söyledi. Izmir Büyükşehir Belediye Başkanı tap fuannın sosyal yaşama yaptığı kat- TÜYAP Kültür Fuarlan danışmanı Do- Ahmet Piriştina da, Kültürpark'ta ya- kıyla ayn bir mutluruk yarattığım vur- ğan Hızlan, Izmir gibi nüfusu artan bir pılacak düzenlemelerin gelecek yıl ki- guladı. L^DVD Venilar Ash SELÇUK The Avengers (Tatiı Sert) / Yön: Jeremiah Chechik / Oyrv. Ralph Fiennes, Uma Thur- man, Sean Connery, Jim Broadbent / 1997, renkli, 90 dakika / VVarner Home Video-Tiglon. Londra 1999. Büyük Bn- tanya'nın ikhm ve hava den- gesinı denetleyen Prospero projesinde aksamalarbaşgös- terir. Ingiliz Gizli Servisi en seçkin ajanlanndan John Ste- ed'ı ve Prospero'nun yaratı- cılanndan Dr. Emma PeeFı devreye sokar. Çılgın aristok- rat Sir de Wynter'sa Bntanya'yı loırup iklimi- ne dönüştürme planları yapmaktadır. 196rden69'al61,76'dan77'yedekde"The New Avengers" adıyla çekilen, toplam 187 bölümden oluşan "The Avengers" serisi Ingiliz TV'sinin en ünlü, en sevilen kült dizisi olmuştur. Kanzmatik Ste- ed- Peel ikilisinin renkli, sürük- leyici. ince bir mizahla dolu se- rüvenlerini izhyoruz. Çocuklu- ğundan beri dizinin hayranı olan yönetmen, filmini özgün dıziye sadık kalarak gerçekleş- tirmiş. Steed ve Peel arasında- ki çekim oyunlarını, aşkı, esp- rili atışmalannı öne çıkararak oluşturmuş. Yapımtasanmcı- sı, Stuart Craig 60'lar ve 90'lar modası arasında çok başanlı bir den- ge lcurarak olağanüstü yaratıcı, düşsel. post- modern. soyut ve somurun iç içe olduğu bir çevre düzeniyle, dekorlar kurmuş. ••• Anastasia / Yön: Don Bluth, Gary Goldman / Ses- lendirenler: Meg Ryan, John Cusack, Angela Lansbury, Christopher Lloyd / 1997, renkli, 90 dakika / 20th Cen- tury Fox - Tiglon. 1916 Sen Petersburg. İmpa- ratorluk Rusyasında Çar Ni- kolas Romanov, hanedanlığı- nın 300. yılını kutlamaktadır. Kâhin olduğunu savunan ünlü papaz Rasputin saraydaki ba- loya gelerek Çar'a lanet okur. De\Tİmciler sarayı ele geçirin- ce Çar'ın küçük kızı Anastasia kaçmayı ba- şanr. Aradan 10 yıl geçmiştır. Rus prensesi Anas- tasia'nın yaşadığı söylentilen dolaşmaktadır şehirde. Bellek yitimine uğramış olan Anastasia'mn gerçek kimliğini bulma öy- küsü çocuk ruhunu yitirme- miş her yaştan izleyiciye seslenen bir çizgı film. Fox stüdyosunun Phoenix, Ari- zona'daki modern çizgi film stüdyosunda gerçekleştinlen ürününe 60 mılyon dolar har- candı. 350 kişilik bir ekip 4 yıl süresince çalıştı. 59'da genış ekran formatm- da gerçekleştinlen "Sleeping Beautj "den (Uyuyan Güzel) sonrakı Dısney stüdyolanmn ikinci geniş ekran çalışması olan bu yapım, çızgi filmin anlatım sınırlan- nı istediğince aşmasıyla da izleme tadını art- tınyor. EStNTİLER ZEYNEP ORAL 'Ortalama Edep Duygusu!' Netuhaf, neolmayacak, negülünç, netrajikbir ülke burası! Şimdi de tutmuş, "Kadın Argosu Söz- lüğü"nü yasaklamaya kalkıyorlar! MetisYayınları, gazeıeci, araştırmaci FilizBin- gölçe'nin, büyük ilgi çeken "Kadın Argosu Söz- lüğü"r\ü 2001'de yayımlamıştı. Sözlüğün sunuş yazısında Hulki Aktunç, "Argo, dilin gizli örgü- tüdür" dıyordu... Sakın, bu "gizli örgüt" lafına mı taktılar dersiniz? Yoköyledeğilmiş... "Müstehcen olduğu", "Ge- nel ahlaka aykırı olduğu" iddiasıyla dava açmış Beyoğlu Cumhuriyet Başsavcısı Mustafa Gül- soy. Mahkeme, savcıhğın davayı açmadan ön- ce istediği, kitabı toplatma karannı vermemiş, suç unsuru taşımadığı gerekçesiyle iki kez red- detmiş... Derken, mahkeme, Başbakanlığa bağ- lı "Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kuru- /u"ndan görüş istiyor. Bu kurul, "ortalama edep duygusu", "normal ahlak görüşü", "kültürümüzün özü", "Türk kadı- nı" vb. diyerek, hiçbir bilimsel dayanağı olmayan genellemelerie "argo kelimelerden sözlük olama- yacağı" sonucuna vanyor. Sakın gülmeyin! Ku- rul, dünya edebiyatına müthiş bir buluş(!) arma- ğan ediyor. Meğer argo sözcüklerden sözlük ol- mazmış! Hadi anladık, Hulki Aktunç'un "Türkçenin Bü- yük Argo Sözlüğü"nden, Ferit Devellioğlu'nun "Türk Argosu" kitaplanndan haberlerı yok! inter- nete girip bir baksalar, dünya edebiyatından 300'ü aşkın argo sözlük karşılarına çıkacak! Hem, biri çıkıp açıklasa şu "ortalama edep duy- gusu" nedir? Yazar Filiz Bingölçe, Hulki Aktunç ve Metis Ya- yınevi temsilcileri şöyie diyor: "Kitabımtzın bu ideolojik tutuma ve bildik siya- sal tercihlere, 'uzmanlık' ve 'bilirkışi' payesi ve- rilmiş bu cahilliğe kurban gitmesini istemiyoruz. Kendi ahlak ve kültür anlayışlarını topluma darbir elbise gibi giydirmeye çahşan, kültürü homojen bir şey gibi tarif edip, argo kullanan kadınlan kûl- türün dışına atan, bizlere de maddi menfaat pe- şindeki pomocular gibi bakan bu zihniyeti protes- to ediyoruz. Kitabımızın suçlu addedilmesine izin vermeyeceğiz!" Bana kalırsa, bu sözlükte suç unsuru bulanlar, çıkıp şöyle bir Anadolu'yu dolaşsınlar, özellikle kadınların sohbetlerine kulak versinler. Zaten Fi- liz Bingölçe, binlerce kadınla konuşarak hazırla- mış bu sözlüğü. Aynca, savcılıkça suçlu addedilen sözcüklerin büyük bir bölümü, Türk dilinin ilk sözlüğü Divan-ı Lugat-it Türk de dahil olmak üzere birçok sözlük- te de bulunmakta! Elimdekı "Kadın Argosu Sözlüğü"nü kanştın- yorum ve müthiş eğleniyorum: Bir kimseyi aşağılamak için söylenen şu lafa bakar mısınız: "Seni gidi havası kaçmış yan yat- mış patlak teker kılıklı şahsiyeti kâğıt helvasından yapılmış şampuan seni!" Hepsi böyle uzun değil... Çok bilmiş biri için "Patlak prezervatif çocuğu" demek yeterli. Kadın avcısı erkeğe "Don puan" (Don Juan de- ğil, Don puan); kadın kadar iyi ev işi yapan erke- ğe "Hazır avrat"; kadın meraklısına "Sokarca"; kadın parası yiyen erkeğe "Uskumru"; kadının çapkınlık yapmasına "Sinyale gitmek"; kadınsız erkek grubuna "Sap heyeti"; kan koca arasına girmeye "Böceksokması"; kandırmaya "Lahana- yı gül diye yutturmak" dendiğini bilir miydiniz?.. Benim anlayamadığım şu: Bu sözlüğü yasak- layınca, binlerce yıldır kullanılan bu argo sözcük- ler yok mu olacak? Akıllardan, dillerden mi sili- necek? Beyler artık kıtapları, sözlükleri, sözcükleri ya- saklamaktan vazgeçin! Yapacak başka işiniz mi yok! Davanın bundan sonraki ilk duruşması 17 Ni- san Perşembe günü, Beyoğlu 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nde, saat 10'dayapılacak. Düşünce ve ifade özgürlügünün kıymetini bilen herkesten destek bekleniyor. e-posta: zeynep </ zeyneporal.com Faks:0212 25716 50 Sanat dergilerine 'kapdeş' geldi • ANKARA (AA) - Aylık kiiltür-sanat dergisi 'Kılavuz', yayın hayatına 'merhaba' dedi. Genel Yayın Yönetmenliği'ni Eren Safi'nin üstlendiği dergi, kültür-sanat dünyasından haberlerin yanı sıra söyleşi, kitap tanıhmlan, müzik, yararh bilgiler, edebiyat, kültür, sinema ve şiirlere yer veriyor. Derginin ilk sayısmda, 22. Uluslararası Istanbul Film Festi\ali tanıhlırken 'faydah bilgiler' bölümünde, kahvalh sofralanndan dost sohbetlerine kadar her ortamın "baştacı' çay, Türkiye'ye gelişinden demleme tekniklerine değin pek çok yönüyle ele alınıyor. Polisiye romanlann kahramanlanndan Mike Hammer'ın Türkiye'de yüzlerce 'sahte versiyonunun' bulunduğuna ilişkin yazı da dikkat çekiyor. 'Kılavuz'un ilk başyazısında Genel Yayın Yönetmeni Safi, okurlanna, "Kıpırdamamak kireçlenmeyi azdınr. Bu, iktisadi alanda da, sosyal alanda da, kültür alanında da böyle... Krizler, savaşlar, sıkıntılar dün de vardı, yann da olacak. Bahanelere sığırap her şeyi erteleme rahathğından vazgeçerek bir an evvel ne olduğumuzla, kim olduğumuzla ilgili sorulara cevap aramaya olduğumuz yerden, neredeysek oradan başlamalı diyoruz" sözleriyle seslendi. BUGÜN • CRR'de 19.30'da şef Rıza Rit yönetimindeki Istanbul €ni\ersitesi Devlet Konservatuvan Tfirk Musikisi tcra Heyeti'nin 'Münir Nurettin Selçuk'u Anma Konseri'. (0 212 232 98 30) • BEKSAV'da 15.00'te 'Ortadoğu'nun Kültür Sanat Haritası' konulu sempozyum. (0 216 349 91 55) • AKM'de 13.00, 15.30 ve 19.00'daFrançois Ozon'un '8 Kadın' filminin gösterimi. (0 212 251 56 00) • BİLGİ ÜNTVERStTESİ DOLAPDERE KAMPUSU'nda 14.30'da 'Yumuşak Kabuklu Adam' filminin gösterimi. (0 212 293 50 10)